پایان نامه ی دیوان سالاری در عصر شاهرخ تیموری. doc
نوع فایل: word
قابل ویرایش 140 صفحه
پایان نامه برای دریافت کارشناسی ارشد(M.A)
گرایش:تاریخ ایران اسلامی
چکیده:
موضوع پژوهش حاضر«دیوانسالاری در عصر شاهرخ تیموری»می باشد.که در چارچوب نظریه (محمدعلی همایون کاتوزیان و ماکس وبر)مورد بررسی قرار گرفته است.
روشی که در این پژوهش مورد نظر بوده،روش«قاعده مندی علّی»می باشد،که در این روش چند فرضیه از پیش تعیین می گردد سپس مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته و در نهایت نظریه اصلی به دست می آید سوال اصلی پژوهش مزبور،نحوه ساختار سازمانی و کارکردهای اساسی دیوانسالاری در عصر شاهرخ می باشد.
این پژوهش در 5فصل سامان بندی شده است که به ترتیب ذیل می باشد:
1- کلیات پژوهش
2- برآمدن تیموریان
3- ساختار سیاسی و فرهنگی- اجتماعی ایران در عصر شاهرخ
4- نگاهی کوتاه به نظام دیوانی ایران تا روی کار آمدن تیموریان
5- ساختار،نهادها و کارکردهای نظام دیوانی ایران در عصر تیموریان تا پایان سلطنت شاهرخ
6- نتیجه گیری
از مطالبی که در کل پژوهش عنوان گردید چنین برمی آید که شاهرخ نقش خیلی مهمی در پیشرفت دیوانسالاری داشته است و تمامی تلاش خود را صرف رشد و اعتلای علم و فرهنگ و هنر نمود که این به نوبه خود باعث گسترش نظام دیوانی در این عصر گردید.و در این زمینه او از دیوانسالاران ایرانی که دارای تبحر فراوان بودند در اداره حکومت استفاده کرد و توانست یک آرامش نسبی در ایران برقرار سازد.
کلید واژه های پژوهش حاضر عبارتند از: شاهرخ تیموری،دیوانسالاری،دیوان اعلی، دیوان جغتائی
مقدمه:
کتاب تاریخ شکوهند ایران را ورق می زنیم و در صفحات سده نهم هجری نظر می افکنیم و در این تأمل باز می بینیم که چگونه ایرانی مسلمان،سخت کوش و رنجیده در حالی که از یورش امیر تیمور گورکان زخمها دیده در این فاجعه هستی اش به یغما رفته هنوز سرفراز ایستاده و با فرهنگ بالنده خویش به تیموریان تاتارمنش تمدن و فرهنگ ایرانی آموخته است.وقتی شاهرخ بر مسند قدرت نشست بعد از پنج سال که از مرگ تیمور گذشت توانست به عنوان سلطان مطلق،حکومت سرزمین ایران را بین خود و فرزندان و یاران خویش که در مقابل او سر تعظیم فرود آورده بودند تقسیم کند. شاهرخ در حکومت خود از دیوانسالاران ایرانی استفاده کرد.روی هم رفته دودمانهایی که به نیروی شمشیر بر جامعه ایران چیره می شدند به دلیل بهره مند نبودن از توانائیهای دیوانی معمولاً تشکیلات دیوانی را در اختیار مأمورین محلی قرار می دادند.در این میان ایرانیان که میزبان مهمانهای ناخوانده بودند،خود دارای تخصص بودند این مطلب قابل توجه می باشد که در دیوانسالاری تمایل موروثی شدیدی وجود داشت و همین امر در تشکیلات دیوانی نوعی تداوم ایجاد می کرد ایرانیان مردمی فرهنگ دوست و متمدن بودند در دوران شاهرخ وضعیت مردم روز به روز با توجه به اهمیت دادن شاهرخ به فرهنگ و تمدن بهبود یافت.شهرهایی چون هرات،مرو،سمرقند شکوه و عظمت و رونق فراوان یافتند شاهرخ عمران و آبادی را وجهه همت خویش قرار داد و به فرهنگ و هنر اعتنایی جدی داشت.تاریخ دیوان حکومتی در حوزه سرزمینهای اسلامی در دهه های اخیر در چارچوب تحقیقات پیوسته توجه زیادی به خود جلب کرده است تا حدی که حتی از وقایع سیاسی صرف نیز تطور فرهنگی در مد نظر گرفته می شود و جهات تشکیلاتی حیات حکومتی هم بویژه توجه را به خود معطوف می دارد.از دید تاریخ سیاسی،بایستی طبیعتاً دیوان حکومتی در مرکز ثقل علاقه و توجه قرار گیرد یک بار به عنوان وسیله قدرت سیاسی و بار دیگر به عنوان محل پیدایش یکی از مهمترین رده های منابع تاریخی.
فهرست مطالب:
فصل اول: کلیات
1-1- مقدمه
2-1- بیان مسأله
3-1- اهمیت پژوهش
4-1- اهداف پژوهش
5-1- پیشینه پژوهش
6-1- سوالات پژوهش
7-1- فرضیه های پژوهش
8-1- چارچوب نظری
9-1- حدود و نکته تمرکز
10-1- مفاهیم پژوهش
11-1- سازماندهی پژوهش
12-1- روش تحقیق
13-1- ابزار گردآوری اطلاعات
14-1- روش تجزیه و تحلیل اطلاعات
15-1- بررسی منابع
1-15-1- منابع اصلی
2-15-1- پژوهشها و مطالعات جدید
فصل دوم: برآمدن تیموریان
1-2- اوضاع سیاسی ایران درآستانه تشکیل حکومت تیموریان
1-1-2- تشکیل سلسله تیموریان در ایران
2-1-2- تیمور گورکانی و فتوحات او
3-1-2- ستیزه های جانشینی بعد از مرگ تیمور
2-2- فرمانروائی شاهرخ
فصل سوم: ساختار سیاسی و اجتماعی- فرهنگی ایران در عصر شاهرخ
1-3- ساختار سیاسی و ارگانهای حکومت مرکزی در عصر شاهرخ
2-3- ساختار اجتماعی ایران در عصر تیموریان
3-3- ساختار فرهنگی ایران در عصر شاهرخ تیموری
1-3-3- عوامل مؤثر در رشد و گسترش ساختار فرهنگی
1-1-3-3- گرایش به ایجاد آرامش و امنیت
2-1-3-3- گرایش از نظامی گری به فرهنگ در عصر شاهرخ
2-2-3- حامیان عرصه های مختلف فرهنگی
1-2-3-3- شاهرخ
2-2-3-3- شاهزادگان
3-2-3-3- زنان خاندان سلطنتی
3-2-3-3- وزیران
3-3-3- مکتب هرات
فصل چهارم: نگاهی کوتاه به نظام دیوانی ایران تا روی کارآمدن تیموریان
1-4- دیوانیان
2-4- تشکیلات دیوانی ساسانیان
3-4- سازمان دیوان در دوران اسلامی
4-4- تشکیلات دیوانی در عصر امویان و عباسیان
5-4- تشکیلات دیوانی سامانیان
6-4- تشکیلات دیوانی آل بویه
7-4- تشکیلات دیوانی غزنویان
8-4- تشکیلات دیوانی سلجوقیان
9-4- تشکیلات دیوانی خوارزمشاهیان
10-4- تشکیلات دیوانی مغولان
فصل پنجم: ساختار،نهادها و کارکردهای نظام دیوانی ایران در عصر تیموریان تا پایان سلطنت شاهرخ
1-5- دیوانسالاری در عصر تیمور
2-5- دیوانسالارن ایرانی
2-1-5- جغتائیان و جایگاه اجتماعی آنان
2-5- دیوانسالاری در عصر شاهرخ
1-2-5- ساختار دیوان ایرانی
2-2-5- نهادهای دیوان ایرانی و کارکردهای آن(نهاد وزارت،نهاد صدرات،نهاد قضاوت، نهاد شیخ الاسلامی
3-2-5- کارگزاران دیوان ایرانی(وزراء،صدور،قاضیان،شیخ الاسلامها،وقایع نگاران، منشیان و مورخان)
1-3-2-5- وزیران عصر شاهرخ
1-1-3-2-5- سلسله مراتب قدرت سیاسی،اقتصادی و اجتماعی وزیران
2-3-2-5- صدور(عصر شاهرخ)
1-2-3-3-5- سلسله مراتب قدرت سیاسی و اقتصادی و اجتماعی صدور
3-3-2-5- قاضیان عصر شاهرخ
1-3-3-2-5- سلسله مراتب قدرت سیاسی،اقتصادی و اجتماعی قاضیان
4-3-2-5- شیخ الاسلامها
1-4-3-2-5- سلسله مراتب قدرت سیاسی،اقتصادی و اجتماعی و مذهبی شیخ الاسلامها
5-3-2-5- وقایع نویسان و مورخان،منشیان و وقایع نگاران
1-5-3-2-5- سلسله مراتب پایگاه اجتماعی مورخان،منشیان و وقایع نگاران
3-5- دیوان جغتائی
1-3-5- ساختار دیوان جغتائی
2-3-5- نهادها و مناصب دیوان جغتائی و کارکردهای آن
3-3-5- کارگزاران دیوان جغتائی
1-3-3-5- مناصب ایالتی
1-1-3-3-5- داروغه
2-1-3-3-5- کوتوال
3-1-3-3-5- محصل
4-1-3-3-5- تمغاچی
2-3-3-5- مناصب حکومت مرکزی
1-2-3-3-5- مهردار
2-2-3-3-5- خازن چی
3-2-3-3-5- یارغوچی
3-3-3-5- مناصب درباری
1-3-3-3-5- قورچی
2-3-3-3-5- قوشچی
3-3-3-3-5- اختاچی
4-3-3-3-5- بوکول(بکاول)
5-3-3-3-5- باورچی
6-3-3-3-5- سوچی
4-3-3-5- مناصب نظامی
1-4-3-3-5- امیرالامرا
2-4-3-3-5- تواچی
3-4-3-3-5- یورت چی
4-4-3-3-5- یساول
4-5- مقایسه دیوانسالاری مغولان و تیموریان
نتیجه
ضمیمه
منابع ومآخذ
چکیده به انگلیسی
منابع و مأخذ:
آن لمبتون،1372،تداوم و تحول در تاریخ میانه ایران،ترجمه یعقوب آژند،تهران: انتشارات نی.آربری،1371،ادبیات کلاسیک ایران،ترجمه اسدالله آزاد،تهران:آستان قدس رضویابن بطوطه،1353،سفرنامه ابن بطوطه،ترجمه محمدعلی موحد،تهران:بنگاه ترجمه و نشر کتابابن عربشاه،1356،عجائب المقدور فی اخبار تیمور؛ترجمه محمدعلی نجاتی، تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.اشپولر،برتولد،1365،تاریخ مغول در ایران،ترجمه محمود میرآفتاب،تهران: طوس.اقبال آشتیانی،عباس،1376،تاریخ مغول و اوایل ایام تیموری،تهران:نامک.اوکین،برنارد،1386،معماری تیموری در خراسان،ترجمه علی آخشینی،مشهد:بنیاد پژوهشهای اسلامی.بارتولد،1353،ترکستان نامه،ج1،ترجمه کریم کشاورز،تهران:انتشارات بنیاد فرهنگی ایران.بازیل گری،1369،نقاشی ایران،ترجمه شروه عربعلی،تهران: عصر جدید.بوات،لوسین،1384،تاریخ مغول و تیموریان،ترجمه محمود بهفروزی، تهران: آزادمهر.بوسه،هریبرت،1367،پژوهش در تشکیلات دیوان اسلامی،ترجمه غلامرضا ورهرام، تهران:مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی.بیانی،شیرین،1345،تاریخ آل جلایر،تهران:انتشارات دانشگاه.بیهقی،ابوالفضل،1356،تاریخ بیهقی،به کوشش علی فیاض،مشهد:انتشارات دانشگاه علوم انسانی.باسورث کلیفورد،ادموند، 1362،تاریخ غزنویان، ترجمه حسن انوشه،تهران: امیرکبیر.پیگالوسکایا،و،و دیگران،1345،تاریخ ایران از دوره باستان تا پایان قرن هجدهم میلادی،ج2،ترجمه کریم کشاورز،تهران:پیام.تاکستن،حیدر،درال،راکسبورد و دیگران،1384،تیموریان،ترجمه یعقوب آژند، تهران:مولی.تاریخ تیموریان«به روایت کمبریج»،1382،ج6،ترجمه یعقوب آژند،تهران: انتشارات جامی.جعفریان،رسول،1342،تاریخ ایران اسلامی،ج2،تهران:مؤسسه فرهنگی دانش و اندیشه معاصر.جی،آل بویل،1366،تاریخ ایران کمبریج،از آمدن سلجوقیان تا فروپاشی دولت ایلخانان، ترجمه حسن انوشه،تهران:امیرکبیرحاجی بن نظام عقیلی،سیف الدین،1337،آثار الوزراء،تصحیح و تعلیق میرجلال الدین حیشی از ارموی،انتشارات دانشگاه تهران.حافظ ابرو،1372،زبده التواریخ،ج1و2،به تصحیح سیدکمال حاج سیدجوادی، تهران:نی.حافظ ابرو،1349،جغرافیای حافظ ابرو،به کوشش مایل هروی،تهران:بنیاد فرهنگ ایران.حبیبی عبدالحی،1355،هنر در عهد تیموریان و متفرعات آن،تهران:انتشارات بنیاد فرهنگ.حسینی تربتی،ابوطالب،1342،تزوکات تیموری،تهران:انتشارات اسدی.خواجه سمرقندی،ابوطاهر،1367،سمریه،ج2،به کوشش ایرج افشار،تهران: مؤسسه فرهنگی جهانگیری.خوافی،ابوالقاسم شهاب الدین احمد،1357،منشأ الانشاء،ج7،به کوشش رکن الدین همایونفرخ،انتشارات دانشگاه ملی ایران.خوافی،فصیح احمدبن جلال محمد،1339،مجمل فصیحی،به تصحیح و تحشیه محمود فرخ ، مشهد :باستانخواندمیر،1333،حبیب السیر فی اخبار افراد بشر،ج3، 4،تهران:خیامخواندمیر،1317،دستورالوزراء،با تصحیح و مقدمه سعید نفیسی،تهران:اقبالراوندی،مرتضی،1379،مبانی تاریخ اجتماعی ایران از آغاز تا عصر جدید،ج2،تهران:امیر کبیر.روملو،حسن بیک،1349،احسن التواریخ،ج1،به اهتمام عبدالحسین نوایی،تهران: امیرکبیرزمچی اسنفراری،معین الدین محمد،1338،روضات الجنات فی اوصاف مدینه هرات، ج2،تصحیح و حواشی سیدمحمدکاظم امام،انتشارات دانشگاه تهران.سمرقندی،دولتشاه،1336،تذکره الشعراء،به همت محمد رمضانی،تهران:خاورسمرقندی کمال الدین عبدالرزاق،،1365،مطلع السعدین و مجمع البحرین، ج1و2،به تصحیح محمد شفیع،لاهور.سیوری،راجر،1374،ایران در عصر صفوی،ترجمه کامبیز عزیزی،تهران:نشر مرکزشامی،نظام الدین،محمدبن علی بن محمد،1363،ظفرنامه،ج1و2،با مقدمه و کوشش پناهی سمنانی،تهران:بامدادشبانکاره ای،مجمع الانساب،به تصحیح میرهاشم محدث،تهران:امیر کبیرشریک امین،شمیس،1357،فرهنگ اصطلاحات دیوان مغول،تهران: فرهنگستانشعبانی،رضا،1379،مبانی تاریخ اجتماعی ایران،تهران: قومسشعبانی،رضا، 1380،مروری کوتاه بر تاریخ ایران از آغاز عصر مادها تا پایان دوره قاجاریه،تهران: سخنشوشتری،محمدعلی،1350،تاریخ شهریاری در شاهنشاهی ایران،تهران: انتشارات فرهنگ و هنرصفا،ذبیح الله،1363،تاریخ ادبیات ایران،ج4،تهران: فردوسطبیبی،عبدالحکیم،1368،تاریخ هرات در عهد تیموریان،تهران:هیرمندطوسی،نظام الملک،1364،سیاست نامه،به اهتمام هیوبرت دارک،تهران:اساطیرعباس،احسان،1365،عهداردشیر،ترجمه علی شوشتری،تهران: انجمن آثار ملیعتبی،ابونصر،1334،تاریخ یمینی،به کوشش علی قویم،تهران: انتشارات علمی و فرهنگیفرهانی منفرد،مهدی،1381،پیوند سیاست و فرهنگ در عصر زوال تیموریان و ظهور صفویان،تهران: انجمن آثار و مفاخر فرهنگیقدامه،ابی الفرج قدامه بن جعفر، 1353کتاب الخراج و صنعه الکتابه، به کوشش حسین خدیوجم،تهران: البرزکاتب،احمدبن حسین بن علی،1345،تاریخ جدید یزد،تهران:بی نا.کاتوزیان،محمدعلی همایون،1380،تضاد دولت و ملت در ایران،ترجمه علیرضا طیب،تهران: نی.کارلا کلونز،1381،دیوانسالاری در عهد سلجوقی،ترجمه یعقوب آژند،تهران:امیر کبیرکاشانی،ابوالقاسم،1348،تاریخ الجاتیو،به اهتمام مهین همبلی،تهران:نشر کتابکریستن پرایس،1364،تاریخ هنر اسلامی،ترجمه مسعود جرب نیا،تهران:انتشارات علمی و فرهنگیکریستن سن،1332،ایران در زمان ساسانیان،ترجمه رشید یاسمی،تهران: ابن سینا.55-کلاویخو،گنزالس،1366، سفرنامه ،ترجمه مسعود رجب نیا ،تهران : علمی و فرهنگیمشکوتی،نصرت الله،1342،از سلاجقه تا صفویه،تهران: ابن سینامنز،بئاتریس فوربز،1377،برآمدن و فرمانروایی تیمور،ترجمه منصور صفت گل، تهران: موسسه خدمات فرهنگی رسامیراحمدی،مریم،1322،نظام حکومتی ایران در دوران اسلامی،تهران: موسسات مطالعات و تحقیقات اسلامی.میرجعفری،حسین،1381،تحولات سیاسی،اجتماعی،اقتصادی،فرهنگی ایران در دوره تیموریان و ترکمانان،تهران:سمت.میرخواند،1339،روضه الصفا،ج6و7،ترجمه مصالح،تهران:خیام.نسوی،شهاب الدین،1344،سیرت جلال الدین منکبرتی،به تصحیح مجتبی مینوی،تهران: شرکت علمی و فرهنگی.نطنزی،معین الدین،1336،منتخب التواریخ،به تصحیح ژان اوبن،تهران،خیام.نظامی،عبدالواسع،1357،منشأ الانشاء،به کوشش رکن الدین همایونفرخ،دانشگاه تهران.وائی،عبدالحسین،1324،رجال کتاب حبیب السیر،تهران،شرکت سهامی چاپ.وبر،ماکس،دین،قدرت،جامعه،ترجمه احمد تدین،تهران: قومس.یارشاطر،احسان،1334،شعر فارسی در عهد شاهرخ،تهران:انتشارات دانشگاه تهران.یزدی،شرف الدین علی ،1336،ظفر نامه ،ج 1و2،به تصحیح محمد عباسی ،تهران :امیر کبیر
مقاله:
1. ل.بوآ،«تمدن تیموریان»ترجمه باقر امیرخانی،نشریه دانشکده ادبیات تبریز؛تبریز،1343.
مجله:
رجبی،فاطمه،تاریخ ایران در دوره جانشینان تیمور،مجله تاریخ پژوهی،س5،ش16، 1382.
پایانامه نقد و بررسی دیوان سید رضی« ره»
شلینک پرداخت و دانلود *پایین مطلب*
فرمت فایل:Word (قابل ویرایش و آماده پرینت)
تعداد صفحه:269
فهرست و توضیحات:
باب اول
اوضاع سیاسی، اجتماعی فرهنگی و ادبی دوران سید رضی
فصل اول: اوضاع سیاسی، اجتماعی و ادبی 29-9
بخش اول: اوضاع سیاسی 9
بخش دوم: اوضاع اجتماعی 15
بخش سوم: اوضاع فرهنگی و ادبی 19
الف: نقش آل بویه در نهضت فکری و ادبی قرن چهارم 21
ب: مظاهر فرهنگی و ادبی قرن چهارم 22
1- شعر 23
2- نثر 27
3- نقد 28
4- علم لغت 28
فصل دوم: سید رضی شاعری از تبار علی(ع) 77-30
بخش اول: زندگینامه ی سید رضی
الف: ستاره ای از افق بغداد 30
ب: شجره نامه 31
1- پدر( ابواحمد) 32
2- مادر( شیرزنی از تبار ناصرللحق) 37
3- ناصر کبیر یا فاتح مازندران 38
ج: روزگار وصل و غنچه های پیوند 39
د: غروبی نابهنگام 41
هـ: ویژگیها و خصوصیات بارز اخلاقی رضی 44
بخش دوم: زندگی علمی، ادبی و اجتماعی سیدرضی
الف: اساتید و مشایخ رضی 49
ب: دانش آموختگان و تربیت یافتگان و روایت کنندگان مکتب رضی 56
ج: مجتمع علمی« دارالعلم» یا اولین دانشگاه علوم اسلامی 58
د: مناصب (نقابت، قضاوت، ریاست « امیرالحاج» 61
هـ: تألیفات 63
شعر( دیوان اشعار) 642- سیره نویسی 65
3- رسائل( مجموعه ی مکاتبات) 65
4- فقه 65
5- نحو 65
6- تفسیر 66
الف: حقائق التأویل فی متشابه التنریل 66
ب: معانی القرآن 66
7- بلاغت 67
الف: تلخیص البیان فی مجازات القرآن 67
ب: نهج البلاغه 67
ب1: گردآورنده ی نهج البلاغه واقعاً کیست؟ 68
ب2: ادبیات نهج البلاغه 74
ب3: پژوهش های دانشمندان در اقیانوس نهج البلاغه 75
باب دوم:
نقد و بررسی دیوان سیدرضی 256-78
فصل اول: دیوان رضی 79
الف: نسخه های دیوان در کتابخانه های ایران و جهان 85
ب: شروح یا نگاره هایی بر دیوان 89
ج: اغراض و موضوعات موجود در دیوان 90
فصل دوم: مدایح 92
الف: ممدوحان رضی 94
ب: ساختار قصیده های مدح 109
ج: مضامین و مفاهیم مدیحه های رضی 114
ج1: شجاعت 114
ج2: بخشش و بخشندگی 116
ج3: خردورزی و نیک اندیشی( عصاره ی چهار خلیفه) 119
ج4: مقام ومنزلت اجتماعی 121
ج5: تبریک اعیاد و مناسبتها 124
ج6: بلیغان در نگاه بلیغ 125
مدیحه های رضی در یک نگاه 126
فصل سوم: رثاء« سوگنامه» 130
الف: افرادی که شاعر در سوگ آنها مرثیه سرایی کرده است 133
ب: فرهنگ عاشورا در سوگنامه های حسینی (5 مرثیه با بررسی محتوایی آنها) 138
ج: غمنامه ی مادر و تجلیل از مقام و منزلت زن مسلمان 153
د: بررسی ساختار سوگنامه های رضی 158
هـ : مضامین و موضوعات سوگنامه ها 162
هـ 1: سرانجام و سرنوشت انسان 164
هـ 2: پدیده ی مرگ و تأثیر آن بر مرثیه های رضی 165
هـ 3:بزرگداشت و بیان فضائل متوفی 167
هـ 4: تسلیت و همدردی با بازماندگان متوفی 171
هـ 5: اعلان جنگ با مرگ 172
هـ 6: تجلی رثای دوران جاهلیت در سوگنامه های شاعر 173
نقد وبررسی سوگنامه های سید سوگوار 174
فصل چهارم: فخر و حماسه 178
الف: بررسی ساختار فخریات 181
ب: مضامین فخریه های رضی 182
ب1:افتخار به اصل ونسب( شجره ی طیبه) 183
ب2: شاعری الگو در میدان اخلاق و عمل 189
ب3: قله ی عظمت در کوهسار ادب 195
ج: ابعاد و ویژگی های فخریات رضی 197
د: مقایسه ای میان فخریه های رضی و متنبّی 200
فصل پنجم: غزلیات و حجازیات 204
ترانه های سرزمین یار( حجازیات) 206
الف: بررسی ساختارغزلیات 210
ب: مضامین وموضوعات غزلهای رضی 213
ج: ابعاد و ویژگی های غزلهای رضی 215
حجازیات یا ترانه های سرزمین یار: 218
الف: ساختار ترانه های سرزمین یار( غزلهای حجازی) 218
متن و ترجمه غزل« لیلة السفح» 219
نقد وبررسی غزل« لیلة السفح» 224
برگزیده غزل« یا ظبیة البان...» 229
ب: بررسی مکانهای سرزمین حجاز در حجازیات 232
ج: مضامین و موضوعات غزلهای حجازی 233
د: جایگاه حجازیات و تأثیرآن بر ادبیات عرب 234
فصل ششم: هجویات 237
الف: موضوعات و مضامین هجوهای رضی 238
1) هجو اخلاقی 238
2) هجو سیاسی 240
ب: نمونه هایی از هجویات رضی 241
فصل هفتم: پند و اندرز و حکمتها
الف: نمای کلی حکمتهای رضی 243
ب: نمونه هایی از سخنان حکیمانه ی رضی 244
زبدة البحث (چکیده پایان نامه به زبان عربی) 249
منابع 265
چکیده انگلیسی 269
موضوع: برای شناخت و شناساندن شخصیتهای برجسته علمی، یکی از بهترین روشها بررسی آثار مکتوب آنان است که بازتاب آرا و اندیشه ها و تجلیگاه علم و دانش آنهاست از آنجائیکه شناخت دقیق افکار و اندیشه های هر یک از بزرگان می تواند چراغ روشنگری فراروی نسل جوان باشد ما را بر آن داشت تا برای تحقق این آرمان مقدس، دست به دامن آسمان پرستاره ی علم ادب ببریم تا چراغی برگیریم.
لذا در این کهکشان، ستاره ای را رصد کردیم که هرچند غبار غرض ورزی وجهل آمیخته با گذشت زمان، چهره ی عالمتاب او را تا حدودی پوشانده است و آنگونه که شایسته شخصیت او بوده برای جهان علم و ادب شناخته نشده است.
وی شخصیت بی نظیری است که با داشتن مناصب فقاهت و زعامت و نقابت علویان و مناصب مختلف سیاسی، هیچگاه شیفته مظاهر و زخارف دنیوی نشد و لذا بواسطه ی اتصال به حقیقت هستی، اهل دل بود. عاطفه ی سرشار، روحیه ی حساس، وقریحه ی وقاد او باعث گردید که برای بیان حقایق و ثبت وقایع سلاح قدرتمند خود را بکار گیرد و در جهت تحقق اهداف و آرمانهایش گوش به ندای دل دهد که نتیجه آن اشعار نغز و دلنشین و سخنان زیبای اوست که دیوان شعری با چنین گلهایی فراهم آورد. با توجه به اینکه دیوان اشعار این نادره ی دوران بازتاب اندیشه های عمیق و آئینه ی تمام نمای سلوک عرفانی اوست ایجاب می کند که برای شناسایی اندیشمند فرزانه و شاعر گرانمایه، دیوان اشعار او را درکنار آثار گرانبها و ارزشمند فقهی و کلامی اش کاملاً مورد نقد و بررسی علمی و ادبی قرار گیرد.
پروژه تحقیقاتی کارشناسی ادبیات - نحوه ی تجلی افکا ر و اندیشه های رضی در دیوان - با فرمت ورد word
مقدمه :
موضوع: برای شناخت و شناساندن شخصیتهای برجسته علمی، یکی از بهترین روشها بررسی آثار مکتوب آنان است که بازتاب آرا و اندیشه ها و تجلیگاه علم و دانش آنهاست از آنجائیکه شناخت دقیق افکار و اندیشه های هر یک از بزرگان می تواند چراغ روشنگری فراروی نسل جوان باشد ما را بر آن داشت تا برای تحقق این آرمان مقدس، دست به دامن آسمان پرستاره ی علم ادب ببریم تا چراغی برگیریم.
لذا در این کهکشان، ستاره ای را رصد کردیم که هرچند غبار غرض ورزی وجهل آمیخته با گذشت زمان، چهره ی عالمتاب او را تا حدودی پوشانده است و آنگونه که شایسته شخصیت او بوده برای جهان علم و ادب شناخته نشده است.
وی شخصیت بی نظیری است که با داشتن مناصب فقاهت و زعامت و نقابت علویان و مناصب مختلف سیاسی، هیچگاه شیفته مظاهر و زخارف دنیوی نشد و لذا بواسطه ی اتصال به حقیقت هستی، اهل دل بود. عاطفه ی سرشار، روحیه ی حساس، وقریحه ی وقاد او باعث گردید که برای بیان حقایق و ثبت وقایع سلاح قدرتمند خود را بکار گیرد و در جهت تحقق اهداف و آرمانهایش گوش به ندای دل دهد که نتیجه آن اشعار نغز و دلنشین و سخنان زیبای اوست که دیوان شعری با چنین گلهایی فراهم آورد. با توجه به اینکه دیوان اشعار این نادره ی دوران بازتاب اندیشه های عمیق و آئینه ی تمام نمای سلوک عرفانی اوست ایجاب می کند که برای شناسایی اندیشمند فرزانه و شاعر گرانمایه، دیوان اشعار او را درکنار آثار گرانبها و ارزشمند فقهی و کلامی اش کاملاً مورد نقد و بررسی علمی و ادبی قرار گیرد.
اهداف: لذا در این کار تحقیقی هدف ما بر آن بوده است که آرا و اندیشه های یگانه ی دوران را از میان اثر ارزنده ی ادبی اش( دیوان اشعار) مورد ارزیابی و نقد بررسی قرار داد تا از میان اشعار به بازخوانی نظریات و افکار عالمانه ی « شاعر فقیه» بپردازیم. بنابراین در شناخت ابعاد شخصیتی این ادیب گرانقدر نیازمند آن هستیم که پاسخ های قانع کننده ای در قبال پرسش های زیر داشته باشیم:
نحوه ی تجلی افکا رو اندیشه های رضی در دیوان چگونه بوده است؟تأثیر شریف رضی بر ادبای پس از خود و ادبیات عرب به چه میزان بوده است؟جلوه های انتساب به دودمان علوی و میزان تأثیر آن بر شخصیت وی چقدر می باشد؟گردآورنده نهج البلاغه واقعاً کیست؟ و تأثیر آن بر ادبیات عرب چگونه و تا چه اندازه ای بوده است؟فرضیه ها:
با توجه به اینک رضی یک فقیه برجسته و آشنا به ظرایف علوم اسلامی است ولی اشعار خود را مرکب اندیشه های علمی و ادبی و مباحث فلسفی قرارداده و برای بیان مقاصد وتشریح مسائل علمی و عملی بهره های فراوان از آن برده است و در هر جائی که نیاز بوده به طرح مباحث اخلاقی و مبانی فلسفی انسان شناسی و معادشناسی پرداخته است. سبک منحصربه فرد او در هجویات نمونه ی بازر اخلاق اسلامی است. و یا غزلهای عاری از وصف« می» و توصیف نوازندگان و خوانندگان زیباروی، حاکی از محتوای مکتب و تعالیم عرفانی وی است.
وی با تأسیس اولین دانشگاه مدرن علوم اسلامی و تربیت شاگردان فاضل و فقهای نامداری چون شیخ طوسی(ره) و نگارش و گردآوری کتاب گوهربار
« نهج البلاغه» تأثیر انکارناپذیری بر ادبیات جهان اسلام و عرب و ادبای پس از خود برجای گذاشت. لذا او با این اقدام خدمت ارزنده ای به جهان ادبیات و علم و اندیشه ی بشری نمود. ولی کار پرثمر او دچار تردید واقع شده و در برخی از محافل سخن از گردآورنده و یا نگارنده نهج البلاغه به میان می آید که او واقعاً کیست؟
ما نیز د راین مجموعه با توجه به اسلوب نگارش نهج البلاغه و تطبیق آن با سبک نوشتاری رضی در کتابهای ماندگارش و با بیان دلایل وشواهد و قرائن ثابت نمودیم که افتخار گردآوری نهج البلاغه همچنان برای رضی بوده و خواهد بود.
انتساب رضی به خاندان علوی وشرافت ذاتی این خاندان باعث گردید که نیروی عجیبی در رضی بوجود آید و چنان مقتدرانه پا به عرصه گذاشت ک در مطالبه ی علنی حقوق خانوادگی خویش در امر خلافت از هیچ مقامی و منصبی هراس به دل نداشت و لذا جسورانه خلیفه ی عباسی را مورد خطاب قرار می دهد و گاهی هم خواسته های قلبی خود را در قالب ستایش پدر به منصه ی ظهور می رساند.حتی برای ابراز انزجار از خلافت عباسی به خلیفه ی فاطمی که در جد و مرام تا اندازه ای با او مشترک بوده اظهار علاقه و محبت می کند.
مرثیه های رضی هم از این خواسته ی او خالی نیست و شاید اوج قدرت او در نکوهش خلافت اموی و عباسی باشد. وی در ضمن سوگنامه های حضرت سیدالشهداء(ع) با شیوه ای نو، به بیان وقایع تاریخی و ستم های قدرتمندان غاصب می پردازد.
محتوا:
پایان نامه ی حاضر در قالب دو باب تدوین شده است که در باب اول به بررسی اوضاع اجتماعی و ادبی قرن چهارم پرداخته که در این فصل علاوه بر بررسی اوضاع سیاسی و اجتماعی، به نقش آل بویه در حرکت فکری و فرهنگی قرن چهارم و مظاهر فرهنگی و ادبی این قرن در قالب محصولات فرهنگی نظیر: شعر، نثر، نقد و علم لغت می پردازد.
در فصل دوم این باب به بررسی زندگی نامه ی سیدرضی از ولادت تا وفات می پرازد که در این میان به شجره نامه ی او ، پدر، مادر، و فرزندان بطور کامل توجه شده است و مطالب مفصلی را در باره مقام و منزلت پدرش سیدابواحمد موسوی و نقش اصلاح گرانه ی او در جامعه آن روز و وساطت میان خلفا و سلاطین و بزرگان آورده ایم و در ضمن نکاتی هم درقالب همین بحث درباره ی خصوصیات اخلاقی او بیان کردیم.
در ادامه ی سخن از اساتید و مشایخ رضی و تربیت یافتگان مکتب او و نقش مجتمع عظیم علمی، فرهنگی «دارالعلم»در نهضت فکری و تأسیس مجامع شبیه به آن بطور مفصل بحث شده است. رضی در کنار مناصب و مشاغل رسمی و اشتغال کامل، دست از تدریس و تألیف برنداشت و لذا علاوه بر بیان اسامی تألیفات و فعالیتهای علمی و بررسی شاگردان از اثربسیار ارزشمند او« نهج البلاغه» هم غافل نشده و لذا به بررسی نگاره ها و پژوهش های صورت گرفته در زمینه ی نهج البلاغه و پاسخ به شبهات مطرح شده درباره ی متن و گردآورنده آن نیز پرداخته ایم.
در باب دوم که به موضوع اصلی تحقیق مرتبط می شود به بررسی ونقد دیوان اشعار رضی و نسخه های خطی کتابخانه های ایران و جهان می پردازد و دیوان اشعار او را از جهت محتوایی با استفاده از مفاهیم و مضامین وموضوعات قصاید مورد نقد کامل قرار می دهد.
این باب از شش فصل به ترتیب موضوعات شعری و حجم آنها تدوین یافته است که در هرکدام از این فصول، با طرح مباحثی به بیان ابعاد و ویژگی ها و ساختار و موضوع و مضامین قصاید دیوان و قالبهای شعری پرداخته ایم که عبارتند از: مدایح، رثا و سوگنامه ها، فخرو حماسه، غزلیات و حجازیات، هجویه ها و پند و اندرزهای حکیمانه.
لازم به یادآوری است که در هر فصل به تناسب نیاز به شرح و ترجمه ی برخی قصاید و غزلیات نیز اهتمام تمام صورت گرفته است.
رضی با سرودن ترانه های سرزمین یار(حجازیات) به همه ی دلسوختگان عاشق و عاشقان دلسوخته فهماند و نشان داد که می توان بی آنکه آلوده ی ناپاکی و فساد شوند در مسیر عشق الهی قدم بردارند؛ و در حقیقت از عشق زمینی راهی به وسعت هستی بسوی معشوق اصلی گشود. او ثابت کرد که می توان شب را درکنار محبوب بسر برد بی آنکه به گناه آلوده شد. رضی با طرحی ابتکاری در هجویات بی آنکه متعرض عیوبی شود که احساسات را جریحه دار می سازد، دست به روشی زد که در آن از روش هجویات برای اصلاح اخلاق ناپسند و رفتار زشت مخاطب استفاده نمود. وی عیبهای اشخاص را متذکر می شود نه اینکه متعرض آبروی او شود بلکه وضعیتی پیش آید که خود شخص به اصلاح خویش بپردازد.
رضی که خود حکیم وارسته است لذا در انتظار فرصتهایی است که درهای حکمت را نثار افراد ومخاطب خویش کند. به حق باید گفت که رضی شایسته ی القابی چون« اشعر قریش» و« رائدالعفاف» است.
پیشینه ی بحث:
هر چند که در زمینه ی آثار علمی و ادبی رضی تحقیقاتی صورت گرفته است ولی در مقایسه با شعرای همردیف و همطراز او بسیار اندک است. و شاید یکی از دلایل اصلی آن نبودن منابع کافی در زمینه ی نقد آثار ادبی وی و یا عدم دسترسی آسان به کتابهای اوست و شاید هم مفقود بودن خیلی از آثار وی باشد. ولی با وجود همه ی کمبودها، کارهای قابل توجهی انجام شده است که در جای خود قابل تقدیر و امتنان می باشد. از جمله ی کارهای صورت گرفته، پایان نامه های دانشگاهی است که با وجود همه مشکلات در راه شناخت و نقد زندگی سیدرضی، تلاشهای پسندیده ای کرده اند. ولی به تناسب موضوع تحقیق به بررسی بخشی از زوایای علمی و ادبی پرداخته شده و غالب تألیفات حوزوی نیز با بررسی محوریت نهج البلاغه موضوعات گوناگون با جنبه های فقهی و کلامی او را مورد توجه قرار داده اند.
با سپاس از تلاش همه کسانی که در این راه زحتمهای فراوانی را متحمل شده اند، ما نیز در حد توان وضرروت شناساندن این چهره برجسته اسلامی، به محافل علمی و ادبی و محققان و پژوهشگران فارسی زبان، برای تحقق این آرمان مقدس، در پرتو توجهات خداوند متعال قلم فرسایی نمودیم باشد که مورد رضایت حق تعالی قرار گیرد.
هرمزان
یکى از عوامل انتقال فرهنگ و تمدن ایرانى به جهان اسلامى در قرون نخستین اسلامى نخبگان ایرانى بودند که چشمپوشى از مطالعه آنها خطایى بزرگ در شناخت تاریخ ایران و اسلام خواهد بود. هرمزان سردار بزرگ یزدگرد سوم یکى از این افراد بود که در تحولات سیاسى، نظامى و فرهنگى شامگاه عهد ساسانى و اوایل دوره اسلامى نقشآفرین شد. در مقاله حاضر ضمن بررسى حیات سیاسى هرمزان کارنامه وى در انتقال عناصر فرهنگ ایرانى به تمدن اسلامى مورد بحث قرار مىگیرد.
این فایل دارای 30 صفحه می باشد.