پایان نامه ی دیوان سالاری در عصر شاهرخ تیموری. doc

نوع فایل: word

قابل ویرایش 140 صفحه

پایان نامه برای دریافت کارشناسی ارشد(M.A)

گرایش:تاریخ ایران اسلامی

چکیده:

موضوع پژوهش حاضر«دیوانسالاری در عصر شاهرخ تیموری»می باشد.که در چارچوب نظریه (محمدعلی همایون کاتوزیان و ماکس وبر)مورد بررسی قرار گرفته است.

روشی که در این پژوهش مورد نظر بوده،روش«قاعده مندی علّی»می باشد،که در این روش چند فرضیه از پیش تعیین می گردد سپس مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته و در نهایت نظریه اصلی به دست می آید سوال اصلی پژوهش مزبور،نحوه ساختار سازمانی و کارکردهای اساسی دیوانسالاری در عصر شاهرخ می باشد.

این پژوهش در 5فصل سامان بندی شده است که به ترتیب ذیل می باشد:

1- کلیات پژوهش

2- برآمدن تیموریان

3- ساختار سیاسی و فرهنگی- اجتماعی ایران در عصر شاهرخ

4- نگاهی کوتاه به نظام دیوانی ایران تا روی کار آمدن تیموریان

5- ساختار،نهادها و کارکردهای نظام دیوانی ایران در عصر تیموریان تا پایان سلطنت شاهرخ

6- نتیجه گیری

از مطالبی که در کل پژوهش عنوان گردید چنین برمی آید که شاهرخ نقش خیلی مهمی در پیشرفت دیوانسالاری داشته است و تمامی تلاش خود را صرف رشد و اعتلای علم و فرهنگ و هنر نمود که این به نوبه خود باعث گسترش نظام دیوانی در این عصر گردید.و در این زمینه او از دیوانسالاران ایرانی که دارای تبحر فراوان بودند در اداره حکومت استفاده کرد و توانست یک آرامش نسبی در ایران برقرار سازد.

کلید واژه های پژوهش حاضر عبارتند از: شاهرخ تیموری،دیوانسالاری،دیوان اعلی، دیوان جغتائی

مقدمه:

کتاب تاریخ شکوهند ایران را ورق می زنیم و در صفحات سده نهم هجری نظر می افکنیم و در این تأمل باز می بینیم که چگونه ایرانی مسلمان،سخت کوش و رنجیده در حالی که از یورش امیر تیمور گورکان زخمها دیده در این فاجعه هستی اش به یغما رفته هنوز سرفراز ایستاده و با فرهنگ بالنده خویش به تیموریان تاتارمنش تمدن و فرهنگ ایرانی آموخته است.وقتی شاهرخ بر مسند قدرت نشست بعد از پنج سال که از مرگ تیمور گذشت توانست به عنوان سلطان مطلق،حکومت سرزمین ایران را بین خود و فرزندان و یاران خویش که در مقابل او سر تعظیم فرود آورده بودند تقسیم کند. شاهرخ در حکومت خود از دیوانسالاران ایرانی استفاده کرد.روی هم رفته دودمانهایی که به نیروی شمشیر بر جامعه ایران چیره می شدند به دلیل بهره مند نبودن از توانائیهای دیوانی معمولاً تشکیلات دیوانی را در اختیار مأمورین محلی قرار      می دادند.در این میان ایرانیان که میزبان مهمانهای ناخوانده بودند،خود دارای تخصص بودند این مطلب قابل توجه می باشد که در دیوانسالاری تمایل موروثی شدیدی وجود داشت و همین امر در تشکیلات دیوانی نوعی تداوم ایجاد می کرد ایرانیان مردمی فرهنگ دوست و متمدن بودند در دوران شاهرخ وضعیت مردم روز به روز با توجه به اهمیت دادن شاهرخ به فرهنگ و تمدن بهبود یافت.شهرهایی چون هرات،مرو،سمرقند شکوه و عظمت و رونق فراوان یافتند شاهرخ عمران و آبادی را وجهه همت خویش قرار داد و به فرهنگ و هنر اعتنایی جدی داشت.تاریخ دیوان حکومتی در حوزه سرزمینهای اسلامی در دهه های اخیر در چارچوب تحقیقات پیوسته توجه زیادی به خود جلب کرده است تا حدی که حتی از وقایع سیاسی صرف نیز تطور فرهنگی در مد نظر گرفته می شود و جهات تشکیلاتی حیات حکومتی هم بویژه توجه را به خود معطوف می دارد.از دید تاریخ سیاسی،بایستی طبیعتاً دیوان حکومتی در مرکز ثقل علاقه و توجه قرار گیرد یک بار به عنوان وسیله قدرت سیاسی و بار دیگر به عنوان محل پیدایش یکی از مهمترین رده های منابع تاریخی.

فهرست مطالب:

فصل اول: کلیات

1-1- مقدمه

2-1- بیان مسأله

3-1- اهمیت پژوهش

4-1- اهداف پژوهش

5-1- پیشینه پژوهش

6-1- سوالات پژوهش

7-1- فرضیه های پژوهش

8-1- چارچوب نظری

9-1- حدود و نکته تمرکز

10-1- مفاهیم پژوهش

11-1- سازماندهی پژوهش

12-1- روش تحقیق

13-1- ابزار گردآوری اطلاعات

14-1- روش تجزیه و تحلیل اطلاعات

15-1- بررسی منابع

1-15-1- منابع اصلی

2-15-1- پژوهشها و مطالعات جدید

فصل دوم: برآمدن تیموریان

1-2- اوضاع سیاسی ایران درآستانه تشکیل حکومت تیموریان

1-1-2- تشکیل سلسله تیموریان در ایران

2-1-2- تیمور گورکانی و فتوحات او

3-1-2- ستیزه های جانشینی بعد از مرگ تیمور

2-2- فرمانروائی شاهرخ

فصل سوم: ساختار سیاسی و اجتماعی- فرهنگی ایران در عصر شاهرخ

1-3- ساختار سیاسی و ارگانهای حکومت مرکزی در عصر شاهرخ

2-3- ساختار اجتماعی ایران در عصر تیموریان

3-3- ساختار فرهنگی ایران در عصر شاهرخ تیموری

1-3-3- عوامل مؤثر در رشد و گسترش ساختار فرهنگی

1-1-3-3- گرایش به ایجاد آرامش و امنیت

2-1-3-3- گرایش از نظامی گری به فرهنگ در عصر شاهرخ

2-2-3- حامیان عرصه های مختلف فرهنگی

1-2-3-3- شاهرخ

2-2-3-3- شاهزادگان

3-2-3-3- زنان خاندان سلطنتی

3-2-3-3- وزیران

3-3-3- مکتب هرات

فصل چهارم: نگاهی کوتاه به نظام دیوانی ایران تا روی کارآمدن تیموریان

1-4- دیوانیان

2-4- تشکیلات دیوانی ساسانیان

3-4- سازمان دیوان در دوران اسلامی

4-4- تشکیلات دیوانی در عصر امویان و عباسیان

5-4- تشکیلات دیوانی سامانیان

6-4- تشکیلات دیوانی آل بویه

7-4- تشکیلات دیوانی غزنویان

8-4- تشکیلات دیوانی سلجوقیان

9-4- تشکیلات دیوانی خوارزمشاهیان

10-4- تشکیلات دیوانی مغولان

فصل پنجم: ساختار،نهادها و کارکردهای نظام دیوانی ایران در عصر تیموریان تا پایان سلطنت شاهرخ

1-5- دیوانسالاری در عصر تیمور

2-5- دیوانسالارن ایرانی

2-1-5- جغتائیان و جایگاه اجتماعی آنان

2-5- دیوانسالاری در عصر شاهرخ

1-2-5- ساختار دیوان ایرانی

2-2-5- نهادهای دیوان ایرانی و کارکردهای آن(نهاد وزارت،نهاد صدرات،نهاد قضاوت، نهاد شیخ الاسلامی

3-2-5- کارگزاران دیوان ایرانی(وزراء،صدور،قاضیان،شیخ الاسلامها،وقایع نگاران، منشیان و مورخان)

1-3-2-5- وزیران عصر شاهرخ

1-1-3-2-5- سلسله مراتب قدرت سیاسی،اقتصادی و اجتماعی وزیران

2-3-2-5- صدور(عصر شاهرخ)

1-2-3-3-5- سلسله مراتب قدرت سیاسی و اقتصادی و اجتماعی صدور

3-3-2-5- قاضیان عصر شاهرخ

1-3-3-2-5- سلسله مراتب قدرت سیاسی،اقتصادی و اجتماعی قاضیان

4-3-2-5- شیخ الاسلامها

1-4-3-2-5- سلسله مراتب قدرت سیاسی،اقتصادی و اجتماعی و مذهبی شیخ الاسلامها

5-3-2-5- وقایع نویسان و مورخان،منشیان و وقایع نگاران

1-5-3-2-5- سلسله مراتب پایگاه اجتماعی مورخان،منشیان و وقایع نگاران

3-5- دیوان جغتائی

1-3-5- ساختار دیوان جغتائی

2-3-5- نهادها و مناصب دیوان جغتائی و کارکردهای آن

3-3-5- کارگزاران دیوان جغتائی

1-3-3-5- مناصب ایالتی

1-1-3-3-5- داروغه

2-1-3-3-5- کوتوال

3-1-3-3-5- محصل

4-1-3-3-5- تمغاچی

2-3-3-5- مناصب حکومت مرکزی

1-2-3-3-5- مهردار

2-2-3-3-5- خازن چی

3-2-3-3-5- یارغوچی

3-3-3-5- مناصب درباری

1-3-3-3-5- قورچی

2-3-3-3-5- قوشچی

3-3-3-3-5- اختاچی

4-3-3-3-5- بوکول(بکاول)

5-3-3-3-5- باورچی

6-3-3-3-5- سوچی

4-3-3-5- مناصب نظامی

1-4-3-3-5- امیرالامرا

2-4-3-3-5- تواچی

3-4-3-3-5- یورت چی

4-4-3-3-5- یساول

4-5- مقایسه دیوانسالاری مغولان و تیموریان

نتیجه

ضمیمه

منابع ومآخذ

چکیده به انگلیسی

منابع و مأخذ:

آن لمبتون،1372،تداوم و تحول در تاریخ میانه ایران،ترجمه یعقوب آژند،تهران: انتشارات نی.آربری،1371،ادبیات کلاسیک ایران،ترجمه اسدالله آزاد،تهران:آستان قدس رضویابن بطوطه،1353،سفرنامه ابن بطوطه،ترجمه محمدعلی موحد،تهران:بنگاه ترجمه و نشر کتابابن عربشاه،1356،عجائب المقدور فی اخبار تیمور؛ترجمه محمدعلی نجاتی، تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.اشپولر،برتولد،1365،تاریخ مغول در ایران،ترجمه محمود میرآفتاب،تهران: طوس.اقبال آشتیانی،عباس،1376،تاریخ مغول و اوایل ایام تیموری،تهران:نامک.اوکین،برنارد،1386،معماری تیموری در خراسان،ترجمه علی آخشینی،مشهد:بنیاد پژوهشهای اسلامی.بارتولد،1353،ترکستان نامه،ج1،ترجمه کریم کشاورز،تهران:انتشارات بنیاد فرهنگی ایران.بازیل گری،1369،نقاشی ایران،ترجمه شروه عربعلی،تهران: عصر جدید.بوات،لوسین،1384،تاریخ مغول و تیموریان،ترجمه محمود بهفروزی، تهران: آزادمهر.بوسه،هریبرت،1367،پژوهش در تشکیلات دیوان اسلامی،ترجمه غلامرضا ورهرام، تهران:مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی.بیانی،شیرین،1345،تاریخ آل جلایر،تهران:انتشارات دانشگاه.بیهقی،ابوالفضل،1356،تاریخ بیهقی،به کوشش علی فیاض،مشهد:انتشارات دانشگاه علوم انسانی.باسورث کلیفورد،ادموند، 1362،تاریخ غزنویان، ترجمه حسن انوشه،تهران: امیرکبیر.پیگالوسکایا،و،و دیگران،1345،تاریخ ایران از دوره باستان تا پایان قرن هجدهم میلادی،ج2،ترجمه کریم کشاورز،تهران:پیام.تاکستن،حیدر،درال،راکسبورد و دیگران،1384،تیموریان،ترجمه یعقوب آژند، تهران:مولی.تاریخ تیموریان«به روایت کمبریج»،1382،ج6،ترجمه یعقوب آژند،تهران: انتشارات جامی.جعفریان،رسول،1342،تاریخ ایران اسلامی،ج2،تهران:مؤسسه فرهنگی دانش و اندیشه معاصر.جی،آل بویل،1366،تاریخ ایران کمبریج،از آمدن سلجوقیان تا فروپاشی دولت ایلخانان، ترجمه حسن انوشه،تهران:امیرکبیرحاجی بن نظام عقیلی،سیف الدین،1337،آثار الوزراء،تصحیح و تعلیق میرجلال الدین حیشی از ارموی،انتشارات دانشگاه تهران.حافظ ابرو،1372،زبده التواریخ،ج1و2،به تصحیح سیدکمال حاج سیدجوادی، تهران:نی.حافظ ابرو،1349،جغرافیای حافظ ابرو،به کوشش مایل هروی،تهران:بنیاد فرهنگ ایران.حبیبی عبدالحی،1355،هنر در عهد تیموریان و متفرعات آن،تهران:انتشارات بنیاد فرهنگ.حسینی تربتی،ابوطالب،1342،تزوکات تیموری،تهران:انتشارات اسدی.خواجه سمرقندی،ابوطاهر،1367،سمریه،ج2،به کوشش ایرج افشار،تهران: مؤسسه فرهنگی جهانگیری.خوافی،ابوالقاسم شهاب الدین احمد،1357،منشأ الانشاء،ج7،به کوشش رکن الدین همایونفرخ،انتشارات دانشگاه ملی ایران.خوافی،فصیح احمدبن جلال محمد،1339،مجمل فصیحی،به تصحیح و تحشیه محمود فرخ ، مشهد :باستانخواندمیر،1333،حبیب السیر فی اخبار افراد بشر،ج3، 4،تهران:خیامخواندمیر،1317،دستورالوزراء،با تصحیح و مقدمه سعید نفیسی،تهران:اقبالراوندی،مرتضی،1379،مبانی تاریخ اجتماعی ایران از آغاز تا عصر جدید،ج2،تهران:امیر کبیر.روملو،حسن بیک،1349،احسن التواریخ،ج1،به اهتمام عبدالحسین نوایی،تهران: امیرکبیرزمچی اسنفراری،معین الدین محمد،1338،روضات الجنات فی اوصاف مدینه هرات، ج2،تصحیح و حواشی سیدمحمدکاظم امام،انتشارات دانشگاه تهران.سمرقندی،دولتشاه،1336،تذکره الشعراء،به همت محمد رمضانی،تهران:خاورسمرقندی کمال الدین عبدالرزاق،،1365،مطلع السعدین و مجمع البحرین، ج1و2،به تصحیح محمد شفیع،لاهور.سیوری،راجر،1374،ایران در عصر صفوی،ترجمه کامبیز عزیزی،تهران:نشر مرکزشامی،نظام الدین،محمدبن علی بن محمد،1363،ظفرنامه،ج1و2،با مقدمه و کوشش پناهی سمنانی،تهران:بامدادشبانکاره ای،مجمع الانساب،به تصحیح میرهاشم محدث،تهران:امیر کبیرشریک امین،شمیس،1357،فرهنگ اصطلاحات دیوان مغول،تهران: فرهنگستانشعبانی،رضا،1379،مبانی تاریخ اجتماعی ایران،تهران: قومسشعبانی،رضا، 1380،مروری کوتاه بر تاریخ ایران از آغاز عصر مادها تا پایان دوره قاجاریه،تهران: سخنشوشتری،محمدعلی،1350،تاریخ شهریاری در شاهنشاهی ایران،تهران: انتشارات فرهنگ و هنرصفا،ذبیح الله،1363،تاریخ ادبیات ایران،ج4،تهران: فردوسطبیبی،عبدالحکیم،1368،تاریخ هرات در عهد تیموریان،تهران:هیرمندطوسی،نظام الملک،1364،سیاست نامه،به اهتمام هیوبرت دارک،تهران:اساطیرعباس،احسان،1365،عهداردشیر،ترجمه علی شوشتری،تهران: انجمن آثار ملیعتبی،ابونصر،1334،تاریخ یمینی،به کوشش علی قویم،تهران: انتشارات علمی و فرهنگیفرهانی منفرد،مهدی،1381،پیوند سیاست و فرهنگ در عصر زوال تیموریان و ظهور صفویان،تهران: انجمن آثار و مفاخر فرهنگیقدامه،ابی الفرج قدامه بن جعفر، 1353کتاب الخراج و صنعه الکتابه، به کوشش حسین خدیوجم،تهران: البرزکاتب،احمدبن حسین بن علی،1345،تاریخ جدید یزد،تهران:بی نا.کاتوزیان،محمدعلی همایون،1380،تضاد دولت و ملت در ایران،ترجمه علیرضا طیب،تهران: نی.کارلا کلونز،1381،دیوانسالاری در عهد سلجوقی،ترجمه یعقوب آژند،تهران:امیر کبیرکاشانی،ابوالقاسم،1348،تاریخ الجاتیو،به اهتمام مهین همبلی،تهران:نشر کتابکریستن پرایس،1364،تاریخ هنر اسلامی،ترجمه مسعود جرب نیا،تهران:انتشارات علمی و فرهنگیکریستن سن،1332،ایران در زمان ساسانیان،ترجمه رشید یاسمی،تهران: ابن سینا.55-کلاویخو،گنزالس،1366، سفرنامه ،ترجمه مسعود رجب نیا ،تهران : علمی و فرهنگیمشکوتی،نصرت الله،1342،از سلاجقه تا صفویه،تهران: ابن سینامنز،بئاتریس فوربز،1377،برآمدن و فرمانروایی تیمور،ترجمه منصور صفت گل، تهران: موسسه خدمات فرهنگی رسامیراحمدی،مریم،1322،نظام حکومتی ایران در دوران اسلامی،تهران: موسسات مطالعات و تحقیقات اسلامی.میرجعفری،حسین،1381،تحولات سیاسی،اجتماعی،اقتصادی،فرهنگی ایران در دوره تیموریان و ترکمانان،تهران:سمت.میرخواند،1339،روضه الصفا،ج6و7،ترجمه مصالح،تهران:خیام.نسوی،شهاب الدین،1344،سیرت جلال الدین منکبرتی،به تصحیح مجتبی مینوی،تهران: شرکت علمی و فرهنگی.نطنزی،معین الدین،1336،منتخب التواریخ،به تصحیح ژان اوبن،تهران،خیام.نظامی،عبدالواسع،1357،منشأ الانشاء،به کوشش رکن الدین همایونفرخ،دانشگاه تهران.وائی،عبدالحسین،1324،رجال کتاب حبیب السیر،تهران،شرکت سهامی چاپ.وبر،ماکس،دین،قدرت،جامعه،ترجمه احمد تدین،تهران: قومس.یارشاطر،احسان،1334،شعر فارسی در عهد شاهرخ،تهران:انتشارات دانشگاه تهران.یزدی،شرف الدین علی ،1336،ظفر نامه ،ج 1و2،به تصحیح محمد عباسی ،تهران :امیر کبیر

مقاله:

1. ل.بوآ،«تمدن تیموریان»ترجمه باقر امیرخانی،نشریه دانشکده ادبیات تبریز؛تبریز،1343.

مجله:

رجبی،فاطمه،تاریخ ایران در دوره جانشینان تیمور،مجله تاریخ پژوهی،س5،ش16، 1382.