پایان نامه ی دیوان سالاری در عصر شاهرخ تیموری. doc

نوع فایل: word

قابل ویرایش 140 صفحه

پایان نامه برای دریافت کارشناسی ارشد(M.A)

گرایش:تاریخ ایران اسلامی

چکیده:

موضوع پژوهش حاضر«دیوانسالاری در عصر شاهرخ تیموری»می باشد.که در چارچوب نظریه (محمدعلی همایون کاتوزیان و ماکس وبر)مورد بررسی قرار گرفته است.

روشی که در این پژوهش مورد نظر بوده،روش«قاعده مندی علّی»می باشد،که در این روش چند فرضیه از پیش تعیین می گردد سپس مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته و در نهایت نظریه اصلی به دست می آید سوال اصلی پژوهش مزبور،نحوه ساختار سازمانی و کارکردهای اساسی دیوانسالاری در عصر شاهرخ می باشد.

این پژوهش در 5فصل سامان بندی شده است که به ترتیب ذیل می باشد:

1- کلیات پژوهش

2- برآمدن تیموریان

3- ساختار سیاسی و فرهنگی- اجتماعی ایران در عصر شاهرخ

4- نگاهی کوتاه به نظام دیوانی ایران تا روی کار آمدن تیموریان

5- ساختار،نهادها و کارکردهای نظام دیوانی ایران در عصر تیموریان تا پایان سلطنت شاهرخ

6- نتیجه گیری

از مطالبی که در کل پژوهش عنوان گردید چنین برمی آید که شاهرخ نقش خیلی مهمی در پیشرفت دیوانسالاری داشته است و تمامی تلاش خود را صرف رشد و اعتلای علم و فرهنگ و هنر نمود که این به نوبه خود باعث گسترش نظام دیوانی در این عصر گردید.و در این زمینه او از دیوانسالاران ایرانی که دارای تبحر فراوان بودند در اداره حکومت استفاده کرد و توانست یک آرامش نسبی در ایران برقرار سازد.

کلید واژه های پژوهش حاضر عبارتند از: شاهرخ تیموری،دیوانسالاری،دیوان اعلی، دیوان جغتائی

مقدمه:

کتاب تاریخ شکوهند ایران را ورق می زنیم و در صفحات سده نهم هجری نظر می افکنیم و در این تأمل باز می بینیم که چگونه ایرانی مسلمان،سخت کوش و رنجیده در حالی که از یورش امیر تیمور گورکان زخمها دیده در این فاجعه هستی اش به یغما رفته هنوز سرفراز ایستاده و با فرهنگ بالنده خویش به تیموریان تاتارمنش تمدن و فرهنگ ایرانی آموخته است.وقتی شاهرخ بر مسند قدرت نشست بعد از پنج سال که از مرگ تیمور گذشت توانست به عنوان سلطان مطلق،حکومت سرزمین ایران را بین خود و فرزندان و یاران خویش که در مقابل او سر تعظیم فرود آورده بودند تقسیم کند. شاهرخ در حکومت خود از دیوانسالاران ایرانی استفاده کرد.روی هم رفته دودمانهایی که به نیروی شمشیر بر جامعه ایران چیره می شدند به دلیل بهره مند نبودن از توانائیهای دیوانی معمولاً تشکیلات دیوانی را در اختیار مأمورین محلی قرار      می دادند.در این میان ایرانیان که میزبان مهمانهای ناخوانده بودند،خود دارای تخصص بودند این مطلب قابل توجه می باشد که در دیوانسالاری تمایل موروثی شدیدی وجود داشت و همین امر در تشکیلات دیوانی نوعی تداوم ایجاد می کرد ایرانیان مردمی فرهنگ دوست و متمدن بودند در دوران شاهرخ وضعیت مردم روز به روز با توجه به اهمیت دادن شاهرخ به فرهنگ و تمدن بهبود یافت.شهرهایی چون هرات،مرو،سمرقند شکوه و عظمت و رونق فراوان یافتند شاهرخ عمران و آبادی را وجهه همت خویش قرار داد و به فرهنگ و هنر اعتنایی جدی داشت.تاریخ دیوان حکومتی در حوزه سرزمینهای اسلامی در دهه های اخیر در چارچوب تحقیقات پیوسته توجه زیادی به خود جلب کرده است تا حدی که حتی از وقایع سیاسی صرف نیز تطور فرهنگی در مد نظر گرفته می شود و جهات تشکیلاتی حیات حکومتی هم بویژه توجه را به خود معطوف می دارد.از دید تاریخ سیاسی،بایستی طبیعتاً دیوان حکومتی در مرکز ثقل علاقه و توجه قرار گیرد یک بار به عنوان وسیله قدرت سیاسی و بار دیگر به عنوان محل پیدایش یکی از مهمترین رده های منابع تاریخی.

فهرست مطالب:

فصل اول: کلیات

1-1- مقدمه

2-1- بیان مسأله

3-1- اهمیت پژوهش

4-1- اهداف پژوهش

5-1- پیشینه پژوهش

6-1- سوالات پژوهش

7-1- فرضیه های پژوهش

8-1- چارچوب نظری

9-1- حدود و نکته تمرکز

10-1- مفاهیم پژوهش

11-1- سازماندهی پژوهش

12-1- روش تحقیق

13-1- ابزار گردآوری اطلاعات

14-1- روش تجزیه و تحلیل اطلاعات

15-1- بررسی منابع

1-15-1- منابع اصلی

2-15-1- پژوهشها و مطالعات جدید

فصل دوم: برآمدن تیموریان

1-2- اوضاع سیاسی ایران درآستانه تشکیل حکومت تیموریان

1-1-2- تشکیل سلسله تیموریان در ایران

2-1-2- تیمور گورکانی و فتوحات او

3-1-2- ستیزه های جانشینی بعد از مرگ تیمور

2-2- فرمانروائی شاهرخ

فصل سوم: ساختار سیاسی و اجتماعی- فرهنگی ایران در عصر شاهرخ

1-3- ساختار سیاسی و ارگانهای حکومت مرکزی در عصر شاهرخ

2-3- ساختار اجتماعی ایران در عصر تیموریان

3-3- ساختار فرهنگی ایران در عصر شاهرخ تیموری

1-3-3- عوامل مؤثر در رشد و گسترش ساختار فرهنگی

1-1-3-3- گرایش به ایجاد آرامش و امنیت

2-1-3-3- گرایش از نظامی گری به فرهنگ در عصر شاهرخ

2-2-3- حامیان عرصه های مختلف فرهنگی

1-2-3-3- شاهرخ

2-2-3-3- شاهزادگان

3-2-3-3- زنان خاندان سلطنتی

3-2-3-3- وزیران

3-3-3- مکتب هرات

فصل چهارم: نگاهی کوتاه به نظام دیوانی ایران تا روی کارآمدن تیموریان

1-4- دیوانیان

2-4- تشکیلات دیوانی ساسانیان

3-4- سازمان دیوان در دوران اسلامی

4-4- تشکیلات دیوانی در عصر امویان و عباسیان

5-4- تشکیلات دیوانی سامانیان

6-4- تشکیلات دیوانی آل بویه

7-4- تشکیلات دیوانی غزنویان

8-4- تشکیلات دیوانی سلجوقیان

9-4- تشکیلات دیوانی خوارزمشاهیان

10-4- تشکیلات دیوانی مغولان

فصل پنجم: ساختار،نهادها و کارکردهای نظام دیوانی ایران در عصر تیموریان تا پایان سلطنت شاهرخ

1-5- دیوانسالاری در عصر تیمور

2-5- دیوانسالارن ایرانی

2-1-5- جغتائیان و جایگاه اجتماعی آنان

2-5- دیوانسالاری در عصر شاهرخ

1-2-5- ساختار دیوان ایرانی

2-2-5- نهادهای دیوان ایرانی و کارکردهای آن(نهاد وزارت،نهاد صدرات،نهاد قضاوت، نهاد شیخ الاسلامی

3-2-5- کارگزاران دیوان ایرانی(وزراء،صدور،قاضیان،شیخ الاسلامها،وقایع نگاران، منشیان و مورخان)

1-3-2-5- وزیران عصر شاهرخ

1-1-3-2-5- سلسله مراتب قدرت سیاسی،اقتصادی و اجتماعی وزیران

2-3-2-5- صدور(عصر شاهرخ)

1-2-3-3-5- سلسله مراتب قدرت سیاسی و اقتصادی و اجتماعی صدور

3-3-2-5- قاضیان عصر شاهرخ

1-3-3-2-5- سلسله مراتب قدرت سیاسی،اقتصادی و اجتماعی قاضیان

4-3-2-5- شیخ الاسلامها

1-4-3-2-5- سلسله مراتب قدرت سیاسی،اقتصادی و اجتماعی و مذهبی شیخ الاسلامها

5-3-2-5- وقایع نویسان و مورخان،منشیان و وقایع نگاران

1-5-3-2-5- سلسله مراتب پایگاه اجتماعی مورخان،منشیان و وقایع نگاران

3-5- دیوان جغتائی

1-3-5- ساختار دیوان جغتائی

2-3-5- نهادها و مناصب دیوان جغتائی و کارکردهای آن

3-3-5- کارگزاران دیوان جغتائی

1-3-3-5- مناصب ایالتی

1-1-3-3-5- داروغه

2-1-3-3-5- کوتوال

3-1-3-3-5- محصل

4-1-3-3-5- تمغاچی

2-3-3-5- مناصب حکومت مرکزی

1-2-3-3-5- مهردار

2-2-3-3-5- خازن چی

3-2-3-3-5- یارغوچی

3-3-3-5- مناصب درباری

1-3-3-3-5- قورچی

2-3-3-3-5- قوشچی

3-3-3-3-5- اختاچی

4-3-3-3-5- بوکول(بکاول)

5-3-3-3-5- باورچی

6-3-3-3-5- سوچی

4-3-3-5- مناصب نظامی

1-4-3-3-5- امیرالامرا

2-4-3-3-5- تواچی

3-4-3-3-5- یورت چی

4-4-3-3-5- یساول

4-5- مقایسه دیوانسالاری مغولان و تیموریان

نتیجه

ضمیمه

منابع ومآخذ

چکیده به انگلیسی

منابع و مأخذ:

آن لمبتون،1372،تداوم و تحول در تاریخ میانه ایران،ترجمه یعقوب آژند،تهران: انتشارات نی.آربری،1371،ادبیات کلاسیک ایران،ترجمه اسدالله آزاد،تهران:آستان قدس رضویابن بطوطه،1353،سفرنامه ابن بطوطه،ترجمه محمدعلی موحد،تهران:بنگاه ترجمه و نشر کتابابن عربشاه،1356،عجائب المقدور فی اخبار تیمور؛ترجمه محمدعلی نجاتی، تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.اشپولر،برتولد،1365،تاریخ مغول در ایران،ترجمه محمود میرآفتاب،تهران: طوس.اقبال آشتیانی،عباس،1376،تاریخ مغول و اوایل ایام تیموری،تهران:نامک.اوکین،برنارد،1386،معماری تیموری در خراسان،ترجمه علی آخشینی،مشهد:بنیاد پژوهشهای اسلامی.بارتولد،1353،ترکستان نامه،ج1،ترجمه کریم کشاورز،تهران:انتشارات بنیاد فرهنگی ایران.بازیل گری،1369،نقاشی ایران،ترجمه شروه عربعلی،تهران: عصر جدید.بوات،لوسین،1384،تاریخ مغول و تیموریان،ترجمه محمود بهفروزی، تهران: آزادمهر.بوسه،هریبرت،1367،پژوهش در تشکیلات دیوان اسلامی،ترجمه غلامرضا ورهرام، تهران:مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی.بیانی،شیرین،1345،تاریخ آل جلایر،تهران:انتشارات دانشگاه.بیهقی،ابوالفضل،1356،تاریخ بیهقی،به کوشش علی فیاض،مشهد:انتشارات دانشگاه علوم انسانی.باسورث کلیفورد،ادموند، 1362،تاریخ غزنویان، ترجمه حسن انوشه،تهران: امیرکبیر.پیگالوسکایا،و،و دیگران،1345،تاریخ ایران از دوره باستان تا پایان قرن هجدهم میلادی،ج2،ترجمه کریم کشاورز،تهران:پیام.تاکستن،حیدر،درال،راکسبورد و دیگران،1384،تیموریان،ترجمه یعقوب آژند، تهران:مولی.تاریخ تیموریان«به روایت کمبریج»،1382،ج6،ترجمه یعقوب آژند،تهران: انتشارات جامی.جعفریان،رسول،1342،تاریخ ایران اسلامی،ج2،تهران:مؤسسه فرهنگی دانش و اندیشه معاصر.جی،آل بویل،1366،تاریخ ایران کمبریج،از آمدن سلجوقیان تا فروپاشی دولت ایلخانان، ترجمه حسن انوشه،تهران:امیرکبیرحاجی بن نظام عقیلی،سیف الدین،1337،آثار الوزراء،تصحیح و تعلیق میرجلال الدین حیشی از ارموی،انتشارات دانشگاه تهران.حافظ ابرو،1372،زبده التواریخ،ج1و2،به تصحیح سیدکمال حاج سیدجوادی، تهران:نی.حافظ ابرو،1349،جغرافیای حافظ ابرو،به کوشش مایل هروی،تهران:بنیاد فرهنگ ایران.حبیبی عبدالحی،1355،هنر در عهد تیموریان و متفرعات آن،تهران:انتشارات بنیاد فرهنگ.حسینی تربتی،ابوطالب،1342،تزوکات تیموری،تهران:انتشارات اسدی.خواجه سمرقندی،ابوطاهر،1367،سمریه،ج2،به کوشش ایرج افشار،تهران: مؤسسه فرهنگی جهانگیری.خوافی،ابوالقاسم شهاب الدین احمد،1357،منشأ الانشاء،ج7،به کوشش رکن الدین همایونفرخ،انتشارات دانشگاه ملی ایران.خوافی،فصیح احمدبن جلال محمد،1339،مجمل فصیحی،به تصحیح و تحشیه محمود فرخ ، مشهد :باستانخواندمیر،1333،حبیب السیر فی اخبار افراد بشر،ج3، 4،تهران:خیامخواندمیر،1317،دستورالوزراء،با تصحیح و مقدمه سعید نفیسی،تهران:اقبالراوندی،مرتضی،1379،مبانی تاریخ اجتماعی ایران از آغاز تا عصر جدید،ج2،تهران:امیر کبیر.روملو،حسن بیک،1349،احسن التواریخ،ج1،به اهتمام عبدالحسین نوایی،تهران: امیرکبیرزمچی اسنفراری،معین الدین محمد،1338،روضات الجنات فی اوصاف مدینه هرات، ج2،تصحیح و حواشی سیدمحمدکاظم امام،انتشارات دانشگاه تهران.سمرقندی،دولتشاه،1336،تذکره الشعراء،به همت محمد رمضانی،تهران:خاورسمرقندی کمال الدین عبدالرزاق،،1365،مطلع السعدین و مجمع البحرین، ج1و2،به تصحیح محمد شفیع،لاهور.سیوری،راجر،1374،ایران در عصر صفوی،ترجمه کامبیز عزیزی،تهران:نشر مرکزشامی،نظام الدین،محمدبن علی بن محمد،1363،ظفرنامه،ج1و2،با مقدمه و کوشش پناهی سمنانی،تهران:بامدادشبانکاره ای،مجمع الانساب،به تصحیح میرهاشم محدث،تهران:امیر کبیرشریک امین،شمیس،1357،فرهنگ اصطلاحات دیوان مغول،تهران: فرهنگستانشعبانی،رضا،1379،مبانی تاریخ اجتماعی ایران،تهران: قومسشعبانی،رضا، 1380،مروری کوتاه بر تاریخ ایران از آغاز عصر مادها تا پایان دوره قاجاریه،تهران: سخنشوشتری،محمدعلی،1350،تاریخ شهریاری در شاهنشاهی ایران،تهران: انتشارات فرهنگ و هنرصفا،ذبیح الله،1363،تاریخ ادبیات ایران،ج4،تهران: فردوسطبیبی،عبدالحکیم،1368،تاریخ هرات در عهد تیموریان،تهران:هیرمندطوسی،نظام الملک،1364،سیاست نامه،به اهتمام هیوبرت دارک،تهران:اساطیرعباس،احسان،1365،عهداردشیر،ترجمه علی شوشتری،تهران: انجمن آثار ملیعتبی،ابونصر،1334،تاریخ یمینی،به کوشش علی قویم،تهران: انتشارات علمی و فرهنگیفرهانی منفرد،مهدی،1381،پیوند سیاست و فرهنگ در عصر زوال تیموریان و ظهور صفویان،تهران: انجمن آثار و مفاخر فرهنگیقدامه،ابی الفرج قدامه بن جعفر، 1353کتاب الخراج و صنعه الکتابه، به کوشش حسین خدیوجم،تهران: البرزکاتب،احمدبن حسین بن علی،1345،تاریخ جدید یزد،تهران:بی نا.کاتوزیان،محمدعلی همایون،1380،تضاد دولت و ملت در ایران،ترجمه علیرضا طیب،تهران: نی.کارلا کلونز،1381،دیوانسالاری در عهد سلجوقی،ترجمه یعقوب آژند،تهران:امیر کبیرکاشانی،ابوالقاسم،1348،تاریخ الجاتیو،به اهتمام مهین همبلی،تهران:نشر کتابکریستن پرایس،1364،تاریخ هنر اسلامی،ترجمه مسعود جرب نیا،تهران:انتشارات علمی و فرهنگیکریستن سن،1332،ایران در زمان ساسانیان،ترجمه رشید یاسمی،تهران: ابن سینا.55-کلاویخو،گنزالس،1366، سفرنامه ،ترجمه مسعود رجب نیا ،تهران : علمی و فرهنگیمشکوتی،نصرت الله،1342،از سلاجقه تا صفویه،تهران: ابن سینامنز،بئاتریس فوربز،1377،برآمدن و فرمانروایی تیمور،ترجمه منصور صفت گل، تهران: موسسه خدمات فرهنگی رسامیراحمدی،مریم،1322،نظام حکومتی ایران در دوران اسلامی،تهران: موسسات مطالعات و تحقیقات اسلامی.میرجعفری،حسین،1381،تحولات سیاسی،اجتماعی،اقتصادی،فرهنگی ایران در دوره تیموریان و ترکمانان،تهران:سمت.میرخواند،1339،روضه الصفا،ج6و7،ترجمه مصالح،تهران:خیام.نسوی،شهاب الدین،1344،سیرت جلال الدین منکبرتی،به تصحیح مجتبی مینوی،تهران: شرکت علمی و فرهنگی.نطنزی،معین الدین،1336،منتخب التواریخ،به تصحیح ژان اوبن،تهران،خیام.نظامی،عبدالواسع،1357،منشأ الانشاء،به کوشش رکن الدین همایونفرخ،دانشگاه تهران.وائی،عبدالحسین،1324،رجال کتاب حبیب السیر،تهران،شرکت سهامی چاپ.وبر،ماکس،دین،قدرت،جامعه،ترجمه احمد تدین،تهران: قومس.یارشاطر،احسان،1334،شعر فارسی در عهد شاهرخ،تهران:انتشارات دانشگاه تهران.یزدی،شرف الدین علی ،1336،ظفر نامه ،ج 1و2،به تصحیح محمد عباسی ،تهران :امیر کبیر

مقاله:

1. ل.بوآ،«تمدن تیموریان»ترجمه باقر امیرخانی،نشریه دانشکده ادبیات تبریز؛تبریز،1343.

مجله:

رجبی،فاطمه،تاریخ ایران در دوره جانشینان تیمور،مجله تاریخ پژوهی،س5،ش16، 1382.

پایان نامه ی بررسی رابطه بین سبک های دلبستگی و انگیزه پیشرفت. doc

نوع فایل: word

قابل ویرایش 50 صفحه

جهت دریافت درجه ی کارشناسی در رشته ی روان شناسی

مقدمه:

دلبستگی واژه بسیار مرسوم و آشنایی است، که در زندگی همۀ انسانها در همه ادوار زندگی اعم از مرد و زن و شهری و روستایی، سیاه و سفید پولدار و فقیر و با سواد و کم سواد و ... به چشم می خورد.

 دلبستگی پیوند عاطفی عمیقی است که افراد متناسب با نوع ارتباط با یکدیگر و میزان حمایت ها و کمک ها و وابستگی هایی که به یکدیگر دارند در آنها پدید می آید.

 دلبستگی در اشخاص و افراد مختلف و نیز میزان و نوع روابطی که با هم دارند، از شدت و ضعف قابل توجهی برخوردار است.

 گاهی دلبستگی ها آنچنان اهمیت پیدا می کنند که اگر کوتاهی و یا اهمال و غفلتی انجام گیرد، اتفاقاً به خشم و نفرت تبدیل می شود. کودکی که در دوره ای شدیداً به کمک و سرپرستی نیاز دارد و به مادر دلبسته و وابسته است از طرف مادر مورد بی مهری و قهر و بی توجهی عاطفی قرار گیرد، در این صورت، این عدم اعتماد جای خود را به خشم و قهر می دهد.

 دلبستگی  در چرخۀ تکامل هرچه از پایین به بالا درنظر بگیریم از میزان رفتارهای غریزی و حیوانی کاسته شده و به رفتارهای عاطفی و شناختی و ادراکی افزوده می شود. (بیرامی، 1378 ، ص 45 )

 سازو کار بررسی دلبستگی با توجه به این بحث اظهار شده یک مطالعه زمانی و دوره ای را می طلبد که جان بالبی  بهترین مفهوم و تبیین دلبستگی را از منظر اتولوژیک (تکاملی) پرداخته است.

 چنانچه رفتار کودک چند روزه رفتارهایی نه از نوع یادگیری و نه حاصل سیاق و سایق هستند. بلکه بازتابی و بازتاب هایی از مکیدن و چنگ زدن و گریستن و خندیدن هستند که حتی همین رفتارها مادر و اطرافیان را به سوی حمایت از کودک وادار می کند، پس از همان ساعات اولیه تولد دلبستگی بین نژاد و کنسل های انسانی برقرار می گردد. اما همانطور که اظهار شد، این دلبستگی ها ابتدا شکل بازتابی و غریزی و به تدریج به اشکال متعالی تر و عمیق تر و اداراکی تر و عاطفی تر و شناختی تر تبدیل می یابد. در این تحقیق ارتباط و تأثیر دلبستگی در انگیزه پیشرفت انسانی را در کل مورد بحث و تحقیق قرار داده ایم.

 بیان مسأله :

 دلبستگی در مفهوم اختصاصی و خاص از الگوها و معیارهای عاطفی و ارزشی برخوردار است. معمولاً در هر گروه و مجموعه ای عضوی و یا اعضایی در حکم پایگاه دلبستگی و بقیه عناصر و اجزای دلبستگی به شمار می روند. البته در کنار دلبستگی های پایگاهی، دلبستگی های سایر اعضای خانواده هم وجود دارد. نیمی دلبستگی مفهومی نیست، که فقط در ارتباط دو جانبه محقق شده باشد. بلکه شامل همه و تمام عناصر و اعضایی که در ارتباط و اتفاق هم زندگی می کنند. و نیز در انواعی از ارتباطات ارزشی و اجتماعی که فرد در جهان زندگی به حیات ادامه می دهد.

 دلبستگی عبارت است از حالات و علایمی که نزدیکی و اتفاق و پیوستگی به نزدیکان و اعضای گروه را تسهیل و آسان می کند و در نتیجه موجب تداوم و استمرار و تعمیق و افزایش آن می شود. (جان باولبی، 1969 )

 کشش متقابل کودک و مادر از همان ساعات اولیه زندگی نوعی دلبستگی همه جانبه بین کودک و مادر را فراهم می کند، بنابراین دلبستگی علاوه بر خصوصیات و علائم ظاهری شاخص ها و علائمی درونی و پنهانی نیز بین افراد به وجود می آورد (بیرامی، 1378 )

 غرض از آوردن مفهوم و مثال در مورد دلبستگی از نظریه معروف جان بالبی روشن شدن ساخت ومفهوم کلی دلبستگی به معنی عام در ذهن خواننده است. و چون موضوع تحقیق حاضر بررسی تأثیرات دلبستگی در انگیزه پیشرفت است. پر واضح است که اشاره و جهت تحقیق در مورد افراد و گروهایی است که شق و موضوع پیشرفت در مورد آنها صدق می کند و در مورد جوانان و نوجوانان و میانسالانی است که انگیزه پیشرفت در کار، تحصیل، ازدواج، خدمت، شغل، ارتباط وسایل مختلف اجتماعی و سیاسی و اقتصادی و فرهنگی و غیره هستند هرچند نمی توان حرکات و رفتارهای خزیدن و کشیدن کودک در دید مادر و ایجاد دلبستگی میان آنها را انگیزه پیشرفت نخواند و نبوغی آن کودک هم ناخودآگاه و به صورت قطری درصدد توجه مادر و دیگران و جلب حمایت ایشان در رسیدن به امیال و خواسته های خویش است.

 اما چون معمولاً انگیزه و پیشرفت با عقلانیت و منطق و تجره و دانش همراه است. غرض تحقیق در ارتباط دلبستگی با انگیزه پیشرفت شامل افراد و گروه هایی است که مفهوم انگیزه و پیشرفت به معنی اخص آن درک می شود.

 دلبستگی از هر نوع و از هر طریق و شیوه و با هر درجه شهرت و ضعف دارای ارزش و تأثیر است. و گاه حتی تأثیر اندک آن بسیار مؤثرتر از تأثیر بیشتر آن در برخی از موارد است.

 چنانچه اگر نامادری در مقابل نوجوان و جوانی دلبستگی اندکی از نظر عاطفی نشان دهد، ممکن است انگیزه نوجوان و جوان برای جدایی از گروه خانواده صدچندان گردد. و برای رهایی از این دلبستگی کم تر و کم رنگ تر خود را با همۀ توان و انرژی آماده موفقیت های آتی می کند که همۀ ما در اطراف و بستگان خود شواهدی از این دست داریم که مسلم است عمومیت ندارد.

 و گاهی دلبستگی آنچنان هدف و اصل واقع می شود که وابستگی جای آنرا پر می کند و فرد هدف های درسی و شغلی و آتی خود را به کلی فراموش می کند. و از همین رهگذر افق شکست و عدم موفقیت افراد و فرد موردنظر ترسیم می گردد.

 معمولاً برای هر فرد و شخص پایگاه دلبستگی وجود دارد. مثلاً برای کودک شیرخوار پایگاه دلبستگی مادر است که به تدریج که بزرگتر می شود. پایگاه دلبستگی به پدر و خانواده و برادر و پدربزرگ و مادربزرگ و خاله و عمه و عمو و دایی و حتی همسایگان و ... نیز تعمیم و تسرّی می یابد.

 حتی طبق تحقیقات انجام گرفته موضع دلبستگی نیز در افراد و اشخاص مختلف متفاوت است. یعنی افراد و اشخاص در برخورداری از لذت و کسب عیش لذت غذا به مادر و برای برخورداری از حمایت اجتماعی به پایگاه پدر و برای برخورداری و کسب لذت بازی و تفریح به پایگاه برادر و خواهر پناه می برند برای اثبات این نظریه هارلو  دو گروه مادر مصنوعی (شامل یک مادر سیمی با پستانک پر شیر و یک مادر پشمالو شبیه مادر اصلی در قفس قرار دارند که بچه میمون ها وقتی گرسنه می شوند به مادر سیمی پناه می بردند. و وقتی دچار ترس و بیم و هراس می شدند به مادر پشمی پناه می جستند.

 و این آزمایش این ادعا را تا حد زیادی ثابت می کند (هارلو و زیبرس، 1959 )

 فذا پیشرفت و انگیزه پیشرفت جدای از دلبستگی های مختلف افراد نیست زیرا انسانها در گروه متولد می شوند، در گروه و خانواده رشد می کنند، در گروه و خانواده بیمار می شوند، در گروه و خانواده آسیب می بینند، چرا در گروه و خانواده درمان نشوند. (باقرثنایی، روانی درمانی خانواده، 1372 ، ص 57 )

 فلذا دلبستگی موضوعی نیست که اثر و تأثیرات آن را در مقوله های مختلف زندگی نادیده انگاشته شود. بناراین مطالب مذکور مسأله مورد بررسی در این پژوهش بررسی رابطه ی بیک سبک های دلبستگی و انگیزه پیشرفت می باشد.

فهرست مطالب:

فصل اول : کلیات تحقیق

مقدمه

 بیان مسأله

 اهمیت و ضرورت مسأله

 اهداف تحقیق

 فرضیه تحقیق

 متغیرهای تحقیق

 تعاریف واژه ها و اصطلاحات

فصل دوم  : پیشینه و ادبیات تحقیق

شکل گیری دلبستگی

مراحل دلبستگی

واکنش نامشخّص در مقابل همه

مرحله 3 – تقرّب جویی فعّال

رفتار مشارکتی

بررسی میزان دلبستگی

1 ) کودکان دلبستۀ ایمن

2 ) کودکان دلبستۀ نا ایمن

3 ) کودکان دلبستۀ نا ایمن بی تاب

نظریه بالبی

تفاوت های دلبستگی در الگوهای فعال درونی (فینی، 1999)

نظریه یادگیری اجتماعی

نظریه بو نگری

نظریه روان شناسی شناختی

دلبستگی در گستره تحقیقات

تحقیقات انجام شده در داخل و خارج از کشور

فصل سوم: (روش شناسی)

روش تحقیق

جامعه

حجم نمونه

ابزار گردآوری اطلاعات

پرسشنامه سبک دلبستگی بزرگسالان (AAQ)

 نمره گذاری

ه ) قابلیت اعتماد

و ) اعتبار

روش گردآوری اطلاعات

روش آماری

فصل چهارم  : یافته ها و تجزیه و تحلیل داده ها

مقدمه فصل چهارم

جدول 4 – 1 ) نمرات خام آزمودنی ها از آزمون انگیزه پیشرفت ئ سبکهای دلبستگی

تجزیه و تحلیل داده ها

جدول 2 – 4 ) بررسی رابطه در بین انگیزه پیشرفت و سبکهای دلبستگی دانش آموزان

فصل پنجم : بحث و نتیجه گیری

بحث و نتیجه گیری

محدودیت های تحقیق

پیشنهادات

منابع و مأخذ

پاسخ نامه AAQ

مقیاس روحیۀ رقابت – همکاری

دستورالعمل

مقایسۀ نتایج خود با نتایج دیگران (هنجارها)

مقیاس تأیید خویشتن راتوس

تأیید خویشتن

منابع و مأخذ:

1 ) گنجی، حمزه،(1385) .  روان سنجی شخصیت، انتشارات ساوالان، تهران،

 2 ) دلاور، علی،(1372 ).  روش های آماری در علوم تربیت، انتشارات پیام نور، تهران،

 3 ) عبدالعظیمی، کریم، (1379) تعلیم تربیت نامرئی، انتشارات رشد، تهران،  .

4 ) پاکدامن، شهلا (1380). بررسی ارتباط بین دلبستگی و جامعه طلبی در نوجوانی، پایان نامه دکترای روان شناسی، دانشگاه تهران.

5 ) بهزادی پور، س. (1385). رابطه بین سبک های دلبستگی و نگرانی های مربوط به وزن در دختران نوجوان شهرستان شیراز، پایان نامه کارشناسی ارشد روانشناسی عمومی، دانشگاه شهید بهشتی.

پایان نامه ی افسردگی در زنان. doc

نوع فایل: word

قابل ویرایش 50 صفحه

جهت دریافت درجه ی کارشناسی در رشته ی روان شناسی

چکیده:

با آنکه در دهه های اخیر پیشرفت های سریع و شگفت انگیزی نصیب جامعه پزشکی گردیده با این حال یک نوع حس بلاتکلیفی و سرماخوردگی نهانی در بین مردم به ویژه در گروه زنان گردیده است. این ناراحتی های گوناگون روانی طبیعتاً جسم آدمی را نیز تحت تاثیر قرار می دهد و شخص را تا سر منزل بیماری های روان تنی و روانی مانند « افسردگی » که یکی از عواقب آن خودکشی است می رساند. به عقیده عده ای از دانشمندان بیش از 60 درصد بیماری های جسمی اغلب به علت فشارهای روانی و عوارض گوناگونی بر دستگاههای مختلف بدن و از جمله کاهش عمر طبیعی شخص می گذارد.

در جامعه ی کنونی که مملو از مشکلات و محیط های متشنج است‘ زمینه ی بیش تری برای بروز بیماری های روانی مهیا شده است و به طبع افسردگی هم به خصوص در زنان روبه افزایش است. به همین علت در این تحقیق ( افسردگی در زنان ) سعی بر شناسایی این بیماری و عوامل به وجود آورنده ی آن به خصوص در زنان شده است و در آخر راه های کسب آرامش از نظر روان شناسی و دیدگاه های قرآن و روایات در مورد افسردگی بیان شده است.

روش تحقیق در این مقاله بر اساس روش کتابخانه ای و روش اسناد و مدارکی و توصیفی و همچنین از منابع دست اول دینی ( قرآن‘ نهج البلاغه و غررالحکم ) و دیگر منابع دست دوم استفاده شده است.

افسردگی یک انحراف خلقی است به عبارت دیگر افکار منحرف و فریب آلود مجموعه ای از احساسات و غم و اندوه‘ عدم اعتماد به نفس‘ بی تفاوتی‘ بی حوصلگی‘ خستگی و ضعف و ... را تحت عنوان افسردگی در فرد به وجود آورده است. علل افسردگی عبارتند از : علل شیمیایی‘ نورونی‘ سکته‘ سیستم اندوکرین‘ افکار منفی و علل ژنتیکی.

افسردگی عمده در میان زنان 18 تا 44 ساله بیشتر شیوع دارد و معمولأ در اواخر دهه بیست زندگی آغاز می شود. در اوایل دهه بیست زندگی ناسازگاریهای زناشویی‘ برای کسانی که ازدواج کرده اند‘ اغلب به نقطه اوج خود می رسد. در گـذشته‘ رایـج ترین داروهـای درمـان افـسردگی‘ داروهای ضد افسردگی سه حلقه ای؛ ایمی پرامین ( توفرانیل ) و آمی تریپ تیلین ( ایلاویل ) یا بعد از موفقیت این داروها‘ بازدارنده های منوآمین اکسیداز فنلزین ( نوردیل ) و سولفات ترانیل سیپرمین ( پارنات ) بودند. در اکثر موارد‘ این داروها عوارض جانبی ( خشک شدن دهان‘ خواب آلودگی‘ سرگیجه و افزایش وزن ) به همراه دارند و نمی توانند از آن ها برای کسانی که به بیماری های متعدد دیگری دچار هستند‘ استفاده کرد.

راه های کسب آرامش از نظر روان شناسی عبارتند از :توقعات خود را کاهش دهید؛ برای کسب آرامش‘ صراحت گفتار داشته باشید.

راه های کسب آرامش از نظر قرآن و روایات عبارتند از : خداوند می فرماید : « وَ مَن أعرَضَ عَن ذِکری فَإنَّ لَهُ معشیةً فَتنَتاً. طه 124

و هر که از یاد من دل بگرداند‘در حقیقت زندگی تنگ و سختی خواهد داشت. »

و نیز در سوره رعد آیه 27 می فرماید :

« ... إلا بِذِکرِاللّه تَطمَئِنَّ القلوب . آگاه باشید که دل ها با یاد خدا آرامش می یابد. »

رسول الله ( ص ) می فرمایند : « إن هَدفی فی الدُنیا یحبُکَ اللّهُ وَ إن هَدفیما ایدی الناس یحبُکَ الناسُ : به دنیا بی رغبت باش‘ تا خداوند دوستت بدارد به آن چه در دست مردم است بی اعتنا باش تا مردم دوستت بدارند. »

امام علی ( ع ) می فرمایند : « أعظمُ البَلاءِ إنقِطاعِ الرَّجاء : بزرگ ترین بلا نومیدی است. »

در سخنی دیگر آن حضرت فرموده اند که : « قَتَلَ القُنوطُ صاحِبَهُ : نومیدی‘ صاحب خود را           می کشد.»

امام باقر ( ع ) می فرمایند : « َیرُالمالِ الثِّقَةُ بِاللّهِ والأسِ مِمّا فی ایدی الناسِ : بهترین سرمایه اعتماد به خداست و چشم طمع برکندن از آن چه مردم دارند. »

امام صادق ( ع ) می فرمایند : « الیأسُ مِمّا فی ایدی الناسِ عزّ المؤمِنِ فی دینِهِ : قطع امید کردن از آن چه مردم دارند‘ مایه عزت دین مؤمن است.»

کلید واژه:

 افسردگی: به معنای غم و اندوه‘ ملال و بیحالی است که واسطه میان غم اندوه و شاد است. یک حالت‘ شادی و نشاط و حالت دیگر غم و اندوه. اما وقتی که غم و شادی طبیعی نبود و غم و مکروهی هم عارض نگردیده باشد این حالت بینابین را افسردگی گویند.

فهرست مطالب:

فصل کلیات

فصل دوم: افسردگی

افسردگی

تاریخچه افسردگی

علل افسردگی

افسردگی در زنان

نشانه های بیماری

فصل سوم : افسردگی در سنین مختلف

افسردگی در دوره پیش از یائسگی

افسردگی در دهه های چهل و پنجاه

افسردگی در افراد مسن

فصل چهارم: اختلال افسردگی مانیک

علائم و نشانه های افسردگی مانیک

انواع شیوه های درمان

داروهای ضد افسردگی

فصل پنجم :ختلال شیدایی ـ افسردگی

اختلال شیدایی ـ افسردگی

علائم اختلال شیدایی ـ افسردگی

درمان اختلال شیدایی ـ افسردگی

الکتروشوک درمانی

فصل ششم : اختلال افسردگی خویی

اختلال افسردگی خویی

علائم افسردگی خویی

درمان افسردگی خویی

- شناخت درمانی

- رفتار درمانی

- دارو درمانی

فصل هفتم : راههای کسب آرامش از نظر روان شناسی ؛ قرآن و روایات

روش های کسب آرامش از نظر روان شناسی

توقعات خود را کاهش دهیدبرای کسب آرامش صراحت گفتار داشته باشیدروش های دیگر به دست آوردن آرامش

افسردگی از دیدگاه قرآن

افسردگی از دیدگاه روایات

نتایج و پیشنهادها

فهرست منابع و مآخذ

منابع و مأخذ:

1- قرآن کریم؛ ترجمه مهدی الهی قمشه ای‘ چاپ قم‘ چاپ اول.

2-  .آزاد‘ حسین ؛ آسیب شناسی روانی ‘ تهران انتشارات بعثت‘ چاپ دوم‘ زمستان 1378.

3- الآمدی‘ عبدالواحد ؛ غررالحکم و دررالکلم ؛ انتشارات ستار‘ ناشر : دارالکتاب الاسلامی ؛ سال نشر : 1426 هـ. ق. .

4- جمشیدی‘ اسدالله ؛ آثار فردی معاد از دیدگاه قرآن ؛ انتشارات مؤسسه آموزش و پژوهش ؛ چاپ اول‘ زمستان 1380.

5- شاکری‘ رضا ؛ مشاوره کاربردی ؛ انتشارات نصایح قم ؛ چاپ اول‘ زمستان 1381.

6- کاپلان‘ هارولد ـ سادوک ؛ بنیامین ـ گرب‘ جک ؛ خلاصه روان پزشکی علوم رفتاری ـ روان پزشکی بالینی ؛ ترجمه نصرت الله پور افکاری ؛ ناشر شهر آب‘ چاپ سوم‘ 1378‘ جلد دوم.

7- کارن جی. کارلسون ؛ استفانی ـ ایزنستات‘ ترازیپورین ؛ بهداشت روانی زنان ؛ ترجمه خدیجه ابوالمعالی ـ هایده صابری ؛ ژینوس لطیفی ؛ مهدی محی الدین بناب ؛ نشر ساوالان ؛ چاپ اول‘ پاییز 1379.

8- محمدی ری شهری‘ محمد ؛ میزان الحکمه ؛ ترجمه حمیدرضا شیخی ؛ انتشارات الحدیث ؛ چاپ سوم 1381.

9- مجله خانواده سبز ؛ شماره 146 ؛ سال هفتم ؛ پانزدهم آذر 1384.

10- مجله خانواده سبز ؛ شماره 149 ؛ سال هفتم ؛ اول بهمن 1384. 

11- واتز‘ ای. اچ ؛ افسردگی روانی ؛ ترجمه سیاوش آگاه ؛ انتشارات بنگاه ترجمه و نشر

کتاب ؛ چاپ دوم‘ پاییز 1381.

پایان نامه ی بررسی علل و عوامل اجتماعی و عاطفی در گرایش به اعتیاد در بین جوانان. doc

نوع فایل: word

قابل ویرایش 90 صفحه

جهت دریافت درجه ی کارشناسی در رشته ی روان شناسی

چکیده:

پژوهش حاضر به منظور بررسی علل و عوامل اجتماعی و عاطفی در گرایش به اعتیاد در بین جوانان مشهد انجام گرفت فرض اصلی این تحقیق این بود که عوامل بر ایجاد اعتیاد تأثیر می گذارد و فرضیه ها و سؤالهای متعددی در پژوهش بیان شده است که مورد بررسی قرار گرفته جامعه آماری با مشورت استاد راهنما 200 نفر انتخاب شده و روش نمونه گیری تصادفی است و ابزار مورد استفاده سنجش پرسشنامه می باشد که شامل سؤال پنج گزینه ای می باشد و شامل یک جدول فراوانی و یک نمودار هیستوگرام می باشد نتایج بدست آمده از پژوهش حاضر به شرط زیر است :

الف) عوامل اجتماعی در گرایش به اعتیاد تأثیر مستقیم دارد.

ب) عوامل عاطفی در گرایش به اعتیاد تأثیر مستقیم دارد.

ج) وضعیت دوران تحصیل در گرایش به اعتیاد تأثیر مستقیم دارد.

د) وضعیت اقتصادی در گرایش به اعتیاد تأثیر مستقیم دارد.

ر) میزان تحصیلات افراد در گرایش به اعتیاد تأثیر مستقیم دارد.

ز) میزان فرهنگ خانواده در گرایش به اعتیاد تأثیر مستقیم دارد.

نتایج تحقیق با توجه به یافته ها در آخر ارائه شده است.

مقدمه:

اعتیاد عبارت است از حالتی که استعمال متوالی یا متناوب مادة مخدر در فرد ایجاد می کند. با استعمال مواد مخدر تحریک پذیری سلولهای عصبی در دستگاه عصبی افزایش می یابد، در نتیجه داروی بیشتری لازم است تا او را به حالت تعادل برگرداند.

اعتیاد همراه با بی دردی مزمن است که سبب افت تمامی فعالیتها می شود. افراد معتاد افرادی هستند، ناتوان، کم تجربه، لذت طلب و در اکثر این افراد شروع به اعتیاد برای برطرف کردن یک حالت روانی یا بیماری روانی است که شایعترین آن افسردگی می باشد که در همة گروههای سنی و اجتماعی دیده می شود.

اعتیاد خطر بزرگی برای ارزشهای اسلامی جامعه محسوب می شود. دروغ گفتن، دزدی کردن، خیانت و حتی پشت پا زدن به ناموس، همه از عوارض اعتیاد است به این دلیل باید روی برنامه های اخلاقی کار شود.

در زمینة فکری و فلسفة زندگی، معتادان بی اعتنا  به زندگی، بدبین، منفی باف، بی هدف، بی بند و بار، بی هیجان و بی توجه به ارزشهای حاکم بر جامعه هستند. فرد معتاد در اولین تجربه ها حالتهایی پیدا می کند که تا به حال احساس نکرده و این حالت است که فرد را به طرف اعتیاد می کشاند.

با توجه به مواردی که ذکر شده مصرف بیش از حد مواد مخدر یکی از بزرگترین مشکلات قرن حاضر است، به طوری که تقریباً تمام کشورهای جهان سعی دارند برنامه هایی برای پیشگیری از اعتیاد و درمان معتادان به اجرا گذارند، ولی اغلب این برنامه ها کمتر مؤثر واقع می شود، چرا که سوداگران و سودجویان با صرف هزینه های گزاف، گاهی تا چند برابر بودجة دولتها برای طرح برنامه؛، بازار خود را رونق می بخشند. سوداگران مرگ از ناآگاهی و مشکلات گوناگون جوانان برای گسترش و رونق بازارهای خود سوء استفاده می کنند و به راههای مختلف قربانیان بیشتری را در دام مخوف خویش گرفتار می سازند.

بیان مسئله:

مسائل زیادی است که باعث بروز اعتیاد می شود از جمله :

1-         آیا عوامل اجتماعی همچون بیکاری در جامعه آزادی بیش از حد جوانان نقشی در بروز این پدیده دارد؟

2-         آیا ناسازگاری با محیط زندگی اثری در بروز پدیده اعتیاد دارد یا نه؟

3-         آیا عوامل عاطفی همچون کم توجهی در دوران کودکی و نوجوانی در درون خانواده و همسالان اثری در بروز پدیده اعتیاد دارد یا نه؟

4-         آیا به همین سادگی که سیگار در اختیار جوانان قرار می گیرد می تواند اولین ماده ای باشد که زمینة گرایش آنها را به طرف اعتیاد فراهم سازد؟

5-         آیا استفاده از مواد مخدر به عنوان وسیله ای برای رهایی از سختیهای زندگی اثری در معتاد شدن جوانان  دارد؟

فهرست مطالب:

فصل اول

1- مقدمه

2- بیان مسئله

3- اهمیت و ضرورت موضوع پژوهش

4- اهداف پژوهش

5- پرسش یا فرضیه های پژوهش

6- تعاریف نظری و عملیاتی

7- معرفی متغیرهای مستقل و وابسته

فصل دوم : بررسی پیشینة پژوهش

1- تاریخچة اعتیاد

2- بررسی نظریه ها و مفاهیم مربوط به موضوع پژوهش

3- بررسی پژوهشهای انجام شده در داخل و خارج از کشور

4- نقد و بررسی پژوهشهای انجام شده

فصل سوم : متودولوژی

1- جامعة آماری

2- نمونه آماری و روش نمونه گیری

3- روش محاسبه حجم نمونه

فصل چهارم : یافته های پژوهش

1- بررسی و توصیف و تحلیل داده ها

الف) توصیف داده ها با استفاده از جداول و داده ها

ب) تحلیل داده ها (تحلیل بر اساس داده های آماری)

ج) سایر یافته های پژوهش

فصل پنجم : نتیجه گیری

1) تجزیه و تحلیل نتایج پژوهش به ترتیب ارائه داده ها

2) محدودیتهای پژوهش

3) یشنهادات کاربردی از نتایج بدست آمده وپیشنهاد برای مراحل بعدی

فصل ششم : ضمائم ، منابع و مأخذ

ضمائم

منابع و مآخذ

منابع و مأخذ:

1- اعتیاد ، سبب شناسی و درمان ، نویسنده : پروانه مجد ، نشر امید مجد ، چاپ اول ، سال 1382

2- روان شناسی اعتیاد ، نویسندگان : چارلزایی داچن، دبلیو . مایکل شی . مترجم : بایر المعلی رنجگر

نشر روان ، چاپ اول ، تابستان 1383

3- جامعه شناسی و انحرافات، نویسنده : دکتر داور شیخاوندی ، نشر مرندیز، چاپ چهارم، زمستان 1379.

4- آسیب شناسی اجتماعی (جامعه شناسی انحرافات ) نویسنده : هدایت الله ستوده ، چاپ نهم، 1381.

5- مشکلات جوانی ، نویسنده : ابوالقاسم اکبری ، نشر ساوالان، چاپ اول ، 1381.

6- مواد مخدر و اعتیاد ، عبدالحسین شاکری (انتشارات سیر 1368)

پایان نامه ی بررسی رابطه‌ی هوش منطقی و هوش هیجانی و اثر آن بر پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان نخبه. doc

نوع فایل: word

قابل ویرایش 109 صفحه

جهت دریافت درجه ی کارشناسی در رشته ی روان شناسی

چکیده:

اصطلاح هوش که در زمان ما به صورت عادی مورد استفاده قرار می‌گیرد، تا شروع قرن بیستم در فرهنگ‌های لغت نیز کم‌تر به آن پرداخته می‌شد و اکثرا آن را تحت عنوان قوای عقلانی می‌شناختند و جداگانه مورد بررسی قرار نمی‌دادند. در واقع باید گفت آلفرد بینه مفهوم هوش به گونه‌ی امروزی را مورد استفاده قرار داد و پس از او تا کنون مطالعه و بررسی هوش پیشرفت فراوانی داشته‌است. با این همه امروز نیز در تعریف هوش وحدت نظر وجود ندارد و هر گروهی تعاریف خود را متوجه‌ی جنبه‌ای از هوش می‌دانند. برخی از تعاریف هوش بر ظرفیت کلی برای یادگیری و حل مساله یعنی ماهیت منطقی هوش تاکید دارند و برخی توانایی‌های آن را در عملکرد زندگی می‌شناسند. آن‌چه که تحت عنوان هوش منطقی یا هوش و استعداد تحصیلی معرفی می‌شود ویژگی‌هایی است شامل توانایی استدلال، استنتاج، خلق فرضیه و اصولا بهره‌مندی از نگاهی عموما معقول به زندگی است. باید اذعان نمود که هوش خصلت مطلقی نیست که در بدو تولد ایجاد شده باشد و در طول زندگی ثابت بماند بلکه به طور کلی هوش در مرحله‌ای از دوران کودکی تجلی می‌یابد و در طول زندگی دوران شکوفایی دارد و یا به تدریج رشد می‌کند و یا کاهش می‌یابد. در کنار هوش منطقی توجه به حالات هیجانی انسان در زمینه‌هایی مانند انگیزش، تعاملات اجتماعی، خودتنظیمی و سلامت روانی در قرن بیستم مورد توجه پژوهش‌گران قرار گرفته است فلذا هوش‌های دیگری مطرح شده که بر عوامل غیر شناختی تکیه دارند. یکی از این هوش‌ها، هوش هیجانی است که برای اولین بار در سال 1990 توسط «سالوی» و «مایر» دو نفر از روان‌شناسان آمریکایی معرفی شد. آن‌ها اعلام نمودند انسان‌ها موجودات صرفا منطقی یا عاطفی نیستند بلکه هم منطقی و هم عاطفی‌اند. دانیل گلمن روان‌شناس معروف در سال 1995 در کتاب پرفروش خود تحت عنوان "هوش هیجانی" هوش هیجانی را ترکیبی از پنچ مهارت؛ شناخت هیجان‌های خود، کنترل هیجان‌های خود، برانگیختن و به هیجان آوردن خود، شناخت هیجان‌های دیگران و تنظیم روابط با دیگران معرفی نمود. این پژوهش ضمن بررسی رابطه‌ی هوش منطقی و هوش هیجانی در دانش‌آموزان نخبه‌ی شاغل به تحصیل در مراکز تهران سازمان ملی پرورش استعدادهای درخشان (سمپاد)، اثر آن را نیز روی پیشرفت تحصیلی بررسی نموده‌ است. نتایج حاصله نشان می‌دهد دانش‌آموزان نخبه از هوش منطقی و هیجانی بالاتر از استاندارد برخوردارند و اکثرا نیز پیشرفت تحصیلی قابل توجه دارند به گونه‌ای که اکثر پذیرفته‌شدگان رده‌های بالای کنکور سراسری کشور از میان این دانش‌آموزان است. نحوه‌ی انتخاب این دانش‌آموزان جهت تحصیل در مراکز سمپاد عمدتا بر اساس پیشرفت تحصیلی و کسب نمرات بالا انجام می‌گیرد. البته در آزمون‌های به عمل آمده‌ی قبل از ورود به مراکز مذکور، به نوعی هوش و استعداد تحصیلی آن‌ها نیز ارزیابی می‌شود ولی ملاک اصلی جدا نمودن آن‌ها از سایر دانش‌آموزان به طور عمده متوجه کسب نمرات بالا و موفقیت‌های تحصیلی مربوطه است. در این پژوهش معدل اخذ شده‌ی دانش‌آموزان در سال‌های قبل (که در این مراکز اخذ شده باشد) را ملاک پیشرفت تحصیلی دانسته فلذا دانش‌آموزان سال اول راهنمایی که معدل آن‌ها در مدارسی به جز مراکز سمپاد به دست آمده از پژوهش مستثنا شده‌اند و هم‌چنین دانش‌آموزان دوره‌ی پیش‌دانشگاهی به لحاظ عدم امکان دسترسی و فارغ‌التحصیل شدن آن‌ها از این مراکز (اگرچه برای ورود به دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی در زمره‌ی مراکز سمپاد این دوره را طی می‌کنند) در پژوهش قرار نگرفته‌اند. به طور کلی در این پژوهش رابطه‌ای قوی و معنادار بین هیچ یک از دو مولفه‌های هوش منطقی، هوش هیجانی و پیشرفت تحصیلی (که بررسی رابطه‌ی دو به دوی آن‌ها مفروضات پژوهش بوده‌است) به دست نیامده‌است و صرفا رابطه‌ای ضعیف بین هوش منطقی و پیشرفت تحصیلی در مقاطع راهنمایی و متوسطه وجود داشته‌است. بر این اساس این پژوهش نشان می‌دهد که اتکای موفقیت و پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان نخبه (مراکز تهران) عمدتا متوجه چیزی جدای از هوش منطقی و هوش هیجانی است و شاید بتوان استفاده‌ی گسترده از حافظه را ملاک و اساس گرفت. به معنای دیگر این پژوهش نشان می‌دهد که جدا شدن دانش‌آموزان نخبه از سایر دانش‌آموزان بیش‌تر بر پایه‌ی محفوظات قوی‌تر و استفاده‌ی گسترده‌تر از حافظه شکل گرفته‌است.

پیشگفتار:

تعلیم و تربیت نخبگان و افراد مستعد در کشور ما دارای ریشه‌های تاربخی عمیق و طولانی است. از آن حیث می‌توان از ریشه‌های تاریخی سخن گفت که مراکز تعلیم و تربیت و حوزه‌های آموزشی به گونه‌ای برنامه‌ی آموزشی را ترتیب داده بودند که متعلم محور برنامه‌ها قلمداد می‌شد یعنی آن چیزی که در دوره‌های فعلی به منزله بهترین اقدام آموزشی ویژه برای افراد نخبه قلمداد می‌شود. اجرای برنامه‌ای که در آن یادگیرنده محور باشد، مستلزم شناسایی میزان هوش و توانای او برای یادگیری است و برای انجام آن ناگزیر بودند ملاک‌ها وآزمون‌هایی را اجرا نمایند تا تراز هوشی متعلم معلوم و روشن شود. جمع‌آوری این ملاک‌ها وآزمون‌ها و خصایص و بررسی تحلیلی آ‌ن‌ها بنیادی‌ترین اقدام مطالعاتی و تحقیقاتی در قلمرو روان‌شناسی افراد نخبه و با استعداد به شمار می‌آید.

گستره‌ی این پیشینه‌ی قوی به نظام آموزش و پرورش فعلی و رسمی کشور با نشانه‌های تردید مواجه است. در نظام رسمی و دولتی آموزش و پرورش موجود افراد عادی و برتر از نظر دارا بودن میزان هوش و استعداد تحصیلی به یک صورت مورد توجه بوده‌اند که نتیجه‌ی آن گم شدن نیازهای اساسی دانش‌آموزان نخبه است. تشکیل سازمان ملی پرورش استعدادهای درخشان پاسخی اولیه به این نیاز بود تا برای این گروه از دانش‌آموزان برنامه‌ریزی آموزشی مستقل و برتری تدارک شود. اکنون که چندین سال از تشکیل این سازمان می‌گذرد و مجموعه‌ی فارغ‌التحصیلان آن در زمره‌ی طیف وسیعی از مدیران قرار دارند نیازهای بعدی وجدی‌تری برای انجام پژوهش‌ها رخ می‌نماید که روابط بین هوش و استعداد تحصیلی و نوع دیگری از هوش که در دوران اخیر تحت عنوان "هوش هیجانی " نام‌گذاری و اثربخشی آن مورد عنایت جدی قرار گرفته است با مقوله‌ی مهم پیشرفت تحصیلی، مورد ارزیابی و بررسی قرار گیرد. در این پژوهش تلاش شده‌است آخرین یافته‌ها در مورد هوش منطقی (هوش و استعداد تحصیلی) و هوش هیجانی بررسی  و رابطه‌ی آن‌ها با هم در میان دانش‌آموزان نخبه‌ی شاغل به تحصیل در مراکز تهران سازمان ملی پرورش استعدادهای درخشان تحقیق و اثرات آن‌ها روی پیشرفت تحصیلی معلوم گردد. بدون شک بخش عمده‌ای از مدیران سرزمین ما در گذشته و حال و آینده از میان این دانش‌آموزان انتخاب می‌گردند و دو عنصر اساسی هوش منطقی و هوش هیجانی هریک در قلمروی مستقل، ابزار اصلی مدیریت نوین به شمار می‌آیند. فقدان هریک از این عناصر در مدیران و یا عدم تبیین هرکدام می تواند منشا مشکلات در حیطه‌ی مدیریتی شود. شروع پژوهش اساسی در این خصوص، باید از مراحل اولیه‌ی تحصیل آغاز گردد، اما این پژوهش دوره‌ی ابتدایی تحصیلی را به لحاظ آن‌که امکان ارزیابی و سنجش هوش هیجانی در آن فراهم نیست و احتمالا ارزیابی هوش منطقی نیز در دوره‌ی ابتدایی تحصیلی به درستی امکان‌پذیر نیست، انتخاب ننموده است و دو مقطع راهنمایی تحصیلی و متوسطه برای پژوهش اساس قرار گرفته اند. امید است نتایج این پژوهش که ادعا نمی‌شود در آن عیب و ایراد نباشد، مورد استفاده‌ی سایر پژوهش‌گران و برنامه‌ریزان آموزشی دانش‌آموزان نخبه قرار گیرد.

مقدمه:

بی‌شک معطوف شدن نگاه‌های والدین وجامعه‌ی آموزشی کشور به برآورده ساختن نیازهای علمی دانش‌آموزان نخبه سبب شده است تا نیازهای روحی این دسته از افراد در بین مشکلات گوناگون کم‌رنگ شود. اگر خصوصیاتی نظیر گذشت، هم‌دلی، شوخ طبعی، کمک به دیگران، درک ضعف خود و دیگران،‌ عدالت‌خواهی، رازداری، کنترل خشم و احساسی بودن را از جمله ویژگی‌های هوش هیجانی یا هوش اجتماعی بدانیم، ضرورت دارد که در سازمان ملی پرورش استعدادهای درخشان که متولی جذب و پرورش دانش‌آموزان نخبه و مستعد کشوراست و مدیران آینده را تربیت می نماید بررسی‌هایی در تبیین نقش هوش هیجانی به عمل آید. در مراحل جذب و پذیرش دانش‌آموزان نخبه‌ در مدارس سازمان مذکور، ‌میزان هوش منطقی(شناختی) دانش‌آموزان، در آزمون‌ها سنجیده می شود ودر طول تحصیل نیز اغلب تلاش‌ها پیرامون هوش منطقی و بهره‌گیری از آن در پیشرفت تحصیلی شکل می گیرد و بر همین اساس نیز ارزیابی پیشرفت تحصیلی انجام می‌شود در حالی‌که جریان هوش هیجانی، به صورت ویژه در این دانش‌آموزان خود نمایی می‌کند وبه همین علت است که طی سالیان اداره این مدارس، جهت توجه به این دسته از نیازهای درونی، اقداماتی مانند: المپیادهای ورزشی، طرح پروژه‌های دانش‌آموزی، ابداعات و خلاقیت در زمینه علوم انسانی در برنامه‌ها گنجانده شده‌اند. سنجش‌هایی در توضیح رابطه‌ی هوش هیجانی وهوش منطقی با پیشرفت تحصیلی در دنیا و ایران به عمل آمده و اغلب معنادار بودن رابطه را نتیجه داده‌است. این پژوهش نیز در نظر دارد، تاثیر هوش منطقی (شناختی) وهوش هیجانی را به تفکیک دانش‌آموزان راهنمایی و متوسطه (مراکز تهران سازمان ملی پرورش استعداد‌های درخشان ) در پیشرفت تحصیلی آن‌ها بررسی نماید و برتری و میزان تاثیر هریک را نشان دهد. پژوهش‌هایی از این نوع، در واقع به روان‌شناسی شخصیت می پردازند که خود زمینه‌ی مناسبی برای تصمیم گیری (عنصر اصلی مدیریت نوین) می باشد. نکته‌ی مهم این است که ویژگی‌های مثبتی هم‌چون هوش منطقی و هوش هیجانی، خود، تولید کننده‌ی موفقیت نیستند، اما «واقعیت این است که اسنادهای مثبت می توانند در دراز مدت عامل پیش‌بینی کننده‌ی خوبی برای موفقیت باشند» (سیاروچی وهمکاران،1384: 38). موفقیت تحصیلی در مدرسه، مانند بسیاری دیگر از موفقیت ها، متاثراز ویژگی‌های مثبت شخصیتی است؛ ضمن توجه به این اصل که چگونه ودر چه زمانی از این عوامل مثبت استفاده شود.

بیان مسئله پژوهش (پایه‌های نظری):

وجود هوش هیجانی واحساسی در کنار هوش منطقی واقعیتی انکارناپذیر در انسان است و دو نیم کره‌ی چپ و راست در مغز به ترتیب نیم کره‌ی چپ (مواردی از قبیل استدلال، مهارت‌های علمی، خواندن، مهارت‌های ریاضی وغیره) مربوط به هوش منطقی و نیم‌کره‌ی راست مربوط به هوش هیجانی (مواردی نظیر علاقه‌ی‌شادی، ترس تحقیر، خشم شرم، انزجار گناه، عزت نفس، خود شکستگی، ‌انگیزه‌ی مثبت وغیره) است. هوش منطقی ساختارهای منطقی وریاضی و فنی را شکل می دهد وهوش هیجانی توانایی آگاه بودن از خود، درک وفهم خود ودیگران، توانایی مواجه شدن با هیجان‌های شدید ومدیریت خود و توانایی انطباق با تغییرات و حل مشکلات (با ماهیت اجتماعی وفردی) است. علاوه بر تقسیم‌بندی هوش، به دوحیطه‌ی هوش منطقی و هوش هیجانی، در تقسیم‌بندی‌هایی دیگر، هوش به دو بخش عمومی و خصوصی و یا در سه حیطه و گروه؛ تربیتی (تحصیلی)، تحلیلی و کاربردی نیز بیان گردیده‌است. در تعریف سه نوع هوش گفته می‌شود «هوش تربیتی (تحصیلی)،کمیتی است که سبب موفقیت تحصیلی می‌‌شود و از این رو یک نوع استعداد تحصیلی به شمار می رود. افراد با هوش (تحصیلی) نمره‌های بهتری در دروس خود می گیرند و پیشرفت تحصیلی چشم‌گیری نسبت به کودکان کم هوش دارندو هوش (تحلیلی)،توانایی استفاده از پدیده‌های رمزی و یا قدرت و رفتار مؤثر و یا سازگاری با موفقیت‌های جدید و تازه و یا تشخیص حالات وکیفیات محیط است. شاید بهترین تعریف تحلیلی هوش به وسیله دیوید وکسلرروان‌شناس آمریکایی، پیشنهاد شده‌باشد که بیان می‌کند؛ هوش تحلیلی یعنی تفکر عاقلانه، عمل منطقی ورفتار مؤثر در محیط و هوش (کاربردی) ،پدیده ای است که از طریق تست‌های هوش سنجیده می شود وهوش منطقی ،با در دست داشتن سن عقلی که شاخص هوش در سن معین است ونیز سن تقویمی،می توان بهره ی هوشی(شاخص هوش منطقی ) را محاسبه کرد. نسبت بین سن عقلی به سن تقویمی این میزان را به دست می دهد» (سایت الکترونیکی وزارت آموزش وپرورش، تعریف هوش:1). البته با پذیرش قطعی این موضوع که هوش یک پدیده‌ی ذهنی وانتزاعی وکیفیتی است وتبدیل آن به کمیت و عدد و رقم،‌ تلاشی است که اگرچه در نگاه اول عینی و عملی به نظر می‌رسد اما فرآیندی است فوق‌العاده دشوار و با خطاهای زیاد. با این وجود امروزه، ‌بر اساس ابزار اندازه‌گیری که ابتدا توسط " بینه سیمون" در سال 1905 و به دنبال آن تهیه واستاندارد شدن مقیاس "استنفرد- بینه" در سال 1916 در آمریکا ومقیاس هوشی "ریون" که غالباً در شکل تست‌های آزمون معرفی شده‌اند، بهره هوشی یا هوش منطقی سنجیده و اندازه‌گیری می‌شود و نمراتی را در هفت گروه (کمتر از 70، بین 70 تا 79، 80 تا 89، 90 تا 109، 110 تا 119، 120 تا 139 و بالای 139) بر حسب نوع آزمون به خود اختصاص می دهد. در این پژوهش نیز اندازه‌گیری هوش منطقی، بر اساس آزمو ن "ریون" خواهد بود. در توصیف هوش هیجانی، نویسندگان و متفکران تلاش‌های در خور توجهی را برای بیان و تعریف این دسته از فعالیت‌های وجودی انسان به کار گرفته اند. « گولمن طی مصاحبه‌ای با جان انیل (1996) هوش هیجانی را چنین توصیف می کند: هوش هیجانی نوع دیگری از هوش است. این هوش مشتمل بر شناخت احساسات خویشتن واستفاده از آن برای اتخاذ تصمیم‌های مناسب در زندگی است. توانایی اداره‌ی مطلوب خلق وخوی و وضع روانی وکنترل تکانش‌هاست. عاملی است که به هنگام شکست ناشی از دست نیافتن به هدف، در شخص ایجاد انگیزه و امید می کند. هم‌حسی یعنی آگاهی از احساسات افراد پیرامون شماست. مهارت اجتماعی یعنی خوب تاکردن با مردم وکنترل هیجان‌های خویش در رابطه با دیگران و توانایی تشویق هدایت آنان است » ( جلالی، 1381: 92).گولمن معتقد است که هوش منطقی در بهترین حالت خود فقط بیست در صد از موفقیت های زندگی است،هشتاد درصد موفقیت ها به عوامل دیگر وابسته است وسرنوشت افراد در بسیاری از موارد در گرو مهارت هایی است که هوش هیجانی را تشکیل می دهد. نظریه پردازان می گویند که هوش هیجانی به ما می گوید که چه کار می توانیم انجام دهیم، در واقع هوش هیجانی یعنی داشتن مهارت هایی تا بدانیم چه کسی هستیم وچه افکار،احساسات،عواطف ورفتاری داریم،یعنی شناخت عواطف خود ودیگران تا بتوانیم براساس آن رفتاری مبتنی بر اخلاق وشایستگی داشته باشیم. البته  دو حیطه‌ی هوش منطقی و هوش هیجانی، در وجود انسان، با یک‌دیگر ارتباط ارگانیکی وتنگاتنگی دارند وکلیه‌ی فعالیت‌های انسان، از آن‌ها تاثیر می‌پذیرد. موفقیت و پیشرفت تحصیلی به عنوان یک متغیر وابسته، تحت تاثیر متغیرهای اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و روان‌شناختی و غیره می‌باشد. به عبارت دیگر موفقیت تحصیلی به عنوان یک پدیده‌ی رفتاری، نتیجه‌ی کنش متقابل بین حالات درونی فرد و محیط خارج است. به این معنا که به دو عامل هوش(هوش منطقی و هوش هیجانی ) و شرایط محیطی که نسبت به یک‌دیگر تاثیر متقابل دارند وابسته است، فلذا میزان تاثیر هریک از متغیرهای هوش منطقی، هوش هیجانی، و پیشرفت تحصیلی به صورت دو به دو، در این پژوهش انجام خواهد شد.

فهرست مطالب:

فصل 1-مقدمه پژوهش

1- مقدمه

2- بیان مسئله پژوهش

3- اهمیت وضرورت مسئله پژوهش

4- اهداف پژوهش

5- پرسش های اصلی پژوهش

6- تعریف متغیرهای پژوهش

فصل 2- بررسی پیشینه‌ی پژوهش

مقدمه

1- هوش منطقی

1-1-مفهوم کلی هوش

1-2-عامل وراثت و محیط –تاثیر گذار بر هوش

1-3-هوش منطقی و سنجش آن

2- هوش هیجانی

2-1- تعریف هیجان

2- 2- ظهور وپیدایش هوش هیجانی

2-3- تعریف وسرشت هوش هیجانی

2-4- تاثیر هوش هیجانی در زندگی و موفقیت ها

2-5- تاریخچه هوش هیجانی

2-6- هوش هیجانی و اندازه‌گیری و سنجش آن

2-6-1- آزمون‌های عملکردی هوش هیجانی

2-6-2- آزمون‌های خود سنجی هوش هیجانی

3- پیشرفت تحصیلی

3-1- تعریف مفهومی پیشرفت تحصیلی

3-2- آزمون‌ها و پیشرفت تحصیلی

3-3- کم‌آموزی و پیشرفت تحصیلی

3-4- ارزشیابی پیشرفت تحصیلی

3-5- عوامل فردی، آموزشگاهی وخانوادگی واجتماعی مؤثر بر پیشرفت تحصیلی

4- هوش هیجانی و پیشرفت تحصیلی

5- هوش منطقی و پیشرفت تحصیلی

6- هوش منطقی و هوش هیجانی

7- آشنایی با سازمان ملی پرورش استعدادهای درخشان (سمپاد)

فصل 3- روش پژوهش                   

مقدمه                

1- تعریف تحقیق

2- انواع تحقیقات علمی

2-1- تحقیقات علمی از جهت اهداف واثرات، یا کاربردی می باشند یا بنیادی

2-2- تحقیقات علمی از جهت هدف وبیان، یا توصیفی اند یا علت یابی

2-3- تحقیقات علمی از جهت تعداد محقق‌ها ومجریان آن بر دو نوع اند: انفرادی و گروهی

3- عناصر تحقیق

3-1- مفاهیم یا عناصر تحقیق

3-2- انواع روش‌های نمونه‌گیری

4- ابزار و روش‌های جمع‌آوری اطلاعات

5- مدارک و ضوابط ارزیابی کارکرد تحقیق

5-1- اعتبار یا روائی یا ارزش علمی

5-2- ثبات و پایائی

5-3- اعتماد علمی

5-4- هنجار

6- تکنیک‌های آماری برای تجزیه و تحلیل

6-1- روش نمونه‌گیری تخمینی

6-2- روش بررسی متغیرهای کیفی (درجه همگنی)

6-3- روش بررسی کشف روابط

فصل 4- یافته‌های پژوهش

مقدمه

الف) توصیف و تحلیل داده‌ها در رابطه با هر پرسش یا فرضیه

ب) سایر یافته‌های پژوهش

فصل 5-  بحث و تفسیر پژوهش

مقدمه                

الف- نتیجه گیری‌ها (ترکیب یافته‌ها و پیشینه‌ی پژوهش)

ب- محدودیت‌ها

ب-1- محدودیت پژوهش

ب-1-1- محدودیت ذاتی پرسش‌نامه

ب-1-2- محدودیت تکنیک هم‌بستگی

ب-1-3- محدودیت اثر آموزش

ب-2- محدودیت پژوهش‌گر

ب-2-1- محدودیت در هماهنگی

ب-2-2- محدودیت ساعات آموزشی

ب-2-3- محدودیت عدم آشنایی با موضوع هوش هیجانی

ب-2-4- محدودیت پراکندگی

پ- پیشنهادها و کاربردهای پژوهش

ت- خلاصه‌ای از مساله، روش و یافته‌های پژوهش

پیشنهاد به سایر پژوهشگران

منابع و مأخذ:

-           کاظمی حقیقی، ناصرالدین. روانشناسی کودکان تیز هوش وروش‌های آموزشی ویژه/ ناصرالدین کاظمی حقیقی. _ تهران: کانون فرهنگی انتشاراتی سایه نما، 1376

-           گنجی، محمد. روانشناسی عمومی/ محمد گنجی. _ تهران: دانشگاه پیام نور، 1371