دانلود مقاله مطالعه حسابداری فعالیت با رویکرد هزینه یابی و تاثیر آن بر متغیرهای مالی

چکیده
سیستم حسابداری بهای تمام شده در ایران علی رغم گذشت بیش از پنجاه سال از ورود حسابداری به شکل امروزی تا به حال نتوانسته بگونه ای مناسب در صنایع کشور استقرار یابد از طرف دیگر شرکتها برای محاسبه بهای تمام شده و هزینه های سربار از نرخهای یگانه ای استفاده می‌نماید که خود سوالاتو ابهامات متعددی را ایجاد می کند . استفاده کنندگان به منظور تصمیم گیری نسبت به شرایط کنونی و آتی نیاز به اطلاعات دارند ، از جمله اطلاعاتی مالی، که بتواند در برنامه ریزی ، کنترل و تصمیم گیری آنها را یاری نماید . با توجه مقایسه اطلاعات بهای تمام شده به روش ABC و روش سنتی می توان نتیجه گرفت که تولید کدام محصول به صرفه تر و یا ترکیب محصولات به چه صورتی باشد تا بتواند شرکت را در کسب سود بیشتر و تصمیم گیری بهتر یاری نماید. اما این مقایسه در شرایطی انجام شود که کالای ساخته شده پایان دوره اندک و یا عدم تنوع محصولات در شرکت وجود داشته و یا محصولات بر اساس مصوبات دولت قیمت گذاری شوند، اختلاف معنی داری را بین متغیرهای مالی روش ABC در مقایسه با روش سنتی نشان نمی دهد بنابراین در این شرایط سود خالص ، EPS ، و قیمت معاملاتی سهام در تصمیم استفاده کنندگان تأثیرگذار نمی باشد.
واژه های کلیدی: حسابداری فعالیت ، هزینه یابی بر مبنای فعالیت ، سود خالص ، سود هرسهم ، قیمت معاملاتی و شاخص P/E
Activity accounting – activity based costing –net income –earning per share – transactional price- P/E index
مقدمه
توسعه اقتصادی یکی از اهداف اصلی کشورهای در حال توسعه ، منجمله کشور ما ایران می‌باشد، توسعه به رشد و بالندگی صنایع کشور وابسته است تولید قند و شکر یکی از اولین صنایع کشور بوده که از سال 1309شمسی تاکنون دارای تولید مستمر است ، صنعت قند از صنایع مهم غذایی تلقی می شود و فعالیت آن در شهر و روستا به یکدیگر پیوند خورده است و تمامی جمعیت یک کشور را به طور مستقیم و غیر مستقیم در حدود ظرفیت تولیدی زیر پوشش خود قرار می دهد.
در راستای سیاست دولت در بخش کشاورزی ، تدارک اطلاعات برای ایجاد و طراحی سیستمهای حسابداری پیشرفته تر در صنعت قند نیز می تواند مورد توجه و تأکید قرار گیرد زیرا با این تدبیر می توان اولاً از به هدر رفتن منابع جلوگیری کرد ثانیاً از تولید محصولاتی که مقرون به صرفه نیست اجتناب نمود .
«از سوی دیگر هر مدیری با هر درجه توانایی نیازمند اطلاعات برای تصمیم ‌گیری
برنامه ریزی و کنترل می‌باشد. در این رابطه حسابداری به عنوان یک سیستم اطلاعاتی و ابزار برقراری ارتباط،تأمین کننده قسمت عمده ای از این اطلاعات است زیرا که مدیریت صحیح و کارآمد امروزین بدون استفاده از دانش حسابداری و بدون اتکاءو استناد مداوم برای اطلاعات مالی ناممکن خواهد بود واین به نوبه خود حسابداری را از نقش سنتی خود که ثبت و گزارش رویدادها و فعالیت های مالی بوده به مبنایی اساسی در تصمیم گیری ارتقاء داده است؛ لذا ضرورت وجود سیستم های صحیح و مناسب حسابداری به طور اعم و از نقطه نظر استفاده کنندگان داخلی برقراری سیستمهای حسابداری مدیریت به طور اخص می‌تواند نقش حساس و تعیین کننده ای در هدایت مدیریت جهت اتخاذ تصمیمات صحیح و مناسب داشته باشد.» (رساله قندسازی ریاحی)
لذا محقق برآن شده قدمی هرچند کوچک در جهت طراحی و بررسی سیستمهای قیمت تمام شده محصول قند و شکر بردارد، شاید که در امر توسعه اقتصادی کشور کارساز افتد.
ادبیات و پیشینة تحقیق:
واژه هزینه‌یابی بر مبنای فعالیت، که بعدها به سیستم ABC تکامل یافت.، اولین بار توسط کوپر و کاپلن (Coper & Kaplan,1988) برای تخصیص هزینه فعالیت‌های محصولات به کار گرفته شد. این دو نویسنده همراه با جانسون (Johnson,1988)، و دیگران، تاثیر بسزایی در انعکاس نارسای‌های سیستم‌های حسابداری مالی در ارائه اطلاعات دقیق در مورد هزینه‌ها داشتند. آنها معتقد بودند، سیستم‌های هزینه‌یابی سنتی نه تنها پاسخگوی احتیاجات مدیران نیستند، بلکه استفاده از این اطلاعات سبب گمراهی و عدم اتخاذ تصمیم صحیح به وسیله آنان می‌گردد. این نویسندگان جهت رفع نقایص فوق اقدام به معرفی سیستم جدیدی به نام هزینه‌یابی بر مبنای فعالیت (ABC) نمودند. (نمازی 1378).
اقبالی فر ، 1381 ارزیابی بر مبنای فعالیت و تأثیر آن بر افزایش بهره وری مطالعه موردی کارخانه قند یاسوج. در پژوهش اخیر نتایج بدست آمده به این شرح می باشد که با استفاده از ABC می توان به ارزیابی عملکرد مراکز فعالیت پرداخت و مازاد یا کمبود نیروی انسانی دایره ها را با مقایسه نیروی تعداد کار و حجم فعالیها مشخص نمود.
طاهر کردی ، 1382 به کار گیری سیستم هزینه یابی بر مبنای فعالیت ABC در شرکت نفت فلات قاره ایران. در این پژوهش نشان می دهد که ، سیستم هزینه یابی بر مبنای فعالیت در مقایسه با سیستم هزینه یابی سنتی ، روش مناسب و منطقی برای تخصیص هزینه ها به محصولات اولیه و همچنین محصولات نهایی می باشد ، و صورت دقیق تری این محصولات را هزینه یابی می کند .
هاشمی نیک ، 1381 ، امکان سنجی اسقرار سیستم هزینه یابی بر مبنای فعالیت در شرکتهای تولید کننده نوار تفلون. در این پژوهش نتیجه گیری شد به کارگیری عملی سیستمهای بهای تمام شده بر مبنای روش سنتی جذبی اطلاعات دقیق مورد نیاز مدیران مالی و مدیر عاملان این شرکتها را در ارتباط با تعیین بهای تمام شده واقعی و قیمت گذاری محصولات تولیدی قادر نیست در اختیار آنان قرار دهند .
جلیلیان،1383ارزیابی سیستم هزینه یابی بر مبنای فعالیت و مقایسه آن با سیستم سنتی و تأثیر آن بر مهمترین متغیرهای مالی مطالعه موردی در کارخانه قند نتایج بدست آمده از این پژوهش اطلاعات سیستم هزینه یابی بر مبنای فعالیت نسبت به سیستم سنتی در صورت تنوع محصولات داری اطلاعات سودمند و مربوط تری در مقایسه با سیستم سنتی برای مدیران فراهم می نماید.
اهمیت موضوع تحقیق:
با داشتن امکانات و منابع بالقوه طبیعی از جمله مزارع و مراتع و آب و هوای مناسب و توان دستیابی به منبع سرشار مواد غذایی و پروتئینی از فرآورده های کشاورزی بعنوان مفیدترین و پرمصرف ترین منابع غذایی مردم این سرزمین، از عوامل اصلی مورد توجه دولت و ملت و مرکز، پیشرفتهای اقتصادی می‌باشد. متأسفانه در سالهای اخیر با وجود پیشرفتهای تکنولوژی و سرمایه گذاری عظیم در زمینه کشاورزی و صنعت هنوز برای تأمین فرآورده های این دو بخش مقدار قابل توجهی ارز صرف واردات به داخل کشور شده است و هر ساله مبالغ زیادی از ثروت ملی کشور بابت خرید محصولات و فرآورده های کشاورزی صرف می‌گردد لازم به ذکر است که 60درصد قند و شکر مورد نیاز کشور از خارج تأمین می‌گردد. بنابراین وضعیت اقتصادی و اجتماعی کشور نیازمند تحولات ساختاری و زیربنایی است هنگامی که مدیریت برنامه ریزی و تصمیم گیری مناسب داشته باشد از حداقل عوامل تولید می‌تواند حداکثر استفاده را داشته باشد. لیکن به منظور برنامه ریزی ، نیاز به اطلاعات صحیح می‌باشد. وجود اطلاعات حسابداری جهت قیمت تمام شده برای استفاده مدیریت در امر برنامه ریزی و تصمیم گیری در مورد استفاده بهینه از منابع و عوامل تولید و جلوگیری از اتلاف این منابع و عوامل ضروری می‌باشد .با توجه به تنوع عوامل تولید و محصولات یک واحد تولیدی، چگونگی مقداری کردن آنها و نحوة ی تخصیص آنها می‌توان در جلوگیری از زیان یا افزایش سودآوری واحدهای تولیدی مؤثر باشد.
اهداف تحقیق:
اهداف علمی شامل تعیین مبنای نظری مرتبط با مبحث حسابداری مدیریت با تأکید بر روشهای هزینه یابی و مقایسة آن و ارائه وجود افتراق و تشابه آنها به عنوان اهداف علمی تحقیق حاضر مدنظر می‌باشد اهداف کاربردی عبارتند از فراهم نمودن شواهد لازم و کافی جهت تدارک اطلاعات مربوط و سودمند برای تصمیم گیران درون و برون سازمانی، مدیران شرکت مورد تحقیق، کارگزاران بورس اوراق بهادار، سهامداران و سرمایه گذاران شرکت مورد تحقیق، مؤسسات علمی و پژوهشی به منظور آگاهی از انطباق مبانی نظری با واقعیات محیطی می‌باشد.
فرضیه های تحقیق:
فرضیه هایی که این تحقیق جهت رسیدن به هدف تعیین شده دنبال می کند ، شامل سه فرضیه اصلی می باشد.
فرضیه اصلی اول : بین اطلاعات قیمت تمام شده بر اساس سیستم هزینه یابی بر مبنای فعالیت با سیستم سنتی تفاوت معناداری وجود دارد .
فرضیه اصلی دوم : اطلاعات قیمت تمام شده بر اساس سیستم هزینه یابی بر مبنای فعالیت در مقایسه با سیستم سنتی مبنای دقیق تری برای محاسبه متغیرهای مالی فراهم می کند.
فرضیات فرعی فرضیه اصلی دوم
1- اطلاعات قیمت تمام شده بر اساس سیستم هزینه یابی بر مبنای فعالیت در مقایسه با سیستم سنتی مبنای دقیق تری برای محاسبه سود خالص فراهم می کند.
2- اطلاعات قیمت تمام شده بر اساس سیستم هزینه یابی بر مبنای فعالیت در مقایسه با سیستم سنتی مبنای دقیق تری برای محاسبه سود هر سهم فراهم می کند.
3- اطلاعات قیمت تمام شده بر اساس سیستم هزینه یابی بر مبنای فعالیت در مقایسه با سیستم سنتی مبنای دقیق تری برای محاسبه شاخص فراهم می کند.
4- اطلاعات قیمت تمام شده بر اساس سیستم هزینه یابی بر مبنای فعالیت در مقایسه با سیستم سنتی مبنای دقیق تری برای محاسبه قیمت معاملاتی سهام فراهم می کند.
فرضیه اصلی سوم: اطلاعات قیمت تمام شده بر اساس سیستم هزینه یابی بر مبنای فعالیت در مقایسه با سیستم سنتی تأثیر بیشتری بر تصمیم گیری استفاده کنندگان دارد.
قلمرو تحقیق :
از نظر قلمرو موضوعی،موضوع تحقیق بررسی سیستم هزینه یابی برمبنای فعالیت ABCو مقایسة آن با سیستم سنتی و تأثیر آن برمهمترین متغیرهای مالی در کارخانه قند بیستون غرب می‌باشد به همین خاطر صورتهای مالی سال 1384-1385 مورد تجزیه وتحلیل قرار می دهیم، پس قلمرو زمانی این تحقیق یکساله می باشد.
روش تحقیق :
با توجه به این که قلمرو تحقیق به کارخانه قند بیستون غرب محدود می شود جهت تجزیه و تحلیل از روش های آماریt استیودنت پارامتری و ویلکاکسون ناپارامتریک استفاده شده است و نوع روش تحقیق پس از مطالعه سیستم موجود در شرکت قلمرو تحقیق و نارساییها و نقاط ضعف و قوت آن مشخص شده و باتوجه به منابع در دسترس و اصول و مبانی حسابداری و تکنیک جدید فرضیه های تحقیق آزمون شده توصیفی، علمی و مقایسه ای می‌باشد.
متغیرهای تحقیق :
- متغیرهای مستقل و وابسته در این پژوهش عبارتند از:
- اطلاعات بهای تمام شده براساس سیستم ABC و سیستم سنتی به عنوان متغیر مستقل
- سود خالص،سود هر سهم،و قیمت معاملاتی و تصمیم گیری مدیریت در کارخانه قند بیستون غرب به عنوان متغیر وابسته.
آزمون فرضیه :
فرضیه اصلی اول
فرضیه الف : بین اطلاعات قیمت تمام شده براساس سیستم هزینه یابی بر مبنای فعالیت با فرض الف و سیستم سنتی تفاوت معناداری وجود دارد .
ابتدا برای اثبات یا رد این فرضیه از روش آماری tاستیودنت پارامتری استفاده می شود . برای این آزمون سطح معنادار بودن P برابر با 5 درصد در نظر گرفته شده است که با توجه به محاسابات انجام شده برای سیستم هزینه یابی بر مبنای فعالیت با فرض الف، t برابر است با 80 درصد ولی به دلیل اینکه سطح خطا بیشتر از 5 درصد ، یعنی برابر با 46 درصد می باشد بنابراین تفاوت معناداری بین اطلاعات قیمت تمام شده بر اساس سیستم هزینه یابی بر مبنای فعالیت با فرض الف با سیستم سنتی وجود ندارد .
لذا فرضیه مورد قبول و فرضیه که همان تفاوت معنادار بودن بین اطلاعات قیمت تمام شده براساس سیستم هزینه یابی بر مبنای فعالیت با فرض الف با روش سنتی می باشد رد می شود.
لازم به ذکر است تفاوت معنادار نبودن به این معنی نیست که هیچ گونه تفاوتی وجود ندارد بلکه این تفاوت آنقدر اندک می باشد که بین اطلاعات قیمت تمام شده براساس سیستم هزینه یابی بر مبنای فعالیت با فرض الف با روش سنتی تفاوت چشمگیری وجود ندارد که جدول ( 1 ) مبین این امر می باشد

جدول (1 )
برای اینکه نتیجه آزمون t استیودنت اثبات گردد آنرا از طریق نمودار (1 ) مورد ارزیابی قرار میدهم . نمودار (1) بیانگر میانگین بهای تمام شده محصولات در دو سیستم هزینه یابی بر مبنای فعالیت با فرض الف با روش سنتی می باشد. با توجه به اینکه حداقل و حداکثر میانگین محاسبه شده در هر دو روش خیلی نزدیک به همدیگر می باشد بنابراین میانگین محاسبه شده بهای تمام شده در هر دو روش حداقل در یک سطح همدیگر را قطع میکنند به دلیل اینکه حداقل و حداکثر میانگین محاسبه شده در هر دو روش حدوداً یکسان می باشد بنابراین نتیجه آزمون t استیودنت از طریق میانگین محاسبه شده طبق نمودار (1 ) اثبات می گردد.

نمودار ( 1 )
برای اطمینان از صحت استفاده از آزمون t استیودنت پارامتری از روش آماری بنام ویلکاکسون ناپارامتری استفاده شده است. نتایج حاصل از آزمون ویلکاکسون بیانگر تأئید نتایج حاصل از آزمون t استیودنت پارامتری می باشد ، براساس آزمون ویلکاکسون سطح معنادار بودن (p) برابر 5 درصد بوده که در آزمون انجام شده در سیستم هزینه یابی بر مبنای فعالیت با فرض الف ، z برابر با 52 درصد محاسبه گردیده است اما به دلیل اینکه سطح خطای آزمون برابر با 60 درصد می باشد و این مقدار از 5 درصد بیشتر است بنابراین نتایج آزمونt استیودنت مجدداً از طریق روش ویلکاکسون تأئید می گردد؛ که جدول (2 ) بیانگر این موضوع می باشد .

جدول ( 2 )
فرضیه ب : فرضیه اصلی اول باید برای سیستم هزینه یابی بر مبنای فعالیت با فرض ب مورد آزمون قرار گیردد که در محاسبات انجام شده t استیودنت برابر با 68 درصد بوده به دلیل اینکه سطح خطا برابر با 53 درصد و این مقدار از 5 درصد سطح معنی دار بودن بیشتر است یا به عبارتی در این آزمون فرضیه مورد قبول و فرضیه که همان تفاوت معنادار بودن بین اطلاعات قیمت تمام شده بر اساس سیستم هزینه یابی بر مبنای فعالیت با فرض ب با سیستم سنتی می باشد رد می شود بنابراین بین اطلاعات قیمت تمام شده براساس سیستم هزینه یابی بر مبنای فعالیت با فرض ب و سیستم سنتی تفاوت معناداری وجود ندارد که جدول (3) این موضوع را تأئید می کند .

جدول ( 3 )
برای اینکه نتیجه آزمون t استیودنت از طریق میانگین بهای تمام شده مورد ارزیابی قرار گیرد ، به نمودار (2) توجه شود. با توجه به اینکه حداقل و حداکثر میانگین محاسبه شده در سیستم هزینه یابی بر مبنای فعالیت با فرض ب و سیستم سنتی ، میانگین بهای تمام شده هر دو روش حداقل در یک سطح همدیگر را قطع میکنند در نتیجه نتایج آزمون t استیودنت از طریق میانگین بهای تمام شده اثبات می گردد.

نمودار ( 2 )
برای اینکه استفاده از آزمون tاستیودنت پارامتری مورد اطمینان واقع شود از روش دیگری بنام ویلکاکسون استفاده می شود که نتایج حاصل از آزمون ویلکاکسون بیانگر تأئید نتایج حاصل از آزمون t استیودنت پارامتری می باشد. براساس این آزمون سطح معنادار بودن (p)برابر 5 درصد می باشد که در آزمون انجام شده در سیستم هزینه یابی بر مبنای فعالیت بر فرض ب ، z محاسبه شده برابر با 73 درصد می باشد و به دلیل اینکه سطح خطای آن برابر با 46 درصد گردیده و این درصد بیشتر از 5 درصد سطح معنادار بودن است بنابراین نتایج آزمون tاستیودنت مجدداً از طریق روش آماری ویلکاکسون تأئید می گردد جدول. (4) بیانگر این موضوع می باشد

جدول ( 4 )

جدول (4)
محقق بر آن شد که تفاوت معنادار بودن بین اطلاعات سیستم هزینه یابی بر مبنای فعالیت با فرض الف و سیستم هزینه یابی بر مبنای فعالیت با فرض ب را مورد آزمون قرار دهد. پس از انجام آزمون t استیودنت ، نتایج بدست آمده طبق جدول (5) ،t محاسبه شده برابر با 6 درصد با همان سطح معنادار بودن (p) 5 درصد ، سطح خطای بدست آمده مساوی با 95 درصد می باشد به عبارتی مورد قبول و که همان تفاوت معنادار بودن بین اطلاعات سیستم هزینه یابی بر مبنای فعالیت با فرض الف و سیستم هزینه یابی بر مبنای فعالیت با فرض ب می باشد رد می شود. بنابراین بین اطلاعات سیستم هزینه یابی بر مبنای فعالیت با فرض الف و سیستم هزینه یابی بر مبنای فعالیت با فرض ب تفاوت آنقدر اندک و ناچیز می باشد که حدوداً می توان گفت این اطلاعات یکسان می باشد.

جدول (5 )
برای اثبات نتایج t استیودنت در استفاده از سیستم هزینه یابی بر مبنای فعالیت در تصمیمات شرایط خاص آنرا از طریق نمودار (3 ) نشان داده شده است ، که حداقل و حداکثر میانگین محاسبه شده در روش هزینه یابی بر مبنای فعالیت با فرض الف و سیستم هزینه یابی بر مبنای فعالیت با فرض ب حدوداً یکسان می باشد در نتیجه میانگین بهای تمام شده هر دو روش حداقل در یک سطح همدیگر را قطع میکنند یا به عبارتی میانگین بدست آمده هر دو روش خیلی به همدیگر نزدیک میباشند و می توان نتیجه گرفت که آزمون t استیودنت نیز مجدداً از طریق میانگین محاسبه شده اثبات نمود.

نمودار ( 3 )
برای اثبات صحت استفاده از روش t استیودنت از روش آماری ویلکاکسون استفاده می شود در آزمون ویلکاکسون z محاسبه شده برابر به 67 درصد و سطح خطای آن برابر با 50 درصد می باشد. بنابراین نتایج آزمون t استیودنت از طریق روش ویلکاکسون تأئید می گردد یا به عبارتی بین روش سیستم هزینه یابی بر مبنای فعالیت با فرض الف و سیستم هزینه یابی بر مبنای فعالیت با فرض ب تفاوت معناداری وجود ندارد که محاسبات آن در جدول (6 ) ارائه گردیده است .

جدول ( 6 )
با توجه به نتایج حاصل از آزمون t استیودنت ، میانیگن بهای تمام شده و ویلکاکسون محاسبه شده فرضیه اصلی اول از طریق یک نمودار مورد ارزیابی قرار می گیرد نمودار (4) تفاوت معنادار نبودن بین اطلاعات قیمت تمام شده بر اساس سیستم هزینه یابی بر مبنای فعالیت با فرض الف و سیستم سنتی و همچنین نبود تفاوت معنادار بین اطلاعات قیمت تمام شده بر اساس سیستم هزینه یابی بر مبنای فعالیت با فرض ب و سیستم سنتی و در آخر نبود تفاوت معنادار بودن بین سیستم هزینه یابی بر مبنای فعالیت با فرض الف و سیستم هزینه یابی بر مبنای فعالیت با فرض ب نشان میدهد. همانطوری که در نمودار (4) نمایان می باشد خطوط هر سه روش (سنتی ، ABC با فرض الف، ABC با فرض ب ) بر همدیگر منطبق می باشد به عبارتی تفاوت معناداری بین هر سه روش وجود ندارد .

نمودار (4)

فرمت این مقاله به صورت Word و با قابلیت ویرایش میباشد

تعداد صفحات این مقاله  15  صفحه

پس از پرداخت ، میتوانید مقاله را به صورت انلاین دانلود کنید

دانلود مقاله نقش دانشگاهها در جهان در حال تحول

چکیده :
سوال محوری مقاله این است که دانشگاهها و نظام آموزش عالی در تحولات اقتصادی و اجتماعی جهانی چه نقشی را ایفا نموده و اساسا" در ورود جهان به قرن بیست و یکم دانشگاهها با چه چالشهایی مواجه خواهند بود. روش مطالعه به صورت مطالعه اسنادی با بهره گیری از اصول تحلیل محتوا بوده و با بحث در خصوص موضوعات تغییرات ساختاری در آموزش عالی، سیستم ابداعات ملی و نقش دانشگاهها در تولید و گسترش آن، نقش محوری دانشگاهها در تولید و گسترش سرمایه انسانی، یکپارچگی جامعه جهانی و دموکراسی، تغییر در چشم انداز دانشگاهها و تحول در شکل و محتوا، و نیز چالشهای فراروی آموزش عالی در قرن بیست و یکم در محورهای کنترل کیفیت، عدالت آموزشی و توزیع فرصتهای ارتقا، انقلاب مدیریتی، دانشگاهها، دانشگاهها و بیکاری، آموزش عالی و نظام پرداختهای اجتماعی و دانشگاهها و کلید طلایی بازار کار، مقاله جمع بندی میگردد. در پایان نیز براساس مطالب عنوان شده در متن پیشنهاداتی اراعه گردیده است.

عبارات کلیدی:
سرمایه انسانی، سیستم ابداعات ملی، یکپارچگی اجتماعی، کنترل کیفیت، عدالت آموزشی، توزیع برابر فرصتهای ارتقا، کارایی داخلی، کارایی خارجی، انقلاب مدیریتی، نظام پرداختهای اجتماعی.

فهرست مندرجات :
1- تغییرات ساختاری در آموزش عالی
1-1- تقاضا برای آموزش عالی
1-2- زنانه شدن کلاسهای دانشگاهی
1-3- توده ای شدن آموزش عالی
1-4- تغییر محصولات دانشگاهها و کاربردی ترشدن آنها
1-5- تغییر و تنوع در منابع مالی دانشگاهها
1-6- منطقه ای و محلی شدن تولیدات دانشگاهها
2- سیستم ابداعات ملی و نقش دانشگاهها در تولید و گسترش آن
3- تشکیل سرمایه انسانی و نقش محوری دانشگاهها در رشد وتوسعه
3-1- تولید سرمایه انسانی بالاتر و بیشتر
3-2- آموزش و تربیت مادام العمر
3-3- اخذ گواهینامه ها و درجات کیفی بین المللی
4- دانشگاهها، یکپارچگی جهانی و دموکراسی
5- تغییر چشم انداز دانشگاهها و تغییر در شکل و محتوا
6- چالشهای فراروی آموزش عالی در قرن بیست و یکم
6-1- کنترل کیفیت
6-2- عدالت آموزشی و توزیع فرصتهای ارتقا
6-3- انقلاب مدیریتی
6-4- انقلاب اطلاعاتی
6-5- آموزش عالی و نظام پرداختها
6-6- دانشگاهها و بیکاری
6-7- دانشگاهها و کلید طلایی بازار کار
7- جمع بندی، نتیجه گیری و پیشنهادات
8- یادداشتهای متن
9- منابع و مآخذ

مقدمه :
تحولات شگرف انتهای قرن بیستم و پیش بینی انقلابات علمی، اطلاعاتی و مدیریتی در قرن بیست و یکم، مبین ابهام اساسی فراروی بشریت در مواجهه با آینده است.نقش محوری دانشگاهها و نظام آموزش عالی در شکل گیری و رهبری این تحولات انکار ناپذیر است و برای تدوین و دسترسی صحیح به آینده ای در خور، چشم جهانیان مجددا" به دانشگاهها دوخته شده است. آنچه در این مطالعه مورد بررسی قرار گرفته، نقش دانشگاهها در تحول آفرینی و مدیریت تحولات اجتماعی است. دانشگاهها و تغییرات ساختاری در نوع تقاضا، توزیع جنسی، جغرافیایی و طبقه ای، توده ای شدن آموزش عالی، تغییر و تنوع منابع مالی دانشگاهها و بومی شدن بیشتر محصولات دانشگاهها در بخش اول است که فضای تحول یافته آموزش عالی را به نمایش میگذارد. در بخش دوم نقش دانشگاهها در تولید و توسعه سیستم ابداعات ملی مورد بررسی قرار گرفته است. بخش سوم مقاله به تجزیه و تحلیل چگونگی تولید و توسعه سرمایه انسانی میپردازد. در بخش چهارم یکپارچگی جامعه جهانی و نهادینه کردن دموکراسی مورد بحث واقع شده است. در بخش پنجم تغییر چشم انداز دانشگاهها و تحول در شکل و محتوای آنها عنوان گردیده و در بخش ششم چالشهای فراروی نظام آموزشی و دانشگاهها در قرن بیست و یکم مورد کنکاش قرار گرفته است. در پایان نیز جمع بندی و پیشنهاداتی مبتنی بر بهبود فرایند منطقه ای شدن تصمیم گیری در دانشگاهها، تشکیل و توسعه بنگاههای نوآور، تجهیز دانشگاهها به تکنولوژیهای ارتباطی جدید، تسریع در آهنگ تحقیقات علوم اجتماعی، تسهیل ارتباط بین انجمنهای بین المللی و دانشگاهها، نهاینه نمودن مفهوم یادگیری مادام العمر برای همه، بازنگری قوانین در راستای امکان تولید و توسعه نهادهای جدیدآموزش عالی و تخصیص بودجه مناسب تحقیقاتی در راستای دست یافتن به پاسخهای مناسب برای چالشهای فراروی آموزش عالی در ابتدای قرن بیست و یکم عنوان گردیده است. در ادامه به بیان مباحث این مطالعه میپردازیم.
1- تغییرات ساختاری در آموزش عالی :
در آستانه قرن بیست و یکم تحولات بنیادینی در فرایندها و محصولات آموزش عالی در جهان صورت گرفته است. انفجار اطلاعات، توسعه ارتباطات، تحولات در نظامهای اداره حکومت، تحولات فرهنگی و بهم پیوستگی جوامع جهانی، نگاه و نیاز به آموزش عالی را دستخوش تحول و تغییر اساسی نموده است. جدول زیر برخی تغییرات اساسی و ساختاری را در فرایندها و محصولات آموزش عالی طی چند دهه گذشته نشان میدهد:
به نظر میرسد فرایند تحول در جهان هم از دانشگاهها شروع میشود و هم به دانشگاهها ختم میگردد. دانشگاهها در یک سو با تولید دانش و اطلاعات، امکان تولید تجهیزات و امکانات جدید را بوجود می آورند و محصولات متنوع تولیدی جهان نتیجه عملی فرایند تولید دانش و تجهیزات تخصصی هستند، و از سوی دیگر با تغییر فضای فرهنگ و اقتصاد اجتماعی و ایجاد تحولات بعدی که در اثر افزایش ذخیره دانش بشر صورت میگیرد، مجددا" این دانشگاهها هستند که تغییرات بوجود آمده را به عنوان سوال اساسی مورد نقد و بررسی و دست مایه تولید دانش جدید مینمایند. با این حال همواره این سوال محوری مطرح است که آیا دانشگاهها در فرایند تغییر و تحول اجتماعی و اقتصادی، توانایی و انعطاف پذیری لازم را برای تطبیق خویش با شرایط بوجود آمده دارند، و در مرحله عالی تر آیا دانشگاهها توان و امکان برنامه ریزی و ساختن آینده را دارند؟

روند تغییرات ساختاری در آموزش عالی طی چند دهه گذشته
ردیف از به
1 تعداد دانشجویان (در سال 1960 ، 13 میلیون نفر) افزایش تقاضا برای آموزش عالی ( در سال 1995 ، 82 میلیون نفر )
2 غلبه دانشجویان پسر گسترش حضور دانشجویان دختر
3 آموزش ادبیات، علوم انسانی، علوم محض و حرفه های آزاد مثل حقوق و پزشکی گسترش آموزشهای فنی، حرفه ای و کاربردی مثل علوم ارتباطی، زیست محیطی، تنوع رشته ای، میان رشته ای و فرا رشته ای
4 دانشگاه نخبه پرور توده ای شدن آموزش عالی
5 نقش و کارکرد محدود آموزشهای رسمی تنوع نقش و کارکرد،آموزشهای پاره وقت، کوتاه مدت، آموزش از راه دور
6 ثبات برنامه های درسی انعطاف پذیری و فرایندی شدن برنامه های آموزشی و پژوهشی ( فرایندهای فرا رشته ای و میان رشته ای )
7 دانشگاه دولتی نقش موسسات غیر دولتی در سرمایه گذاری و تولید آموزش عالی
8 تامین هزینه های دانشگاه توسط دولت تنوع منابع مالی و خودگردانی دانشگاهها از طریق ارائه خدمات و تحقیقات به موسسات دولتی و خصوصی
9 برنامه های درسی موضوع محور محلی و منطقه ای شدن برنامه ریزی درسی و عدم تمرکز آن
10 برنامه ریزی متمرکز و غیر قابل انعطاف آموزشی فرایندهای آموزشی و پژوهشی مسساله نگر
11 فعالیتهای علمی بسته، محدود و جداگانه ارتباطات علمی با استفاده از فناوری های ارتباطی جدید و نظام نوین دانش رسانی، مشارکت لحظه به لحظه در شبکه تعاملی پژوهشهای جهانی
12 دانشگاه درونگرا و در خود دانشگاه برونگرا و پاسخگو به محیط ( ارتباط با صنعت، خدمات، رسانه ها و ... )
13 آموزش مستقیم و حضوری آموزش از راه دور، نقش رایانه و فناوری چند رسانه ای در آموزش عالی
14 برجستگی اخلاقی و فرهنگی دانشگاه اهمیت نقش دانشگاه در تولید دانش و انباشت مهارتهای فکری، حرفه ای و خدمات تخصصی
15 بی تفاوت بسبت به سیستم ابداعات عامل موثر و توسعه دهنده سیستم ابداعات ملی
ماخذ: گزارش کنفرانس جهانی آموزش عالی در سال 1998

1-1- تقاضا برای آموزش عالی :
آنچه از بررسی روند تحول تقاضا برای آموزش عالی بدست می آید روند رو به افزایشی است که در کلیه کشورهای جهان مشاهده میگردد. آموزش عالی کم کم از ماهیت وجودی کالای لوکس و مخصوص خانواده های مرفه بیرون رفته و به صورت یک کالای ضروری خودنمایی می نماید.
پیچیدگی فرایندهای تکنولوژیک نیازمند کارگران متخصص است. امروزه حتی ساده ترین فعالیتهای صنعتی، خدماتی و کشاورزی نیازمند مهارت و تخصص خاص هستند. بدست آوردن هرنوع شغلی در جهان قرن بیست و یکم نیازمند دارا بودن سطح مناسبی از مهارت حرفه ای است که ضرورتا" از طریق دانشگاهها تولید خواهد شد. از طرفی نیز شرایط رقابت اجتماعی، فرهنگ، ارتباطات گسترش یافته امروزی، و رقابت خانواده ها در یک فضای رقابتی فرهنگی مناسب، الزام تحصیل فرزندان را تا سطوح عالی آموزش ایجاب مینماید. خانواده ها از محدوده خانواده گسترده گذشته، با کاهش تعداد فرزندان، کیفیت فرزندان جای کمیت آنها را گرفته است. ضرورتا" افزایش تقاضا برای آموزش عالی حتی در شرایطی که این آموزش منجر به تولید شغل نیز نگردد، گریبان گیر جهان قرن بیست ویکم شده است.

1-2- زنانه شدن کلاسهای دانشگاهی :
سبقت گرفتن دختران از پسران برای تحصیلات عالی در کلیه مناطق جهان قابل تعمق است. هر چند اینگونه به نظر میرسد که تعادل و برابری در پذیرش و تحصیل در مقاطع عالی شرط ضروری جامعه برای بقای متعادل باشد، ولی زنها در بیست سال اخیر و مخصوصا" در ده سال اخیر گویا کلیه سالهای عقب بودن از تحصیلات عالی را در مقایسه با مردان میخواهند یکباره جبران نمایند. حضور زنان در رشته های کاملا" فنی و حاضر شدن آنها برای کار در شرایط مساوی با مردان حتی در سخت ترین شرایط کار، برابری جنسی را حتی در فرایندهای تعریف تکنولوژی امکان پذیر نموده است. در شرایط خاص فرهنگی مخصوصا" در کشورهای جهان سوم که شرایط تحصیل و اشتغال در بیرون منزل برای زنان دشوارتر بود، امروزه مشاهده میگردد که موجهای حضور در ثبت نامها، رقابت در کنکورها، قبولی و حضور در سر کلاسهای درس دانشگاهی با بیشتر بودن گروه زنان همراه بوده و در آینده ای نزدیک فضای اشتغال کارشناسی، و مدیریت جوامع به شدت مردانه جهان سومی را زنانه تر خواهد نمود.

1-3- توده ای شدن آموزش عالی :
آنچه مهمتر از سایر مسایل میرسد این موضوع مهم است که حتی در سالهای اول پس از جنگ جهانی دوم نخبه گان وارد دانشگاه شده و دانشگاهها نیز تمایل به تولید نخبه گان داشتند، ولی در ابتدای قرن بیست و یکم مشاهده میشود که توده های گسترده ای از کلیه اقشار اجتماعی متقاضی آموزش عالی هستند، و دانشگاهها نیز علاقه سنتی خود را به جذب و پرورش نخبه گان به آموزشهای حرفه ای برای توده متقاضیان مبدل نموده و در این راستا فعالیت مینمایند.
در این فضای به شدت متحول تقاضا و تغییر سریع نیازهای آموزشی به نظر میرسد دانشگاهها نیز انعطاف بیشتری به برنامه های درسی خود داده و رشته های جدید بین رشته ای را سریعتر تولید و منتشر مینمایند. حتی این موضوع فراتر از تعریف رشته ها و سرفصلهای دروس رفته و برنامه های دروس، شیوه تدریس و ارائه دروس، و شیوه امتحانات نیز دستخوش تغییر و تحول زیادی گردیده اند. دانشگاههای مجازی، دانشگاههای روی خطوط اینترنتی، دانشگاههای آزاد، دانشگاههای پایان هفته، دانشگاههای پاره وقت، دانشگاههای شبانه، دانشگاههای مکاتبه ای و... همگی از انواع متعدد و جدید ساختارهای تولید کننده آموزش عالی در ابتدای قرن بیست و یکم هستند که بر اساس نیازهای جدید طراحی و اجرا گردیده اند.

1-4- تغییر محصولات دانشگاهها و کاربردی ترشدن آنها :
بیان این نکته حائز اهمیت است که تا قبل از دهه 1960 دانشگاهها بیشتر برنامه های خود را مصروف تولید و نشر علوم انسانی، هنر، علوم پایه و حرفه های آزادی چون حقوق و پزشکی مینمودند، اما در شرایط کنونی جهان، دانشگاهها بیشتر به دنبال تولید و گسترش آموزشهای فنی و حرفه ای کاربردی مثل علوم ارتباطی، ریست محیطی، و حتی برنامه های بدون مدرک دانشگاهی هستند و هر روز نوع جدیدی از سطح دانشگاهی، مدرک و یا امتیاز مربوط به بازار در حال گسترش آموزش عالی معرفی مینمایند.

1-5- تغییر و تنوع در منابع مالی دانشگاهها :
نقش پررنگ دولتها در تاسیس، توسعه و پشتیبانی دانشگاهها کاهش یافته و با تغییر و متنوع شدن منابع مالی دانشگاهها، نیز تقاضای فزاینده برای آموزش عالی فرصت حضور موسسات خصوصی که به نیت کسب سود وارد تولید آموزش عالی میشوند، بوجود آمده است.امروزه بخش بزرگی از فضای رقابتی تولید آموزش عالی و نیز تولید تحقیقات بنیادی، توسعه ای و کاربردی در اختیار موسسات خصوصی قرار گرفته است، که با اصول مدیریت موسسات خصوصی رهبری میشوند و البته موفق نیز هستند.

1-6- منطقه ای و محلی شدن تولیدات آموزش عالی :
در گذشته شاید علت متمرکز بودن دانشگاهها در مراکز قدرت در کشورها به علت نیاز به منابع مالی سنگین، عدم توان بخش خصوصی در تولید آموزش عالی، کم بودن تقاضای موثر برای آن، و نیز با هدف تولید نخبه گان برای تصدی پستهای حساس دیوانی بوده است، اما امروزه کلیه مناطق و شهرها و استانهای کوچکتر و حتی محروم نیز هر یک به سهم و نوبه خود موسسات متفاوت آموزش عالی را تاسیس نموده و به تولید نیروی ماهر و متخصص برای تصدی شغلهای حساس خود می پردازند. بومی شدن دانش از فضای جهانی به فضای محلی و پاسخ به سوالات اساسی محلی و منطقه ای با وجود اعضای هیات علمی در دانشگاههای مستقر در استانها و مناطق محروم امکان پذیر گردیده و فرصت تعریف و اجرای پروژه های بنیادی، توسعه ای و کاربردی محلی و منطقه ای بوجود آمده است. این فرصت امروزه بسیاری از مسایل حاد مناطق محروم را ریشه یابی نموده و قدرت چانه زنی و رقابت را به این مناطق در مقابل سایر مناطق توسعه یافته تر داده است.

2- سیستم ابداعات ملی و نقش دانشگاهها در تولید و گسترش آن:
هر چند که پذیرش اثر دانشگاهها به عنوان تولید کنندگان اصلی دانش، هیچگونه ابهامی در میان عموم ندارد، اما امروزه نقش دانشگاهها را در شکل گیری و تاثیرگذاری سیستم ابداعات ملی نمیتوان نادیده گرفت. دانشگاهها با تولید توده ای آموزش دیدگان فضای تفکر پیچیده، رفتار پیچیده و تقاضای پیچیده تر را در جامعه در حال تحول و دانش مدار امروزی بوجود می آورند.
دانشگاهها فرصت تبدیل دانش به محصول را در چرخه های مرکزی و ملی و نیز منطقه ای و محلی میدهند، و با تولید دانش بومی جدید امکان هر بار تولید محصولات جدیدتر را از طریق اختراعات، اکتشافات و نوآوری های وسیع و نهادینه شده در اجتماع بوجود می آورند. به هر حال عامل تکنولوژی تابعی از سطح سرمایه انسانی در جامعه است و با تولید کاربردی تر و وسیعتر سرمایه انسانی در جامعه با توزیع برابرتر، با ارائه فرصتهای ارتقای بالاتر ، استعدادهای بیشتری تحت آموزش و بهره وری قرار میگیرند، و این خود یعنی چرخه ای که تکنولوژی و رشد را نهادینه و درونی مینماید. چرخه ای که تولید کننده، تضمین کننده و تامین کننده سیستم ابداعات ملی است. یک سیستم ابداعات ملی سیستمی ساخته شده از عوامل زیر است :
1- تولید دانش سازماندهی شده در نظام آموزشی و تربیتی
2- چهار چوب منظم و متناسب اقتصاد ملی شامل سیاستهای تجاری که بر تحول تکنولوژی مؤثر باشد
3- بنگاههای نوآور و شبکه های کسب و کار
4- زیرساختهای ارتباطی رضایت بخش و کافی
5- عواملی چون پذیرش مبانی دانش جهانی و شروط اطمینان دهنده بازاری که به تکنولوژی معطوف میگردن.
امروزه با افزایش نقش دانشگاهها در پشتیبانی و توسعه سیستم ابداعات ملی، منطق این سیستم نیز تمایل به قدرتمند تر شدن دارد و متقاضیان جدیدی برای نهادینه نمودن آن در بین کشورهای جهان سوم برای آن بوجود آمده است. هر چند کشورهایی که بخواهند ظرفیت تولید و نهادینه کردن سیستم ابداعاتشان را توسعه بخشند، میبایست زمینه معنی داری را برای بدست آوردن زیر ساختهای نسبی، نهادها و منابع انسانی آماده سازند.
ظاهراً کشورهایی که توانسته اند به این سطوح بالای تخصصی و تکنولوژیکی دست یابند به سطحی رسیده اند که بیش از 30 درصد ارزش صادراتشان را کالاهای با تکنولوژی سطح بالا تشکیل میدهند. کشورهای هندوستان و برزیل در این میان توانسته اند به سطوح مناسبی از ظرفیت سیتم ابداعات ملی دست یابند. چند عامل مهم برای دستیابی به یک سیستم ابداعات ملی رضایت بخش وجود دارد :

نخست : عنایت به تسریع در آهنگ انجام تحقیقات علوم اجتماعی که بسیاری امور را در خصوص فرایند و ساختار ابداعات به جامعه یاد میدهد، و همین باعث رشد بدنه و زمینه ای میشود که در انتخاب سیاستها و عملکردهایی که سرمایه گذاری در توسعه منابع انسانی را موثرتر مینماید، تصمیمات موثرتر و سریعتری اتخاذ شود.

دوم : بسیاری از انجمن های علمی بین المللی با استفاده از یک بازار ارتباطی قوی، همکاریهای متقابل و مناسبی دارند. از آنجایی که همگرایی و مشارکت تحقیقاتی در راستای نهادینه کردن فرهنگ دانش مداری و مبتنی دانش اثر بخش است. این انجمن ها و موسسات بین المللی نقش بسزایی را در این راستا ایفا مینمایند.

سوم : تکنولوژیهای ارتباطی جدید، گسترش و همه گیر کردن آنها امکان تولید و نشر سریع و موثر اطلاعات و دانش را بوجود آورده، و حتی در تولید دانشهای جدید نقش اساسی را دارا هستند.

چهارم : آنچه کشورها به شدت نیاز به توجه و در دستور قرار دادن آن دارند، استفاده موثر تر از دانش علمی و تکنولوژیکی است، نه بدان گونه که خود را دچار لبه برنده تحقیقات نمایند، بلکه آن سان که سیاستهای موثر و نهادهای توسعه یافته و ضروری علمی و تکنولوژیکی را در مسیری توسعه دهند که در موازات با تربیت مردم، بخشها و تولیدات توسعه یافته تر و جدیدی به بازار عرضه گردد (world bank, 2002).

چهار عامل اصلی نهادینه کردن سیستم ابداعات به نحوه موثری بر میزان تاثیرگذاری دانشگاهها در جوامع بستگی دارند. هر چند دانشگاهها نقش خود را در جامعه در حال تحول بهتر ایفا نمایند، بهتر میتوان حضور و تاثیر سیستم ابداعات ملی را مشاهده نمود. این موضوع در جهان در آستانه قرن بیست و یکم یکی از نکات قابل تعمق و توجه کشورهای جهان سومی است که به دنبال رشد درونزا و دستیابی به سیاستها و مدلهای درونزا نمودن رشد اقتصادی هستند.

3 – تشکیل سرمایه انسانی و نقش محوری دانشگاهها در توسعه آن :
دانشگاهها اصلی ترین تولیدکننده سرمایه انسانی و تنها پشتیبانی کننده چهارچوبی هستند که میتواند نیازهای رشد اقتصادی را در یک جامعه مبتنی بر دانش تضمین نمایند. هرچند توزیع برابرتر و عادلانه تر امکانات آموزش عالی در کنار بومی بودن و بومی شدن مهارتها و نتایج تحقیقات دانشگاهی در این راستا هم میتواند جمعیت بزرگتری را زیر پوشش قرار دهد و هم مسائل کاربردی تری را در خصوص توسعه و رشد مناطق حل نماید. تاثیر نقش دانشگاهها در تولید هرچه بیشتر و بهتر سرمایه انسانی نیازمند عواملی چند است که باید به آنها اشاره نمود.

3-1- تولید سرمایه انسانی سطح بالاتر و بیشتر:
تولید سرمایه انسانی موثرتر- و قوی تر- در حل مشکلات رشد و توسعه و دربرگرفتن دامنه وسیع تری از جمعیت در عرضه این تولیدات علمی، ابعاد اصلی مساله توسعه هستند. همواره توسعه بالاتر بیاز به انسانهای توسعه یافته تر دارد و هر چقدر سطح دانش و تعداد افراد توسعه یافته بیشتر باشد، میتوان نهادینه و درونزا شدن رشد و توسعه را امکان پذیرتر قلمداد نمود. اقتصادهای دانش مدار مهارتهای سطح بالاتری را در ترکیب نیروی کار تقاضا میکنند. در اقتصادهای OECD نسبت شاغلین با تحصیلات عالی در حال افزایش است و در سال 2000 تقریباً دو برابر سال 1975 بوده و از 22 درصد کل شاغلان این نسبت به 41 درصد رسیده است.
مطالعات روی داده های بازارکار در کشورهای کانادا، انگلستان و امریکا یک تقاضای پیوسته فزاینده را برای جوانان با سطح تحصیلات دانشگاهی نشان میدهد. مطالعات اخیر برروی نرخهای بازده آموزش عالی در چندین کشور امریکای لاتین نشان میدهد که روند توسعه سرمایه انسانی همراستا با موفقیت این کشورها در توسعه اقتصادی است. برای مثال در آرژانتین، برزیل و مگزیک نرخ بازده آموزش عالی رشد معنی داری در دهه های 1980 و 1990 در مقایسه با دهه های 1970 و 1980 نشان میدهد (Pessino 1995; Barros and Ramos 1996; Lachler 1997 ).
افزایش تقاضا برای نیروی کار با مهارت بالاتر نه تنها بر روی دستمزدها تاثیر داشته است، بلکه برروی فرصتهای استخدام نیز تاثیر گذارده است. تجارب روسیه این موضوع را تایید مینماید. هنگام فروپاشی شوروی سابق بیکاران روسیه دارای ترکیب تقریباً یکسانی از تحصیل کرده و یا غیر آن بودند، درحالی که در سال 1996 این نسبت به شدت برای افراد با تحصیلات عالی کاهش یافته است(Foley 1997 ).

فرمت این مقاله به صورت Word و با قابلیت ویرایش میباشد

تعداد صفحات این مقاله  29  صفحه

پس از پرداخت ، میتوانید مقاله را به صورت انلاین دانلود کنید

دانلودمقاله کلاهبرداری رایانه ای

مقدمه
بدون شک ، انجام کارهای مطالعاتی و تحقیقاتی در زمینه موضوعات مهم ، حساس و مبتلا به جامعه یکی از ضروریات حوزه های دانشگاهی است
و پر واضح است که تساهل و کم کاری در قلمرو تحقیق و پژوهش ، نه تنها مانعی بر ارتقاء داده های علمی و آموزشی می باشد بلکه متاسفانه و بطور حتم عادت به کم کاری در این بخش ، بی مایگی تحقیقات و لزوما عقب افتادگی جامعه علمی را در برخواهد داشت . حوزه تحقیق در کشورهای جهان سوم و بالاخص رشته های علوم انسانی همواره با محدودیت منابع جامع روبرو بوده و با توجه به عقب ماندگی این کشورها از فناوری ها و تکنولوژی های روز دنیا به تاسی از آن قوانین و مقررات معمولا چندین سال پس از ورود فناوریهای جدید به این کشورها تصویب و به بالتبع دارای نواقص و معایبی چند خواهد بود . از آنجا که روش تحقیق علی الاصول در علم حقوق کتابخانه ای است و تنها منابع یک پژوهشگر کتاب می باشد که عده ای از حقوق دان با توجه به قوانین موجود دست به تالیف آنها می زنند و در صورتی که منابع لازم برای انجام تحقیق یافت نشود مشخص خواهد بود که کار تحقیق بامشکلات فراوانی روبرو خواهد بود . با ورود انسان به عصر جدید ( هزاره دوم میلادی ) و گسترش و رشد وسایل ارتباطی و یا به تعبیری دیگر بوجود آمدن ( دهکده جهانی ) بالتبع با توجه به نیازهای اجتماعی ضرورت هایی مطرح می شود . از آنجا که امروزه سیستم ها رایانه ای و اطلاعاتی مختلف با زندگی اجتماعی انسانها عجین شده یکی از موضوعات اجتماعی و به روز در جامعه مطرح می باشد . با ورود این پدیده اجتماعی در ابعاد مختلف زندگی بشر مانند پدیده ها دیگر اجتماعی همواره با مزایا و معایبی روبرو بوده است.برای نظم بخشیدن به پدیدهای اجتماعی نیاز به راهکارهای مناسبی هستیم . در حوزه ی علوم اجتماعی این وظیفه بر عهده علم حقوق است که با ارائه راهکارهای مناسب سعی بر ایجاد نظم بر پدیده های اجتماعی را دارد . از این رو وقوع ناهنجاریهای اجتماعی قابل تصور است . وقوع جرائم مختلف با توجه به مقتضیات زمانی و مکانی متفاوت در هر عصر و زمانی اشکال خاص خود را می یابد ، با ورود رایانه ها در زندگی شخصی افراد و گسترش فناوری اطلاعات ( اینترنت ) سوء استفاده از این وسایل اشکال گوناگونی به خود گرفته است . که تحت عنوان جرائم رایانه ای از آن بحث می شود. انواع جرائم رایانه ای توسط افرادی موسوم به هکرها صورت می گیرد . از جمله شایع ترین این جرائم که روز به روز نیز بیشتر گسترش می یابد کلاهبرداری اینترنتی است البته در کنار آن جرائم دیگری چون جعل کامپیوتری ، سرقت اینترنتی ، افشای اطلاعات و... نیز از شایع ترین این موارد است .
با توجه به ضرورت بررسی این مقوله مهم در این برهه از زمان که تجارت کالا و تکنولوژی ، دانش فنی و آفرینش فکری برای دولتها مهمتر از تجارت کالا و خدمات شناخته می شود.
به ارائه تحقیق در این زمینه پرداخته شد.
که با توجه به محدودیت منابع و هم چنین محدودیت زمان نمی توان انتظار ارائه تحقیقی کامل و جامع داشت.
امیــد است با ارئــه ایــن تحقیق بتوانم خدمتی هر چند کم و ناچیز به جامعه علمی کشورم انجام داده باشم.
فصل اول تعریف جرم
پدیده مجرمانه: جرم را به صورتهای مختلفی تقسیم کرده اند
.ار نظر اجتماعی جرم به آن دسته از اعمال انحرافی که به اعتقاد گروه یا گروهای حاکم خطر ناک تلقی می شود اطلاق می گردد.بدیهی است که در هر گروه اجتماعی انحراف از ضوابط و ارزشها صورت می گیرد و این انحرافها لازمه تحول جامعه و پیشرفت و تعالی آن جامعه است. از نظر حقوق جزا تعریف رسمی و قانونی جرم ملاک اعتبار است و از این لحاظ جرم به فعل یا ترک فعلی گفته می شود که قانون گذار برای ان مجازاتی در نظر گرفته باشد و از طرف شخص مسؤل ارتکاب یابد.که این تعریف کاملا منطبق بر ماده 2 قانون مجازات اسلامی می باشد.
ماده 2ق.م.ا\"هر فعل یا ترک فعلی که در قانون برای آن مجازات تعیین شده باشد جرم می باشد\". عناصر تشکیل دهنده جرم
: برای آن که عملی به عنوان جرم قابل مجازات باشد جمع آمدن عناصری چند ضرورت دارد
: اولا
از طرف قانون بعنوان جرم پیش بینی و مجازات برای آن مقرر شده باشد(عنصر قانونی جرم). ثانیا
فعل یا ترک فعل بصورت و در شرایط خاص باشد نه تصور و اراده ای که فعلیت پیدا نکرده است(عنصر مادی جرم). ثالثا
با قصد مجرمانه یا تقصیر جزایی صورت گرفته باشد(عنصر معنوی یا روانی جرم )
فصل دوم
کلیات
: جرائم رایانه ای : ماهیت‌ جرائم رایانه ای ناشی‌ از توسعه روز افزون فناوری اطلاعات و ورود به عصر اطلاعات است‌ که رایانه می تواند ابزار، هدف‌ و موضوع‌ ارتکاب‌ جرم‌ باشد، وغالبا به دودسته تفکیک می شوند دسته اول دارای‌ عناوین‌ و توصیف‌های‌ جزایی‌ کلاسیک‌ هستند نظیر جعل رایانه ای ،کلاهبرداری رایانه ای وجاسوسی رایانه ای که در این جرائم رایانه به عنوان ابزاری برای رفتار مجرمانه به کار میرود
. دسته دوم جرایم رایانه ای جدیدند این جرائم ناشی از چگونگی به کارگیری فناوری اطلاعات هستند جرائمی نظیر دسترسی غیر مجاز، اختلال در داده ها وسیستم های رایانه ای هرزه نگاری این نوع جرائم جدید هستند . در هردو دسته موضوع جرم با فرض مال بودن و دارای ارزش بودن داده ها و اطلاعات
: مال دیگران، امنیت، آسایش فردی، آسایش عمومی، اخلاق عمومی و حیثیت افراد است
. عمومی ترین عنوان مجرمانه در حوزه فناوری اطلاعات هک است در حقیقت اولین اقدام برای شروع یک جرم رایانه ای یا بهتر بگوییم رفتار قابل سرزنش در فضای سایبر دسترسی غیر مجاز به داده ،
رایانه ، شبکه به طور کلی هر سیستم رایانه ای است که مربوط به شخص دیگری باشد است این ورود غیر مجاز میتواند برای
اطلاعات‌، داده‌ها، برنامه‌ها یا سیستم‌های‌ رایانه ای غیر مجاز برای مرتکب
: نشان دادن مهارت شخص، کسب مال مربوط به دیگری ، اختلال وخرابکاری ، جاسوسی و... باشد .این عمل فارغ از نیت مرتکب کاملاً یک رفتار قابل سرزنش وناپسند است . ونحوه ارتکاب این جرائم‌ عبارت است‌ از، ورود، تحصیل ، حذف، اختلال ، دستکاری‌ و ... در. نبود قانون در عرصه سایبر همچون دیگر عرصه ها و مظاهر پیشرفت بشری به هرج و مرج می انجامد درست شبیه به آیین نامه رانندگی روز اولی که اتو مبیل ساخته شد کسی به مقررات آن توجه نمی کرد و لی امروزه کمتر کسی نافی لزوم مقررات رانندگی است اگر امروز مقررات رانندگی کان لم یکن تلقی شود چه روی میدهد
قوانین عرصه فناوری اطلاعات هم همین طور هستند اگر قانونی نباشد کدام آدم عاقلی می تواند خطر سرمایه گذاری در این عرصه را بپذیرد وکدام یک از شما در جایی سرما یه گذاری میکنید که پیوسته مورد تاخت و تاز ناقضین مال وحیثیت افراد میشوند و هیچ قانونی برای جلوگیری و توبیخ آنها وجود ندارد

. آیا شما ریسک رفتن به خیابان و رانندگی را می پذیرید؟. بر این اساس در لایحه ای که تحت عنوان جرائم رایانه ای توسط دولت تقدیم مجلس شد و اکثر عناوین مجرمانه هر دو دسته مذکور در لایحه جرم انگاری شده است البته غیر بخشی که در لایحه مربوط به جرم انگاری جرائم مذکور است بخش دیگری نیز که مشتمل بر آیین دادرسی ونحوه رسیدگی به جرائم رایانه ای ودیگر جرائمی که ناشی از توسعه کاربری فناوری اطلاعات است در این لایحه دیده شده است
. لایحه پس از تصویب کلیات آن در مجلس شورای اسلامی در حال بررسی در شور دوم آن است که برای اصلاح برخی نقایص و اشکالات مرکز پژوهشهای مجلس گزارشی را تهیه نمود که این گزارش مورد توجه مجلس قرار گرفت و امیدواریم پس از رفع مشکلات این لایحه هرچه زودتر تصویب شده و و کشور ما نیز به جرگه کشور هایی بپیوندد که رفتار غیر مسئولانه افراد در محیط سایبر را مستوجب سرزنش دانسته است. وپس از این ناظر فروش نرم افزار های هکری و آموزشهای هکری نباشیم زیرا تفاوتی بین مال ،اخلاق، حیثیت ، آبرو در محیط سنتی و سایبر وجود ندارد همانطور که آموزش دزدی ناپستد است آموزش هک هم عملی قابل سرزنش است. هم زمان با ورود انسان به هزاره دوم میلادی ، هم چنان شاهد جرم و جنایت های بی شماری هستیم اگر چه از نظر ماهوی دچار تغییر نگشته اما از نظر استفاده از ابزارها و وسایل گوناگون تغییرات شگرفی به خود دیده است
. انسان امروزی هم چنان دزدی می کند ، آدم می کشد و به مال و حریم دیگران تجاوز می کند . در گذشته فرد با یک داس یک چوب و یا یک خنجر و کمی بعد با اسلحه ابزار تجاوز و دزدی و باج خواهی از اموال دیگران بود . اما امروزه با فشار دادن یک کلید و وارد کردن چند عدد می شود به حریم دیگران تجاوز و یا به مال او دست اندازی نمود .حوزه جرائم در زندگی امروز بشر آن قدر پیچیده شده که قانون گذاران مجبورند تحولات جرم را به صورت مداوم زیر نظر داشته باشند. به تدوین قوانین صحیح گام بردارند . اما همانطور که مشخص شد در زندگی اجتماعی امروز بشر تحولاتی صورت گرفته که به تاثیراز آن جرائم نیز اشکال متفاوتی گرفته است
. جرائم اینترنتی مصداق بارز این تحولات در زندگی اجتماعی انسانها می باشد
تعریف
در مورد جرائم رایانه ای تعاریف زیادی مطرح شده است .
طبق تعریفــی که سازمان ملل متحــد از ایـن نـوع جـرائـم نمــوده جرم رایانه ای می تواند شامل فعالیت های مجرمانه ای باشد که ماهیتی سنتـی دارند اما از طریق ابزار مدرنی مثل رایانه و اینترنت صورت می گیرد .
از طرف دیگر متخصصان سازمان
OECD تعریف متفاوتی از آنچه گفته شد ارائه داده اند آنها معتقدند سوء استـفاده از رایانه ، هر نوع رفتار غیر قانونی ، غیر اخلاقی و غیر مجاز مربوط به پردازش خـودکار و انتـقال داده هـا جــرم اینترنتی محسوب میشود . از تعاریف ارائه شده می توان به این نتیجه رسید که حقیقتا\" ماهیت جرم تفاوتی ندارد و این ابزار است که وقوع جرم در بستری جدید را فراهم می نماید . اما پیش از آنکه بخواهیم در مورد جرائم رایانه ای به بحث بپردازیم باید وارد حوزه جرائم سایبر شویم
. جرائم در فضای سایبر یا فضای سایبری به واسطه تغییرات سریع فناوری اطلاعات در قلمرو سیستم های رایانه ای و مخابرات امکان وقوع می یابند در این گونه جرائم تاکید بر رایانه نیست بلکه رایانه وسیله ای است که ابزار وقوع جرم قرار می گیرد که به آن نسل سوم جرائم رایانه ای نیز می گویند. تقسیم بندی جرائم رایانه ای:
کلاهبرداری اینترنتی و رایانه ای

جعل اینترنتی و رایانه ای
ایجاد خسارت یا تغییر داد ها
دست یابی غیر مجاز به سیستم ها و خدمات رایانه ای
تکثیر غیر مجاز برنامه های رایانه ای
جزء جرایم شناخته شده در حوزه رایانه و اینترنت محسوب می شوند. همانطور که مشخص شد جرائم مختلفی می تواند در حوزه رایانه اینترنت رخ دهد از دیگر تقسیم بندی های ارائه شده نیز می توان استفاده نمود در یک تقسیم بندی دیگر جرائم این گونه طبقه بندی شده است که مبتنی بر جرائم و مجازات در این زمینه ارائه شده است :
دسترسی غیر مجاز به دادها یا سیستم رایانه ای یا مخابراتی
شنود و دریافت غیر مجاز ارتباط خصوصی بوسیله سیستم رایانه ای یا مخابراتی یا امواج الکترومغناطیسی .
جرائم علیه امنیت سیستم های رایانه ای یا مخابراتی
جرائم علیه صحت و تمامیت داده ها و سیستم های رایانه ای و مخابراتی
جعل اینترنتی
تخریب و ایجاد اختلال در داده ها
اختلال در سیستم های رایانه ای
کلاهبرداری اینترنتی
مطابـــق این تقسیم بنــدی که یکی از تقسیم بندی های کامل در زمینه جرائم اینترنتی محسوب می شود جرائم در این حوزه به بخش های گوناگونی تقسیم یافـــته است

. به هر حال همانطور که می دانیم معمولا\" تقسیم بندی ها همواره با اشکالاتی مواجه هستند اما پرداختن به این مباحث و اینکه به تحلیل تقسیم بندی های ارائه شده در این زمینه بپردازیم از حوصله این تحقیق خارج است البته با توجه به اینکه سابقه چندان و تجربه زیادی نیز در این زمینه موجود نیست مجبور هستیم به تقسیم بندی های ارائه شده در این زمینه اکتفا کنیم مطابق تعریف سازمان ملل متحد در مجموع انواع جرائم در حوزه رایانه و اینترنت و به تعبیر دیگر اقسام جرائم رایانه به چند نوع تقسیم شده.
فصل سوم
تعریف
این تعریف در کتاب ترمینولوژی حقوق ، تالیف دکتر محمد جعفر جعفری لنگرودی آمده است«
. که بر اساس ماده 238 قانون مجازات عمومی برداشت شده است . مطابق این ماده جرم کلاهبرداری این چنین تعریف شده :هر کس به وسایل تقلبی متوسل شود برای اینکه مقداری از مال دیگری را ببرد یا از راه حیله و تقلب مردم را به وجود شرکتها یا تجارتخانه ها و یا کارخانه های موهومه مغرور کند یا به امور غیر واقع بترساند و یا اسم و یا عنوان یا سمت مجعول اختیار نماید و به یکی از طرق مزبوره وجوه یا اسناد و بلیط ها و قبوض و مفاصا حساب و اشکال آن به دست آورد و از این راه مقداری از اموال دیگری را بخورد به حبس تادیبی از 6 ماه تا 2 سال و یا با تادیه غرامت از پنجاه الی ... تومان و یا بهر دو مجازات محکوم خواهد شد ... ». از این ماده چنین بر می آید که برای تحقق جرم کلاهبرداری باید سه نوع عمل متفاوت صورت گیرد
توسل به وسایل تقلبی
بدست آوردن وجوه یا اسناد و بلیط ها و قبوض و مفاصاحساب و امثال آن
و بالاخره
« خوردن » مقداری از اموال دیگری . بدیهی است تا وقتی این نوع سه عمل جمع نشده و نتیجه مجرمانه که به تعبیر قانون گذار سابق ما واژه
« خوردن » مال دیگری بود تحقق نیافته باشد جرم کلاهبرداری مصداق پیدا نخواهد کرد و به تعبیری دیگر تحقق جرم مشروط و مقید به آنست که نتیجه مجرمانه ای بر فعل مرتکب شده باشد و از این نظر جزء جرائم مقید است . با وقوع انقلاب اسلامی و بوجود آمدن تحولات مختلف سیاسی و اجتماعی قوانین جزایی نیز متحول شد
. باتصویب قانون تشدید مجازات مرتکبین ارتشاءاختلاس و کلاهبرداری مورخ 28/6/1364 توسط مجلس شورای اسلامی و طی کش و قوس های فراوان نهایتا\" مورخ 15/9/1367 توسط مجمع تشخیص مصلحت نظام تایید شد و پس از این تاریخ لازم الاجرا شد. البته بگذریم از آنکه تایید و لازم الاجرا شدن این قانون از نظر قانون اساسی توسط مجمع خلاف است زیرا زمانی بوده است که اصلا
\" وجود حقوقی نداشته وحتی اصولا\" بر فرض وجود این نهاد حقوقی حق قانون گذاری را ندارد . همچنین در قانون مجازات اسلامی در فصل یازدهم آن از عبارات ارتشاء و ربا و کلاهبرداری نام برده ولی عملا\" در این فصل ماده ای در این زمینه وجود ندارد که می توان از اشکالات و نواقص قانون مجازات اسلامی بر شمرد. مطابق ماده
(1) قانون مجازات مرتکبین ارتشاء و اختلاس و کلاهبرداری « هر کس از راه حیله و تقلب مردم را بوجود شرکت ها یا تجارتخانه ها یا کارخانه ها یا موسسات موهوم یا به داشتن اموال و اختیارات واهی فریب دهد یا به امور غیر واقع امیدوار نماید یا از حوادث و پیش آمدهای غیر واقع بترساند یا اسم یا عنوان مجحول اختیار و به یکی از وسایل مذکور یا وسایل تقلبی دیگر وجوه یا اموال یا اسناد یا حوالجات یا قبوض یا مفاصا حساب و امثال آنها تحصیل کرده و از این راه مال دیگری را ببرد کلاهبردا محسوب و علاوه بر رد مال به صاحبش به حبس از یک تا هفت سال و پرداخت جزای نقدی معادل مالی که اخذ کرده است محکوم می شود...» از این ماده چنین بر می آید که برای تحقق جرم کلاهبرداری توسل به وسایل تقلبی و بردن مال غیر که همان نتیجه جرم است باید صورت گیرد
. مطابق این ماده توسل به وسایل تقلبی باید موجب اغفال فرد شود و سپس مالی ربوده شود فی المثل ترک فعل نمی تواند توسل به وسایل متقلبانه باشد. اغفال و یا به تعبیر دیگر
(فریب) برداشت نادرست و غلط از واقعیت را موجب می شود از شرایط اغفال این است که فرد مجنی علیه علم به تقلبی بودن وسیله متقلبانه نداشته باشد و هم چنین موضوع اغفال باید یک فرد یا افراد انسانی باشد تا غفلت صورت پذیرد مثلا\" افرادی که محجور هستند اغفال در مورد آنها امکان ندارد زیرا این افراد فاقد بعضا\" اراده و گاه تفکر لازم برای انجام امور هستند . البته ملاک و معیار تشخیص افراد انسانی متعارف در جامعه هم نیز متفاوت است که عده ای معتقد بر معیار نوعی و بعضی دیگر معیار شخصی را مورد پذیرش قرار داده اند
. همانطور که گفته شد نتیجه جرم کلاهبرداری بردن مال غیر و نهایتا
\" ورود ضرر به شخص مجنی علیه است بعبارت دیگر کلاهبــرداری بعنــوان جرم مقید هم سوء نیت عام و هم سوء نیت خاص می خواهد بدین معنا که سوء نیت عام همان علم به تقلبی بودن وسیله تقلبی و سوء نیت خاص بردن مال غیر که لازمه این سوء نیت علم به تعلق مال به غیر می باشد. کلاهبرداری در طبقه بندی جرائم به ساده و مرکب جزء جرائم مرکب است

فرمت این مقاله به صورت Word و با قابلیت ویرایش میباشد

تعداد صفحات این مقاله   28 صفحه

پس از پرداخت ، میتوانید مقاله را به صورت انلاین دانلود کنید

دانلود مقاله سیر حوادث اولیه نهضت در گذشته آیه الله بروجردی و کاشانی در سال 40

  در فروردین سال 40 آیت الله بروجردی درگذشت. مراسم تششیع او در حد خود بی سابقه بود. ایران را تکان داد و دولت عزا و تعطیل عمومی اعلام داشت. ده ها هزار نفر از شهرهای مختلف به قم شتافتند و همین اجتماع بزرگ تبلوری از قدرت مرجعیت تشیع بود. در پایان همین سال یعنی اسفند 40 آیت الله کاشانی درگذشت. مردم از وی نیز تجلیل بی سابقه کردند تا بدانجا که از تهران تا شهر ری جنازه وی را روی دست بردند و ساعتها به طول انجامید. برای محققین و دوراندیشان این سوال را مطرح ساخت آیا نمی توان از این نیروی عظیم مذهبی به صورت یک تحرک استفاده کرد، آیا اسلام و بالاخص مکتب تشیع به طور طبیعی متضمن یک حزب متشکل و نیرومند با افراد بیشمار مومن نیست که بدون ثبت نام و تشریفات احزاب به هنگام لزوم وجود خود را متبلور می سازد؟ در گذشت این دو روحانی برجسته درست در زمانی اتفاق که ایران هم در معرض تحولاتی بود. هر یک از دو شخصیت یعنی بروجردی و کاشانی نماینده نوعی از روحانیت و طرز تفکر اسلامی بودند.
آیت الله بروجردی در قم مرکزیتی محکم داشت. مرجعیت ایشان از جانب همه پذیرفته شده بود بیشترین مقلدین را در داخل و خارج کشور داشت و به همین جهت قسمت عمده وجود شرعیه هم از طریق ایشان به مصرف می رسید در ساختن مسجد، توسعه حوزه علمیه و استحکام بخشیده به ان و فرستادن مبلغ به خارج کشور کوشش داشت، از جهات علمی و قدرت حافظه مشهور بود وی بعد از درگذشت آیت الله سید ابوالحسن اصفهانی در موقعیت مرجعیت قرار گرفته بود مراجع دیگر اگر صاحب رساله بودند در درجات پائین تر قرار داشتند. آیت الله بروجردی از لحاظ سیاست اصل در عدم مداخله گذاشته بود. وی در هیچ شرایطی حاضر به مقابله و مخالفت با رژیم نبود البته رژیم حاکم سعی داشت احترام ایشان را محفوظ دارد و حتی المقدور موجبات عدم رضایت وی را فراهم نکند. از مسائلی که احتمالاً موجب برخورد می شود اجتناب نماید و اقداماتی که مخالف دین انجام می گیرد به نحوی توجیه گردد که مثلاً ضرورت زمان چنین ایجاب می کرد و وعده ترمیم و جبران می داد البته آیت الله بروجردی از نابسامانی ها، ظلمها و ستمها، تجاوزات و حتی اعدامهای دستگاه حاکم اطلاع پیدا می کرد و نمی توان گفت ( با وجود ثقل سامعه ) از وضع ایران بی خبر بود اما تصور می نمود حکومت آنقدر قوی است و به طوری از جانب بیگانگان حمایت می شود و آن طور شرایط زمان با برقراری آن تطبیق کرده که مسلمین با این ادعا که رژیم اسلامی نیست نمی توانند کاری بکنند و ثانیاً فکر می کرد که امنیت در دنیای آشفته و پرخطر مسئله ایست مهم برای اسلام و این رژیم توانسته امنیت را بهرحال برقرار سازد و اگر احتمالاً متزلزل شود با وجود سستی و تزلزل ایمان در بسیاری از مدعیان اسلامیت امکان دارد فاسد تبدیل به افسد گردد و اگر رژیم عنوانا مروج اسلام است و روحانی نما را به حقوقی می رساند، ممکن است دولت دیگری خود را ضدمذهب و یا حداقل بی نظر نسبت به مذهب اعلام دارد و به خصوص نقش کمونیستها و توسعه فعالیت آنها و حملات به مذهب را به تجربه دیده بود. به علاوه آیت الله بروجردی تمام کوشش و وقت خود را بامور غیرسیاسی و ثمربخش علمی اختصاص داده بود و تا پایان عمر این روش را ترک نگفت. آیت الله بروجردی از وضع حکومت راضی نبود و نمی توانست راضی باشد ولی از حد توصیه ونصیحت و اعتراض مخفیانه پار را فراتر نمی گذاشت. آیت الله کاشانی نقطه دیگری از روحانیت بود وی اساساً سیاست را ماهیتی جدا از دین نمی شناخت. مقابله، مخالفت، اعتراض، برخورد و حتی جنگ را تکلیف خود می دانست. آیت الله کاشانی به دنبال مرجعیت که لازمه اش تنظیم رساله بود نرفت و در جوانی به همراه جمعی دیگر از علماء در عراق جنگهای چریکی بپا کرد و ضرباتی به انگلیس وارد ساخت. وی به علت صدور حکم اعدام از عراق به ایران بازگشت و در دوران دیکتاتوری رضاخان از مشاهیر مدرسینی بود که منزل خود را مرکز درس قرار داد اما در عین حال رویه مسالمت و سازش و تسلیم را در هیچ صورت نداشت و با اعمال خود حادثه می آفرید. حرکت و هدف اولیه در سیاست متوجه انگلیسها بود که در آن زمان به صورت مختلف در خاورمیانه پایگاه تسلط و نفوذ به وجود آورده بودند و حتی گاهی به طور نامرئی گرداننده و جهت دهنده مراکز روحانی بودند و قطعاً برای تحقق مقاصد خود از اختلافات دینی استفاده می کردند. کاشانی بدون اینکه مرکزیت روحانی مثل بروجردی داشته باشد و بدون اینکه وجوه شرعیه ای دریافت کند در راهی می رفت که روحانیت او را هم به خطر می انداخت و در زمانی نسبت به او شک می کردند که این شخصیت روحانی است یا سیاستمدار و آیا با دخالت در سیاست نباید از جامعه روحانیت طرد شود؟ و تصور عموم این بود که این دو قابل جمع نیست. گویا کاشانی در یکی دو مرحله سعی کرده بروجردی را به سیاست وارد سازد ولی موفق نشده و کار به نوعی نگرانی و عدم رضایت کشیده است. آیت الله کاشانی از طریق سیاست و به علت حبس و تبعیدهای مکرر به شهرت بین المللی رسید و از سال 20 تا سال 1340 که در گذشت ( با ستثنای تایید و حمایت دولت در زمان ملی شدن نفت) با تمام دولتهای رژیم وابسته بسیاستهای بیگانه مخالفت کرد و در راه اتحاد ملل اسلامی کار می کرد و در همین حال اتهاماتی چون جاسوس، جیره خوار، مرتجع، نوکر انگلیس و آمریکائی را تحمل می کرد. و سایر روحانیونی که مستقیماً در گود نبودند خودبخود این القاب را به مناسبت کاشانی دریافت داشتند. بسیاری از روحانیون مقاومت کاشانی را در مقابل اتهامات و یا تحمل حبس و تبعید مخالف شئون روحانیت تلقی می کرند و می گفتند این چه دنیایی است که روحانیون باید خود را با آن آلوده سازد و چنین نسبتهائی به او بدهند. برای مردم و مخصوصاً توده های عظیم میلیونی انتخاب طریق مشکل بود وقتی که رو یه آرام و توام با وقار و سکونت آیت الله بروجردی را که پشتوانه کاملی از روحانیت داشت در برابر حکومت می دیدند نمی توانستند با اعتقاد و یقین بدنبال آیت الله کاشانی بروند خاصه اینکه رژیم سعی داشت رفتار آیت الله بروجردی را که توام با آرامش و وقار و کناره گیری جامعه روحانیت از امور بود بعنوان ملاک و مأخذ بشناسد و ترویج نماید اعمال آیت الله کاشانی را که دخالت در سیاست و ایجاد اشکال و زحمت و خطر برای دولتها بود. امری غیر مذهبی و روحانی بنمایاند و در این کار هم تا حد بسیاری موفق بود. در گذشت این دو روحانی بزرگ در سال 1340 دبرای حکومت وابسته، روحانیت، و مردم معنی و مفهوم مختلف داشت.
1 ) رژیم از در گذشت آیت الله بروجردی راضی بود زیرا تصور می کرد هر چند که این مرجع مقاومت شدیدی ندارد و مزاحمت فراهم نمی نماید ولی به هر حال یک مرجع محکم روحانی است که دولت باید در اعمل خود ملاحظه کاریهائی داشته باشد، پاره ای اقدامات را انجام ندهد یا مجبور به توجیه دو اصلاح باشد. و بهمین جهت فکر کرد بهتر است اصولاً برای آینده هم مرکز روحانیتی در داخل کشور در این حد نباشد که احتمالاً ایجاد خطر نماید و یا مانع بالقوه ای در برابر حکومت باشد بهمین جهت برای تثبیت مرجع بعد کوشش در بار این بود که خارج از ایران باشد و از تلگراف تسلیت در گذشت آیت الله بروجردی به نجف این معنی پیدا است رژیم حاکم از درگذشت ایت الله کاشانی در شعف بود زیرا تصور می کرد یک مزاحم همیشه فعال و خستگی ناپذیر روحانی را که رقیب حکومت بود و خود را صاحب حق و تصمیم و اعمال حاکمیت می دانست پشت سر گذاشته است به همین مناسبت ملاحظه می شود اقداماتی و تصویب نامه هائی را دولت بلافاصله پس از در گذشت بروجردی و کاشانی در سال 41 ارئه می دهد که قبل از آن جرات آنرا نداشت. رژیم وابسته کار روحانیت را در ایران پایان یافته تلقی می کند و تصویب نامه انجمن های ایالتی و ولایتی یک شناسائی و آزمایشی از زمینه کار است. دولت علم و رژیم علاقمند هستند که با تدوین قوانینی مخصوصاً در غیاب مجلس برای همیشه خود را از گرفتاریهائی که مذهب و مجامع مذهبی و روحانیون و مراجع در شکلهای مختلف برای آنها داشتند خلاص نمایند. در گذشت دو روحانی بزرگ، علما و روحانیون مؤثر و طلاب جوان را هم وادار با ارزیابی مجدد اوضاع ساخت و بدون اینکه جلسه و اجتماع خاصی باین منظور تشکیل شود آنها را بسوی مسائلی برد که در حوزه های علمیه سابقه نداشت جهان بینی اسلامی و معنویت لازمه آن کم کم تجلی کرد. روحانیت متفکر با لرزه ای که با درگذشت آیت الله بروجردی بمناسبت مرجعیت در شهر و روستا ایجاد شد پی برد واقف گردید و دریافت که نیروی عظیم مردمی تشیع نقطه اصلی وحدت را دارد و مهیای هر گونه جهش و ارائه این قدرت الهی و معنوی است این وضعیت خاص نشان داد اگر این نیروی شگرف آگاه باشد، بیدار شود و رهبری گردد هیچ حزب، گروه دسته تاب رقابت با آن را ندارد و اساساً در صورتیکه وحدت اسلامی پیدا شود موازین اسلامی با وجود نزدیک یک میلیارد مسلمان گسترش عظیمی خواهد یافت. کم کم توجه به پایگاههای محکم عقیدتی ساخته شده و از هر جهت مهیا به نام مسجد پیدا شد که فلسفه بنای آن همین بوده و قرنها به معنی واقعی و اصلی مورد استفاده قرار نگرفته است. متوجه شدند که آیت الله کاشانی با اینکه نسبتاً تنها بود تاثیر عمیق در گردش حکومت کشور گذاشت، تحولات بسیار را به وجود آورد و اگر در مرجعیت قرار میداشت قادر به هر نوع تحولی بدون شکست بود و اگر آیت الله بروجردی با آن موقعیت مذهبی و مرجعیت تامه قیام می کرد و توده ها را به صحنه نبرد می برد هیچ دولت و حکومت و رژیمی هرچند متکی به ابرقدرتها توانائی مقاومت را نداشت و این تجربیات برای آینده بس مفید و امید بخش بود و به شرحی که خواهیم دید با دقت از وضع گذشته درس گرفته شد.
2 ) پیدایش امام خمینی در موضع رهبری و مرجعیت
غالباً شروع فعالیت سیاسی امام از سال 41 تلقی می گردد که همزمان با مرجعیت ایشان است که سراسر کشور را در برگرفت و پیوسته این بحث پیش می آید که چرا ناگهان اما در صحنه سیاسی ظاهر گردید؟ و چرا قبل از این تاریخ حرکت مبارزاتی ایشان مشاهده نمی گردد؟ دقت در سوابق فعالیت علمی و تحقیقاتی و مبارزاتی سیاسی ایشان دو مرحله را به خوبی نشان می دهد.
مرحله ای که به سال 1340 پایان می گیرد و مرحله ای که آغاز آن سال 1341 می باشد امام در هر دو این مراحل دیانت را عین سیاست می داند و دارای روحیه انقلابی، مبارزاتی و سلحشوری است. در همان مرحله اول است که امام کتاب کشف اسرار را می نویسد و تعالیم مبارزاتی اسلام را منعکس می سازد امام در این کتاب از انقلاب مسلحانه اسلامی حمایت بلکه مسلمین را به آن دعوت می نماید. و کوشش دارد تا پیام انقلابی اسلام را از زبان قرآن به همه بازگو کند و لذا چنین می نویسد « ... ای بی خردان! اسلامی که می گوید و قاتلوا المشرکین کافه کما یقاتلونکم کافه آیا می گوید بنشینید تا طعمه دیگران شوید ؟ اسلامی که می گوید واقتلوهم حیث ثقفتموهم واخرجوهم من حیث اخرجوکم آیا می گوید دست روی دست بگذارید تا دیگران بر شما چیره شوند ؟ اسلامی که می گوید وقاتلوا فی سبیل الله الذین یقاتلونکم می گوید خود را تسلیم دیگران کنید؟ اسلامی که می گوید الخیر کله فی السیف و تحت ظل السیف و لایقیم الناس الا السیف و السیوف مقالید الجنه و النار و للجنه باب یقال له باب المجاهدین و صدها آیات و احادیث برای استقلال کشور آورده آیا مردم را از کوشش و جنگ باز می دارد ؟ » ملاحظه می شود امام با این استفهامات انکاری در مقابل کلام صریح خداوندی راه ملت مسلمان را مشخص می سازد. امام در کتاب کشف اسرار با تاکید به آیات ذیل طریق اسلامی انتخاب جهت را معین می نماید و این همتن تکلیف دینی است که هر مسلمان دارد.
« بشر المنافقین بان لهم عذابا الیما الذین یتخذون الکافرین اولیاء من دون المومنین ایبتغون عندهم اعزه فان العزه لله جمیعا » یا ایها الذین آمنوا لاتتخذوا الیهود و النصاری اولیاء بعضهم اولیاء بعض و من یتولهم منکم فانه منهم ان الله لا یهدی القوم الظالمین و اعدوالهم مااستطعتم من قوه و من رباط الخیل ترهبون به عدوالله وعدوکم و آخرین من دونهم لا تعلمونهم الله یعلهم و ماتنفقوا من شی فی سبیل الله یوف الیکم و انتم لا تظلمون.
اما در همان دوره ای که امام خمینی ظاهراً فعالیت سیاسی ندارد با تاکید روی آیات فوق و الهام از آنان چنین می گوید « هم میهنان عزیز، خوانندگان گرامی، برادران ایمانی، جوانان ایراندوست، ایرانیان عظمت خواه، مسلمانان عزت طلب، دین داران استقلال خواه، اینک این فرمانهای آسمانی است، این دستورات خدائی است، این پیامهای غیبی است که خدای جهان برای حفظ استقلال کشور اسلامی و بنای سرفرازی به شما ملت قرآن و پیروان خود فرو فرستاده آنها را بخوانید و تکرار کنید و در پیرامون آن دقت نمائید و آنها را به کار بندید تا استقلال و عظمت شما برگردد و پیروزی و سرفرازی را دوباره در آغوش گیرید وگرنه راه نیستی و زندگانی سراسر ذلت و خواری را خواهید پیمود و طعمه جهانخوارن خواهد شد.
این عبارات امام نشان میدهد که ایشان مبارزات ضد استعماری سالهای بعد از شهریور 20 را با دقت دنبال می نموده و با آن همگام و همراه بوده اند همین طرز تفکر و چهره درخشان روحانی و انقلابی ایشان بوده که مرحوم آیت الله کاشانی می گوید « تنها کسی که بعد از من امید است به درد ملت ایران به خورد آقای خمینی است » در سال 1321 یادنامه ای برای شخصی تنظیم می گردد و منتشر می شود در این یادنامه نوشته ای است بامضاء روح الله خمینی که قیام برای الله را شرح می دهد و تنها راه اصلاح جهان را از همان طریق می داند. اعمال هیات حاکمه آن روز را تماماً قیام برای نفس می شناسد و به شدت مورد حمله قرار می دهد و سپس همه قشرهای جامعه را به قیام در راه خدا دعوت می نماید و به مقاصد اسلامی می خواند و ما به لحاظ جنبه تاریخی این سند و استحکام و قاطعیت عبارات آن عین آن را در زیرنویس می آوریم و این در حالی است که قبل از سال 1340 تمام شهرت ایشان در مقام تدریس است و نهدر صحنه سیاست و معلوم می نماید خواص از روحانیون اهل سیاست به خوبی ایشان را درک کرده بودند شاید هدف ایشان این بوده که سالیان درازی را به تدارک انسانهائی پردازد که بتوانند بار عظیم مسئولیت مبارزه را شجاعانه به دوش گیرند بدون اینکه در مرحله اول خود را بشناساند.
امام برای مرحله دوم به دنبال زمان مناسب بود و آن وقتی پیدا شد که پس از درگذشت آیت الله بروجردی رژیم درصدد بود که پایگاه روحانی قم را بدون مانع به انقلاب سفید! پیوند دهد و با تاسیس سینما از نوع موردنظر و ایجاد مراکز فحشاء و مشروب فروشی به جدائی مذهبی قم پایان دهد و یکنواختی را در راه تمدن بزرگ ! برای تمام کشور تامین نماید. روحانیون جوان حوزه با تنظیم طومار علمای قم را از جریان آگاه و به اقدام اساسی دعوت نمودند تنها امام خمینی عکس العمل نشان داد و با احضار رئیس شهربانی تذکر لازم را داد و از روحیه زنده طلاب تجلیل و تقدیر کرد و آنها را به مسئولیت خود واقف ساخت. اما عدم حساسیت رژیم حاکم در خصوص مورد موضوع پایان یافته تلقی گردید.
کتاب بررسی و تحلیلی از نهضت امام خمینی در این خصوص می نویسد « ... لیکن لازم بود که پیش از هر کار در اندیشه ی انگیزه ی محرکی باشد که بتواند نظر عامه ی مردم را به خود جلب کند و بدون در دست داشتن انگیزه ای که بتواند توده ها را به حرکت درآورد و جامعه روحانیت را با ایشان هم صدا سازد نهضت امکان نداشت و طرح شعارهائی از قبیل مبارزه با امپریالیسم، استعمار و رژیم شاهی و مبارزه در راه تامین حقوق توده های زحمتکش رنجبر و پابرهنه و ... در آن شرایط که اصولاً صحبت از سیاست و مسایل سیاسی خلاف شرع شمرده می شد هر چند ممکن بود عده ای از روشنفکرها و آزادیخواهان را با ایشان همراه سازد لیکن در میان عامه ی مردم که به حرکت درآوردن آنان برای نهضت ضروری بود علاوه براینکه موثر و محرک نبود موجب آلودگی ایشان می گردد و با برچسب « آخوند سیاسی ! » برای همیشه کنار گذاشته می شد. مقدس نمادهای بی خبر از اسلام و توده ای عوام که از مکتب راستین اسلام فرسنگها دور نگهداشته شده بودند برای یک پیشوای روحانی و عالم اسلامی نه تنها دخالت در سیاست را جایز نمی دانستند! بلکه محرومیت و تیره بختی و نابسامانی رنجبران و زحمت کشان سخن گفتن را نیز دور از شئون روحانیت می پنداشتند! فقط اغنیاء را به کمک و توجه نسبت به فقرا تشویق نماید! لیکن اگر بخواهد برای گرفتن حقوق فقرا با ثروتمندان و سرمایه داران ستیز و مبارزه نماید دیگر عالم و پیشوای اسلامی نیست و باید به نام « آخوند سیاسی » ! کنار گذاشته شود ! ... » و اوضاع روز نشان می داد که جنب و جوشهائی که گاه گاهی به صورت تظاهرات یا اعتصاب و پخش تراکت علیه رژیم پیش می آمد تاثیری در توده های عظیم مردم ندارد احزاب و گروههای سیاسی هم به علت سوء ظن مردم فعالیت چشمگیری نداشتند و بعضاً متهم به وابستگی هائی با بیگانه بودند که اقداماتشان بیش از انکه مفید باشد مضر بود. امام خمینی در چنین حالتی می بایست از موضع مرجعیت حرکت نماید و اولین شعار نهضت را در قالبهای مذهبی بریزد تا از آن ریشه عمیق فکری مذهبی توده ها بهره مند گردد.
3 ) سقوط دولت امینی در سال 41
امینی که با حمایت امریکا نخست وزیر شده بود توانست تا حدی در غیاب مجلس یرنامه هائی را به مورد اجرا گذرد و موقتاً بحران را از نقطه اوج فرونشاند و وعده های بسیاری به مردم بدهد ... امینی طرح اصلاحات ارضی آمریکا را هم به مورد اجرا درآورد. شاه که در این مرحله از قدرتش کاسته شده بود و آنچنان که می خواست امینی از او اطاعت نداشت درصدد برآمد وی را کنار گذارد و خود مستقیماً مبتکر اقدامات اصلاحی باشد و بنابراین در یکسال و چند ماه که امینی نخست وزیر بود علائم این برخورد وجود داشت از جمله زمانی تیمور بختیار مهیای نخست وزیری شده بود و حادثه اول بهمن سال 40 دانشگاه پیش آمد که منجر به تعطیل دانشگاه شد. بالاخره امینی در مقام جلب کمک بیشتر از آمریکا با آن کشور به توافق نرسید و ناگهان استعفا داد. استعفای امینی به عنوان قهر دولت او تلقی شد.
4 ) شاه در راس قدرت
استعفای امینی این فرصت را به شاه داد که مستقیماً قدرت را به دست بگیرد و ظاهراً شخصی را که سالهای متمادی در دربار بوده و همواره خود را نوکری وفادار به شاه می دانست در مقام نخست وزیری بگذارد او اسدالله علم بود که افتخار داشت که غلام جان نثار و خانه زاد شاه باشد.
با امدن اسدالله علم کوششهای امینی در جهت آزادیهای ظاهری و اجازه فعالیتهای سیاسی محدود از بین رفت و باردیگر اختناق شدید حاکم شد فعالیتهای اطلاعاتی و امنیتی رژیم گسترش یافت و شخصیتهای ملی و افراد مخالف در مضیقه قرار گرفتند و جمعی زندانی شدند. تبلیغات دروغین دستگاه علم فضای مسمومی را به وجود آورد. شاه با کمک علم درصدد بود تا به طور نامحدود سلطه خود را استحکام بخشد و دیکتاتوری در حد اعلای ممکن مستقر نماید اعمالی را ابتکار بنمامد و آن را به فکر منجمد خودش مربوط سازد و نابغه پردازی نماید. یکی از این ابتکارات لایحه انجمن های ایالتی و ولایتی بود که می بایست مظاهر مذهبی از متن آن کنارگذاشته شود تا غریبها و مشتاقان اصلاحات شاه جنبه آزاد منشی و غیر مذهبی بودن قوانین را هم به عینه ملاحظه نمایند.
علم برنامه اصلاح ارضی امینی را ادامه می داد وضمناً درصدد بود هر نوع قدرت دیگری را در مملکت ریشه کن کند و دیکتاتوری به تمام معنی در کشور مستقر سازد.

5 ) اولین برخورد با روحانیت
همانطور که قبلاً دیدیم امینی از راه نزدیکی با قشر روحانیون درصدد پیشبرد کار بود اما اسدالله علم مهره تمام عیار بیگانه بود که شاه را مجری اوامر آنها می دانست و برای اینکه این اوامر به طور مطلوب اجرا گردد و مقاومتی پیدا نشود شاه را تا حد خدائی بالا می برد و نمی خواست به دیگران اعتنائی بشود یا کس دیگری در مقام مخالفت برآید و به نظر خودش فرصت مناسبی برای این امر پیدا کرده بود زیرا آیت الله کاشانی که سابقه طولانی مبارزاتی علیه هیات حاکمه داشت و دولت های وابسته بیگانه را از موضع روحانیت آرام نمی گذاشت در سال 40 در گذشته بود. با فوت آیت الله بروجردی در اوائل همان سال هنوز مرجعیت تقلید هم در شخص واحدی تبلور پیدا نکرده بود به همین مناسبت در 16 مهر 41 قانون انجمن های ایالتی و ولایتی را تصویب کرد. این قانون آزمایشی از جانب دولت علم در مقابله با روحانیون بود و تصور می شد رهبری مذهبی فعلاً دچار تفرقه و پراکندگی است و قدرت اقدامی یکپارچه را ندارد در این قانون قسم به قرآن حذف شده بود و همچنین شرط مسلمان بودن نادیده گرفته شده بود در مخالفت با این لایحه روحانیون در مقام مبارزه برآمدند و امام خمینی در راس این مخالفت قرار گرفتند و سخنان امام با استحکام تمام در آن روز نشان داد دخالت روحانیت در سیاست نه تنها پایان نگرفته بلکه با قدرت وسیعتری این راه ادامه دارد.
روحانیان و پویایی فرهنگی ملت ایران
نویسنده در این پژوهش با نگاهی نو، به ارائه تعاریف، مفاهیم و کلید واژه هایی چون روحانی، مجتهد، حوزه علمیه، فرهنگ و... به ارزیابی نقش روحانیان در پویایی فرهنگی ملت ایران قبل، حین و پس از پیروزی انقلاب اسلامی پرداخته است. محقق در تلاشی مجدانه و رعایت انصاف که از شاخص‏ترین ویژگی‏های یک اثر علمی است به خدمات و تأثیرگذاری نهاد روحانیت در ایران اشاره کرده و با هدف کارآمدی به آسیب‏شناسی آن نیز پرداخته است. این بررسی متکفل مباحثی چون پیوند روحانیت با مردم، همکاری حوزه و دانشگاه، پیوند مذهب و سیاست و الزام روحانیت در مشارکت سیاسی، تعیین ادوار حضور روحانیت در عرصه فرهنگ و اجتماع در ایران قبل و بعد از انقلاب و تقسیم‏بندی گرایش‏های غالب در روحانیت پس از نهضت اسلامی 15 خرداد، می‏باشد. پژوهشگر با رویکردی تازه به تبیین نقش‏آفرینی روحانیت در چهار دوره پس از انقلاب اسلامی: دوره تأسیس و ایجاد نظام (1360-1357)، دوره استقرار نظام (68-1360)، دوره ثبات نظام (76-1368) و دوره چهارم (از دوم خرداد 76 تا کنون) پرداخته و خدمات و آسیب‏های هر دوره را تبیین و ارزیابی کرده است.
نویسنده بر این باور است که بخش عمده آثار مکتوب در عرصه فرهنگ دینی متعلق به روحانیت است. استقلال واقعی ایران در طول تاریخ مدیون روحانیت و حضور آن در صحنه بوده است. هرگاه تمامیت ارضی، استقلال و منافع ملی کشور به خطر افتاده است روحانیت در دفاع و پاسداری از آن نقش اول را ایفا کرده است. و در عین حال همواره بر لزوم بازنگری و آسیب‏شناسی در سازمان روحانیت به دست خود روحانیون تأکید کرده است، چرا که راز ماندگاری و حفظ جایگاه روحانیت در این نکته کلیدی نهفته است.
الف) تعاریف
روحانی: در لغت منسوب به روح است و روح و روان مربوط می ‏شود. پارسا و اهل صفا، فقیه، دانشمند و پیشوای مذهبی؛ و منظور از روحانی علما و فقها و پیشوایان دینی است. آن دسته از علمای روحانی که مردم در تکالیف شرعی از آنان پیروی می‏کنند را «مراجع تقلید» می‏نامند. و «مجتهد» نیز در لغت کسی است که در به کار انداختن قوای ذهنیش، کمال جد وجهه را دارد و اصطلاحا به عالمی اطلاق می‏شود که احکام فقهی را از منابع اصلی استنباط و استخراج می‏کند.
«حوزه‏های علمیه» مراکز تحصیل و تدریس طلاب و دانش پژوهان علوم دینی است و بالأخره «مساجد» مرکز اقامه نماز، تعلیم و تربیت، بیان مواعظ اخلاقی و نیز سنگری است که در اختیار روحانیت قرار دارد تا ارتباط فراگیر و گسترده‏ای با مردم داشته باشند؛ چرا که ایفای نقش مردم در صحنه‏های مختلف جامعه لازم است.
«فرهنگ» مجموعه‏ای از نمادها و معانی، که طی حیات طولانی یک جامعه و در بطن تحول تاریخی شکل گرفته است را فرهنگ می‏گویند. این پدیده از حضور حیات فردی و جغرافیایی، تا عوامل جهانی و بین‏المللی تأثیر می‏پذیرد و سرانجام به عادات و تمایلات جامعه تبدیل می‏گردد. از نظر جامعه شناسان، فرهنگ بیانگر نگرش ما به دنیا و تفکرمان درباره تمام ابعاد زندگی، اعم از مادی یا معنوی! ارزش‏ها، هنجارها، دانشها، هنرها، عاطفه‏ها، سلیقه‏ها، خلقیات، آداب و رسوم و قوانین را در برمی‏گیرند و همین ویژگیهاست که سبب تمایز جوامع از یکدیگر می‏گردد.(5) برخی از پدیده فرهنگ، کارکرد هویت‏بخشی، آفرینش خودآگاهی جمعی و فردی، احساس همبستگی و انسجام اجتماعی را انتظار دارند.
ب) پیوند روحانیت با مردم:
روحانیت در تاریخ ایران همواره نقش حاملان فرهنگ را داشته و از نظر جایگاه نیز، در مقام برجسته‏ای قرار داشته ‏اند. در تاریخ ایران پس از اسلام و گرایش ایرانیان به مذهب تشیع، گویی میان روحانیت شیعه و مردم، پیوندی ناگسستنی وجود داشته است؛ به گونه‏ای که نظریه رایج در جامعه ما، درباره روحانیت چنین است که، «روحانیت، به عنوان سازمان رهبری کننده مردم و گروهی از افراد هستند که پیشرفت یا انحطاط جامعه را با روحانیت در ارتباط می‏دانند.

فرمت این مقاله به صورت Word و با قابلیت ویرایش میباشد

تعداد صفحات این مقاله    32صفحه

پس از پرداخت ، میتوانید مقاله را به صورت انلاین دانلود کنید

دانلود مقاله گزارش کار اموزی دفتر تبلیغات عقیدتی سیاسی

آشنایی با مکان کار آموزی
محل کارورزی استان غواض دلان عاشق یزدان شهرستان سرسبز ایجرود واقع در غرب استان کیلومتر 35 به مرکزیت زرین آباد ابتدای جاده ترانزیت ستادفرماندهی انتظامی ایجرود ـ فرماندهی عقیدتی سیاسی ایجرود طبقه چهارم دفتر تبلیغات عقیدتی سیاسی که در این دفتر اجرای مراسمات از قبیل جشنها ، سوگواری ها ، همایشها ، سخنرانی ها ، برگزاری کلاسهای توجیهی و آگاهی سازی ، پرسنل کادر و وظیفه و برخورد با افراد جامعه یا روستا یا شهرهای که آداب رسوم متفاوتی با دیگر نقاط کشور دارند و یا اینکه فرهنگهای مختلفی در جامعه وجود دارد .

عملکرد
تکریم ارباب رجوع ها باید از عوامل و پلیس که تخصص در زمینه جامعه شناسی و فرهنگ شناسی و روانشناسی استفاده نمود برگزاری کلاسهای مخصوص و تغییر آنها روح و روان پرنس جوان و هدایت آنها به سمت سوی تقوا و چگونگی حل مشکلاتشان در زندگی و توکل به خداوند تبارک و تعالی آموزش نفس و جلوگیری از تهاجم فرهنگی غرب دوری جستن افراد از افراد شرور و تباه کار ایجاد احساس مسئولیت بوجود آوردن روحیه شجاعت فداکاری و هدف از برگزاری مراسمات عبارتست از جلب نظر مردم مسئولان ، کارشناسان دست اندرکاران فعالیتهای خاص به مهمات امور مرتبط با آن سازمان یا موضوع . یقیناً ناجا از تأثیرگزارترین بخش های و نیروی مسلح در جمهوری اسلامی است در تاریخ یک کشور معمولاً بخش اندکی به جنگ و دفاع اختصاص می یابد و لذا نیروهای مسلح کشور ضمن اینکه اهمیت و جایگاه خویش را ـ حتی در زمان صلح ـ دارا می باشند و همگان بر این اهمیت واقف هستند ، معذلک بطور طبیعی فاقد ارتباط مستمر و تنگ تنگ با بدنة جامعه می باشند . لیکن آن بخش از نیروهای مسلح که تعامل پیوسته را جامعه دارند همیشه مدنظر بوده ، مورد سؤال اند و مسئولیت ها و وظایف شان هموارة مورد بحث ، نقد و تحلیل است ناجا و پلیس کشور که بخشی از نیروهای مسلح کشور است ، مسئولیت در ناجا متنوع می باشد ، از تشخیص هویت افراد گرفته تا پیگیری و کشف جرائم کنترل ترافیک ، کنترل هویت میلیونها خودرو سبک و سنگین در سطح کشور کنترل و شناسائی اتباع خارجی ، کنترل و برخورد باقاچاق کالا و مواد مخدر و غیره تا عملکرد قوه قضائیه با حجم و ابعاد گسترده و نامتناهی ـ و این در حالی است که در هر جای کشور ناهنجاری و امرنابایستی از دو نوع که مشاهده شود اولین سؤالی که به ذهن مردم می رسد اینست که نقش و وظیفه نیروی انتظامی در قبال این امر غیر متعارف و خراف چیست ؟ تنوع فرهنگ ها و تکثیر آن در سرزمین پهناور ایران کار را همچنان بر ناجا پر مسئولیت و حساس تر می سازد زیرا یک سلسله اصول کلی و مبنایی در ارتباط با امنیت کشور باید در زمینه ها و بسترهای متفاوت همسان سازی شده و در هر منطقه از کشور ـ به رغم تفاوتهای قومی و بومی و فرهنگی جغرافیایی اقتضائات رنگارنگ محیطی و اجتماعی ـ رعایت و تثبیت کردند .
یکی از نهادهایی که با شکل گرفتن اجتماعات و تولد جوامع شهری ضرورت وجودی پیدا می کند پلیس است زندگی جوامع و تشکیل اجتماع مستلزم برقراری ضوابط مقرراتی است که ضامن بقای سلامت و امنیت و برقراری آرامش باشد و یکی از فعالیتهای مستمر و اساسی پلیس در زندگی روزمره مبارزه جرائم است جامعه و پلیس به یکدیگر وابسته هستند ، شعار معمول پلیس ـ خدمت و محافظت برای مردم و افرادیکه نیاز به خدمت و محافظت دارند یک هدف را توصیه می کند پلیس کارآمد ، مشارکت عمومی ، امنیت اجتماعی باعث آرامش و حفظ نظم جامعه می گردد پلیس مردمی تقریباً به 2300 قبل از میلاد برمی گردد یعنی زمانیکه حکمرانان سومر برای آنچه که خراف اجتماع محسوب می شد ، معیار های را اعلام نمودند در حوزه کاری تبلیغات عقدتی سیاسی باعث می شود که تقویت کننده های ارتباط رفتاری عبارتند از : توصیف برابری آزاد اندیش ، تشخیص مشکل ، نیت و هدف مثبت ، گوش کردن جدی به مردم و مخصوصاً درک جوانان تشویق و دلگرمی جوانان به کارهای مثبت از نژاد پرستی دوری کرد قوم پرستی و فرهنگ پرستی دوری کرد همگون سازی و نگاه همگون به تمام جامع و همگون سازی فرهنگها فعالیتهای است که با همایشها و سخنرانی و آگاهی سازی توسط معاونت تبلیغات عقیدتی سیاسی انجام می پذیرد .
تبلیغات و آموزش در عقیدتی و سیاسی مشکل گشائی ـ نحوه برخورد با معلولان جسمی و ذهنی ـ جمع اوری معتادان ـ ارازل و اوباش ـ مفاسدهای فرهنگی افراد نابینا و کرو لال ـ برقراری قوانین و مقررات راهنمائی و رانندگی در یک موارد و عکس العمل پلیس مورد آموزش و بازنگری و طی شود و هر روز اصلاح تر می گردد . و عقیدتی سیاسی از طریق ارتباطات ذکر شده اعم از رادیوی نوشتاری تصاویری سعی نموده است به مفهوم همبستگی و مشارکت عمومی در چارچوب وظایف سازمانی خود تحقق عملی ببخشد و در حد مقررات موفق بوده است سازمان عقیدتی سیاسی از انفاس قدسی امام راحل بوده است و با محور قرار دادن اهداف عالیه ای دینی ، مکتبی کردن کارکنان و پرورش نیروی انسانی جهت خدمت شایستة نظام جمهوری اسلامی ایران و مردم به کار گرفته است برگزاری آموزش های عقیدتی سیاسی از احکام شرعی و اسلامی ترویج فرهنگ قرآن کریم تدوین جزوات و کتب دینی مناسب با وظایف محمولة به کارکنان احکام ثانویه شغلی و ده ها محور برجسته دیگر از محورهای اقدامات این سازمان می باشد انجام امور تبلیغی در ایام و مناسبت های اعم از اعیاد و وفیات ، چاپ پوستر ، شراکت اعم از تبلیغی و هشداری برگزاری مراسم ادعیه و زیارات در سراسر کشور با محوریت توجه به اسلام ناب محمدی (ص) و توجه ویژه به اصل دین مبین اسلام و شریعتی نبوی ، همچنین حضور گسترده نظارتی در تمامی صحنه هایی که ناجا حضور دارند و یکی دیگر از اقدامات عقیدتی سیاسی در جهت صیانت کارکنان برگزاری جلسات ارشادی کارکنان است که در دو شکل عمومی و خصوصی از طریق معاونت نظارت و ارزیابی انجام می شود . وتاکنون بیش از 88 % در این زمینه موفقیت داشته است .
اگر برنامه های آموزشی ، نظارتی و فرهنگی ، در مقابله با تهدیدات و آسیب ها نبود باید منتظر شکست ها انتظامی امنیتی و فرهنگی پلیس می شدیم ولی بعلت اثرگذاری در پلیس افق های روشی از مشارکت مردمی افزایش خدمت رسانی ، انضباط اجتماعی و قانونمداری ، خدمتگزاری و فردمداری ، پاسخگویی ، به پلیس امنیت جامعه ، محور ، توسعه امنیت اخلاقی و ارزش های معنوی در سطوح مختلف ناجا به چشم می خورد که همگی بیانگر موفقیت سازمان عقیدتی سیاسی در انجام رسالت معنوی و صیانت پلیس جامعه محور و پاسخگو می باشد مهمترین عملکرد تبلیغات عقیدتی سیاسی فرهنگی که مرتبط با رشته امور فرهنگی می شود نحوی اجرای مراسمات ـ مدیریت و سرپرستی در آنها تبادل اطلاعات ارتباطات کلی با مردم و پرسنل آموزش نماز چهره به چهره برای وظیفه ها تلاوت قرآن در بین الصلاتین توجیه سیاسی خصوصی برای کلیه کارکنان پلیس هر ماه یک محور کلی چاپ کتب سیاسی بروشورهای حقوقی ویژه نامه ها به مناسبت ایام مختلف ، تدریس مباحث دین و اعتقادی در دوره های طولی متشکله ، تهیه کتب و متون آموزشی لازم بر مبنای سطح بندی علم کارکنان ـ انجام مصاحبه ، ارشاد ، راهنمایی ، برگزاری نماز جماعت شرکت در راهپیمایهای تظاهرات اعزام مبلغ در ایام ماه محرم و ماه رمضان به واحدها ـ تهیه برنامه های تلویزیونی رادیوئی ، انتشار مجله برای کلیه کارکنان ناجا انتشار پیک پلیس جمله ویژه سرباز ـ تکثیر فیلم نوارهای کاست کتابخانه ها پوشش خبری برنامه های ناجا موارد ذکر شده همگی به سبک خود مدیریت اجرای و برنامه ریزی می خواهد که مرتبط با رشته امور فرهنگی می باشد از جمله یکی از مهمترین عملکرد سازمان عقیدتی سیاسی پلیس ایران اولین اجلاس فرماندهان پلیس کشورهای اسلامی به میزبانی ایران در اصفهان پایتخت فرهنگی جهان اسلام همه موارد ذکر شده حرکتهای فرهنگی پلیس روز ایران میباشد سازمان عقیدتی سیاسی ناجا اجرای مسابقات بزرگ مقاله نویس با گرایش به محوریت پلیس محمدی با عناوین و موضوعات مختلف 1ـ پلیس و و اخلاق محمدی 2ـ پلیس و سیره محمدی 3ـ پلیس و فرهنگ محمدی 4ـ پلیس و عدالت محمدی 5ـ پلیس و جامعه محمدی 6ـ پلیس و عبادت محمدی در این فراخوانی که از کارکنان و خانواده های ناجا و آحاد جامعه ـ اعم از دانشگاهی ، حوزوی ـ پژوهشگران نویسندگان که یک حرکت فرهنگی ادبی در سطح کشور می باشد و باعث ارتقاع آگاهی دانش پرسنل ناجا و مردم می شود سازمان عقیدتی سیاسی ناجا با تربیت پرسنل فداکار با مسئولیت و با تخصص و سپردن کلان شهرها به افراد مجرب و پایدار نمودن امنیت و آرامش در جامعه بزرگترین فعالیتهای فرهنگی ادبی را نموده است .
پویایی و شادابی ناجا که در میان این مفاهیم و یکی از واژه های راهبردی می توان اشاره کرد :
1ـ انضباط اجتماعی و قانون مداری 2ـ مشارکت مردمی برای امنیت جامعه محور ـ جامعه ای که از برقراری امنیت برای همگان بطور مساوی و بدون توجه به رانت خواری های سیاسی ، اجتماعی و اقتصادی مطمئن باشد و جامعه محور بودن امنیت را با همه وجود احساس کند خود اولین مدافع و همکار برای برقراری و استقرار امنیت است و بعکس چنانچه در اجتماعی احساس شود امنیت برای خواص و اقلیت است ، حمایت از امنیت رو به کاهش نهاده و مقوله امنیت و جلب و مشارکت عمومی برای سیستم انتظامی کشور به یک چالش تبدیل می شود انضباط اجتماعی و قانون مداری معمولاً توسط آحاد عمومی جامعه و اکثریت هم مورد حمایت و عنایت است ـ اقلیتی از مردم اند که بدلیل برخورداری از روحیه تکاثر و زیاده خواهی به انضباط اجتماعی و قانون مداری تنه می زنند و حاضر به تابیدن قانون و مقررات نیستند . حمایت عمومی از قانون زمینه مناسبی برای اجرای قانون و برخورد با متخلفان است . به بیان دیگر قانون مداری در جامعه ای که فرهنگ و تعالی فکری بر آن حاکم است نهادینه و فطری شده گریز از قانون فاقد مشروعیت عمومی و مقبولیت همگانی ست این وظیفه نهادها و دستگاه های فرهنگی و رسانه هاست که فرهنگ قانون مداری را به عنوان یک ضرورت برای انضباط اجتماعی زنده و پویا نگاه دارند و در تولیدات خویش قانون گریزی را مستقیم و غیرمستقیم تشویق ننمایند به هر تقدیر پویایی سازمان عقیدتی سیاسی و تبلیغات مرهون خودباوری و در عین نقد مستمر خویش و قبول شجاعانه نقاط ضعف در موازات برنامه ریزی واقع بینانه برای آینده است ، بدین امید که ناجا و عقیدتی سیاسی با بهره گیری از دستاوردهای ارزشمند گذشته و زمان شناسی و ارتباط علمی و سازنده با آحاد جامعه و بهره گیری از توان لایزال مشارکت عمومی فرضی برای ارتقاء فرهنگ و ایجاد امنیت بیشتر و دستیابی به نقطه آرمانی کارآمدی در سایه همکاری مشترک تبدیل نماید . یقیناً مجموعه رهنمودها و تدابیر نورانی مقام معظم فرماندهی کل قوا فرمانده عقیدتی سیاسی کل منشور و هرام نامه کاری فرزندان معنوی آن بزرگوار در ناجا بوده و از یک سو موجبات دلگرمی و تشویق آنان از سوی دیگر زمینه ساز مسئولیت پذیری و احساس تکلیف بیشتر را در آحاد جامعه فراهم ساخته است سرمایه جاویدان و گرانسنگی که به برکت خون شهیدان و استقرار و ماندگاری نظام مقدس و اسامی جمهوری اسلامی ایران تحصیل گشته است و باعث مباهات و افتخار ، نسبت به نیروهای مسلح دیگر کشورهای جهان است نعمتی هدایت معنوی و رابطه و پیوند عاطفی با جانشین حضرت مهدی صاحب الامر ( عج ) در عصر غیبت .
با مشارکت مردم و آشنائی با عملکردهای پلیس ایجاد همایش ها و کنفرانس ها ارائه راهکارهای مشخص باعث ایجاد همبستگی و ارتباط متقابل ـ امنیت و آرامش در جامعه ـ تبادل افکار و عقاید من ، بین پلیس و مردم و ارگانها با پلیس ـ در نهایت روزی که بدون جرم و جامعة سالم از هر نوع جرم و کشوری ایدال و پیشرفت فرهنگی ، صنعتی …

پلیس و احساس امنیت در مردم
« شکی نیست که مقوله امنیت و نظم اجتماعی که به عهده نیروی انتظامی است یکی از اساسی ترین نیازهای مردم است . »
مقام معظم رهبری و فرمانده کل قوا
الف ـ مقدمه
هدف اساسی از تشکیل سازمان گسترده ای همچون نیروی انتظامی با حجم بالای مأموریت های مختلف آن در درجه اول استقرار نظم و امنیت و تأمین آسایش عمومی و فردی است .
تجربه همیشگی ثابت کرده است ، هنگامی که پلیس در این بُعد موفق باشد در ابعاد دیگر و سایر ماموریت ها نیز به سهولت موفق خواهد شد .
مقوله امنیت قدمتی به وسعت تاریخ شروع زندگی بشر دارد و در تاریخ ، هیچ جامعه ای را سراغ نداریم که فارغ از دغدغه های امنیتی روزگار را سپری کرده باشد .
در جوامع سازمان یافته وجود نظم و امنیت اجتماعی ، اساسی ترین عامل توسعه و رشد فرهنگی ، سیاسی و اجتماعی به شمار می رود ، که بدون رعایت آزادی های فردی تحقق آن امکان پذیر نمی باشد .
توسعه در هر کشوری مبتنی بر وجود امنیت اجتماعی است و وجود امنیت اجتماعی نیز به وجود امنیت در ابعاد دیگر وابسته می باشد که اساس آن امنیت حقوق فردی و اجتماعی است . امنیت و نظم لازم و ملزوم یکدیگر می باشند به طوری که جامعه بدون نظم اجتماعی فاقد امنیت خواهد بود و فقدان امنیت نیز حاکی از عدم وجود نظام اجتماعی مقتدر است و بدین گونه است که احساس امنیت به تدریج از میان یک ملت رخت برمی بندد .
امنیت علی رغم آنکه یک پدیده اجتماعی است یک احساس درونی نیز می باشد که توجه انسان را به آینده و شرایطی که برای او به وجود خواهد آمد و نیز استفاده از آنچه هست جهت دسترسی به آینده مطلوب جلب می کند .

ب ـ امنیت چیست ؟
در فرهنگ لغت لاروس امنیت را چنان بیان می کند ؛ « اعتماد ـ آرامش روحی و روانی » .
تفکری که براساس آن خطر ـ ترس ـ وحشت و خسران بی معنا می شود و در فرهنگ لغت معین امنیت چنین تعریف شده است : « ایمن شدن ـ در امان بودن ـ نداشتن بیم » و در فرهنگ لغات و اصطلاحات سیاسی نیز امنیت این گونه بیان شده است « بی خطر کردن ، امن کردن ، در امان نگاه داشتن ، با اطمینان کردن » .
اما به طور کلی امنیت مفهومی چندوجهی و همزاد با مفاهیمی مانند قدرت ، تهدید و آسیب است . در تعاریف موجود در فرهنگ ها ، امنیت را احساس آزادی از ترس با احساس ایمنی که ناظر بر امنیت مادی و روانی اند نیز تعریف می کنند .
مفهوم امنیت در شرایط گوناگون سیاسی ، اقتصادی ، اجتماعی ، فرهنگی و … دستخوش تحول می گردد و به طور کلی می توان بیان کرد که امنیت مفهومی ذهنی و ادراکی است و تعبیر و تفسیری است که افراد درگیر با آن ارائه می کنند و نعمتی است که متعلق به تمام ملت بوده و وجود آن باعث رفاه و آسایش معنوی و مادی مردم می گردد و نیازی است ضروری برای آزادگی ـ برابری و برادری .

ج ـ پلیس مقتدر و برقراری امنیت ( پلیس و توسعه امنیت )
یکی از اصلی ترین مطالبات مردم از حکومت برقراری امنیت است ، حکومت نیز به وسیله دستگاه ها و سازمان های مختلف سعی در برقراری امنیت بین آحاد جامعه دارد . یکی از آن سازمان ها ، نیروی انتظامی می باشد که خادمین مردم در نیروی انتظامی بر تأمین مطالبه به حق مردم در بحث امنیت تلاش شبانه روزی را ایفا می کنند .
مقم معظم رهبری در بحث تأمین امنیت چنین فرموده اند ؛ « امنیت در زندگی اجتماعی مردم نقش بسیار مهمی را داراست ، زیرا مردم باید بتوانند در سایه آن با آرامش و آسودگی خاطر به کسب و کار و فعالیت اجتماعی و انجام امور زندگی خصوصی اهتمام ورزند . »
نقش نیروهای پلیس در تأمین امنیت و برقراری احساس امنیت در بین مردم نقش بسیار مهم و انکارناپذیری می باشد . محافظت از اجتماع ، کمک به مردم و ایجاد اطمینان قلبی در مردم و نیز اقدامات پیشگیرانه از وقوع جرم و از همه مهم تر اجرای صحیح قانون از وظایف عمومی این نیرو می باشد .
نیروی انتظامی فقط یک نهاد و سازمان سرکوبگر نیست بلکه نهاد حفظ امنیت و آرامش مردم است ، اگر نهاد حاکمیت در یک طرف و مردم در طرف دیگر باشند ، نیروی انتظامی ما بین این دو می باشد و می تواند با یک برنامه ریزی دقیق و مشارکت مردمی به راحتی در تأمین امنیت موفق باشد .

مقام معظم رهبری نیز درخصوص پلیس چنین فرموده اند که : « پلیس نماد اقتدار حکومت است » و پلیسی مقتدر است که در بین قلوب مردم جای داشته باشد و در بین مردم از اطمینان و اعتماد بالایی برخورد باشد و این مهم به دست نمی آید به شرطی که ایمان و عمل صالح بین کارکنان زحمتکش نیروی انتظامی رشد بیشتری بیابد .
باتوجه به آیه قرآن « ان الذین آمنوا و عملوا الصالحات سیجعل لهم الرحمان ودا » یعنی اگر شما محبوبیت می خواهید و می خواهید در بین قلوب مردم جای داشته باشید راهش ایمان و عمل صالح است .
پلیس با ایمان و عمل صالح خود را به راحتی اعتماد مردم را به سوی خود جلب کرده و وظیفه ای که به او محول شده است که همانا ایجاد امنیت می باشد را با برنامه ریزی قوی به شایستگی به انجام می رساند .
پلیس مقتدر ، نماد اقتدار نظام حاکمیت کشور است و بین اقتدار نظام و امنیت بین مردم رابطه ای مستقیم وجود دارد . پلیس مقتدر به سه طریق می تواند امنیت و احساس آن را بین مردم محقق سازد ؛
1- توانایی مقابله مجرمان و هنجارشکنان را با اجرای طرح های مختلف به نمایش بگذارد .
2- فرصت را از قانون شکنان و مهاجمان در تعرض به جان و مال ناموس مردم گرفته و به آنان اجازه طمع نمودن و رغبت کردن برای انجام رفتارهای مجرمانه را ندهد .

پلیس مقتدر برای برقراری امنیت سازوکارهای مختلف را مدنظر دارد ، یکی از این روش ها برقراری ارتباط منطقی و مشارکت عمومی با شهروندان می باشد .
در این روش پلیس علاوه بر تجهیزات و امکانات خود از همه افراد جامعه برای حفظ نظم و امنیت استعداد می طلبد و با توزیع وظایف بین آحاد جامعه و سازمان ها و تشکل ها و … خود مدیریت امنیت جامعه را عهده دار می شود .

امنیت مشارکتی و سهیم کردن شهروندان در حفظ امنیت ، انگیزه های رفتار قانونمند و منطبق بر هنجارها و ارزش ها را در افراد تقویت کرده و امنیت پایدار را به عنوان بزرگترین موهبت الهی به جامعه ارزانی می دارد .

و این بدان معناست که اساس و محور فلسفه وجودی پلیس برقراری امنیت و نظم عمومی است و همه بخش های نیروی انتظامی و اداره ها و مدیریت های آن می بایست طوری عمل نمایند که خروجی فعالیت های آنها بر امنیت تأثیرگذار باشد .

د ـ مردم و امنیت
یکی از زمینه های برقراری امنیت برای آحاد جامعه علاوه بر وجود پلیس مقتدر و مورد اعتماد مردم ، برقراری عدالت اجتماعی است . یعنی اگر ما در جامعه ای باشیم که نیروی پلیس قوی و دستگاه های نظارتی سازمان یافته جهت برقراری امنیت در جامعه داشته باشیم ، اما عدالت اجتماعی در جامعه وجود نداشته باشد ، عملاً همه موارد فوق به صورت فورمالیته و ظاهری خواهد بود .
عدالت اجتماعی یعنی وجود قانون ـ برابری در روابط اعضای جامعه ـ به طوری که همه افراد جامعه از حق خود در زمینه مسکن ، کار ، تحصیل ، پوشاک ، درمان و … برخوردار باشند .
بدون عدالت اجتماعی سخن گفتن از امنیت ، بی معنا می باشد و عدالت اجتماعی است که ملت را در زندگی اجتماعی و رفتار فردی به سوی ارزش های بالای انسانی سوق می دهد .
وجود روح عدالت اجتماعی در جامعه همچون وجود تعادل در یک قایق داخل دریاست ، قایق تا هنگامی که دارای تعادل است و می تواند این وضعیت را در خود حفظ کند ، سرشار از امنیت و آرامش می باشد و سرنشینان آن با آسودگی به سفر خود ادامه می دهند ولی هنگامی که این تعادل از بین رود ، سایه وحشتناک ترس و ناامنی وجود همه سرنشینان آن کشتی را فرا می گیرد .
عدم وجود عدالت اجتمای نیز در جامعه همچون بی تعادلی قایق است و نبود عدالت اجتماعی امنیت و آرامش را از اعضای جامعه سلب می کند .
جامعه ای که از عدالت اجتماعی برخورداراست فقر ، فحشا ، سرقت و … چهره پلید خود را هویدا نخواهد کرد ، زیرا بر اثر آمار موجود اکثر جرائم در یک جامعه ناشی از فقر می باشد و فقر ریشه در بروز جرائم و ناامنی در یک جامعه دارد . امام علی (ع) در این زمینه می فرمایند « هرگز نعمت فراوانی در جایی انباشته نمی شود مگر آنک در کنار آن حقی ضایع شود . » فقر نه تنها امنیت اجتماعی را از بین می برد و وحشت و اضطراب را بر جامعه حکمفرما می سازد بلکه از نظر فردی هم موجب تزلزل دین می شود و عقل را از کار می اندازد ، چنانچه حضرت علی (ع) در این باره به فرزند خویش محمدبن حنیفه فرموده اند: « ای پسرم ، من از فقر بر تو می ترسم و ازآن به خدا پناه می برم زیرا برای دین نقص و عیب است و متحیرکننده عقل است و انگیزه ای برای تنفر و انتقام است . »

ح ـ مردم و احساس امنیت
خود امنیت و احساس امنیت دو مقوله جدا از هم اما وابسته به یکدیگر می باشند . برخی مواقع امنیت به طور کامل در جامعه وجود دارد و با نگاه به آمارها و شاخص های موجود امنیت قابل قبول است ولیکن با مراجعه به مردم به اندازه ای که امنیت عینیت یافته ، احساس امنیت وجود ندارد ، در حالی که چه بسا خود احساس امنیت در جامعه ، در روند افزایش امنیت مؤثر بوده و به آن کمک می کند ، احساس امنیت در بستر امنیت مؤثر بوده و به آن کمک می کند و در بستر آن است که می توان یک عملیات روانی خوب انجام داد و قابلیت آن را به درستی به مردم انتقال داد .
امنیت از حیث نگرش فرد به خود و جامعه به دو قسمت امنیت ذهنی و امنیت عینی قابل تقسیم است . امنیت ذهنی عبارت است از اینکه اشخاص در ارائه افکار و اندیشه های خود احساس امنیت کنند . به عنوان مثال خودسانسوری ، خود ناشی از یک نوع نا امنی ذهنی است ، امنیت آبرویی را نیز می توان یک نوع دیگر امنیت ذهنی نامید .
منظور امنیت عینی این است که افراد در جان و مال خود از امنیت برخوردار باشند ، بنابراین احتمال هر نوع آسیب دیدگی جانی و مالی یک نوع عدم امنیت است . براساس تمایز بین مرز احساس و واقعیت می توان احساس امنیت را از امنیت واقعی تفکیک کرد ، گاهی ممکن است ناامنی هایی در جامعه وجود داشته باشد ولی مردم احساس امنیت کنند زمانی نیز موارد و مصادیق ایجاد ناامنی کم است اما مردم احساس ناامنی می کنند ، در این مواقع نقش رسانه های جمعی و روزنامه های مختلف بسیار برجسته است . رسانه ها می توانند جامعه را امن و یا ناامن جلوه دهند و احساس ناامنی یا امنیت را در جامعه گسترش دهند .
مقام معظم رهبری نیز درخصوص وظیفه نیروی انتظامی و احساس امنیت برای مردم جامعه چنین بیان داشته اند : « در این نیروی انتظامی است که از سوی نظام و دولت اسلامی باید فضای زندگی مردم را امن نگاه دارد تا مردم احساس امنیت و آرامش کنند » . با توجه به فرمایشات مقام معظم رهبری از وظایف دیگر نیروی انتظامی آن است که با انجام برنامه ریزی و عملیات روانی ، با کمک رسانه های عمومی و جمعی احساس امنیت را در جامعه القا نماید که این مهم نیز می بایست در دستور کار یگان های ذیربط در نیروی انتظامی قرار گیرد تا طرح های در حال اجرای نیروی انتظامی با کمک رسانه های عمومی به سمع و نظر آحاد جامعه برسد و بدین وسیله مردم در سایه انجام آن طرح ها احساس امنیت نمایند .

نیروی انتظامی و فرهنگ سازی ترافیک
اشاره
زندگی اجتماعی انسان تحت حاکمیت مجموعه قواعد ، قوانین و هنجارهایی است که با هدف ایجاد آرامش و آسایش برای افراد جامعه شکل می گیرد که بی شک اختلال در هر یک از این قوانین نتیجه ای جز هرج و مرج و ناهنجاری در پی نخواهد داشت . برهمین اساس نهادینه کردن این قوانین به عنوان اصلی اساسی در تحکیم پایه های جامعه یکی از مهم ترین وظایف دولت ها است .
از جمله این قوانین ، مقرراتی است که برای عبور و مرور وسایل نقلیه انسان ها در گذرگاه ها ، خیابان ها و جاده ها وضع شده است . متأسفانه امروزه با افزایش وسایل نقلیه و عدم توجه به قوانین رانندگی وعبور و مرور ، شاهد افزایش حوادث و تلفات انسانی در سطح جاده ها و شهرهای کشور هستیم . حوادث و تلفات مرگبار انسانی در کشور ما امروز از مرز 25 هزار کشته در سال فراتر رفته و هر سال نیز رو به افزایش است که این حوادث بی شک تبعات سویی در برداشته و حتی به بحران ها و معضلات بزرگ اجتماعی هم قابل تبدیل است . لذا می طلبد تا همه مسئولین ذیربط و مردم دست به دست هم داده و یک برنامه هدفمند و منطقی برای کاهش تلفات و خسارات ناشی از عبور و مرور داشته و آن را به عنوان یک دغدغه اساسی برای خود بدانند .
خوشبختانه در سال های اخیر شاهد تلاش نیروی انتظامی و مسئولین دلسوز آن در این زمینه بوده و هستیم هر چند این نیرو وظیفه فرهنگ سازی در این زمینه را به صورت قانونی ندارد و تنها مجری مقررات راهنمایی و رانندگی است اما مسئولین دلسوز نیروی انتظامی به ویژه راهنمایی و رانندگی در این زمینه پیشقدم شده و با برنامه های فرهنگی و تبلیغی موفق شده اند تا حدود زیادی فرهنگ ترافیک را در بین مردم نهادینه کنند ، این موفقیت و تلاش نیروی انتظامی حتی باعث الگوبرداری فرهنگی و تبلیغی دیگر کشورها به ویژه کشورهای منطقه شده و این حرکت نیروی انتظامی و موفقیت آمیز بودن آن موجب شد تا دیگر نهادها و سازمان های زیربط نیز به ندای مسئولان ناجا لبیک گفته و به وظایف خود حساسیت پیدا کنند .
برهمین اساس گفتگویی با سرهنگ اسماعیلی مدیر کل فرهنگ ترافیک معاونت راهور ناجا انجام داده ایم تا ضمن آشنایی با وظایف و ماموریت های این اداره کل ، عملکرد و برنامه های این عزیزان را به اطلاع خوانندگان گرامی مجله نگهبان برسانیم :
• در سال های اخیر شاهد فعالیت های خوب و تأثیرگذار در امر فرهنگ سازی در جامعه در زمینه ترافیک از چه زمانی فعالیت خود را شروع کرده و چه اهدافی را دنبال می کند ؟
• کار فرهنگ سازی آموزش و رفتارسازی کار بسیار سختی است . همان طور که استاد شهید مرتضی مطهری می فرمایند : تغییر یک رفتار یا فرهنگ مستلزم یک زمان 20 ساله است . شاید در مدت پنج سال بشود یک شهر زیبایی را ساخت ولی نمی توان شخصیت یک فرد را در مدت کم کوچکترین تغییری داد . در کشور ما علی رغم پیشرفت هایی که در سایربخش های فرهنگی به دلیل ویژگی های خاص فرهنگی و تمدن کشورمان داریم ، اما در مورد فرهنگ ترافیک متاسفانه به دلیل اینکه پس از ورود خودرو به ایران کسی متولی این امر نبوده و کار جدی انجام نگرفته ، در این خصوص مشکل و عقب ماندگی داریم .عمده کارهای انجام شده هم به صورت مقطعی و متفرق بوده و هیچ ارتباطی با هم نداشته است و متأسفانه هدفمند هم نبود و هر کس برای خود کار می کرد .
خوشبختانه در سال 1380 به همت فرماندهان و مسئولین وقت نیروی انتظامی اداره کل فرهنگ ترافیک در معاونت راهنمایی و رانندگی ناجا با هدف ساماندهی به این قضیه و هماهنگ کردن سازمان های زیربط و آموزش و فرهنگ سازی ترافیک در جامعه شکل گرفت و از همان روز اول با حضور افراد متفکر ، متخصص و دلسوز کار خود را شروع کرد . خوشبختانه با جدیت و تلاش مسئولین و مدیران وقت ناجا گام های خوبی برداشته شد گرچه هنوز در اول راه هستیم ولی می تواند زمینه ساز گام های بزرگ در آینده باشد . مثلاً همین الان بسیاری از ابتکارات این مجموعه کوچک به عنوان یک روش و الگو در کشورهای منطقه مطرح شده است . در سال 2004 در اجلاس سازمان بهداشت جهانی که در کشور مصر برگزار شد

فرمت این مقاله به صورت Word و با قابلیت ویرایش میباشد

تعداد صفحات این مقاله   34 صفحه

پس از پرداخت ، میتوانید مقاله را به صورت انلاین دانلود کنید