دانلود مقاله مطالعه حسابداری فعالیت با رویکرد هزینه یابی و تاثیر آن بر متغیرهای مالی

چکیده
سیستم حسابداری بهای تمام شده در ایران علی رغم گذشت بیش از پنجاه سال از ورود حسابداری به شکل امروزی تا به حال نتوانسته بگونه ای مناسب در صنایع کشور استقرار یابد از طرف دیگر شرکتها برای محاسبه بهای تمام شده و هزینه های سربار از نرخهای یگانه ای استفاده می‌نماید که خود سوالاتو ابهامات متعددی را ایجاد می کند . استفاده کنندگان به منظور تصمیم گیری نسبت به شرایط کنونی و آتی نیاز به اطلاعات دارند ، از جمله اطلاعاتی مالی، که بتواند در برنامه ریزی ، کنترل و تصمیم گیری آنها را یاری نماید . با توجه مقایسه اطلاعات بهای تمام شده به روش ABC و روش سنتی می توان نتیجه گرفت که تولید کدام محصول به صرفه تر و یا ترکیب محصولات به چه صورتی باشد تا بتواند شرکت را در کسب سود بیشتر و تصمیم گیری بهتر یاری نماید. اما این مقایسه در شرایطی انجام شود که کالای ساخته شده پایان دوره اندک و یا عدم تنوع محصولات در شرکت وجود داشته و یا محصولات بر اساس مصوبات دولت قیمت گذاری شوند، اختلاف معنی داری را بین متغیرهای مالی روش ABC در مقایسه با روش سنتی نشان نمی دهد بنابراین در این شرایط سود خالص ، EPS ، و قیمت معاملاتی سهام در تصمیم استفاده کنندگان تأثیرگذار نمی باشد.
واژه های کلیدی: حسابداری فعالیت ، هزینه یابی بر مبنای فعالیت ، سود خالص ، سود هرسهم ، قیمت معاملاتی و شاخص P/E
Activity accounting – activity based costing –net income –earning per share – transactional price- P/E index
مقدمه
توسعه اقتصادی یکی از اهداف اصلی کشورهای در حال توسعه ، منجمله کشور ما ایران می‌باشد، توسعه به رشد و بالندگی صنایع کشور وابسته است تولید قند و شکر یکی از اولین صنایع کشور بوده که از سال 1309شمسی تاکنون دارای تولید مستمر است ، صنعت قند از صنایع مهم غذایی تلقی می شود و فعالیت آن در شهر و روستا به یکدیگر پیوند خورده است و تمامی جمعیت یک کشور را به طور مستقیم و غیر مستقیم در حدود ظرفیت تولیدی زیر پوشش خود قرار می دهد.
در راستای سیاست دولت در بخش کشاورزی ، تدارک اطلاعات برای ایجاد و طراحی سیستمهای حسابداری پیشرفته تر در صنعت قند نیز می تواند مورد توجه و تأکید قرار گیرد زیرا با این تدبیر می توان اولاً از به هدر رفتن منابع جلوگیری کرد ثانیاً از تولید محصولاتی که مقرون به صرفه نیست اجتناب نمود .
«از سوی دیگر هر مدیری با هر درجه توانایی نیازمند اطلاعات برای تصمیم ‌گیری
برنامه ریزی و کنترل می‌باشد. در این رابطه حسابداری به عنوان یک سیستم اطلاعاتی و ابزار برقراری ارتباط،تأمین کننده قسمت عمده ای از این اطلاعات است زیرا که مدیریت صحیح و کارآمد امروزین بدون استفاده از دانش حسابداری و بدون اتکاءو استناد مداوم برای اطلاعات مالی ناممکن خواهد بود واین به نوبه خود حسابداری را از نقش سنتی خود که ثبت و گزارش رویدادها و فعالیت های مالی بوده به مبنایی اساسی در تصمیم گیری ارتقاء داده است؛ لذا ضرورت وجود سیستم های صحیح و مناسب حسابداری به طور اعم و از نقطه نظر استفاده کنندگان داخلی برقراری سیستمهای حسابداری مدیریت به طور اخص می‌تواند نقش حساس و تعیین کننده ای در هدایت مدیریت جهت اتخاذ تصمیمات صحیح و مناسب داشته باشد.» (رساله قندسازی ریاحی)
لذا محقق برآن شده قدمی هرچند کوچک در جهت طراحی و بررسی سیستمهای قیمت تمام شده محصول قند و شکر بردارد، شاید که در امر توسعه اقتصادی کشور کارساز افتد.
ادبیات و پیشینة تحقیق:
واژه هزینه‌یابی بر مبنای فعالیت، که بعدها به سیستم ABC تکامل یافت.، اولین بار توسط کوپر و کاپلن (Coper & Kaplan,1988) برای تخصیص هزینه فعالیت‌های محصولات به کار گرفته شد. این دو نویسنده همراه با جانسون (Johnson,1988)، و دیگران، تاثیر بسزایی در انعکاس نارسای‌های سیستم‌های حسابداری مالی در ارائه اطلاعات دقیق در مورد هزینه‌ها داشتند. آنها معتقد بودند، سیستم‌های هزینه‌یابی سنتی نه تنها پاسخگوی احتیاجات مدیران نیستند، بلکه استفاده از این اطلاعات سبب گمراهی و عدم اتخاذ تصمیم صحیح به وسیله آنان می‌گردد. این نویسندگان جهت رفع نقایص فوق اقدام به معرفی سیستم جدیدی به نام هزینه‌یابی بر مبنای فعالیت (ABC) نمودند. (نمازی 1378).
اقبالی فر ، 1381 ارزیابی بر مبنای فعالیت و تأثیر آن بر افزایش بهره وری مطالعه موردی کارخانه قند یاسوج. در پژوهش اخیر نتایج بدست آمده به این شرح می باشد که با استفاده از ABC می توان به ارزیابی عملکرد مراکز فعالیت پرداخت و مازاد یا کمبود نیروی انسانی دایره ها را با مقایسه نیروی تعداد کار و حجم فعالیها مشخص نمود.
طاهر کردی ، 1382 به کار گیری سیستم هزینه یابی بر مبنای فعالیت ABC در شرکت نفت فلات قاره ایران. در این پژوهش نشان می دهد که ، سیستم هزینه یابی بر مبنای فعالیت در مقایسه با سیستم هزینه یابی سنتی ، روش مناسب و منطقی برای تخصیص هزینه ها به محصولات اولیه و همچنین محصولات نهایی می باشد ، و صورت دقیق تری این محصولات را هزینه یابی می کند .
هاشمی نیک ، 1381 ، امکان سنجی اسقرار سیستم هزینه یابی بر مبنای فعالیت در شرکتهای تولید کننده نوار تفلون. در این پژوهش نتیجه گیری شد به کارگیری عملی سیستمهای بهای تمام شده بر مبنای روش سنتی جذبی اطلاعات دقیق مورد نیاز مدیران مالی و مدیر عاملان این شرکتها را در ارتباط با تعیین بهای تمام شده واقعی و قیمت گذاری محصولات تولیدی قادر نیست در اختیار آنان قرار دهند .
جلیلیان،1383ارزیابی سیستم هزینه یابی بر مبنای فعالیت و مقایسه آن با سیستم سنتی و تأثیر آن بر مهمترین متغیرهای مالی مطالعه موردی در کارخانه قند نتایج بدست آمده از این پژوهش اطلاعات سیستم هزینه یابی بر مبنای فعالیت نسبت به سیستم سنتی در صورت تنوع محصولات داری اطلاعات سودمند و مربوط تری در مقایسه با سیستم سنتی برای مدیران فراهم می نماید.
اهمیت موضوع تحقیق:
با داشتن امکانات و منابع بالقوه طبیعی از جمله مزارع و مراتع و آب و هوای مناسب و توان دستیابی به منبع سرشار مواد غذایی و پروتئینی از فرآورده های کشاورزی بعنوان مفیدترین و پرمصرف ترین منابع غذایی مردم این سرزمین، از عوامل اصلی مورد توجه دولت و ملت و مرکز، پیشرفتهای اقتصادی می‌باشد. متأسفانه در سالهای اخیر با وجود پیشرفتهای تکنولوژی و سرمایه گذاری عظیم در زمینه کشاورزی و صنعت هنوز برای تأمین فرآورده های این دو بخش مقدار قابل توجهی ارز صرف واردات به داخل کشور شده است و هر ساله مبالغ زیادی از ثروت ملی کشور بابت خرید محصولات و فرآورده های کشاورزی صرف می‌گردد لازم به ذکر است که 60درصد قند و شکر مورد نیاز کشور از خارج تأمین می‌گردد. بنابراین وضعیت اقتصادی و اجتماعی کشور نیازمند تحولات ساختاری و زیربنایی است هنگامی که مدیریت برنامه ریزی و تصمیم گیری مناسب داشته باشد از حداقل عوامل تولید می‌تواند حداکثر استفاده را داشته باشد. لیکن به منظور برنامه ریزی ، نیاز به اطلاعات صحیح می‌باشد. وجود اطلاعات حسابداری جهت قیمت تمام شده برای استفاده مدیریت در امر برنامه ریزی و تصمیم گیری در مورد استفاده بهینه از منابع و عوامل تولید و جلوگیری از اتلاف این منابع و عوامل ضروری می‌باشد .با توجه به تنوع عوامل تولید و محصولات یک واحد تولیدی، چگونگی مقداری کردن آنها و نحوة ی تخصیص آنها می‌توان در جلوگیری از زیان یا افزایش سودآوری واحدهای تولیدی مؤثر باشد.
اهداف تحقیق:
اهداف علمی شامل تعیین مبنای نظری مرتبط با مبحث حسابداری مدیریت با تأکید بر روشهای هزینه یابی و مقایسة آن و ارائه وجود افتراق و تشابه آنها به عنوان اهداف علمی تحقیق حاضر مدنظر می‌باشد اهداف کاربردی عبارتند از فراهم نمودن شواهد لازم و کافی جهت تدارک اطلاعات مربوط و سودمند برای تصمیم گیران درون و برون سازمانی، مدیران شرکت مورد تحقیق، کارگزاران بورس اوراق بهادار، سهامداران و سرمایه گذاران شرکت مورد تحقیق، مؤسسات علمی و پژوهشی به منظور آگاهی از انطباق مبانی نظری با واقعیات محیطی می‌باشد.
فرضیه های تحقیق:
فرضیه هایی که این تحقیق جهت رسیدن به هدف تعیین شده دنبال می کند ، شامل سه فرضیه اصلی می باشد.
فرضیه اصلی اول : بین اطلاعات قیمت تمام شده بر اساس سیستم هزینه یابی بر مبنای فعالیت با سیستم سنتی تفاوت معناداری وجود دارد .
فرضیه اصلی دوم : اطلاعات قیمت تمام شده بر اساس سیستم هزینه یابی بر مبنای فعالیت در مقایسه با سیستم سنتی مبنای دقیق تری برای محاسبه متغیرهای مالی فراهم می کند.
فرضیات فرعی فرضیه اصلی دوم
1- اطلاعات قیمت تمام شده بر اساس سیستم هزینه یابی بر مبنای فعالیت در مقایسه با سیستم سنتی مبنای دقیق تری برای محاسبه سود خالص فراهم می کند.
2- اطلاعات قیمت تمام شده بر اساس سیستم هزینه یابی بر مبنای فعالیت در مقایسه با سیستم سنتی مبنای دقیق تری برای محاسبه سود هر سهم فراهم می کند.
3- اطلاعات قیمت تمام شده بر اساس سیستم هزینه یابی بر مبنای فعالیت در مقایسه با سیستم سنتی مبنای دقیق تری برای محاسبه شاخص فراهم می کند.
4- اطلاعات قیمت تمام شده بر اساس سیستم هزینه یابی بر مبنای فعالیت در مقایسه با سیستم سنتی مبنای دقیق تری برای محاسبه قیمت معاملاتی سهام فراهم می کند.
فرضیه اصلی سوم: اطلاعات قیمت تمام شده بر اساس سیستم هزینه یابی بر مبنای فعالیت در مقایسه با سیستم سنتی تأثیر بیشتری بر تصمیم گیری استفاده کنندگان دارد.
قلمرو تحقیق :
از نظر قلمرو موضوعی،موضوع تحقیق بررسی سیستم هزینه یابی برمبنای فعالیت ABCو مقایسة آن با سیستم سنتی و تأثیر آن برمهمترین متغیرهای مالی در کارخانه قند بیستون غرب می‌باشد به همین خاطر صورتهای مالی سال 1384-1385 مورد تجزیه وتحلیل قرار می دهیم، پس قلمرو زمانی این تحقیق یکساله می باشد.
روش تحقیق :
با توجه به این که قلمرو تحقیق به کارخانه قند بیستون غرب محدود می شود جهت تجزیه و تحلیل از روش های آماریt استیودنت پارامتری و ویلکاکسون ناپارامتریک استفاده شده است و نوع روش تحقیق پس از مطالعه سیستم موجود در شرکت قلمرو تحقیق و نارساییها و نقاط ضعف و قوت آن مشخص شده و باتوجه به منابع در دسترس و اصول و مبانی حسابداری و تکنیک جدید فرضیه های تحقیق آزمون شده توصیفی، علمی و مقایسه ای می‌باشد.
متغیرهای تحقیق :
- متغیرهای مستقل و وابسته در این پژوهش عبارتند از:
- اطلاعات بهای تمام شده براساس سیستم ABC و سیستم سنتی به عنوان متغیر مستقل
- سود خالص،سود هر سهم،و قیمت معاملاتی و تصمیم گیری مدیریت در کارخانه قند بیستون غرب به عنوان متغیر وابسته.
آزمون فرضیه :
فرضیه اصلی اول
فرضیه الف : بین اطلاعات قیمت تمام شده براساس سیستم هزینه یابی بر مبنای فعالیت با فرض الف و سیستم سنتی تفاوت معناداری وجود دارد .
ابتدا برای اثبات یا رد این فرضیه از روش آماری tاستیودنت پارامتری استفاده می شود . برای این آزمون سطح معنادار بودن P برابر با 5 درصد در نظر گرفته شده است که با توجه به محاسابات انجام شده برای سیستم هزینه یابی بر مبنای فعالیت با فرض الف، t برابر است با 80 درصد ولی به دلیل اینکه سطح خطا بیشتر از 5 درصد ، یعنی برابر با 46 درصد می باشد بنابراین تفاوت معناداری بین اطلاعات قیمت تمام شده بر اساس سیستم هزینه یابی بر مبنای فعالیت با فرض الف با سیستم سنتی وجود ندارد .
لذا فرضیه مورد قبول و فرضیه که همان تفاوت معنادار بودن بین اطلاعات قیمت تمام شده براساس سیستم هزینه یابی بر مبنای فعالیت با فرض الف با روش سنتی می باشد رد می شود.
لازم به ذکر است تفاوت معنادار نبودن به این معنی نیست که هیچ گونه تفاوتی وجود ندارد بلکه این تفاوت آنقدر اندک می باشد که بین اطلاعات قیمت تمام شده براساس سیستم هزینه یابی بر مبنای فعالیت با فرض الف با روش سنتی تفاوت چشمگیری وجود ندارد که جدول ( 1 ) مبین این امر می باشد

جدول (1 )
برای اینکه نتیجه آزمون t استیودنت اثبات گردد آنرا از طریق نمودار (1 ) مورد ارزیابی قرار میدهم . نمودار (1) بیانگر میانگین بهای تمام شده محصولات در دو سیستم هزینه یابی بر مبنای فعالیت با فرض الف با روش سنتی می باشد. با توجه به اینکه حداقل و حداکثر میانگین محاسبه شده در هر دو روش خیلی نزدیک به همدیگر می باشد بنابراین میانگین محاسبه شده بهای تمام شده در هر دو روش حداقل در یک سطح همدیگر را قطع میکنند به دلیل اینکه حداقل و حداکثر میانگین محاسبه شده در هر دو روش حدوداً یکسان می باشد بنابراین نتیجه آزمون t استیودنت از طریق میانگین محاسبه شده طبق نمودار (1 ) اثبات می گردد.

نمودار ( 1 )
برای اطمینان از صحت استفاده از آزمون t استیودنت پارامتری از روش آماری بنام ویلکاکسون ناپارامتری استفاده شده است. نتایج حاصل از آزمون ویلکاکسون بیانگر تأئید نتایج حاصل از آزمون t استیودنت پارامتری می باشد ، براساس آزمون ویلکاکسون سطح معنادار بودن (p) برابر 5 درصد بوده که در آزمون انجام شده در سیستم هزینه یابی بر مبنای فعالیت با فرض الف ، z برابر با 52 درصد محاسبه گردیده است اما به دلیل اینکه سطح خطای آزمون برابر با 60 درصد می باشد و این مقدار از 5 درصد بیشتر است بنابراین نتایج آزمونt استیودنت مجدداً از طریق روش ویلکاکسون تأئید می گردد؛ که جدول (2 ) بیانگر این موضوع می باشد .

جدول ( 2 )
فرضیه ب : فرضیه اصلی اول باید برای سیستم هزینه یابی بر مبنای فعالیت با فرض ب مورد آزمون قرار گیردد که در محاسبات انجام شده t استیودنت برابر با 68 درصد بوده به دلیل اینکه سطح خطا برابر با 53 درصد و این مقدار از 5 درصد سطح معنی دار بودن بیشتر است یا به عبارتی در این آزمون فرضیه مورد قبول و فرضیه که همان تفاوت معنادار بودن بین اطلاعات قیمت تمام شده بر اساس سیستم هزینه یابی بر مبنای فعالیت با فرض ب با سیستم سنتی می باشد رد می شود بنابراین بین اطلاعات قیمت تمام شده براساس سیستم هزینه یابی بر مبنای فعالیت با فرض ب و سیستم سنتی تفاوت معناداری وجود ندارد که جدول (3) این موضوع را تأئید می کند .

جدول ( 3 )
برای اینکه نتیجه آزمون t استیودنت از طریق میانگین بهای تمام شده مورد ارزیابی قرار گیرد ، به نمودار (2) توجه شود. با توجه به اینکه حداقل و حداکثر میانگین محاسبه شده در سیستم هزینه یابی بر مبنای فعالیت با فرض ب و سیستم سنتی ، میانگین بهای تمام شده هر دو روش حداقل در یک سطح همدیگر را قطع میکنند در نتیجه نتایج آزمون t استیودنت از طریق میانگین بهای تمام شده اثبات می گردد.

نمودار ( 2 )
برای اینکه استفاده از آزمون tاستیودنت پارامتری مورد اطمینان واقع شود از روش دیگری بنام ویلکاکسون استفاده می شود که نتایج حاصل از آزمون ویلکاکسون بیانگر تأئید نتایج حاصل از آزمون t استیودنت پارامتری می باشد. براساس این آزمون سطح معنادار بودن (p)برابر 5 درصد می باشد که در آزمون انجام شده در سیستم هزینه یابی بر مبنای فعالیت بر فرض ب ، z محاسبه شده برابر با 73 درصد می باشد و به دلیل اینکه سطح خطای آن برابر با 46 درصد گردیده و این درصد بیشتر از 5 درصد سطح معنادار بودن است بنابراین نتایج آزمون tاستیودنت مجدداً از طریق روش آماری ویلکاکسون تأئید می گردد جدول. (4) بیانگر این موضوع می باشد

جدول ( 4 )

جدول (4)
محقق بر آن شد که تفاوت معنادار بودن بین اطلاعات سیستم هزینه یابی بر مبنای فعالیت با فرض الف و سیستم هزینه یابی بر مبنای فعالیت با فرض ب را مورد آزمون قرار دهد. پس از انجام آزمون t استیودنت ، نتایج بدست آمده طبق جدول (5) ،t محاسبه شده برابر با 6 درصد با همان سطح معنادار بودن (p) 5 درصد ، سطح خطای بدست آمده مساوی با 95 درصد می باشد به عبارتی مورد قبول و که همان تفاوت معنادار بودن بین اطلاعات سیستم هزینه یابی بر مبنای فعالیت با فرض الف و سیستم هزینه یابی بر مبنای فعالیت با فرض ب می باشد رد می شود. بنابراین بین اطلاعات سیستم هزینه یابی بر مبنای فعالیت با فرض الف و سیستم هزینه یابی بر مبنای فعالیت با فرض ب تفاوت آنقدر اندک و ناچیز می باشد که حدوداً می توان گفت این اطلاعات یکسان می باشد.

جدول (5 )
برای اثبات نتایج t استیودنت در استفاده از سیستم هزینه یابی بر مبنای فعالیت در تصمیمات شرایط خاص آنرا از طریق نمودار (3 ) نشان داده شده است ، که حداقل و حداکثر میانگین محاسبه شده در روش هزینه یابی بر مبنای فعالیت با فرض الف و سیستم هزینه یابی بر مبنای فعالیت با فرض ب حدوداً یکسان می باشد در نتیجه میانگین بهای تمام شده هر دو روش حداقل در یک سطح همدیگر را قطع میکنند یا به عبارتی میانگین بدست آمده هر دو روش خیلی به همدیگر نزدیک میباشند و می توان نتیجه گرفت که آزمون t استیودنت نیز مجدداً از طریق میانگین محاسبه شده اثبات نمود.

نمودار ( 3 )
برای اثبات صحت استفاده از روش t استیودنت از روش آماری ویلکاکسون استفاده می شود در آزمون ویلکاکسون z محاسبه شده برابر به 67 درصد و سطح خطای آن برابر با 50 درصد می باشد. بنابراین نتایج آزمون t استیودنت از طریق روش ویلکاکسون تأئید می گردد یا به عبارتی بین روش سیستم هزینه یابی بر مبنای فعالیت با فرض الف و سیستم هزینه یابی بر مبنای فعالیت با فرض ب تفاوت معناداری وجود ندارد که محاسبات آن در جدول (6 ) ارائه گردیده است .

جدول ( 6 )
با توجه به نتایج حاصل از آزمون t استیودنت ، میانیگن بهای تمام شده و ویلکاکسون محاسبه شده فرضیه اصلی اول از طریق یک نمودار مورد ارزیابی قرار می گیرد نمودار (4) تفاوت معنادار نبودن بین اطلاعات قیمت تمام شده بر اساس سیستم هزینه یابی بر مبنای فعالیت با فرض الف و سیستم سنتی و همچنین نبود تفاوت معنادار بین اطلاعات قیمت تمام شده بر اساس سیستم هزینه یابی بر مبنای فعالیت با فرض ب و سیستم سنتی و در آخر نبود تفاوت معنادار بودن بین سیستم هزینه یابی بر مبنای فعالیت با فرض الف و سیستم هزینه یابی بر مبنای فعالیت با فرض ب نشان میدهد. همانطوری که در نمودار (4) نمایان می باشد خطوط هر سه روش (سنتی ، ABC با فرض الف، ABC با فرض ب ) بر همدیگر منطبق می باشد به عبارتی تفاوت معناداری بین هر سه روش وجود ندارد .

نمودار (4)

فرمت این مقاله به صورت Word و با قابلیت ویرایش میباشد

تعداد صفحات این مقاله  15  صفحه

پس از پرداخت ، میتوانید مقاله را به صورت انلاین دانلود کنید