دانلود مقاله طراحی دوخت - پوشـــاک مردم لرستـــان

مقـــدمـه
استان لرستان با مساحت 31384 کیلومتر مربع در غزب ایران واقع شده است. لرستان قسمتی از کوهستان‌های زاگرس را شامل می‌شود. این سرزمین از مناطقی است که در نقاط مختلف آن آب و هوای گوناگونی وجود دارد.
لرستان از چند هزار سال پیش محل استقرار تمدن‌هایی بوده که موجب گرایش انسان به زندگی مدنی و شهرنشینی شده است. گویش اصلی آنها لری و دینشان اسلام می‌باشد. اوج هنر ساکنین لرستان را باید در قلب تاریخ و مفرغ‌های کشف شده‌ی استان جستجو کرد. مطالعات نشان می‌دهد که ساکنان لرستان در فاصله‌ی عصر مس تا آغاز کشف آهن در لرستان بزرگترین صنایع دست بشر را به وجود آورده‌اند.
علاوه بر هنر فلزکاری و معماری و آثار باستانی که در این استان وجود دارد در مورد توجه همگان قرار گرفته است همین امر باعث جذب گردشگران بسیاری شده است.

فصل اول
بخـش اول - تاریـخ لرستــان
لرستان پیش از تاریخ
بنا به عقیده بسیاری از باستان شناسان، لرستان از چهل هزار سال پیش به وسیله اقوامی که به علت نداشتن خط هویت آنها ناشناخته مانده، مسکون بوده است. در این عهد، انسان پیش از تاریخ در شکاف‌هایی که در جوانب پردرخت کوه‌ها حفر می‌شد و یا غالبا در یکی از غارها یا پناهگاه‌های سنگی متعدد زندگی کرده و از طریق شکار و جمع‌آوری دانه‌های وحشی امرار معاش می‌کرد.
به طور کلی بازمانده‌های فرهنگی جوامع پیش از تاریخ لرستان، بیانگر آن است که این جوامع به تدریج مراحل تکامل فرهنگی از جمله دوره پارینه سنگی، میان سنگی، نوسنگی و شهرنشیتی را پشت سر گذاشته‌اند.
بدین ترتیب لرستان از نظر باستان شناسی یکی از مراکز مهم است، زیرا از جمله معدود سرزمین‌هایی است که انسان برای اولین بار به اهلی کردن حیوانات و نباتات پرداخته یا به عبارت دیگر زندگی ده نشینی و کشاورزی را که لازمه پیدایش تمدن است، آغاز کرده است.
لرستان در دوره تاریخی
در هزاره سوم پیش از میلاد، اقوام دشت بین النهرین (بابلیان ـ سومریان) وارد مرحله تاریخی شدند و بر اثر متونی که درباره تاریخ مملکت خود و همسایگانش باقی گذاشته‌اند تا اندازه‌ای به روشن شدن زوایای تاریخ مملکت خود و همسایگان ایران کمک نمودند.
در این متون اشاره به اقوامی شده است که در شرق بین النهرین یعنی سرزمین ایران ساکن بودند. این اقوام از جنوب به شمال عبارت بودند از: عیلامیان و کاسیها که در بخشهایی از لرستان سکونت داشته‌اند. بنابراین این دو قوم قدیمی‌ترین ساکنین لرستان به شمار می‌آیند که نام آنها در متون تاریخی ثبت گردیده است. اینک به اختصار به شرح هر یک از این دو قوم می‌پردازیم.

لرستان در دوره عیلامیان
نخستین قومی که بر لرستان حاکمیت داشته است، عیلامیان بوده‌اند. آنها از نژاد بومی ایران (آسیانیک) بوده و از چگونگی تشکیل جوامع و ابتدای تاریخ ایشان اطلاع درستی در دست نیست. ولی آن چه مسلم است از اوایل هزاره چهارم و پیش از ورود اقوام آریایی به ایران موفق به ایجاد دولتی در بخش‌هایی از سرزمین ایران شده‌اند. دولت عیلام شامل خوزستان، لرستان امروزی، پشت‌کوه و کوه‌های بختیاری بوده است. بابلی‌ها این سرزمین را «الام» یا «الامتو» یعنی کوهستان و شاید کشور طلوع خورشید می‌نامیدند. شهرهای عمده آن عبارت بودند از : شوش، اهواز، ماداکتو (صیمره ـ دره شهر) و خایدالو که در جای خرم آباد امروزی بوده است. عیلامی‌ها در مدت چند هزار سال هویت خود را در برابر اقوامی نیرومند چون سومریها، آکدیها، بابلیها و آشوریها همچنان حفظ کردند و عاقبت به جهت اختلاف‌های داخلی و جنگ‌های خانگی از دشمن خود آشور شکست خوردند (654 ق.م) و از صفحه روزگار به عنوان دولتی مستقل برافتادند.

لرستان در دوره کاسی‌ها
قوم دیگری که هم زمان و به موازات عیلامی‌ها بر بخش‌هایی از لرستان تسلط داشته، کاسی‌ها هستند. در مورد ریشه نژادی این قوم که گویا در مناطق شمالی و غرب لرستان اقامت داشته‌اند، اختلاف نظر وجود دارد. عده‌ای از محققان و باستان شناسان آنها را بومیان نخستین لرستان دانسته و تعداد زیادی آنان را شعبه‌ای از قوم آریایی پنداشته که پیش از دیگر اقوام آریایی ماد و پارس به ایران مهاجرت کردند و پس از مدتی اقامت در کوه‌های قفقاز و سواحل دریای خزر سرانجام به سلسله جبال زاگرس پناه برده و در کوه‌های لرستان اقامت گزیده و پس از آمیزش با بومیان محل بانی تمدن تازه و درخشان شده‌اند. به هر حال علی رغم اظهاراتی که درباره ریشه نژادی این قوم بیان شده آنان در زمان خود متمدن‌ترین ملل عصر بوده‌اند. کاسی‌ها چیره دستی فوق‌العاده‌ای در ساختن مصنوعات مفرغی به دست آوردند. آنان مهمترین قبایل کوهستانی زاگرس شمرده می‌شدند و پیشه دامداری داشته و با زبانی که با عیلامی‌ها قرابت داشت سخن می‌گفتند. آنان سوارکارانی دلیر و جنگجو بودند و بارها با همسایگان خود از جمله عیلامی‌ها و بابلی‌ها درافتادند. آنها حتی توانستند دولت بابل را سرنگون ساخته و مدت شش قرن بر آن سرزمین حکمرانی نمایند. حکومت کاسی‌ها بر بابل در نتیجه شکست از عیلامی‌ها به پایان رسید. آنها پس از شکست از عیلامی‌ها به سرزمین کوهستانی یعنی لرستان بازگشتند.

لرستان در دوران ماد، هخامنشی، سلوکی و اشکانی
کاسی‌ها در دوران حکومت‌های ماد و هخامنشی همچنان استقلال و اقتدار خویش را حفظ نموده و شاهان هخامنشی که می‌خواستند جهت لشکرکشی به سایر نقاط سپاهی را از قلمرو آنها عبور دهند مجبور بودند به روسای این قوم باج بپردازند. اسکندر مقدونی هم در هجوم به ایران چون این طایفه را مطیع نمی‌دید، با قوایی عظیم آنان را محاصره و پس از چهل روز وادار به تسلیم کرد ولی پس از مرگ اسکندر دوباره آزادی خود را بازیافتند.
به طور کلی راجع به نفوذ و فرمانروایی مادها و هخامنشیان در لرستان اطلاع زیادی در دست نیست ولی سکه‌هایی از سلوکیه‌ها و آثار قلعه‌ها و قبور و تپه‌ها و چند معبد مهرپرستی از دوره اشکانیان به جا مانده است که شاخص آنها سکه‌هایی به دست آمده از این آثار است، از آن جمله می‌توان به غار کوگو و
قبور اشکانی در دهکده چمشک و ستون سر ستون‌های سنگی از دهستان تشکن واقع در بخش چنگی اشاره نمود.

لرستان در عهد ساسانیان
لرستان در دوره ساسانیان، از لحاظ تقسیمات کشوری جزو سرزمین «پهله» یا «پهلو» محسوب می‌شد، یعنی سرزمینی که بعدها توسط اعراب جبال خوانده شد.
سرزمین پهله خود به نواحی کوچکتری تقسیم می‌گردید. چنان که لرستان و منطقه غربی آن یعنی پشتکوه (ایلام) را به ترتیب «مهرگان کدک» و ماسبذان نامیده می‌شد. این دو نام تا قرون نخستین اسلامی همچنان به این نواحی اطلاق می‌شد و با تغییر در اعراب آنها مهر جانقذق و ماسبذان خوانده می‌شدند. از شهرهای مشهور منطقه مهرگان کدک یا لرستان عهد ساسانی شهرهای صیمره و شاپور خواست (خرم آباد) را می‌توان نام برد. شهر صیمره حاکم نشین منطقه و شاپور خواست که گفته می‌شود توسط شاپور (اول) بنا نهاده شده بود از شهرهای آباد و پررونق دوره ساسانی محسوب می‌گردید.
آثار و شواهد گوناگون تاریخی حکایت از آن دارد که لرستان در زمان ساسانیان از عمران و آبادانی بسزایی برخوردار بوده است. شاهان ساسانی توجه خاصی به این ناحیه می‌کردند به طوری که چند پل عظیم که از شاهکارهای معماری به شمار می‌آیند، ساختند و بر اثر همین توجه شهرهای آن آباد گردید و زراعت و صنعتش رونق یافت.
در عهد ساسانی لرستان همیشه در دست یک نفر فرماندار بود که از خاندان معروف مهرگان (مهران) و یکی از هفت خانواده‌ای بود که در تاسیس سلطنت ساسانیان به اردشیر بابکان یاری رساندند. آخرین حاکم ساسانی لرستان همان هرمزان معروف است که مقر حکمرانی او در شهر صیمره قرار داشت. لرستان در سال 21 هجرت پس از فتح نهاوند به تصرف مسلمین درآمد و هرمزان نیز اسیر گشته به نزد عمر در مدینه فرستاده شد و سرانجام در آن جا در گذشت.

لرستان بعد از اسلام
همان گونه که اشاره شد، اعراب مسلمان در نیمه نخست قرن اول هجری امپراتوری ساسانی را منقرض ساخته و تمامی نواحی آن من جمله لرستان را به تصرف درآوردند. پیروزی اعراب مسلمان تاثیر ژرفی در فرهنگ مردم لرستان و دیگر نواحی نهاد زیرا مردم با پذیرش آیین اسلام بخشی از فرهنگ باستانی نیاکان خود را به فراموشی سپردند. با این حال توانستند نه تنها زبان بلکه بسیاری از جنبه‌های فرهنگ کهن را زنده نگهدارند.
طی دو قرن و نیم، از نیمه اول قرن یکم تا اواخر قرن سوم هجری استان‌های لرستان و ایلام کنونی مستقیما زیر نظر خلفا اداره می‌شد و خراج آنها به حکام کوفه پرداخت می‌شد. از قرن سوم هجری به بعد، با روی کار آمدن حکومت‌های محلی در غرب ایران من جمله دولت شیعی مذهب آل بویه لرستان تحت تابعیت حکومت مزبور قرار گرفت و از نفوذ خلفا کاسته شد. در فاصله سالهای 348 تا 406 هجری یعنی نزدیک به نیم قرن در درون قلمرو آل بویه، لرستان به تصرف دودمانی از کردان، معروف به «برزیکانی» درآمد که در تاریخ به «آل حسنویه» شهرت یافته‌اند. موسس این سلسله حسنویه بن حسین برزیکانی بود که قسمت عمده کردستان، کرمانشاه و همدان را تحت کنترل داشت. بعد از وی پسرش «بدر» جانشین وی شد. او لرستان را نیز ضمیمه قلمرو خود ساخته و شهر شاپور خواست (خرم آباد) و دژ مشهور آن (قلعه فلک الافلاک) را پایتخت و مرکز حکمرانی خود قرار داد. بدر در آبادانی و عمران لرستان کوشید و به ساخت ابنیه عام المنفعه همت گماشت. طولی نکشید که او بزرگترین امیر غرب ایران گردید و مورد توجه سلاطین آل بویه و خلیفه عباسی واقع شد و از طرف خلطفه عباسی به «ناصرالدوله» ملقب گردید. سال‌های پایانی زندگانی بدر در نزاع و کشمکش با پسرش «هلال» سپری شد به طوری که بارها موجبا دخالت آل بویه را فراهم آورد و شهر شاپور خواست چندین بار به تاراج رفت. این سلسله سرانجام به سال 406 هجری توسط آل بویه منقرض گردید.
پس از انقراض سلسله آل حسنویه مدت کوتاهی لرستان زیر فرمان خاندان کاکویه که شعبه‌ای از آل بویه بودند قرار گرفت. در نیمه نخست قرن پنجم هجری ترکان سلجوقی به ایران یورش آوردند و در اندک زمانی شرق و غرب ایران را درنوردیدند و به حاکمیت غزنویان و آل بویه بر ایران خاتمه داند. لرستان در سال 435 هجری به تصرف «ابراهیم ینال» برادر طغرل سلجوقی درآمد. ابراهیم ینال شهر شاپور خواست (خرم آباد) را به محاصره درآورد و علی رغم دفاع شجاعانه مردم آن شهر، او موفق گردید شهر را اشغال نموده و کشتار و ویرانی فراوانی به بار آورد و مرتکب انواع جنایات گردد. بدین ترتیب لرستان تحت سیطره ترکان سلجوقی درآمد و جزئی از امپراتوری آنان شد.
در دوره سلجوقی دودمانی از ترکان سلجوقی مرسوم به «برسیقان» بر لرستان حاکمیت یافت.
برسیقان از حکام و عمال موثر و مشهور روزگار سلاجقه بودند. مرکز حکمرانی آنان شهر شاپورخواست و الشتره بوده است. هم اکنون یک سنگ نوشته به تاریخ513 هجری مربوط به امیر اسفهسالار کبیر، ابوسعید برسق بن برسق در شهر خرم آباد و چند سنگ قبر از این دودمان در شهر الشتر وجود دارد که یادآور حاکمیت این خاندان بر لرستان است. سلسله برسقی سرانجام پس از روی کار آمدن اتابکان لر کوچک بر افتاد و به خارج از لرستان رانده شدند.

لرستان در دوره اتابکان لر کوچک (570-1006 ق)
امپراطوری سلجوقی در نیمه دوم قرن ششم هجری از هم فرو پاشید. در نتیجه حکومت‌های محلی مختلفی از گوشه و کنار این امپراتوری سربرآورد. یکی از این حکومت‌های محلی اتابکان لر کوچک بود که در منطقه لرستان و ایلام (لر کوچک) تشکیل گردید. موسس این سلسله که به نام جد آن، خورشید به «خورشیدی» نیز شهرت دارد، شجاع الدین خورشید است، وی که از سرکردگان یکی از طوایف لرستان موسوم به (جنگروی) بود، ابتدا در خدمت حسام الدین شوهلی، از امرای ترک سلجوقی حاکم خوزستان و لرستان به سر می‌برد و سپس از جانب او به حکومت لرستان گمارده شد. به دنبال ضعف و تجزیه امپراطوری سلجوقی شجاع الدین خورشید نیز همچون امرای بلاد دیگر فرصت را مغتنم شمرده، لرستان را در قبضه اختیار گرفته و بر خود عنوان اتابک (واژه‌ای ترکی که از اتا به معنی پدر و بیگ یعنی بزرگ است) نهاد و بدین ترتیب سلسله اتابکان لر کوچک را بنیان نهاد و جانشینان که تعداد آنها را 24 تن ذکر کرده‌اند نزدیک به چهار قرن و نیم، از سال 570 تا 1006 هجری قمری بر لرستان فرمانروایی نمودند. اتابکان لر کوچک با هر دسیسه‌ای توانستند موقعیت و اقتدار خود را تا اواسط دوره صفوی با گردن نهادن به یوغ فرمانروایان وقت ایران از جمله خوارزمشاهی، مغولان، تیموریان، ترکمانان، قراقویونلو و آق قویونلو (804-750 ه.ق) که حمله تیمور به لرستان در زمان شاه عباس (اول) صفوی با کشته شدن شاهوردیخان آخرین اتابک لر به پایان رسید.

لرستان در دوره والیان لرستان (1006-1348 ق)
بعد از انقراض سلسله اتابکان لر کوچک توسط شاه عباس (اول) اداره حکومت لرستان به «حسین خان والی» از بستگان شاهوردیخان آخرین اتابک لر سپرده شد. زمامداری والیان از 1006 تا 1348 هجری به طول انجامید و حکمرانی آنها همزمان با سلسله صفویه، افشاریه، زندیه، قاجاریه و پهلوی بود. حکومت والیان تا اوایل دوره قاجار شامل پشتکوه (ایلام) و پیشکوه (لرستان) می‌شد ولی از اوایل دوره قاجار بنا به دلایلی که خواهد آمد تنها به پشتکوه محدود گردید.
والیان لرستان از لحاظ قدرت سیاسی و استقلال به پای اتابکان نمی‌رسیدند ولی برخی از آنها همچون «علی مردان خان» از اقتدار فوق العاده‌ای برخوردار بود. خدمات این سردار دلیر و نام‌آور لرستانی برابر هجوم افغان‌ها در پایان دوره صفوی و مقاومت سرسختانه او در برابر قوای عثمانی و همچنین رشادتهای فراوان وی در رکاب نادرشاه افشار جهت برقراری صلح و ثبات و دفع متجاوزان از کشور، بسیار در خور توجه و تحسین برانگیز است.
مرکز حکمرانی اتابکان لر کوچک شهر خرم آباد بود. به طور کلی اتابکان لر در آبادانی، عمران و برقراری امنیت در لرستان کوشش می‌کردند. از این رو لرستان در دوره مذکور یکی از آبادترین و پررونق‌ترین ایالتهای ایران محسوب می‌شد. این سلسله نخستین حکومت لر تباری بود که در لرستان به وجود آمد و بسیاری از ویژگی‌های فرهنگی و اجتماعی مردم لرستان در این دروه شکل گرفت.

لرستان در دوره قاجار و پهلوی
همان گونه که اشاره شد، تا پیش از روی کار آمدن قاجاریه تمام منطقه لرستان زیر نظر والی (حسین خان) به صورت سرزمینی نیمه مستقل اداره می‌شد و مرکز آن شهر خرم آباد بود. امام پس از به قدرت رسیدن قاجاریه تغییرات چشمگیری در لرستان صورت گرفت. آقا محمدخان، بانی سلسله قاجاریه، به علت کینه‌ای که از لرهای زندیه در دل داشت نسبت به همه لرها با دیده دشمنی می‌نگریست و اسباب ضعف این قوم را به هر نحوی که توانست فراهم آورد چنان که از طوایف لرستان را به قزوین کوچانید. همچنین چون والیان لرستان را رقیبی خطرناک می‌پنداشت در تضعیف آنها کوشید. جانشین او یعنی فتحعلی شاه به تجزیه لرستان پرداخت چنان که پشتکوه را مجزا کرد و نفوذ والیان را به همان منظقه محدود ساخت. از آن پس لرستان (پیشکوه) مستقیما زیر نظر ماموران قاجار که اغلب از شاهزادگان و اطرافیان دربار بودند ادراه می‌شد.
لرستان تا پیش از تسلط قاجار ایالتی نسبتا آباد و یک پارچه بود ولی در سایه بی‌تدبیری، بیدادگری و استبداد شاهزادگان و عمال قاجار که جز به دنبال سود شخصی و چپاول مردم نبودند، به تدریج رو به ویرانی نهاد. اقتصاد منطقه به سختی آسیب دید و هرج و مرج و ناامنی همه جا را گرفته و از میزان جمعیت کاسته گردید. بسیاری مجبور به مهاجرت گردیده و یا به زندگی کوچ نشینی روی آوردند و طوایف مختلف به جان هم افتادند و این فرایند بخصوص در اواخر دوره قاجار شدت بیشتری یافت. با سقوط سلسله قاجار و روی کار آمدن رضا خان در سال 1299 هجری شمسی اقداماتی علیه بعضی ایالات از جمله لرستان به عمل آمد که منجر به درگیریهایی شدید بین قوای دولتی و ایلات و عشایر لرستان گردید. این درگیریها از 1300 تا 1312 به جنگ و گریز ادامه داشت .

بخش دوم - زبان و معنی و مفهوم لر
زبان مردم لرستان
زبان مردم لرستان به دو زبان لری و لکی صحبت می‌کنند که اولی زبان اکثر شعبات قوم لر می‌باشد و دومی در بین برخی از طوایف لرستان بخصوص ماطق شمالی لرستان (مناطق الشتر ـ کوهدشت ـ نورآباد) رایج است.
بر اساس مطالعات زبان شناسی، زبانهای لری و لکی جزو زبانهای هندو ـ اروپایی به شمار می‌آیند. زبانهای ایرانی شامل زبانهای ایرانی شرقی، و زبانهای غربی می‌باشد. لکی و لری جزو زبانهای غربی محسوب می‌شوند.
بسیاری از واژه‌های لری اغلب ریشه‌های باستانی دارند و به احتمال تعداد زیادی از این واژه‌ها مربوط به زبانهای کاسی و عیلامی می‌باشد. گفته می‌شود زبان پارسی در زمان امپراطوری هخامنشی، اشکانی و ساسانی در لرستان گسترش یافته است. در بین زبانهای جنوب غربی ایران، زبان (گویش) لری بزرگترین رابطه را با زبان فراسی دارد که هر دوی آنها دنباله پارسی میانه، زبان پارتیان قرن هشتم بعد از میلا هستند، و همان گونه که می‌دانیم پارسی میانه، زبان پارتیان و ساسانیان بود که به تدریج شکل داده و به صورت زبان فارسی نزدیک است که بعضی معتقدند که این زبان در گذشته نه چندان دور از فارسی منشعب شده است .
معنی و مفهوم لر
لر در زبان فارسی به معنی مراد و طلب معنی شده است و در زبان فرانسه بمعنی فرهنگ است و در انگلیسی یعنی دانستنی‌ها و علوم .
بخش سوم - دین و مذهب
پیش از اسلام آیین‌ها و مذاهب مختلف در لرستان رایج بود. اولین نشانه‌های آلیذز روان که گفته می‌شود دین زرتشت از آن نشات گرفته در لرستان دیده می‌شود.
بعدها آیین مهرپرستی در کنار دین زرتشتی در لرستان پدید آمد. همچنین پرستش بانو آناهیتا الهه آبها نیز در لرستان شایع بود. پس از ورود اسلام، مردم لرستان نیز همچون سایر اقوام ایرانی به این دین آسمانی گرایش پیدا کردند. از قرن هشتم هجری به بعد به تدریج مردم لرستان آیین تشیع را پذیرفتند و هم اکنون لرستان یکی از مناطق مهم شیعه نشین ایران به شمار می‌آید .

بخش چهارم - آداب و رسوم ازدواج
مراسم ازدواج در لرستان
در خرم آباد به ویژه در روستاهای مختلف لرستان اگر نوزاد دختری متولد شد گاهی ناف او به به نام پسر بچه و یا جوانی از خانواده یا طایفه دیگر می‌برند این مراسم را نافه‌بر گویند و از این تاریخ به بعد نوزاد دختر نامزد می‌شود و از طرف خانواده پسر گوسفندی به خانه او می‌برند و جشن کوچکی برگزار می‌کنند، از این زمان به بعد تا عروسی لباس و احتیاجات دختر به عهده داماد خواهد بود.
در عروسی‌های معمول وقتی دختری از یک خانواده پیشنهاد شد، به بهانه‌ای چند نفر زن و دختر از خانواده داماد به منزل دختر می‌روند تا از نزدیک او را ببینند و از هر نظر بسنجند این مرحله را سرنجه‌گیرو می‌گویند. وقتی دختر انتخاب شد، در روز مقرر شیرینی از جمله، کله‌های قند همراه یک قواره پارچه و یا یک قطعه طلا برای او می‌برند و به نامزدی او رسمیت می‌دهند. پذیرایی این روز را شیرینی خرونی گفته‌اند و تا روز عقد رفت و آمد داماد به خانه عروس خیلی کم اتفاق می‌افتد.
پس از مراسم شیرینی خورانی (تصویر 1)، دو خانواده با هم قرار و مدارهایی می‌گذارند و لیستی را که مقدار یا مبلغ یا مهریه و سایر احتیاجات روز عقد و عروسی در آن قید شده باشد بین دو خانواده قول و قرار می‌شود تا سرانجام که به توافق رسیدند هر دو مسئول، خانواده‌ها آن را امضاء می‌کنند این لیست سیاهه نام دارد که در قلم اول نام کلام الله مجید در آن قید می‌شود.

فصـل دوم :
هنــر و معمـــاری
بخش اول - معماری
قلعه فلک الافلاک
یکی از آثار باستانی و تاریخی استان لرستان قلعه فلک الافلاک است (تصویر2) که این قلعه بر روی تپه‌ای در وسط شهرستان خرم آباد بنا شده و دارای برج بزرگ و کوچک است که طرز بنای این برج‌ها هر تازه‌واردی را جلب می‌نماید.
عده‌ای از اهالی که سنشان از مرز صد سال گذشته اظهار می‌دارند که به غیر از هشت برج اصلی در قدیم دارای دوازده برج کوچک آجری و مستحکم و بوده و طوری ساخته شده بودند که هر ماه آفتاب هنگام طلوع از مشرق در یکی از این برج‌های متعدد داخل می‌شده از این نظر به دوازده برجی نیز معروف شده است. بعضی نیز در این مورد بر این عقیده‌اند که به غیر از هشت برج اصلی قلعه، دارای چهار برج بزرگ گلی دیگر از خشت خام در طرف مغرب بوده که با هشت برج اصلی و آجری آن را دوازده برجی می‌خوانده‌اند.
در بزرگ و سنگین قلعه به سوی شمال شهر قرار دارد و در مقابل یکی از برج‌های قلعه قرار گرفته از این در که وارد می‌شوند با دالانی سنگ فرش و تاریک و ترسناک مواجه خواهید شد و از آنجا پس از دیدن دو سنگ نوشته وارد اولین حیاط قلعه خواهید شد.
این قلعه دارای چاه آب شیرین است که عده‌ای عقیده دارند این چاه آب در گذشته به بیرون از قلعه راه داشته است. اطراف برج‌های قلعه کنگره‌های بسیار زیادی وجود دارد که در قدیم به جای سنگر و دیدبانی از آن استفاده می‌کرده‌اند وقتی بر روی پشت بام قلعه بایستید تمام دره خرم آباد، کوه‌های اطراف و دشت کرگاه را به خوبی زیر نظر دارید.
از زیر تپه‌ای که قلعه روی آن بنا شده نهری از آب گوارا خارج می‌شود که به گلستان ارم معروف است. آب آن دائمی و منبع بزرگ شهر را از این آب پر می‌کنند .
علاوه بر قلعه فلک الافلاک می‌توان از گرداب سنگی، مناره آجری (تصویر 3)، پل شکسته (تصویر 4)، غارهای هلیان، پاسنگر، یافته، کنجی،‌دوشه، میرملات، اشکفت قمری نام برد.
بخش دوم - صنایع دستی
صنایع دستی لرستان بازار ندارد
صنایع دستی به عنوان قدیمی‌ترین حرفه و صنعت ایران و کاربردی‌ترین هنر این سرزمین از گذشته‌های دور تا به امروز جایگاه رفیعی در فرهنگ و اقتصاد جامعه داشته است.
صنایع دستی لرستان به واسطه آن که تبلور عینی فرهنگ اصیل، بومی، مردمی و معنوی این منطقه است همواره معرف خصوصیات بارز و شاخص هنر و تمدن این مرز و بوم بوده است.
صنایع دستی استان با تمام توانمندی‌ها و استعدادهای سرشار هنرمندان آن، امروز نیاز به یاری و توجه مسوولان دارد. آنچه صنایع دستی گفته می‌شود، حاصل هنر و ظرافت فکر و همراهی مهارت و تسلط دست بوده و در حقیقت صنایع دستی بومی هر منطقه‌ای گفتگو با گذشته پر فراز و نشیب آن مکان است. ورشوسازی، گلیم، قالی بافی (تصویر 5)، جاجیم، گیوه بافی، قلم زنی روی ورشو، گلیم بافی، نمدمالی، گیوه بافی و ریسمان بافی و قلم زندی از عمده‌ترین صنایع بومی لرستان هستند. گلیم، جاجیم (تصویر 6)، گیوه بافی، منبت، مشکب و معرق چوب، صنایع دستی تکمیلی و تلفیقی، طراحی سنتی، سفال کگری، قلاب بافی، مکرومه بافی، نگارگری، عروسک محلی، ورشوسازی، خوشنویسی، تذهیب، شمع سازی، خراطی و نازک کاری چوب نیز از رایج‌ترین رشته‌های هنری این استان به شمار می‌روند .

مفرغهای لرستان
در حدود سالهای 1200 تا 1300 ق.م و شاید آغازی قدیم‌تر، گروهی از مفرغها کاران در امتداد کناره فلات ایران از آذربایجان به طرف جنوب حرکت کردند و در چمنزارهای مرتفع و دره‌های سبز ناحیه‌ای که امروز لرستان نامیده می‌شود اقامت گزیدند و همراه ایشان طایفه‌ای پرورنده اسب که این سرزمین را برای کار خود مناسب دیدند، به آن سو روی آوردند. هنر فلزکاران با این پیشه محلی مهم بسیار مربوط بود یا تحت تاثیر آن قرار داشت. تقریبا در همین زمان سیل جمعیتی از یک ناحیه مجاور به طرف مشرق جاری شد و اسب‌ها و اشیای مفرغی را، که بسیار استادانه ساخته شده بود، با خود به دره رودخانه زرد، در چین برد. اشیای مفرغی مزبور وجوه اشتراک اصلی با اشیای مفرغی لرستان دارد.
نمونه‌های آلات مفرغی لرستان، اولین بار در سال 1929 در بازار پاریس مشاهده شد و محل کشف آن‌ها نامعلوم بود. دو یا سه قطعه بسیار شبیه آن‌ها هم در موزه بریتانیا یافت شد، اما از آن قطعات هم بر علم محققان چیزی نیفزود زیرا اصل و تاریخ آن‌ها نیز مشکلی لاینحل بود. پس ازچند ماه، اطلاعات دقیق متوالی درباره کشفیات مزبور از ایران رسید. مردم لرستان اولین نمونه‌ها را تصادف از خاک درآورده بودند و چون پی بردند که این اشیاء در بازار ارزشی دارد دیری نگذشت که از روی نظم و قاعده در مقام جست و جو برآمدند و قبرهایی را که روی آن‌ها با لوح سنگی پوشیده بود خالی کردند. بدین طریق، آثار تمدنی که تا آن گاه به کلی ناشنانس بود آشکار شد. این تمدن علاوه بر مفرغ کاری‌های خوب (منجوق‌های سبز رنگ سنگین و بزرگ و النگوهای شیشه‌ای رنگارنگ) و مهره‌های سنگی پراکنده و ظروف سفالی درشتی که اغلب آن‌ها فقط با رنگ سرخ آهنی آراسته می‌شد به وجود آورده بود.
اما معنی اشکال و نقوش مفرغی مخصوصا در شکل‌های مرکب و در هم آمیخته هنوز معمایی بود. با وجود این، چون با نظر کلی‌تر و وسیع‌تر بنگریم، مواد اصلی آداب و مراسم دینی نخستین بار آشکار می‌شود و یک مرحله خاص و مهم را مشخص می‌سازد که بشر دنیای خود را درک کرده است.
مذهب این مردم از مذهب همان نقاشان ظروف سفالی متفرع شده بود و هنوز بر قدرت آسمانی تکیه داشت. اساس دین بر اعتقاد به خدای بزرگی که بر موجودات آسمانی و فصول و تمام امور زندگی استیلا داشت، مبتنی بود. حتی از زمان نگارگران سفالینه‌های قدیم، این قدرت آسمانی یکی از صورت‌هایی که می‌پذیرفت صورت بشر بود و گاهی صورت بشری با بعضی از اجزای صورت‌های حیوانات آمیخته بود.
این تلفیق صورت انسان و حیوان در آثار لرستان و هنر سلسله‌های باستانی چین به هم شبیه است و علاوه بر این حکم خدای بزرگ واحد و خدایان تابع او در زمینه جاری بود : یکی در آسمان و دیگر در زمین، خاصه در قوه نامیه نباتی. این معنی به شیوه‌های مختلف در بعضی از مفرغ‌های لرستان، خصوصا در اشیائی که «طلسم» خوانده می‌شود، به خوبی نمایش داده شده است.
مثلا یک دسته از این اشیاء، خدای آسمان را نشان می‌دهد در حالی که بر گربه‌های بزرگ، نماینده خورشید یا جانوران شاخ‌دار، یا نماینده ماه حکومت می‌کند. در یک نمونه دو جلوه الوهیت در شکل واحدی به هم آمیخته است (تصویر7)، سر و صورت دومی نیمه حیوانی است و تصویر به طریقی ساخته شده که تهیگاه یکی از شانه‌های دیگری است و دست‌های دومی که به تهیگاه تکیه داده پاهای پیکر اولی است. سرهای خروس که از سوی کلاهک شکل بالایی و از گردن‌های شیران بیرون جسته مکمل صورت کلی است که گردن نقوش انسانی و حیوانی آن به گردن‌بندها و قلاده‌های مرصع آراسته است. اما صورت ترکیبی خاص این پیکر از آنجا حاصل شده که شانه و تهیگاه صورت‌های انسانی به منزله کفل شیرانی است که رو به روی هم ایستاده‌اند و به این طریق صفات الاهی و حیوانی در شکل واحدی بر هم منطبق شده و آمیخته است. نظیر این شیوه را در مفرغ‌های چینی همین زمان می‌توان یافت. اما در بعضی موارد «آسمان خدا»ی لرستان که از نام محلی او اثری نداریم، بسیار ساده‌تر از این است. یک جا این خدا به صورت مردی که دارای ریش سه شاخه است تصویر شده (و نظیر آن در چین هم به دست آمده) که گلوی بزهایی را که به تنه نخل دندان می‌زنند گرفته است (تصویر 8)، یا تاجی از شاخ‌های گاو بر سر دارد، زیرا گاو نر به طور کلی نشانه قدرت آسمانی شمرده می‌شد و حتی در زمان‌های قدیم‌تر از این نیز منبع قدرت به شمار می‌آمد (تصویر 9)، و در شکل اخیر موهای خدا تابیده شده و پیچ و خم موج‌داری دارد. در میان شاخ‌ها، وسط پیشانی او برجستگی کوچکی دیده می‌شود که صورت کوچک شده «فالوس» است و این نشانه همان است که روی پیشانی «دیونیزوس»، خدایی که شخصیت او با این خدا شباهت دارد، نیز دیده می‌شود.
در شکل ترکیبی دیگر (تصویر 10) نقش بز نمایان‌تر است، اگر چه صورت «آسمان خدا»ی شاخ‌دار سه بار تکرار شده و یک بار به دو گیسوی تاب داده موجی آراسته است و در اطراف آن نقش شیرانی که نخل‌ها را می‌جوند دیده می‌شود.
در خود آذربایجان،‌ تقریبا در همین زمان، در شکل سه پایه‌ای از گل پخته، خدا کلاه سه گوشه‌ای بر سر دارد (تصویر 11) و بازوان گشاده و پنجه‌های باز او قدرتش را نشان می‌دهد. سرهای گوزن از دهانه ظرف بیرون آمده و پایه‌های ظرف به شکل پای انسان و پوشیده از کفشی است که «کفش هیتی» خوانده می‌شود این ظرف که مورد استعمال مذهبی داشته از نظر فنی ناهموار و زشت است، اما در نوع خود یکتا و به منزله سندی در تاریخ مذاهب بدوی قدیم است.
گاو نر روزگار نخستین، به سبک دره سند، که روی لیوان مکشوف در سیالک دیده می‌شود، در مفرغ‌های لرستان نیز وجود دارد (تصویر 12) که از گوشت و اعضای آن گیاه‌ها روییده است. اما اینجا آفریننده گیاهان دارای سر خدایی است که با شاخ و برجستگی فالوس تکمیل شده و دارای موهای تابیده‌ای است که تصور قدرت نامیه گیاهی، یعنی یکی از صفات «آسمان خدا»ی بزرگ را نیز شامل می‌شود.
این وجودهای انسانی یا نیمه انسانی نه همان نتراشیده و زمخت، بلکه زشت و بی‌اندام‌اند و قدرت آن‌ها در نخستین مرحله، از شدت زشتی آن‌هاست. حتی صورتی که با قیافه معهود خدا با ریش سه شاخه شده بیش از آنچه انتظار می‌رود موثر و قوی است. این قدرت تاثیر، از طرح کلی آن‌ها و از اثر تلقینی منحنی‌های پیچان، و زاویه‌های تیز (تصویر 9) یا پیچ و تاب شاخ‌ها که در حلقه‌های کتعدد گیر کرده است (تصویر 10) حاصل می‌شود

فرمت این مقاله به صورت Word و با قابلیت ویرایش میباشد

تعداد صفحات این مقاله  48  صفحه

پس از پرداخت ، میتوانید مقاله را به صورت انلاین دانلود کنید

دانلود مقاله دولت الکترونیک

فرمت این مقاله به صورت Word و با قابلیت ویرایش میباشد

تعداد صفحات این مقاله  121  صفحه

پس از پرداخت ، میتوانید مقاله را به صورت انلاین دانلود کنید

تعریف مسأله ( موضوع):
این امر مسلمی است که پژوهش‌های کاربردی(مانند بسیاری از انواع تحقیق) مسأله مدارهستند.
بدین معنی که تمام فرایند پژوهش از اولین گامهای مشاهده تا آخرین مراحل استنتاج می باید حول یک یا چند مسأله یا مشکل دور بزند. بنابراین،روشن کردن مشکل یا مسأله در یک تحقیق
علمی‌– کاربردی یکی از ضروری ترین و اولین گامهای پژوهش است. اگر مسأله، خوب روشن یا تبیین نشود تمام مراحل بعدی فرایند تحقیق از قبیل: جمع‌آوری اطلاعات و استنتاج یا نتیجه گیری دچاراشکالات و نواقصی خواهد شد که ناشی از خود آن مراحل نیست، بلکه ناشی از روشن نبودن و بیان نادرست مسأله است. بنابراین شاید اغراق نباشد که بعضی از محققان معتقدندکه خوب و درست روشن کردن مسأله، معادل نیمی از فعالیت های پژوهشی است(میرزایی اهرنجانی،1371،ص 5).
امروزه اطلاعات در کنار عواملی مانند نیروی انسانی، مواد اولیه، سرمایه، انرژی و ماشین آلات،به عنوان یکی از عناصر تولید، نقش مهمی را ایفا و روز به روز بر اهمیت آن افزوده می شود (بهشتیان و ابوالحسنی،1379،ص 15).
به کارگیری تکنولوژی اطلاعات در سازمانها پیامدهای گوناگون از جمله افزایش سرعت و دقت عمل، دستیابی به اطلاعات منظم و طبقه بندی شده، برقراری ارتباطات نزدیک و مستقیم،سرعت و سهولت در تصمیم گیری،انعطاف پذیر شدن سازمانها،پاسخگویی سریع به شرایط بسیار متغیر و پویای محیطی و ... داشته است و بطور کلی موجب ایجاد تحولات وسیع در سازمانها شده است.
از سوی دیگر آنچه امروزه تحت عنوان مدیریت دولتی نوین نامیده می شود ریشه در بهبود عملی در عرصه اداره امور عمومی دارد که در قالب ایده هایی که بطورکلی نوآفرینی حکومت
(Reinventing Government ) نامگذاری شده ،خودنمایی می کند و با خط مشی عمومی بویژه دیدگاه انتخاب عمومی در تئوری مدیریت دولتی دارای ارتباط مفهومی است. (مقیمی،1382،ص 2-31)
بطور کلی مدیریت گرایی یا مدیریت دولتی نوین دارای سه اصل کلی است که
عبارتند از :
اصل اول : تأکید بر ارزیابی عملکرد و کارایی
اصل دوم : تقسیم و پراکنده نمودن بوروکراسی های دولتی بصورت
واحد هایی که بر پایه پرداخت بهای خدمات بوسیله مصرف کننده،با یکدیگر معامله می کنند.
اصل سوم:عقد قرارداد با بخش خصوصی و استفاده از شبه بازار به منظور توسعه رقابت،کاهش قیمت تمام شده و سبکی از مدیریت که بیش از همه بر ستاده های معین، قراردادهای
کوتاه مدت،مشوقهای پولی و آزادی عمل در مدیریت تأکید می کند.(هیوز،1377،صص 11-10)
حال در این میان مسأله اساسی این خواهد بود که بکارگیری فناوری اطلاعات در سازمانهای دولتی تا چه حدی بر شاخص ها و ابعاد بازآفرینی دولت ( از جمله حرکت به سمت دولت مخاطره پذیر، دولت نامتمرکز ، دولت مشتری مدار و دولت نتیجه مدار )مؤثر می باشد.

اهمیت و ضرورت تحقیق :
امروزه اداره امور دولتی نسبت به گذشته دچار دگرگونیهای اساسی گردیده و امکان اداره امور عمومی با نگرش سنتی وجود ندارد.با توجه به گستردگی،تنوع و پیچیدگی وظایف حکومت ها، تمرکز اختیارات در وزارتخانه ها و کارگزاران ارشد مدیریت،دستیابی به اهداف توسعه را با مشکل مواجه می سازد.(مقیمی،‌1382،‌ ص 81)
ضرورت برخورد با چالش هایی از قبیل تغییر تکنولوژی، جهانی شدن و رقابت
بین المللی، دولتها را ناگزیر از ایجاد تغییرات عمده ای در بخش مدیریت دولتی خود نموده است. (هیوز، 1381،ص 7)
طبق گزارش سال 1990 سازمان همکاری اقتصادی و توسعه (س.هـ.ا.ت،1990،ص1) در حال حاضر،می توان در اکثر کشورهای توسعه یافته یک رویکرد مشترک را شناسایی کرد که طبق آن «اگر قرار است کارایی و اثر بخشی امور دولتی به وجود بیاید، ایجاد تغییر در فرهنگ برای تبدیل بوروکراسی ها به سازمانهای مبتنی بر نتایج که در آنها مدیران در برابر تحقق نتایج و اهداف حاصله پاسخگو هستند،ضروری است.»مشکلات اقتصادی باعث شده است که دولتها بوروکراسی های خود را مورد ارزیابی مجدد قرار دهند و خواهان تغییر شوند.
به قول کایدن (Caiden)همگان غیر قابل انعطاف بودن بوروکراسی ها بویژه عملکرد ضعیف بوروکراسی ها و مزاحمت های ناشی از محدودیت هایی کسالت آور، کاغذ بازی های وقت گیر،
کارگزاران عبوس، خدمات ضعیف و اقدامات تحریف شده و فاسد آنها را مورد سرزنش قرار
می دهند(کایدن، 1991،ص74).
از طرف دیگر فناوری اطلاعات نقشی حیاتی در تولید و ارائه خدمات دارد. فناوریهای جدید و پیشرفته سریعاً روش های گذشته را منسوخ می کنند و موجب ارائه کالا،خدمات و پشتیبانی های برتر می شوند.فناوری اطلاعات با روند روبه رشد و سرعت نوآوری ها توانسته است ماهیت کار سازمانها را متحول کند.فناوری اطلاعات حجم اطلاعات قابل دسترسی سازمانها و افراد را افزایش
می دهد. و همچنین حجم اطلاعات سازمانها از طریق توسعه سیستم های پردازشی به سرعت روبه رشد است، به صورتی که به نظر می رسد جهان با پدیده ای به نام «انفجار اطلاعات» مواجه است.(صرافی زاده،1383،ص14).
امروزه در دنیای صنعتی و پیشرفته، فناوری اطلاعات به عنوان ابزاری در دست دولتها می تواند حاکمیت و مشروعیت نظام را ارتقاء و بر رشد دموکراسی و پاسخگویی آن بیفزاید.دولت الکترونیک رهاورد کوچکی از کاربرد این فناوری در سطح دولتها است.(همان منبع ،ص1)
باتوجه به مطالب بیان شده ضروری است که ارتباط و تأثیر فناوری اطلاعات را بر بازآفرینی دولت بررسی کرده و نقش فناوری اطلاعات را در مدیریت دولتی نوین مورد ملاحظه قرار دهیم.
اهداف تحقیق :
مسلماً بکارگیری فناوری اطلاعات در سازمانها آثار قابل ملاحظه ای بر جای خواهد گذاشت. در این پژوهش علاوه بر بررسی و شناخت جنبه های مختلف فناوریهای اطلاعاتی و کاربرد های آن درسازمانهای دولتی درصدد هستیم تا تأثیرات بکارگیری فناوری اطلاعات را در سازمانهای دولتی بر ابعاد مختلف بازآفرینی دولت از جمله : حرکت به سمت دولت مشتری مدار ، دولت نامتمرکز،
دولت مخاطره پذیر و دولت نتیجه مدار بررسی نموده و مشخص سازیم که کاربرد فناوری اطلاعات در سازمانهای دولتی تا چه حدی بر این متغیرها مؤثر بوده است.
نتایج این تحقیق برای کارکنان و مدیران سازمانهای دولتی و عمومی و محققان رشته مدیریت مفید خواهد بود.
مدل مفهومی تحقیق :
تمام مطالعات تحقیقی بر یک چار چوب مفهومی استوار است که متغیر های مورد نظر و روابط میان آنها را مشخص می کند.(ادواردز و همکاران، 1379،ص23).
از آنجا که هر پژوهش میدانی و پیمایشی نیازمند نقشه ذهنی و مدل مفهومی است که در قالب ابزار تحلیلی مناسب، متغیر ها و روابط بین آنها ترسیم شده باشد،در این پژوهش نیز محقق با استفاده از تلفیق مدلهای صاحبنظران یک مدل ابداعی ایجاد کرده است.مدل ذیل از مدل ازبورن و گابلر اقتباس شده است . این صاحب نظران در کتاب خود تحت عنوان ( بازآفرینی دولت) اصول دهگانه ای را خاطرنشان کرده اند و معتقدند که بکارگیری این اصول در بخش دولتی موجب اصلاح بخش مزبور خواهدگردید. محقق از این اصول دهگانه، چهار اصل را که به نظر می رسید درسازمان های دولتی کشور ما کاربرد بیشتری داشته و ملموس تر می باشد، در مدل زیر آورده است.

حرکت به سمت دولت مشتری مدار
کاربرد فناوری اطلاعات حرکت به سمت دولت مخاطره پذیر بازآفرینی دولت
حرکت به سمت دولت نتیجه مدار
حرکت به سمت دولت نامتمرکز
شکل 1-1 : مدل مفهومی

فرضیات تحقیق :
در این تحقیق یک فرضیه اهم و چهار فرضیه اخص وجود دارد که عبارتند از :
فرضیه اهم: بکارگیری فناوری اطلاعات موجب بازآفرینی سازمان های دولتی می شود.
فرضیات اخص :
فرضیه 1- فناوری اطلاعات موجب مشتری مدارشدن سازمان های دولتی می شود.
فرضیه 2- فناوری اطلاعات موجب مخاطره پذیرشدن سازمان های دولتی می شود.
فرضیه 3- فناوری اطلاعات موجب نتیجه مدارشدن سازمان های دولتی می شود.
فرضیه 4- فناوری اطلاعات موجب عدم تمرکز سازمان های دولتی می شود.

روش تحقیق :
در این تحقیق به دلیل اینکه به دستکاری متغیر ها نمی پردازیم، تحقیق از نوع توصیفی خواهد بود، و از آنجا که به بررسی یک موضوع خاص در سازمانهای خاص می پردازیم،تحقیق از نوع کاربردی
می باشد.روش گردآوری اطلاعات در تحقیق حاضر بصورت کتابخانه ای و میدانی می باشد.
در روش کتابخانه ای با مراجعه به کتابخانه ها و مراکز اطلاع رسانی،از کتب و مقالات فارسی و لاتین جهت تکمیل بخشی از تحقیق استفاده شده است و در روش میدانی پس از طراحی پرسشنامه با توجه به فرضیات تحقیق، پرسشنامه مذکور میان بخشی از کارکنان و مدیران سازمان مخابرات استان توزیع گردید و پس از دریافت پرسشنامه با توجه به فنون آمار استنباطی، تجزیه و تحلیل مناسبی روی آن صورت گرفته است.

جامعه آماری و نمونه آماری
جامعه آماری مورد پژوهش کارشناسان و مدیران شرکت مخابرات استان قم می باشد.
نمونه آماری نیز از بین این کارکنان بصورت کاملاً تصادفی انتخاب شده است.
قلمرو تحقیق :
این تحقیق دارای سه نوع قلمرو می باشد که عبارتند از:
1- قلمرو موضوعی : در این تحقیق به بررسی نقش تکنولوژی اطلاعات و اثرات بکارگیری آن بر بازآفرینی دولت می پردازیم و به این نکته می پردازیم که بکارگیری فناوری اطلاعات در سازمانهای دولتی تا چه حد توانسته است موجبات بازآفرینی این سازمانها را فراهم آورد.
2- قلمرو مکانی : این پژوهش در سازمان مخابرات استان قم ،انجام گرفته است.
3- قلمرو زمانی : این پژوهش در خرداد ماه سال 1383 آغاز شده است و داده های مربوط به آن در شش ماهه اول سال 1384 جمع آوری شده است.

تعریف مفاهیم و واژگان اختصاصی تحقیق

- تکنولوژی اطلاعات :
تکنولوژی اطلاعات در تعریف محدودش به بعد فنی یک سیستم اطلاعاتی اطلاق
می شود که سخت افزار ها، نرم افزارها، شبکه ها و دیگر دستگاه های جانبی را در بر
می گیرد. تکنولوژی اطلاعات می تواند به عنوان زیر سیستم یک سیستم اطلاعاتی در نظر گرفته شود ) P19,1999, Torbun & Other . (

- بازآفرینی دولت :
مقصود از بازآفرینی دولت عبارت است از تجدید نظر در رویکردهای سنتی مدیریت دولتی که همانا ساختار بوروکراتیک است، به رویکردمدیریت کارآفرینانه درمدیریت دولتی که ازآن به بازآفرینی دولت تعبیر شده است.
در واقع پارادایم سنتی مدیریت دولتی یعنی ساختار بوروکراتیک تأکید زیادی بر اختیارات بوروکراتیک داشت، در حالی که پارادایم جدید مدیریت دولتی یعنی بازآفرینی دولت، اهمیت بیشتری به عقلانیت اقتصادی و مزایای مبادله بازار می دهد(مقیمی،1382،ص30).
- دولت مشتری مدار :
دولت مشتری مدار حکومتی است که به علت رویارویی با تغییرات انبوه محیطی با دقت به ارباب رجوع خود توجه کرده و شرایطی را بوجود آورد که مشتریان حق انتخاب خدمات را داشته باشند. مشتری مداری باعث پاسخگویی بیشتر ، خلاقیت و غیر سیاسی شدن تصمیمات و عدالت
خواهد شد.(الوانی، 1381، صص12-10)
- دولت نتیجه مدار: سرمایه گذاری روی ستاده ها نه داده ها
این نوع دولت ها، پاسخگویی را از ورودی ها به خروجی ها یا نتایج منتقل می کنند، و عملکردهای بخش عمومی را اندازه گرفته و اهداف را مشخص می کنند و به نهادهایی که به اهداف برسند و یا از آن فراتر بروند پاداش می دهند .(p46،1997,،,Osborn & Plastrik )
- دولت نامتمرکز : تغییر از سلسله مراتب مشارکت و گروههای کاری
دولت نامتمرکز به دنبال عدم تمرکز از طریق تفویض اختیار و مدیریت مشارکتی هستند، همچنین این نوع دولت ها به دنبال کوتاه کردن سلسله مراتب سازمانی به منظور پاسخگویی سریع به نیازهای مشتری و محیط می باشند.(الوانی،1381،ص14)
این دولت ها قدرت را از طریق سازمان یا سیستم به پایین سازمان منتقل می کنند و کارکنان را با مسطح کردن سلسله مراتب سازمانی، استفاده از سیستم ها و ایجاد مشارکتهای مدیر و کارگر توانمند می کنند. (p47،,Ibid،,Osborn & Plastrik )

- دولت مخاطره پذیر: ایجاد درآمد به جای هزینه کردن
این دولت ها به جای افزایش مالیات ها یا کاستن از برنامه های عمومی، روش های مبتکرانه ای برای انجام کار بیشتر با منابع مالی کمتر را جستجو می کنند. کارآفرینان بخش عمومی دراین دولت ها، قادر به ایجاد ارزش افزوده و تضمین نتایج، حتی در زمان هایی که در مضیقه مالی به سر می برند، هستند(مقیمی همان منبع ص34).

محدودیت های تحقیق :
در پژوهش حاضر مسائل و مشکلات متعددی وجود داشت که یکی از عمده ترین مشکلات ، مربوط به جدید بودن موضوع پژوهش بود که با توجه به بررسی های انجام شده تاکنون مطالعه ای در این زمینه در کشور ما صورت نگرفته است و سایر مشکلات در این زمینه عبارتند از :
1- عدم همکاری سازمانهای دولتی در این خصوص
2- عدم حمایتهای مالی و تنگناهای اقتصادی
3- فقدان فرهنگ تحقیق و پژوهش، که دامنگیر اکثر پژوهش های مدیریتی در کشور ماست.
4- عدم وجود پرسشنامه استاندارد در خصوص موضوع پژوهش

فصل دوم
ادبیات تحقیق

بخش اول
فناوری اطلاعات

مقدمه:
بشر به دنیایی گام نهاده است که آگاهی در او، سر آغاز آزادی و رهایی می باشد.قدرت و قابلیت شگرف انسان در عصر حاضر مرهون دستیابی به پیشرفته ترین آگاهیهاست.تلاش بی وقفه و گسترده برای کسب دانش و آگاهی بیشتر،دوره کنونی را به عصر«انفجار اطلاعات» تبدیل کرده است(غلامزاده و میعادی 1377،ص125).
اگر در مقاطعی تاریخی از حیات جهان، پیدایش مفرغ، آهن و آتش، منشاء تمدن در زندگی بشر
قرار گرفت؛ اگر در دورانی ، خرد گرایی و رنسانس، با وسعت بخشیدن به دامنه تفکرات انسانها افق تازه ای را فراروی انسان اندیشمند قرار داد؛و اگر در برهه ای از تاریخ، پدیده ای همچون انقلاب صنعتی ، سیمای زندگی انسان را دگرگون ساخت، بدون شک در عصر کنونی پدیده ای به نام اطلاعات ، سرنوشت جوامع این عصر را رقم زده و تأثیرات عمیق و دیر پای خود را بر همه
عرصه های زندگی بشر امروزین بجا نهاده است(ادیل،1374،ص2).
امروزه اطلاعات عامل اصلی کسب قدرت است وتسلط واقعی تسلط اطلاعاتی است (بهشتیان،1379،ص12).
فن آوری اطلاعات روش کارکرد ما را دگرگون کرده،امور اقتصادی و اجتماعی و حتی طرز تفکر ما را تغییر داده است؛تجارت، بانک داری، اوقات فراغت، خدمات، خط تولید،آموزش، بهداشت و . . . در عصر حاضر نسبت به ده سال گذشته کاملاً متفاوت شده و مردم این تغییر را که فناوری اطلاعات موجب آن شده است،به تدریج تشخیص می دهند(استوور،1375،ص10).
امروزه ما در دنیایی زندگی می کنیم که درآن اطلاعات یک منبع ضروری و دانش گرانبهاست،فقط در 30 تا 40 سال اخیر،اطلاعات و دانش به عنوان دارائیهایی که یک جامعه جهت توسعه موفقیت به آن نیاز دارد، تشخیص داده شده اند. با این تشخیص عصر اطلاعات شروع شد. برای درک بهتر تغییرات اجتماعی ایجاد شده در عصر اطلاعات ، بطور خلاصه به چگونگی تکامل آن می پردازیم.

تکامل عصر اطلاعات :

تا سال 1800 میلادی،زندگی اکثریت قریب به اتفاق مردم جهان حول وحوش کشاورزی بود.درطی عصر کشاورزی،تمام اعضای خانواده جهت فراهم آوردن غذای کافی بصورت اشتراکی با هم کار
می کردند. باایجادوگسترش ابزاروتکنیکهای جدید تولید بیشترباساعات کارکمترامکان پذیرگردید.
این امرخانواده های کشاورز را قادرساخت تامحصولات مزرعه شان را بفروشندویا با کالاهاوخدمات دیگر معاوضه نمایند.این امر منجربه گسترش بخش غیرکشاورزی وتکامل تدریجی جامعه به مرحله بعدی شد. با فرا رسیدن عصرصنعتی،درحدودسال1800میلادی ابتدادرانگلستان وسپس درسایرکشورها،کارگران به کمک ماشین هایی که توانایی هایشان را افزایش می داد،کار
می کردندومشارکت میان مردم وماشین ایجادشد.به این ترتیب تا اواسط قرن بیستم اکثریت قریب به اتفاق کارگران در جوامع پیشرفته ازبخش کشاورزی به بخش صنعت تغییریافته بودند.درعصراطلاعات که در ایالات متحده ودرسال1957شروع شد ،کشاورزی وتولید هنوز هم مهم است.
اما اغلب کارگران امروزی در ایجاد، توزیع و کاربرد اطلاعات مشارکت دارند. در عصر اطلاعات مشارکت میان افراد با یکدیگر است و ابزار اصلی این مشارکت فناوری اطلاعات است.(pp5-6،,1998،,Senn)
قبل از اینکه وارد مبحث فناوری اطلاعات شویم لازم است بدانیم که اطلاعات چیست؟ و چه فرقی با داده دارد؟
همچنین مهم است مشخصه های اطلاعاتی که برای تصمیم گیری مفید می باشند را بدانیم.

ضرورت اطلاعات:

اطلاعات همانند خونی است که در کالبد سازمان جریان می یابد و به آن حیات می بخشد.اطلاعات می تواند فرایند تصمیم گیری را در مورد ساختار،فن آوری و نوآوری تغذیه نماید و همچنین اطلاعات همانند یک رگ حیاتی است که سازمان را به عرضه کنندگان مواد اولیه و مشتریان متصل
می سازد،سازمان را به گونه ای باید طرحریزی کرد تا بتوان اطلاعات کافی و صحیح به مدیران ارائه نمود.(دفت،1377،ص571)
اطلاعات در برابر داده :
واژه های اطلاعات و داده اغلب به جای یکدیگر بکار می روند. بهر حال در متون سازمانی، تفاوت مهمی می تواند در معنی آنها وجود داشته باشد.(p609،,1998،pamela,etals,)
واژه «Data» به معنی «داده» از فعل لاتین «do» یا «dare» به معنی«دادن»
مناسب ترین واژه ای است که به واقعیات شکل نیافته و بدون ساختار فراوان تولید شده توسط رایانه می توان اطلاق کرد(رضائیان،1374،ص23)
داده ها،حقایق خام یا جزئیاتی هستند که بیانگر نوع تعاملات یا فعالیت ها در داخل یک سازمان
می باشند. (p609،,1998،pamela,etals,)
واژه «information» از فعل لاتین«informo» و «informare» به معنی شکل دادن به چیزی است.واژه «information» از نظر علم بیان ساخت بخشیدن به توده یا ماده نامنظم را تداعی
می کند، ساخت بخشیدنی که به ماده بدون حیات و نامربوط معنی و حیات بدهد
(رضائیان ،1374،ص23).
اطلاعات عبارتست از عاملی مفهومی که ساختار و آرایشی خاص دارد و در رفتار عمومی سیستم و تعامل آن با محیط خارج و داخل ایجاد تشخص و وحدت می کند. برخی ، از اطلاعات به عنوان آنتروپی منفی یاد کرده اند.
این صاحب نظران بر این باورند که وجود اطلاعات، از افزایش آنتروپی مثبت که در هم ریزنده و
نا متعادل کننده سیستم است، جلوگیری می کند. به دلیل چنین نقشی، اطلاعات عمر خاصی دارند و از نظر استفاده کنندگان مختلف دارای ارزشهای نسبی بر اساس موقعیت ها هستند
(خاکی، 1375،ص21).

معیارهای مفید بودن اطلاعات :

1- کیفیت اطلاعات(Information Quality)
هرچه اطلاعات صحیح تر باشد کیفیت آن بیشتر است و مدیران با اطمینان بیشتری می توانند بر آن تکیه کنند، البته کیفیت بیشتر نیاز به هزینه بالاتری برای جمع آوری اطلاعات دارد.
2- به موقع بودن اطلاعات(Information Timeliness)
برای کنترل مؤثر،اقدام اصلاحی باید قبل از اینکه انحراف از برنامه با استاندارد بیشتر گردد، انجام پذیرد. بنابراین اطلاعات فراهم شده توسط یک سیستم اطلاعاتی باید به دست شخص مناسب، در زمان مقتضی،برای اقدام لازم برسد.
3- کمیت اطلاعات(Information Quantity)
مدیران به سختی می توانند تصمیمات صحیح و به موقعی، بدون داشتن اطلاعات کافی اتخاذ کنند. مدیران اغلب با اطلاعات غیر مفید و نامربوط اشباع می شوند و چنانچه اطلاعاتی بیش از آنچه که بتوانند از آن استفاده مؤثر بنمایند بدستشان برسد، احتمالاً از آن اطلاعات چشم پوشی می کنند.
موفقیت رقابتی و حتی بقاء سازمان به توانایی تبدیل سریع داده ها به اطلاعات با مفهوم و قابل درک بستگی دارد.
4- مربوط بودن اطلاعات(Information Relevance)
اطلاعاتی که به دست مدیران می رسد باید با مسئولیتها و وظایف آنان مرتبط باشد،یک
مدیر کارگزینی احتمالاًنیازی به دانستن میزان موجودی کالا ندارد و مدیر سفارشات محصول نیاز به مطلع بودن از وضعیت کارکنان در سایربخش ها نیست.(یزدان،1378،ص89)
ارزش اطلاعات :
با توجه به فرایند تصمیم گیری می توان نتیجه گرفت که اطلاعات نقش تعیین کننده و مؤثری در تصمیم گیری دارد. در واقع ارزش اطلاعات به موارد زیر بستگی دارد:
1- توسط چه کسی مورد استفاده قرار می گیرد؟
2- در چه زمانی مورد استفاده قرار می گیرد؟
3- در چه موقعیتی مورد استفاده قرار می گیرد؟
با این مفهوم، اطلاعات نیز مانند هر کالای دیگری در اقتصاد،برای افراد مختلف ،در زمانهای مختلف و موقعیت متفاوت با توجه به ویژگیهایی که دارد،ارزش خاصی خواهد داشت.لذا این ویژگی اطلاعات است که ارزش آنرا برای افراد مختلف تعیین می کند.(قاضی زاده فرد،1376، ص6-115)

سازماندهی اطلاعات :
اطلاعات مادامی که مرتب و سازمان یافته نباشد ، هنوز داده(data)محسوب می شود. داده ها برای اینکه هدفمند شوند باید متشکل، مرتب و سازمان یافته باشند.بنابراین اصلاً روشن نیست که انواع خاصی از اطلاعات، در چه شکلی معنادار است و به خصوص در چه فرمی از سازمان، و برای چه شغل
خاصی، معنادار خواهد بود و همین اطلاعات ممکن است برای اهداف و مقاصد متفاوت،سازماندهی و ترتیب متفاوتی را داشته باشد.(دراکر،1378،ص8-157)
حال پس از شناخت اطلاعات و درک آن به مبحث فناوری اطلاعات می پردازیم.

فناوری اطلاعات :

از فناوری اطلاعات تعاریف متعددی شده است که در ذیل به تعدادی از آنها اشاره می کنیم.
تعریف اداره صنایع وبازرگانی انگلستان:«تحصیل،پردازش،نگهداری وتوزیع اطلاعات صوتی،تصویری،نوشتاری و عددی توسط یک دستگاه میکروالکترونیکی محاسباتی و
اطلاع رسانی.»(کل،1376،ص406)
فن آوری اطلاعات یا«IT» در تعریف محدودش به سخت افزار و نرم افزارهای کامپیوتری و به مشخصات فیزیکی IT مانند الکترونیک، دیجیتال، چاپگر، ارتباطات از راه دور، پردازشگرها و . . . مربوط می شود. در تعریف جامع،فن آوری ارتباطات به چگونگی استفاده از تجهیزات مربوط می شود یعنی کاربرد فن آوری برای فرایندهای تجاری،جمع آوری داده ها و تولید اطلاعاتی که برای مدیران با ارزش است(p12،1994,،,Daniels).

فرمت این مقاله به صورت Word و با قابلیت ویرایش میباشد

تعداد صفحات این مقاله  121  صفحه

پس از پرداخت ، میتوانید مقاله را به صورت انلاین دانلود کنید

دانلود مقاله مکانیک سنگ

مقدمه
موضوع مکانیک سنگ از سال 1950شروع شد وبرپا یه فیزیک سنگها وبتدریج در سال 1960 مکانیک سنگ یعنی عکس المعل سنگ در برابر نیروهایی که به آن اعمال می شود که این نیروهامی توانند بر اثرعملیات انسانی بوجودآیند. مکانیک سنگ در رنجی ازکلیه ی علوم مهندسی کار برددارد.ازجمله مهندسی پی نیروگاهای هسته ای وپا یداری چا های نفتی وکاربرد های جدید تری مثل انرژی زمین گرمایی و دفنی زباله های هسته ای. درزمینه مهندسی معدن و مکانیک سنگ کاربرد مکانیک سنگ بر می گردد به سال 1960 یعنی در واقع در سال 1960 تاکید زیادی بر روی رفتار سنگ بکی و در سال 1970 روی ناپیوستگی ها توده سنگ شده بود. و در سال 1980 تاکید بیشتری در جهت آنالیز عددی شد.
در سال 1963 یکی از کارهای ویژه ای که انجام شد تشکیل انجمنی علمی مکانیک سنگ بود که بطور فزاینده ای رو به رشد بود و در سال 1997 حدود 7000 عضو از 37 کشور دنیا داشت.

سنگ به عنوان یک ماده مهندسی
یکی از موارد بسیار مهم مکانیک سنگ و مهندسی سنگ که اغلب هم نادیده گرفته می شود این است که ما یک ماده ای را استفاده می کنیم که بشدت دارای خواص متغیری می باشد. این را در شکل های 1-2 تا 3-2 می توان دید. ( ص 12و13) سنگ بکار می رود به عنوان یک ماده مهندسی برای ساختمان سازی بطوریکه سازه از سنگ ساخته می شود و یا سازه هایی روی سنگ ساخته
می شود تا سازه در داخل سنگ ساخته شود. در بسیاری از مواد مهندسی عمران، سنگ برداشته می شود تا سازه در داخل آن قرار گیرد و بطور مثال حفاری سنگ جهت قرار دادن دستگاه های هیدروالکتریک در آن. در چنین مواردی بجای انیکه از مواد سنگی استفاده شود انها را برداشته و به بیرون منتقل می کنند. و اما از بعد معدنی سنگ ممکن است حفاری شود مثلا در یک معدن روباز و مادر این حالت درگیر می شویم با پایداری کناره های معدن روباز در این مثال ها و سایر مثال های مشابه مهندسی سنگ، سنگ یک ماده طبیعی است. ما بعنوان یک مهندس بایستی به خواص ماد و تنش های از قبل موجود در زمین و ارتباط آنها با اهداف و پروژه های مهندسی توجه کند،
در مهندسی عمران هدف اصلی، ابعاد کردن یک سازه با برداشتن سنگ
می باشد. اما در مهندسی معدن هدف بدست آوردن موادی و سنگ هایی سات که برداشته و استخراج می شوند. بعنوان یک پایه اطلاعات اولیه زا هر کدام از این فعالیت ها این است که مادانش کافی از لایه زمین شناسی، هوازدگی مواد سنگی و پارامتر در زمین شناسی و وجود گسل های کوچک و بزرگ مقایس و درزهها داشته باشیم.
مکانیک سنگ بکار رفته در علم مهندسی هم یک علم و اهم هدف است.
تاثیر فاکتورهای زمین شناسی روی سنگ ها و توده سنگها:
به منظور تعیین تاثیر فاکتور در زمین شناسی روی سنگها موضوع زیر مورد بحث قرار خواهد گرفت. از بعد مسائل مکانیکی ما بایستی ماده سنگ و نیروهایی که به آن اعمال می شود را در نظر بگیریم و ما سنگ بکر را دادیم که تقسیم می شود به نام پیوستگی های را سنگ بکر:
1- سنگ بکر:
سنگ بکر در اصطلاح مهندسی سنگی است که فاقد هر گونه ترک باشد. سودمندترین و مهمترین توصیف رفتار و مکانیکی این سنگها توصیف منحنی تنش – کرنش در فشار تک محوری است که تشکیل چنین منحنی کاملی به وضعیت میکروساختارها که با توجه به خصوصیات این میکروترکها شکل منحنی متغیر خواهد بود و بستگی دارد به یکی از پارامترهای مهم در این بحث صلبیت و مدول الاستیته سنگ است.
بعنوان مثال می بنید شکل های 10-3 و 11-2 کتاب هاریسون را.
2- همانطور که از اشکال پیداست سنگ تا قبل از نقطه مقاومت نهایی رفتار لااستیک از خود نشان می دهند و اگر مواد الاستیک کامل باشند هیچ انرژی جذب نمی کند و قادر به تحمل هر ترازی از تنش هستند.
3 - ناپیوستگی ها و ساختار سنگ: همانطور که در بخش قبل گفته شد یکی از شاخص های اصلی سنگ بکر، صلبیت stiffness است که بعنوان مدول یانگE تعریف می شود. یعنی قبل از نقطه شکست منحنی کم و بیش رفتار الاستیک از خود نشان می داد. اما گاهی اوقات در طول پروسه ی طبیعی زمین شناسی و تاریخ زمین شناسی سنگ ها تحت شرایط پیچیده بارگذاری واقع می شوند و در نتیجه ترکهایی در سنگ تشکیل می شود و تشکیل بلوک های سنگ را می دهد. بعنوان مثال چنینی ساختاری مثل شکل 14-2 در انالیز مکانیکی و تنش در حالت کلی فرض می شود که سنگ پیوسته است اما فاکتورها و عوامل زمین شناسی مثل گسلها، درزه ها، صفحات لایه بندی و شکافهای ریز هم می توانند سنگ را حالت پیوسته به ناپیوسته تبدیل کنند.
این ناپیوستگی ها خیلی خصوصیات زمین شناس و مکانیکی دارند که در واقع رفتار توده سنگ را کنترل می کنند. ناپیوستگی ها شکل و اندازه معینی دارند و در جهات معینی هم توسعه پیدا می کنند. مشخصه کلی ناپیوستگی ها در توده سنگ را اصطلاحا ساختار سنگ roclestrueture گویند که برای اهداف مهندسی خیلی مهم است که ما بفهمیم این ساختار ژئومتریک است. اگرچه مهندسین سنگ رفتار مکانیکی سنگها را پر اهمیت تر می دانند. اما این خیلی سودمند است جهت فهماندن مهندسی که ناپیوستگی ها اساس چگونه تشکیل شده اند تا بتوانند احتمالا ایده ای اولیه ای از رفتار مکانیکی آنها داشته باشیم. اساس روش وجود ندارد که باعث تشکیل ترک می شود frathre یکی با پروسه کشش و دو تا با پروسه ی برش.
شکل های 15-2 و 17-2 انواع مختلف ناپیوستگی ها را که به سادگی باز می شوند و تشکیل درزه ای را می دهند نشان می دهد. شکل 15-2 و شکل های 16-2و 17-2.
بوسیله حرکات جانبی و زونهای موجود می آیند و اصطلاحا حاوی زونهای برش و گسل ها می شوند. چنین ساختارهایی در اکثر سنگ ها وجود دارد در فضاهای مختلفی و این گاهی اوقات تعجب آور است که رفتار واقعی سنگ، تغییر شکل سنگ و مقاومت توده سنگ تابع آنهاست. یکی از شاخص های مشخص اینست که نفوذپذیری بطور کامل تابع خصوصیات آنهاست. و هم مهندسین پذیرفته اند که گسیختگی اغلب مربوط می شود مستقیما به ناپیوستگی ها زیرا انها بعنوان ضعیف ترین لینک و اتصال و عوامل طبیعی از قبل موجود در سنگ هستند و علاوه بر این تفاوت بین درزه ها و گسلها هم خیلی مهم است. اگر دو کناری یک ترک فشار داده شوند. نسبت به همدیگر ( شکل 17-2 و شکل 16-2) ناپیوستگی ها مقاومت ناچیزی دارند نسبت به تنش های برش اضافی که بوسیله فعالیت های مهندسی بوجود می آیند. بنابراین مهندس باید علم کافی نسبت به ساختارهای زمین کناری و ساختارهای سنگ داشته باشد و گاهی اوقات ژن ناپیوستگی ها و خواص مکانیکی مختلفی را از خود بروز می دهد. شکل 20-2 تا شکل 18-2 مثلا در شکل 18-2 یک درزه باز را نشان می دهد که واضح است که در اثر شکستگی سنگ پیوسته بوجود آمده. همانطور که دیده می شود تنش ها از عرض این ناپیوستگی ها قادر به انتقال نیستند. زیرا دو قابلیت کناری بهم وصل نیستند. و از طرف دیگر بازشدگی در داخل توده سنگ بعنوان یک مجرای باز عمل می کند که نفوذپذیری و حرکت آب را روان
می سازد.
در شکل 19-2 یک نوع خاصی از ناپیوستگی ها دیده می شود که بیشتر در سنگ های آهکی و دولومیتی اتفاق می افتد که مقاومت برش زیادی را از خود نشان می دهد و این بخاطر اینست که مواد در عرض ناپیوستگی ها کاملا به هم متصل شده اند اگرچه این مقاومت از مقاومت سنگ بکر هنوز هم کمتر است. همچنین نفوذپذیری در این سنگ از سنگ بکر بیشتر است و در شکل 20-2 گرافی از سطح یک شکل صیقلی شده را نشان می دهد و این طور استنتاج می شود که ناپیوستگی ها در اثر حرکت لغزشی تحت تنش وصل شده سات که باعث هوازدگی و فرسایش سطوح ناپیوستگی شده است و این هشدارهایی برای مهندس است که بالاخص در مناطق گسیختگی معمولا از محل این ساختارها رخ می دهد.
3- تنش های از قبل موجود در سنگ:
در مسائل مکانیک معمولا یک جسم مشخص با خواص تحت تاثیر نیروها و تنشها مشخص قرار گیرد. اما ما بایستی بخاطر داشته باشیم که سنگ یک ماده طبیعی natured است که ممکن است تحت تاثیر تنش ها از قبل قرار گرفته باشد در نظر بگیرید یک پی سد را که شبیه به مسائل مکانیکی معمولی تحت تاثیر نیرویی قرار گرفته سات و در موارد دیگری مثل دیواره یک تونل هیچ نیرویی در حفریات بدون نگهداری وارد نشده است، و این بخطار تنش های از قبل موجودات که دوباره بوسیله فعالیت های مهندسی توزیع شده اند شکل 22-2 بنابراین تنش ها در بعضی جاها کم و در بعضی از جاها زیاد و توزیع می شوند و یک مهندس بایستی اطلاعات کافی از حالت تنشها داشته باشد. و در هر دو حالت تنش های طبیعی و اعمالی.
4- سیالات منفذی و جریان آب: در مکانیک خاک جریان های منفذی در کل توده قرار دارند و این بدلیل اینست که خاکها از ذرات نابجا با فضای خالی اطرافشان و در اثر انتقال بوجود آمده اند. بنابراین سیالات براحتی از بین خاک عبور می کنند. که آب می تواند تحت فشار قرار گرفته و تاثیر تنش های اعمالی را کاهش بدهد که این شرط بعنوان تنش موثر شناخته شده است. اما سنگ ها چنین رفتاری ندارند هر چند آنها حاوی ترکها هستند این اثر است که جریان آب و جریان های منفذی در سنگ ها خیلی مشکل تر است تا خاکها خیلی سنگها در طبیعت بکرشان نفوذپذیری کمی دارند و جریان آب از طریق نفوذپذیری ثانویه و از درون ترکها از قبلموجود است. و جریان آب در توده سنگ تابعی از ناپیوستگی هاست.
ارتباط منافذ و تاثیرشان هر دو تنش ها و جریان آب تابعی از فعالیت های مهندسی هستند.
5- تاثیر زمان: یکی از فاکتورهای مهم دیگر اثر زمان است. مواد مهندسی سنگ میلیون ها سال سنی دارند اما سازه های مهندسی فقط برای ماکزیمم یک قرن و کمتر طراحی و ساخته می شوند. بنابراین دو رفتار قابل بررسی است پروسه زمین شناسی در جاییکه تعادل وجود خواهد آمد با فعالیت های فعلی زمین شناسی و با تقریبا در اثر پروسه های سریع مهندسی و با گذشت میلیون ها سال تنشهای برجا سنگ پیوسته در حال رسیدن به تعالد بودند و بطور مشابه نفوذپذیری سنگ هم یک حالت پایدار پیدا کرده است. اما فعالیت های زمین شناسی باعث تغییرات هیدروژئولوژی می شود. اما نقطه مقابل ان واکنش سنگ نسبت به فعالیت های مهندسی در زمان خیلی کوتاهی انجام می شود در حالیکه فعالیت های زمین شناسی در زمانهای خیلی طولانی انجام می گیرد.
که هر دو رفتار شکننده و شکل پذیر ممکن است بوجود بیاید. تاثیر زمان از این جهت مهم است که مقاومت سنگ در طول زمان کاهش می یابد و کریب و آزادسازی relaxation نیز در سنگ بوجود می آید. کریپ یعنی افزایش کرنش در تنش ثابت و relaxation یعنی کاهش تنش در کرنش ثابت.
تنش: تنش از اموال اصلی مکانیک سنگ کاربردهای آن است.
علت مطالعه تنش در مهندسی سنگ و مکانیک سنگ سه دلیل اساسی برای یک مهندس وجود دارد که بفهمد تنش را از دید مکانیک سنگ:
1- زمین دارای یک حالت تنش از قبل می باشد و ما بایستی آنرا بفهمیم یکی بطور مستقیم و دیگری از این جهت که حالت تنش در انالیز و طراحی نقش عمده یا دارد.
2- هنگام فعالیت های مهندسی تنش های به طور چشمگیری تغییر می یابند و این بدلیل اینست که سنگی که از قبل حاوی تنش بوده است برداشته می شود و بارهای آن قسمت در جایی دیگر توزیع می شوند که یان خود تابعمعیارهای تغییر شکل و تنش معینی می باشند.
3- تنش یک مقدار تانسور است ما یک تانسور در جه 2 که 9 جز دارد که 6 تای آنها غیر مستقل هستند.
مقادیر آنها تابع خواص هر نقطه است
- مقادیر آنها تابع جهت است
- 6 تای آنها در یک جهت خاص مقدار صفر می گیرند
- سه جز اصلی دارند
بدون فهم عمیق از پایه و اصول تنش فهم این پارامترها امکان پذیر نیست
اختلاف بین اسکالر، بردار و تانسور:
بین این واژه ها اختلاف اساسی وجود دارد: اسکالر یک مقدرا از جهت بزرگی است. مثال دما، زمان، جرم، این واژه ها فقط با یک مقدار بیان می شوند. (درجه، ثانیه، کیلوگرم) یک بردار مقداری با بزرگی و جهت است و مثل بردار نیرو و سرعت، شتاب، فرکانس از ترکها که در طول خطی از توده سنگ وجود دارند که اینها با سه مقدار در جهات x,y,z بیان می شوند که هر دو جهت و مقدار را دارند. یک تانسور یک مقداری است دارای بزرگی و جهت و صفحه ای که ان اعمال می شود مثال های از تانسور مانند تنش- کرنش و نفوذ پذیری و ممان اینرسی کهم اینها با oy مقدار توصیف می شوند.
اجزا تنش های عمودی و برشی normal and shear stress در داخل یک صفحه اصلی با فرضی در داخل یک ماده نیروهای برش و زمان وجود دارند. بنابراین خواننده بایستی وجودینی و برایش کاملا واضح باشد زیرا این نیرو در ترسیمی با نیروی نرمال است که تانسور تنش را بوجود می آورد.
وهمچنین بایستی بخاطر داشته باشیم که اجسام جامد می توانند تنش را تحمل کنند ولی مایعات و گازها نمی توانند. تنش های برشی و نرمال نیروهای برش و نرمال هستند که بر واحد سطح اعمال می شوند.
و ما واژه های fn , fs را برای نیروهای را برای تنشها در نظر می گیریم تنش بعنوان یک خاصیت نقطه ای: اجزا تنش در روی یک سطحی بوسیله نیروی خارجی هستند که قابل تجزیه شدن در راستای اصلی است. شکل 302-303 در نظر بگیرید یک قطعه از جسم بکر را که تحت نیروهای f1,f2,..fn برای تعیین نیروهایی که در جهت فقط تعادل نمونه لازم است قطعه را برش داده و نیروهای تعادل s,n را روی سطح a را در نظر می گیریم و این نیروها با توجه به جهت A متغیر می باشند که تنش های نرمال و برشی برابر خواهند شد با و
تنش های نرمال و برشی طبق روابط زیر تعریف میشوند
تنش برشی و
اجزا تنش روی یک المان کوچک در داخل سنگ:
برای راحتی کار و در نظر داشتن اجزا تنش، محورهای مفروض را در یک سیستم X,Y,Z در نظر بگیریم و فرض می کنیم جسم از طرفین از سه جهت بریده شده است و هر سطح قابل رویت می باشد شکل 304 جهت تعیین اجزا تنش فرض می شود که تنش ها نرمال و برش روی سه سطح این المان ریز وارد شده اند، تنش های خود در دو راستا قابل تجزیه شدن می باشند ( شکل 305) لذا بر هر و وجه المان سه جز تنش داریم یعنی 9 جز تنش که 3 تای انها عمودی و 6 تای انها برشی می باشند. و زیرنویس اول هر تنش برشی مربوط به صفحه ای است که تنش برشی اعمال می شود و زیرنویس دوم مربوط به جهتی است که تنش از آن جهت وارد می شود. پس می توانیم تنشها را در یک ماتریس قرار دهیم که ردیف مربوط به تنشها در یک صفحه و ستونها ارائه دهنده تنش در یک جهت می باشند.

خلاصه از ماتریکس تنش:
پس می دانیم که 9 جز تنش جداگانه در یک نقطه وجود دارد و با فرض اینکه جسم در حال تعادل است بنابراین بایستی تعادل نیروها و المان ها در سراسر جسم وجود داشته باشد که بعد از اینکه اجزا 9 گانه تنش در یک نقطه در ماتریس قرار گرفتند و معادلات تعادل قابل بررسی هستند ( شکل 306) برای بررسی وضعیت تنش در این نقطه، جسم را به برش های کوچکتر دو بعدی تقسیم می کنیم همانطور که از شکل پیداست در هر گروه از این مربع کوچک 4 جز تنش قرار دارد. حال محورهای مختصات کار تزین را به صورت عمود و موازی با گوشه های این مربع در نظر می گیریم واضح است که syy,sxx در حال تعادل هستند. بنابراین همان حول مرکز المان برابر با صفر است بنابراین می توان نوشت:

که اگر دوباره ماتریکس تنش را در نظر بگیریم می توان آنرا بصورت زیر نوشت

حالت تنش در یک نقطه که 6 جز مستقل دارد.
پس همانطور که دیدیم حالت تنش در یک نقطه بصورت 6 جز تنش مستقل بیان می شود که اینها 3 تا تنش نرمال و 3 تا تنش برشی هستند و می دانیم که مقدار یک اسکالر بوسیله یک مقدار و مقدار بردار بوسیله 3 مقدار مشخص می شود اما حالت تنش در یک نقطه که یک مقدار تانسور است با 6 مقدرا مشخص می شود.
تنش های اصلی the prinapad streses:
اجزا تنش در یک نقطه سه تا نرمال و سه تا برشی هستند. مقادیر واقعی این اجزا بستگی به جهت مکعب در داخل جسم دارند. و جهاتی در داخل جسم وجود دارند که اجزا تنش در آن راستاها ماکزیمم و مینیمم خود را دارند که این راستاها تنش های برشی برابر صفر هستند.
تنش های اصلی تنش های عمودی هستند که بر روی صفحاتی وارد می شوند که مقدار تنش برشی روی آن صفحات صفر است. مقادیر در شکل 307 را تنش هیا اصلی می نامند و همیشه δ1> δ 2> δ 3
سطوح حفریات بدون نگهداری صفحات تنش های اصلی هستند. در مهندسی سنگ، تنش های اصلی و جهتشان تاثیر بسیار زیادی و پر اهمیتی را برعهده دارند. و این به این دلیل است که همه سطوح حفریات بدون ساپرت از سطح زمین و زیرزمین، فاقد تنش برشی روی آنها هستند و این صفحات به صفحات اصلی معروفند.
و می دانیم که تنش در همه سطوح خصوصیات بدون ساپرت برابر است.
و ماتریس تنش های اصلی برابر است با
و
در شکل 308 حالت تنش موجود براساس تنش های اصلی بیان شده است و شکل 308 حالت تنش را که متاثر از تاثیر حفاری بوده است را نشان می دهد. که هر دو بزرگی و جهت تنش های اصلی تغییر کرده اند. و مجموع تنش های نرمال در یک مکعب با مجموع تنش های اصلی برابر و برابر با یک مقدار ثابت هستند.

کرنش strain تغییر نسبی نقاط در داخل یک جسم را گویند.
کرنش محدود finitestrain: تغییر دیگری از کرنس یعنی جابجایی نرمالیز شده اگر یک جسمی تحت تنش قرار بگیرد تغییر شکل می یابد و مقدار تغییر شکل بستگی به اندازه جسم بزرگ و تنش اعمالی دارد و ساده ترین شکل کرنش برابر است نسبت جابجایی یا تغیر شکل به طول اولیه بایستی توجه داشته باشیم که کرنش هم یک پدیده سه بعدی سات که دو سه جهت x,y,z اتفاق
می افتد. مطابق با آنچه در فصل تنش گفته شد کرنش هم به دو صورت کرنش نرمال و کرنش برشی که حاصل تنش نرمال و تنش برشی هستند. کرنش نرمال در راستای یک محور است اما کرنش برشی در دو جهت. شکل 3-5
کرنش همگن زمانی است که کرنش در سراسر جسم یکسان باشد و این تحت شرایط زیرعملی است.
1- خطوط مستقیم، مستقیم باقی می مانند
2- دایره ها به بیضی تغیر شکل می یابند
3- بیضی ها به بیضی های دیگری تبدیل می شوند.
مثال هایی که از کرنش محدود همگن: در شکل 4-5 چهار مثال از کرنش محدود همگن نشان داده شده است. در هر حالت از این مثال ها معادلات مربوط به خود را رد موقعیت جدید دارند نسبت به موقعیت اولیه ضرایب k بزرگی تنش های برشی و نرمال را نشان می دهند.
ارتباط بین ضرایب کرنش های برشی و نرمال طبق نظریه هوبر و دامسی مطابق با شکل 5-5 می باشد.
کرنش: یک کرنش همگن است که روی یک المان کوچک از یک جسم کرنش وار قرار دارد. به منظور تعیین اجزا ماتریکس کرنش، نیاز است که تغییرات خطوط داخل جسم را زمانیکه جسم کرنش داده شده است را بدانیم در چنین حالتی نقطه p با مختصات p(x,y,z) حرکت می کند وقتی که جسم کرنش داده می شود و به نقطه p* با مختصات p(x,y+us,z+xz) و مختصات ux,us,uz در داخل جسم در هر نقطه ای متفاوت می باشند و بطور مشابه به نقطه Q هم که در فاصله کوچکی از P قرار دارد. با مختصات (x+sx+uy+z+dz+uz) و شکل 7-5
و طبق شکل 8-5 و به طور مشابه در جهات y,z نیز می توان نوشت و در نتیجه برای یک جسم که در راستای x,y,z کرنش داده می شود. می توان ماتریس زیر را نوشت:

تانسور کرنش:
با ترکیب اجزا کرنش های طولی وبرشی، تانسور کامل کرنش ارائه می شود که یک تانسور درجه دوم است بطور مشابه با تنش و به شکل زیر بیان می شود و توجه داشته باشیم که شبیه به تنش این ماتریس نیز حالت تقارن دارد و 6 جز مستقل دارد. و مقادیر کرنش برش را با έxy=δxy نشان می دهند بطوریکه

وشبیه به تنشها در راستای که هیچ کرنش برشی نباشد مقادیر کرنش های اصلی را داریم به شکل زیر

و معادلات انتقال در کرنش نیز شبیه معادلات انتقال در تنش هستند و دو دایره موهر هم برای کرنش های می تواند در نظر گرفته شود
ثابت

در اینجا زا لحاظ ریاضی ماتریکس کرنش مورد بررسی قرار می گیرد و هدف این است که به مهندسین فهمانده شود که چطور می توان کرنشها و یا جابجایی ها را زا تنشهای اعمالی پیش بینی کرد و یا بر تماس یک روش ساده برای شروع این است که فرض کنیم هر جز تانسور کرنش یک ترکیب خطی از همه اجزا تانسور شش است. بعنوان مثال بزرگی هر جز تنش نقش موثری در بزرگی جز کرنش دارد. مثلا برای xx می توان رابطه زیر را نوشت.

از آنجاییکه 6 جز مستقل ماتریکس کرنش وجود دارد لذا 6 معادله مشابه می توان نوشت و اگر در نظر بگیریم که کرنش در جهت X فقط ناشی از تنش در جهت X است و معادله قبل بصورت زیر کاهش می یابد. جایی که یا این شکل ارتباط بطوریکه کرنش طولی رابطه خطی دارد با تنش طولی، برای اولین بار توسط روبرت در سال 1676 شروع شد مانند یک سیم تحت کشش، و برای این دلیل بیان کامل از کرنش وقتی است که .. حاصل هم 6 جز تنش است که بنام قانون کلی هوک معروف شد. بنابراین ارتباط کامل بین تنش – کرنش بصورت زیر بیان می شود. ( تانسور در 79 کتاب هارسون)
واقعا نیاز نیست که این معادله به طور کاامل نوشته شود. لذا معادلات بالا را می توان به شکل زیر باز نویسی کرد.
جایی که
ماتریس Coplasive matrix گویند. بطور کلی هر چه المان خاص در این ماتریس زیاد شود مشارکت آن در کرنش زیادتر خواهد بود. کمپلیاس شکلی از انعطاف پذیری است و عکس طبیعت است این ماتریس 6*6 که قبلا گفته شد که هر جز کرنش یک ترکیب خطی از 6 جز تنش است در می یابیم که
ثابت الاستیکی مستقل نیاز است تا مشخص شود یک ماده از قانون کلی هوک تبعیت می کند و در حالت کلی، اگر همان المان ها مقداری غیر صفر و مختلف داشته باشند ماده را بطور کامل می توان آنیروزتروپیک فرض کرد. در کاربردهای عملی ارتباط بینی تنش کرنش، لازم است که بدانیم تا چه اندازه می توان تعداد المان های غیر صفر را کاهش داد. به عبارت دیگر چه تعداید از المان های ماتریس بایستی در نظر گرفته شود تا یک ماده بطور کامل مشخص و تعریف شود. نکته دیگری که باید در نظر گرفته شود اینست که دیاگرام این ماتریکس چگونه است. شکل 10-5
میزان ایزوتروپی یک ماده مشخص می شود و بوسیله یکسری اصطلاحات مثلا اینکه آزمایش کرنش برشی یا نرمال ممکن است نتیجه یک تنش برشی یا نرمال باشد در یک تقریب اولیه فرض می کنیم که هیچ کوپلی بینی اجزا برشی و نرمال وجود ندارد و همچنین هیچ کوپلی در بینی اجزا برش در جهات مختلف نیز وجود ندارد.
این معنی اش اینست که همه المان های که با علامت های در ماتریس مشخص می شوند صفر شوند. می دانیم که ارتباط مستقیم بین کرنش نرمال و تنش نرمال بیان می شود بوسیله و این بخاطر اینست که مدول یانگ برابر است با نسبت تنش نرمال به کرنش نرمال. بنابراین همه المان هایی که در ماتریس بوسیله خطوط عمودی نشان داده شده اند یک حالت دو طرفه ای از مدول یانگ هستند و به دنبال آن ضریب پواسون نیز می تواند تعریف شود. و همه المان هایی که بصورت خطوط متقاطع نشان داده شده اند تقسیم شوند بر مدول یانگ و در نهایت المان هایی که در شکل 10-5 بصورت خطوط شیب درا به سمت راست نشان داده شده اند نشان می دهند نسبت کرنش برشی به تنش برشی را به صورت دو طرفه ای زا مدول برشی نشان داده می شوند. نتایج بالا در ماتریس زیر خلاصه شده است.
و ماده ای که بصورت این ماتریکس نشان داده می شود 9 جز ثابت الاستیکی مستقل دارد و بنام ماده ارتوتروپیک شناخته می شود. و خواص این 9 ماده عبارتند از 3 E1,E2,E3,G12,G23,G33,V21,V32,V31 چنین ماده ای در اثر ایجاد میکروترک در سنگ بکر بوجود می آید یا وقتی که در ماده تعداد حدود سه سیستم ناپیوستگی عمود بر هم با خواص متفاوت وجود داشته باشد. دو تا اندیس ضریب پواسون یعنی تاثیرات متفاوت در جهت محوری در هر مورد و خواننده بایستی توجه داشته باشد که رد حقیقت 6 ضریب پواسون وجود دارد. و تقارن ماتریس به ما نشان میدهد که در حالت ماتریس کمپلیانی می تواند کاهش یابد این یعنی ماتریس که بیانگر یک توده سنگ لایه ای و یا سنگ حاوی یک سیستم درزه می باشد./ در این حالت وقتی که صفحه ایزوتروپی موازی با صفحه محورهای 1و 2 باشد می توانیم بنویسیم

و ماتریس کملیانی بصورت زیر نوشته می شود
توجه شود که در ماتریس بالا مقدار جایگزین شده بوسیله زیرا دو صفحه ایزوتوپی بینی مدول برشی و مدول یانگ و ضریب پواسون وجود دارد. و بایستی توجه داشت که فقط برای شرایط ایزوتروپیک کاربرد دارد و ما نمی توانیم جانشینی مشابه ای برای یا داشته باشیم که خارج از صفحه ایزوتروپی هستند. بنابراین تعداد ثابت های الاستیک مستقل برای یک ماده 6 پارامتر نداریم بلکه 5 پارامتر داریم
در شرایطی کاملا ایزوتروپیک فرض کنیم مقادیر زیر می توانند کاهش یابند.

و با توجه به ایزوتروپی کامل می توان را از ماتریس بیرون کشید و ماتریس را بصورت خلاصه کرد. ص 82 کتاب
برای تعیین رفتار توده ابتدا رفتار سنگ بکر را تحت تاثیر نیروهای اعمالی و بعد ناپیوستگی و نهایتا ترکیبی در همه اینها را مورد بررسی قرار می دهم.
از سال 1960 که بحث مکانیک سنگ با دید ویژه ای شروع شد توجه به سنگ و بکر بیشتر از سایر موارد شد و شاید بخاطر دو دلیل زیر
1- مکانیک مواد جامد اهمیت ویژه ای داشت از لحاظ خواص فیزیکی و دوم روش مغزه گیری الماسی که نمونه های سنگ جهت آزمایش های آزمایشگاهی تهیه می شوند. این دو تا فاکتور باعث شدند که توجه خاص به سنگ بکر شود. از مواردی مهمی که پیرامون سنگ و بکر بایستی دانسته شود تغییر شکل پذیری مقاومت و گسیختگی سنگ بکر می باشد تاکید ویژه در این قسمت از سال 1966 آغاز شد که منحنی کامل تنش کرنش در این سال بدست آمد
منحنی کامل تنش کرنش در فشار تک محوری
در اینجا رفتار سنگ را تحت ساده ترین حالت بارگذاری مورد بررسی قرار می دهیم بدین منظور نمونه سیلندری از سنگ بکر را تحت بارگذاری محور قرار می دهم و منحنی نیرو و نسبت به جابجایی و نهایتا تنش روی کرنش را ترسیم می کنیم (شکل 601و 602) نمونه ای از این آزمایش را نشان می دهد که تنش از تقسیم نیرو بر سطح مقطع نمونه و کرنش از تقسیم جابجایی بر طول اولیه بدست می آیند. همانطور که در شکل دیده می شود قسمت های مختلف رفتاری را می توان دید. در قسمت اولیه منحنی تقعر به سمت بالا دارد که این به دو دلیل زیرا است
- نواقضی در تهیه نمونه کامل ناموازی بدون دو انتهای نمونه
- بسته بندی میکروترکها داخل سنگ بکر
بعد طی این قسمت وارد بخش با رفتار خطی می شویم ک هم کم و بیش مشابه با رفتار جسم الاستیک می باشد که شیب منحنی در این قسمت ثابت یعنی مدول الاستیته ثابت است که مدول هم برابر است با ... معینی یا شیب منحنی در ابتدا انتهای دو سر این رابطه خطی ( شکل 602)
دو تا شیب عبارتند از مدول مماسی و مدول متقاطع مدل سی عبارتست از شیب منحنی ... در سطح تنش 50% تنشئmax و مدول متقاطع که در هر قسمتی از بخش خطی منحنی بدست می آید به طور طبیعی هر دوی اینها تقریبی زا رفتار واقعی را بیان می کنند اما فقط برای کاربردهای ساده الاستیکی مفید و کافی هستند.
تغییرات مقدار مدول الاستیته و مدول متقاطع در سرتاسر منحنی تنش کرنش در شکل 603 نشان داده شده است توجه داشته باشیم که بخشی از منحنی بعد از تنش ماکزیمم گسیختگی است و قسمت منفی منحنی مدول مماسی بی معنی است. بدین جهت مدول متقاطع می تواند بدست بیاید باربرداری نمونه در هر نقطه ای از منحنی که این روند در شکل 604 نشان داده شده است فاکتور مهم دیگری که در منحنی وجود دارد تنش حداکثری است که نمونه می تواند تحمل کند که تنش حداکثر هست همان مقاومت فشاری تک محوری یعنی ... مهم است که توجه داشته باشیم که مقاومت فشاری یک پارامتر ذاتی ماده نیست. خواص ذاتی مواد به هندسیه نموه یا شرایط بارگذاری در آزمایش بستگی ندارند.ترکها از 50% مقاومت نهایی سنگ شروع به باز شدن می کنند و به طور پیوسته فراینده یا اولیه پیدا می کنند کاملا تخریب شود مورد نقطه مقاومت نهایی نمونه پر از ترکها محوری است اما هنوز برش بزرگ اتفاق نیفتاده است و زمانی اتفاق می افتد که نمونه نصف منحنی کاهشی را حل کرده باشد 0 بعد از نقطه ماکزیمم) اما بایستی توجه داشته باشیم در سایر مواد مهندسی مثل بتنی شکست صورت ناگهانی آزاد شدن انرژی همراه است که در منحنی کامل تنش، کرنش سنگها جا نمی گیرد. و نکته دیگری که وجود دارد این است که معمولا دستیابی منحنی کامل تنش کرنش سنگها بدلیل عدم صلبت،شنی کاری شکل است بلاخص بعد از نقطه مقاومت ماکزیمم و در قسمت کاهش مقاومت نمونه زیرا کاهش در تنش ظاهرا باعث افزایش کرنش می شود لذا تا حدودی تفسیر هم شکل می شود. و این بحث پیش می آید که کدامیک از تنش با کرنش باعث دیگری شده است اگر کرنش را دلیل تنش فرض کنیم واکنش سنگ بعد زا مقاومت نهایی به سادگی قابل تفسیر است.
زیرا بعنوان یک واقعیت اینکه خارج از یک کرنش معینی سنگ با کاهش ظرفیت تحمل بار گسیخته می شود.
که این بحث بخش بعد مفصل توضیح داده خواهد شد.
ماشینهای نرم و سفت و کنترل soft-stiff-servo-contvoned ماشین های نرم و سفت و کنترل در شکل 605 تاثیرات دو بخش کنترل و کنترل کرنش شرح داده شده اند. در این گراف محورها طوری انتخاب شده اند که پارامترهای مستقل رسم شدند در طول محور x اولنی گراف افزایش باد را روی نمونه نشان می دهد ( مثلا افزایش یکسری وزنها روی نمونه) وقتی که تنش برابر با مقاومت نهایی می شود وزن مرده باعث افزایش کرنش پیوسته در سطح تنش حداکثر می شود. و نتیجتا نمونه بطور غیر قابل کنترلی می شکند. و منحنی دوم فشار پیوسته روی نمونه را نشان می دهد بطوریکه دو انتهای نمونه به سمت همدیگر حرکت می کنند ( شبیه به اینکه یک پیچ را سفت می کنند) لذا تنش که مربوط به این حرکت می تواند بدون گسیختگی غیر قابل کنترل بالا و پایینی شود. این وضعیت با کوتاه شدن نمونه و اندازه گیری بار قابل بررسی است و منحنی حاصل را منحنی تنش کرنش کامل کنترل شده می نامند که برای اولین بار در سال 1966 بدست آمد.
و از انجاییکه سنگها معمولا منحنی بیشتری نسبت به ماینی در آزمایش دارند، حتی در شرایط کنترل کرنش لذا منحنی حاصل تنش کرنش نمی تواند بدست آید بدون اصلاح ماشینی
شکل 606 شرح شماتیکی ذهنی از یک ماشین آزمایش با سختی را نشان می دهد. هر دو نمونه و ماشینی سختی معینی را دارند هر آنچه که بار روی نمونه است یک مقدار بار مخالف و مساوی روی ماشینی است. بنابراین در قسمت پایینی گراف 606 نه تنها می توان گراف نیروی محوری و جابجایی محوری را برای نمونه رسم کرد بلکه بطور مشابه می توان انرا برای ماشینی نیز رسم کرد.
اینها را می توان روی دو کناره منحنی نشان داد زیرا فشردگی نمونه را مشت و کشیدگی در ماشین را منفی فرض می کنیم همانطور که نمونه تحت بارگذاری قرار می گیرد ماشینی هم کمک بار قرار می گیرد که بوسیله فلش در نمودار نشان داده شده است و همانطور که ظرفیت تحمل با نمونه کاهش می یابد در منطقه بعد زا مقاومت نهایی، ماشینی به طور الاستیکی با کاهش بار باربرداری می شود و هانطور که در شکل 606 نشان داده شده است ماشینی می تواند سخت و نرم باشد و در ماشینی این صلبیت یک پارامتر پیچیده ای است که به خیلی از اجزا ماشینی بستگی دارد.
مثل پلیت های در بارگذاری – سیستم هیدرولیکی ( سیال+شیلنگ و بازوها) و قاب ماشینی اگر ما همه اینها را به عنوان سیلندری به سطح مقطع A و طول Lو مدول Eفرض کنیم صلیب ما Stiffness برابر است با AB.
بنابراین صلبیت های ماشینی با افزایش A و کاهش L و افزایش E زیاد می شود. و این بدین معنی است که صلبیت شنی تابع این عوامل است و با تغییر اینها تغییر می کند. شکل 607 نیز یکی منحنی کامل تنش کرنش یک سنگ را نشان می دهد. در اینجا دو رفتار خطی از یک ماشینی نرم و سخت در نقطه A کمی بعد از مقاومت حداکثر نشان داده شده است می خواهیم نشان دهیم آیا ماشینی می تواند به طور کاملا الاستیک باربرداری شود بدون هیچ مداخله اپراتور بافر. در گراف سمت چپی منحنی باربرداری ماشینی در جهت AE شبیه به بار مرده است که قبلا 5 ذکر کردیم. ماشینی در طول این خط باربرداری می شود زیرا در هم نقاط نیروی محوری ناشی از باربردار الاستیک ماشینی بیشتر از بار است که نمونه می تواند حفظ کند( تحمل کند) در نتیجه گسیختگی انفجاری رخ می دهد.
گسیختگی: این دلیل اتفاق می افتد که در طول جابجایی DC ماشینی مقدار کاری برابر با DCEA می تواند اعمال کند در حالیکه نمونه فقط انرژی DCBA را نیاز دارد اینکار باعث ایجاد میکروترک در نمونه می شود و دو طول جابجایی DC و کار AEB مقدار انرژی مازادات که باعث پرتاب قطعات سنگ در جهات مختلف می وشد حالا می تواند براحتی این گراف را با گراف سمت راست مقایسه کرده و در حالیکه صلیب های ماشینی اینجا با شیب تندتری رسم شده اند در این حالت ماشینی به طور الاستیکی باربرداری نمی شود در طول خط AE زیرا نمونه ها به انرژی بیشتری از انرژی موجود نیاز دارد بنابراین اپراتور بایستی کرنش را زیاد کند تا بخشی از منحنی که بعد از نقطه ماکزیمم قرار دارد رسم کند. لذا نتیجه گیری می کنیم که اگر صلیب ماشینی آزمایش بیشتر از مقدار مطلق شیب در دو نقطه از قسمت کاهش منحنی کامل تنش کرنش سنگ باشد لذا سیستم بطور پیوسته پایدار خواهد بود و احتمال دستیابی به منحنی کامل تنش کرنش وجود دارد.
توجه داشته باشید درست است که ما ایمنی این روند را فقط آزمایش فشاری تک محوری بیان کردیم این می تواند در هر شرایطی کششی برشی، و بار خمشی سه نقطه ای نیز انجام شود.
لذا یک راه حل منطقی که بتوانیم منحنی تنش کرنش را بطور کامل داشته باشیم این است که ماشینی بسازیم که بزرگ باشد و برای ساتفاده مواد با مدول الاستیسیته بالا را مثلا سیال هیدرولکیشن جیوه باشد نهایتا ماشینی ساخته شد بنام سروکنترل البته بایستی توجه شود که روشی را که سرو کنترل برای بدست آوردن نمودار کامل تنش کرنش انجام می دهد متغیرات با روشی که ماشین های صلب انجام می دهند.
اصول اساسی Closed-loop conthel و کاربرد خاص برای بدست آوردن منحنی کامل تنش کرنش در شکل 609 نشان داده شده استو
هندسه نمونه- شرایط بارگذاری تاثیرات محیط:
در این قسمت تاثیر اندازه نمونه و شکل، شرایط بارگذاری زمان و درجه حرارت را در تعیین منحنی کامل تنش کرنش و رفتار مکانیکی سنگ بررسی می کنیم ما این را همه می پذیریم که تاثیر اندازه روی مقاومت اثر دارد یعنی کمه نمونه های کوچکتر مقاومت بیشتر از نمونه های بزرگتر دارند. این اثر اولینی بار بوسیله لئونارد داوینچی انجام شد کسی که متوجه شد سیم بلندتر به اندازه سیم کوتاهتر باقطر یکسان مقاومتر نیستند و در سال ها بعدتر گریفیث در سال 1921 نشان داد که لارم های نازک شیشه مقاومت کششی بیشتر از لام های ضخیم تر را شکند و بطو مشابه به پیدا شد شکل پذیری مواد با افزایش دما افزایش می یابد.
تاثیر اندازه:
شکل 11-6 تاثیر اندازه نمونه را در منحنی کامل تنش کرنش نشان میدهد و در صورتیکه نسبت طول به قطر ثابت قابل تاثیر مهم اینها هستند که هر دو مقاومت فشاری یک محوری و شکنندگی brittleness در نمونه های بزرگتر کاهش می یابند در نمونه هایی که حاوی میکروترک هستند، هر چه نمونه بزرگتر باشد تعداد میکروترکها بیشتر و بنابراین احتمال اینکه معایب بحرانی در نمونه باشد بیشتر است.
مدول الاستیک با اندازه نمونه تغییر با منحنی ندارد برای اینکه ارتباط بین تنش کلی و کرنش کلی یک واکنش میانگین است اما مقاومت فشاری که همان تنش حداکثری است که نمونه تحمل می کند خیلی حساس به نحوه توزیع ترکها در نمونه دارد.
نمونه های بزرگتر توزیع ترکهای متفاوت و معایب مختلفی دارند.

تاثیر شکل :
در این قسمت تاثیر شکل را بررسی می کنیم وقتی که حجم ثابت است اما شکل تغییر می یابد. تاثیر شکل در آزمایش فشاری تک محوری شکل 12-6 نشان داده شده است و روند نمودارهای نشان می دهد که مدول الاستیته متاثیر از شکل نمونه نیست و هر دوی مقاومت شکل پذیری با افزایش نسبت قطر با طول افزایش می یابند. دلایل این تفسیر متفاوت است بالا یکی در تاثیر اندازه گفته شد. زمانیکه یک نمونه تحت فشار تک محوری قرار می گیرد دو انتهای نمونه صفحات فولادی و ترجیحا برابر با قطر نمونه قرار می گیرند. 

فرمت این مقاله به صورت Word و با قابلیت ویرایش میباشد

تعداد صفحات این مقاله   52 صفحه

پس از پرداخت ، میتوانید مقاله را به صورت انلاین دانلود کنید

دانلود مقاله تعریف موتور

موتور دستگاهی است که انرژی شیمیایی را به انرژی مکانیکی تبدیل می کند و باعث حرکت اتومبیل می شود.
انرژی: قابلیت انجام کار را انرژی گویند.
ماشینها انرژی را به صورت شیمیایی – الکتریکی- مکانیکی- هسته ای و .... کسب می کنند.عمل ماشین تبدیل انرژی دریافتی به صورت دیگر از انرژی است. با انتقال انرژی دریافتی می باشد یک ماشین انرژی را مصرف نمی کند بلکه آن را منتقل می سازد و یا بصورتی دیگر آن را تبدیل می کند.
واحد کار و انرژی یکی است و برابر ژول(j ) است و چون کار انجام شده مقیاسی ا ز انرژی تبدیل شده و یا منتقل شده است.
نیرو: عاملی است که یا توجه به اثرهایی که روی یک جسم می گذارد، آن را می شناسیم نیرو می تواند سبب حرکت، سکون، چرخش، له شدن و کشیدن و .... یک جسم شود و نیروهای مختلف را براساس اثراتشان نامگذاری می کنند و احد نیرو در سیستم SI ، نیوتن متر(N.M ) می باشد.
تعریف توان: توان، کار انجام شده در واحد زمان است. توان یک ماشین مقیاسی است برای مقداری کاری که ماشین در یک زمان معین انجام می دهد.
=P توان کار
=W کار = توان
=T زمان زمان
واحدهای بزرگتر توان اسب بخار است که برابر 75 کیلوگرم بر ثانیه
=PS اسب بخار
تعریف وزن: برآیند نیروهائی که از طرف زمین برجسم وارد می شود، وزن جسم گویند.
تعریف وزن مخصوص: جرم واحد حجم یک ماده را چگالی یا وزن مخصوص گویند و واحد آن کیلوگرم بر مترمکعب می باشد و با واحد کوچکتر آن گرم بر سانتی متر مکعب
وزن مخصوص p=
جرم جسمM=
حجم جسمV=
دما: کمیتی مقایسه ای است که گرمی و سردی یک جسم را نشان می دهد. دما یکی از کمیت های اصلی سیستم SI است. واحد اندازه گیری آن کلوین(K ) می باشد. واحدهای دیگر آن سانتیگراد سلیبوس و فارنهایت می باشد، که برای تبدیل این دو واحد به یکدیگر از رابطه روبرو استفاده می شود.
خلاء چیست؟
فقدان هوا یا ماده دیگر را خلاء می نامند.
حرکت دورانی:
حرکت یک نقطه یا یک جسم را در یک مسیر دایره ای شکل حرکت دروانی می نامند.
حرکت جسمی که حرکت دورانی داشته باشد برحسب زاویه ای که گردش کرده است معین می شود زاویه بر حسب درجه اندازه گیری می شود. یک دور کامل میل لنگ( محیط دایره) 360 درجه می باشد.
اینرسی:
یکی از خواص ماده می باشد. اینرسی موجب می شود که هر ماده در مقابل تغییر سرعت یا تغییر جهت درجه حرکت مقاومت می کند. یک جسم ساکن تمایل دارد همیشه ساکن و جسم متحرک تمایل دارد همیشه با سرعت ثابت در یک جهت حرکت کند. موقعی که اتومبیل ساکن را بخواهیم حرکت دهیم یا به آن نیرویی وارد کنیم تا بر اینرسی آن غلبه کند. یا اگر بخواهیم از سرعت آن بکاهیم باید ترمز کنیم ترمز باید به اینرسی آن غلبه کند تا اتومبیل توقف نماید.
گشتاور:
یک نیروی پیچشی می باشد برای فرمان دادن اتومبیل در سر پیچ ها باید به فلکه فرمان اتومبیل گشتاور وارد شود. برای بازکردن یک پیچ به آن گشتاور وارد می کنیم. واحد گشتاور برحسب m.kg متر برکیلوگرم یا Ib.ft پوند فوت می باشد.
اصطکاک:
مقاومت در مقابل حرکت لغزشی بین دو جسم است که با هم تماس داشته باشند.
اصطکاک به سه دسته تقسیم می شود:
1- اصطکاک خشک( چوب روی زمین).
2- اصطکاک تر( دو جسم که بین آنها روغن وجود دارد).
3- اصطکاک غلظتی( حرکت گوه ای شکل روغن بین یاتاقانها و میل لنگ).
سیلندر:
استوانه ای که پیستون داخل آن حرکت رفت و برگشتی را دارد سیلندر نامیده می شو.( شکل 2)
نقطه مرگ بالا:
بالاترین نقطه ای که پیستون در حرکت داخل سیلندر از آن حد بالاتر نمی رود نقطه مرگ بالا نامیده می شود و با حروف T.D.C نشان می دهند.(Top-Died-Center ).

نقطه مرگ پائین:
پایین ترین نقطه ای که پیستون در حرکت داخل سلندر از آن حد پائین تر نمی رود نقطه مرگ پائین می نامند و با حروف B.D.C نشان می دهند.(Butem-Died-Center ).
کورس پیستون:
فاصله ای که پیستون در داخل سیلندر مابین نقطه مرگ بالا و پائین حرکت می کند کورس پیستون نامیده می شود( شکل 3)
حجم اولیه:
حجم طی شده توسط پیستون از نقطه مرگ پائین تا نقطه مرگ بالا را حجم اولیه می گویند.
محفظه احتراق:
حجم باقیمانده بین سرپیستون در نقطه مرگ بالا و سر سیلندر می باشد.
حجم کل سیلندر:
حجم اولیه و حجم اطاق احتراق را مجموعاً حجم کل سیلندر می گویند.
فشار کمپرس:
فشار کمپرس در اثر بالارفتن پیستون در زمان تراکم و کوچک شدن فضای بالای سیلندر بوجود می آید این کوچک شدن حجم باعث بالارفتن فشار و گرمای داخلی محفظه احتراق می گردد.

نسبت تراکم:
نسبت حجم کل سیلندر به حجم اطاق احتراق را نسبت تراکم گویند. یا نسبت گاز داخل محفظه احتراق را قبل و بعد از تراکم نسبت تراکم می نامند. در موتورهای بنزینی از 6 به 1 الی 12 به یک و در موتورهای دیزلی از 14 به یک الی 22 به یک می باشد.( شکل 4)

حجم اطاق احتراق+ حجم سیلندر
= نسبت تراکم
حجم اطاق احتراق
زمان( مرحله یا ضربه):
حرکت پیستون از نقطه مرگ به پایین یا بالعکس را یک زمان( یک مرحله) یک ضربه می نامند.
سیکل:
شروع یکی از زمانهای موتور تا شروع مجدد همان عمل را یک سیکل گویند.
موتورهای احتراقی به دو دسته تقسیم می شوند:
1- موتورهای احتراق خارجی( برونسوز)
2- موتورهای احتراق داخلی( درونسوز)

1- موتورهای احتراق خارجی( برونسوز):
در این موتور که در گذشته از آن استفاده می شد. سوخت در خارج از موتور مصرف شده و انرژی حاصل از آن آب موجود در دیگ مخصوص را به بخار تبدیل کرده و از نیروی بخار برای به گردش درآوردن موتور استفاده می شد.( شکل 5)
2- موتورهای احتراق داخلی( درونسوز):
در این نوع موتور که امروزه استفاده می شود سوخت داخل محفظه احتراق سیلندر سوخته و ایجاد قدرت می نماید.
برای ایجاد قدرت در موتورهای احتراق داخلی یا پستی چهار عمل
( مرحله یا زمان) در موتور انجام گیرد که عبارتند از: 1- مکش 2- تراکم 3- احتراق 4- تخلیه
موتورهای درون سوز به دو دسته تقسیم می شوند:
الف: موتورهای چهارزمانه بنزینی – دیزلی
ب: موتورهای دوزمانه بنزینی – دیزلی
تقسیم بندی موتورها از لحاظ سوخت: بنزینی- گازوئیلی- نفتی- الکلی- گازی و برقی و....
تقسیم بندی موتورها از لحاظ سیستم خنک کننده:
1- موتورهائی که بوسیله هوا خنک می شوند.
2- موتورهائی که بوسیله آب خنک می شوند.
تقسیم بندی موتور از لحاظ قرار گرفتن سیلندرها:
) الف- ردیفی)( ب- خورجینی یا V شکل)(د- موتورهای خوابیده – افقی)( ج- ستاره ای یا رادیال)( چ- متقابل)( ح- موتورهای W شکل)( خ- موتور و انگل)
تقسیم بندی موتور از لحاظ طرز قرار گرفتن سوپاپها:
1- ردیفی( معلق) 2- جنبی نوع L 3- نوع F 4 نوع T
طرز انجام چهار عمل در موتورهای چهارزمانه بنزینی:
1- مرحله مکش:
زمانیکه پیستون از نقطه مرگ بالا بسمت نقطه مرگ پائین حرکت می کند. در این حالت دریچه ورودی هوا باز و دریچه خروجی( دود) بسته می شود. بر اثر مکشی که در سیلندر ایجاد می گردد. مخلوط هوا و سوخمخت از راه سوپاپ هوا وارد سیلندر می شود. در این مرحله میل لنگ نیم دور یا 180 درجه گردش کرده است.( شکل 7)
2- مرحله تراکم:
زمانیکه پیستون از نقطه مرگ پایین بطرف نقطه مرگ بالا حرکت می کند و با بالارفتن پیستون هر دو سوپاپ دود وهوا بسته است این حرکت باعث متراکم و فشرده شده( حدود 120 تال 150 پوند بر اینچ مربع یا 8-10 کیلوگرم بر سانتیمتر مربع) مخلوط سوخت و هوا شده که این عمل باعث بالارفتن درجه حرارت و فشار داخل سیلندر می گردد باید توجه داشت در این حالت وزن مخلوط هیچگونه تغییری نمی کند. میزان فشار تراکم و درجه حرارت بستگی به نسبت تراکم موتور دارد. در این مرحله نیز میل لنگ نیم دور یا 180 درجه گردش می کند.( شکل 8)
3- مرحله احتراق( قدرت)
در انتهای زمان تراکم یعنی چند درجه از دوران میل لنگ مانده که پیستون به نقطه مرگ بالا برسد شمع جرقه زده و باعث احتراق هوا و بنزین می گردد. احتراق مخلوط بسیار سریع انجام شده انرژی حرارتی سوخت آزاد و موجب بازشدن مولکولها گردیده و این انبساط باعث فشار زیاد( حدود 600 پوند بر اینچ مربع) در اطاق احتراق شده و پیستون را بطرف پائین می راند.
این فشار در حین پایین آمدن پیستون بشدت افت پیدا کرده، این مرحله احتراق یا قدرت عمل مفید سیکل می باشد که تولید انرژی و حرکت میل لنگ را بوجود می آورد حرکت رفت و برگشتی پیستون با کمک شاتون به میل لنگ منتقل شده و تبدیل به حرکت دورانی می گردد لازم به توضیح است که هر دو سوپاپ در این مرحله بسته است. میل لنگ هم برای این مرحله نیم دور یا 180 در جه گردش می نماید.(شکل 9)

4- مرحله تخلیه:
زمانی که پیستون از نقطه مرگ پایین به سمت نقطه مرگ بالا حرکت کرده و این زمان سوپاپ دود باز وسوپاپ هوا بسته می باشد. فشار تراکم باعث خروج دود و مواد باقی مانده حاصل از احتراق از طریق ماینفولد دود می گردد. توضیح اینکه در این مرحله هم میل لنگ نیم دور یا 180 درجه گردش می کند. توجه جمعاً در موتورهای چهارزمانه برای انجام چهار مرحله میل لنگ به دو دور یا 720 درجه گردش نیاز دارد.( شکل 10)
(طرز انجام چهار عمل در موتورهای چهارزمانه دیزل)
1- مرحله مکش یا تنفس:
پیستون از نقطه مرگ بالا به سمت نقطه مرگ پایین حرکت می نماید. در این مرحله سوپاپ هوا باز و سوپاپ دود بسته است و فقط هوای خالص در اثر مکش پیستون وارد سیلندر می شود.( شکل 11)
2- مرحله تراکم:
پیستون از نقطه مرگ پایین به سمت نقطه مرگ بالا حرکت می نماید. در این مرحله هر دو سوپاپ هوا و دود بسته می باشد و فشار تراکم در این مرحله به 30 تا 60 آتمسفر رسیده و درجه حرارت داخل سیلندر به 600 تا900در جه سانتی گراد افزایش می یابد. کمی قبل از نقطه مرگ بالا سوخت مایع( گازوئیل) تحت فشار زیاد بوسیله پمپ انژکتور به داخل سیلندر تزریق می شود گازوئیل ضمن برخورد با هوای گرم و فشرده سیلندر مشتعل می شود.
زمان پایان تزریق سوخت تا شروع احتراق را زمان تأخیر احتراق گویند و این زمان لااقل یکهزارم تا چهارهزارم ثانیه است تزریق سوخت توسط پمپ مخصوص( انژکتور) انجام می گیرد وظیفه این پمپ هدایت مقدار معینی سوخت و ارسال آن در زمان معین به انژکتور است. انژکتور وظیفه پودرکردن وتزریق سوخت به سیلندر را به عهده دارد نسبت تراکم در موتور دیزل 16 به 1 تا 22 به 1 می باشد.( شکل 12)
3-مرحله احتراق( قدرت):
پیستون در اثر انبساط گاز سوخته شده بطرف پائین حرکت کرده و کار با ایجاد می کند در این زمان هر دو سوپاپ هوا و دود بسته است فشار احتراق در این زمان 60 تا 80 آتمسفر است که با اتخاذ تدابیر در تزریق سوخت می توان فشار را تا پایان احتراق تقریباً ثابت نگه داشت.( شکل 13)
4- مرحله تخلیه:
پیستون از نقطه مرگ پایین به سمت نقطه مرگ بالا حرکت می کند. سوپاپ دود باز و هوا بسته، دود ایجادشده در سیلندر در اثر فشار پیستون به خارج هدایت می شود.
توضیح:
در موتور چهارزمانه دیزل مثل( موتور بنزینی) هر مرحله 180 درجه گردش میل لنگ می باشد که با دو دور گردش یا 720 درجه یک سیکل کامل انجام می شود.( شکل14)
فرق بین موتورهای چهارزمانه دیزلی و بنزینی
موتور دیزل:
1- فشار تراکم حدود 30 تا 60 آتمسفر است این فشار بعلت مقاومت محدود و مصالح موتور محدود است.
2- نسبت تراکم 16 به 1 الی 22 به 1 است.
3- اشتعال سوخت بطور خودسوزی و بوسیله تراکم زیاد انجام می شود.
4- حداکثر فشار احتراق 80 تا 60 آتمسفر است.
شکل (14)
موتور بنزینی
1- فشار تراکم 8 تا 12 آتمسفر است. این فشار بعلت خودسوزی موتور محدود است.
2- نسبت تراکم 6 به 1 الی 12 به 1 است.
3- اشتعال سوخت بوسیله جرقه های خارجی انجام می شود.
4- حداکثر فشار احتراق 40 تا 20 آتمسفر است.

فرق از نظر ساختمان
موتورهای دیزل:
1- سنگین و محکم
2- دارای پمپ انژکتور و سوپاپ فشار
3- سوخت ارزان قیمت و مقاوم در مقابل تبخیر و غیر خطرناک
موتورهای بنزینی:
1- سبک
2- دارای کاربراتور- کوئل- دلکو- شمع
3- سوخت گران قیمت- رقیق وخطرناک از نظر آتش سوزی
ب: موتورهای احتراق داخلی دوزمانه:
این موتورها اکثراً در موتور سیکلتها – قایق های موتوری و غیره.... بکار می رود. در این موتورها برای هر دو گردش میل لنگ یک احتراق صورت می گیرد. یعنی با گردش 360 درجه میل لنگ چهار عمل در این موتور صورت می گیرد دراین موتورها سوپاپ به آن شکل موتورهای چهارزمانه وجود ندارد.
بلکه داخل سیلندر مجراهائی وجود دارد که بوسیله خود پیستون یا سوپاپ های یک طرفه باز و بسته می شوند. داخل کارتر این موتورها فاقد روغن می باشد. کارتر این موتور کاملاً آبندی بوده و به محفظه میل لنگ معروف است. که پیش تراکم در آنجا صورت می گیرد روغن به نسبت 25 به 1 با بنزین مخلوط می شود و عمل روغن کاری را انجام می دهد و بخاطر همین در این موتورها از بلبرینگ بجای یاتاقان برای میل لنگ استفاده می کند. این موتورها فاقد رینگ روغنی می باشد در ضمن رینگ های کمپرسی هم در محل خود گردش نمی کند و به همین منظور به خاطر جلوگیری از گردش رینگ در محل قرار گرفتن آن خار وجود دارد و از رینگ نوع خاری استفاده می شود و مراحل کار بدین صورت است:
1- احتراق و تخلیه پیش تراکم: زمانی که پیستون از نقطه مرگ بالا بسمت نقطه مرگ پائین می آید نیم دور اول( 180 درجه گردش میل لنگ)
2-تراکم – تنفس: زمانی که پیستون بالا می رود. نیم دور دوم( 180
در جه دوم) جمعاً 360 درجه گردش میل لنگ
طرز کار موتورهای دوزمانه بنزینی:
1- فرض براینکه پیستون کاملاً در نقطه مرگ بالا قرار گرفته دراین لحظه شمع جرقه می زند و پیستون با سرعت به سمت پائین حرکت می کند. پس از اینکه پیستون نصف مسیر را طی کرد از برابر مجرای خروجی که به اگزوز متصل می باشد عبور می کند و دریچه خروج دود بازشده و دود تخلیه می شود.در همین لحظه مجرای انتقال به خاطر اینکه پیستون از مقابل سوراخ آن می گذرد بازشده و در اثر فشاری که پیستون حین پائین رفتن به مخلوط متراکم شده داخل محفظه وارد می کند.
از آن مسیر مخلوط به بالای پیستون راه پیدا می کند. سطح بالای پیستون طوری طراحی شده که این مخلوط به بالای سیلندر می رود و از بالا باعث جاروکردن داخل سیلندر از دود حاصل احتراق می شود و تقریباً کلیه دودها از راه مجرای خروجی تخلیه می شود تا این مرحله پیستون از مرگ بالا به مرگ پائین رسیده است پس با نیم دور گردش میل لنگ یعنی 180 د رجه سه عمل( احتراق، تخلیه، پیش تراکم) انجام شده است.
2- وقتی که پیستون از نقطه مرگ پائین به سمت نقطه مرگ بالا حرکت می کند ابتدا مجرای ورودی که به کاربراتور متصل می باشد و در انتهای سیلندر قرار دارد با گذشتن پیستون از برابر آن مجزا بازشده که در اثر بالارفتن پیستون خلائی در محفظه میل لنگ صورت می گیرد که باعث مکش مخلوط به داخل محفظه می شود. در ضمن در همین موقع که پیستون به سمت بالا حرکت می کند مخلوطی که قبلاً در محفظه میل لنگ متراکم شده و به بالای پیستون راه یافته بود را کاملاً متراکم می کند که چند درجه مانده به نقطه مرگ بالا شمع جرقه می زند و عمل احتراق صورت می گیرد.
3- پس در مرحله دوم که پیستون از پائین به سمت بالا می رود و نیم دور دوم گردش میل لنگ هم می باشد. عمل تنفس و تراکم صورت می گیرد.
( شکل 15)
فرق بین موتورهای چهارزمانه و دوزمانه
چهارزمانه:
1- موتور چهارزمانه دردو دور گردش میل لنگ یا 720 درجه یکبار عمل احتراق صورت می گیرد.
2- سیستم روغنکاری جداگانه دارد.
3- دارای رینگ روغنی می باشد و رینگ چرخش دارد.
4- یک کارتو برای تمام سیلندرها دارد.
5- دارای سوپاپ می باشد.
6- از یاتاقان برای میل لنگ استفاده می شود.
7- موتور چهارزمانه کمتر گرم می کند.
8- موتور پیچیده و سنگین داشته و وسایل و تجهیزات زیاد دارد و تعمیرات آن مشکل و دارای هزینه زیادی می باشد.
دوزمانه:
1- موتورهای دوزمانه در هر یک دور گردش میل لنگ یکبار عمل احتراق صورت می گیرد.
2- سیستم روغنکاری ندارد و روغن با سوخت مخلوط می شود.
3- فاقد رینگ روغنی و رینگهای ثابت می باشد.
4- برای هر سیلندر یک کارتر جداگانه دارد.
5- فاقد سوپاپ می باشد.
6- فاقد یاتاقان بوده و از بلبرینگ استفاده می شود.
7- بعلت دوبرابر بودن تعداد احتراق گرم می کند.
8- دارای موتور ساده- سبک- و اقتصادی تر نسبت به موتور چهارزمانه است و تجهیزات آن آسانتر می باشد.
عیب یابی موتور
1- کنترل و بازرسی لقی طولی میل سوپاپ:
فاصله بین محور یاتاقان جلو و پلاک( واشر گلوئی را زمانی که میل سوپاپ روی پایه مخصوص قرار داده ایم) با فیلر اندازه می گیریم که این فاصله از(03/0 تا 08/0) میلیمتر می باشد.( شکل 163)
2- کنترل خمش میل سوپاپ:
دومحور یاتاقانی کناره را روی دو پایه جناغی که روی صفحه صافی قرار دارد می گذاریم سپس ساعت را روی یکی از یاتاقانهای میل سوپاپ قرار داده و میل سوپاپ را بوسیله دست یک دور کامل می گردانیم و مقدار خمش را بدست می آوریم که نباید از 05/0 میلیمتر تجاوز کند. در صورت بیشتر بودن می توانیم آن را بوسیله پرس در حالت سرد صاف نمائیم.

3- کنترل لقی جانبی بوسیله ساعت اندازه گیر:
میل سوپاپ را به سمت عقب حرکت می دهیم سپس ساعت را بامقداری پیش فشار روی آن قرار می دهیم و ساعت را صفر می کنیم با کشیدن دنده به سمت جلو و فشارآمدن روی سوزن لقی جانبی را نشان می دهند.
زنجیر سفت کن:
زنجیر سفت کن همانطور که از اسم آن پیداست برا ی گرفتن شلی زنجیر و کم کردن صدای چرخ دنده ها بوده و همچنین از سائیدگی زنجیر چرخ دنده ها جلوگیری می کند. در نتیجه تایمینگ سوپاپها بهم نخورده و سوپاپها بموقع باز و بسته می شود. امروزه در اغلب موتورها زنجیره سفت کن اتوماتیک نصب شد ه است این نوع زنجیر سفت کن ها با فشار روغن موتور و فنر کار می کند. روغن موتور با فشار وارد سیلندر زنجیر سفت کن شده و پیستون مربوطه را روی قسمت لاستیکی فشار اده و از شل شدن زنجیر جلوگیری می کند.
هرچند زنجیره های کوتاه نیاز به زنجیر سفت کن ندارند ولی اغلب از آن استفاده می شود.
اغلب زنجیر سفت کن ها مجهز به قطعهای جغجغه ای مانندی هستند که ازبرگشت قطعه لغزنده جلوگیری می کند. در موتورهایی که میل بادامک آن در سرسیلندر واقع شده از زنجیر سفت کن که شامل یک تیغه فنری با پوشش نئوپرین در طرف شل زنجیر و یک صفحه لاستیکی را با پوشش نئوپرین در طرف دیگر آن می باشد و گاهی از چرخ دنده کمکی قابل تنظیم استفاده می کنند.
تایم میل لنگ و میل سوپاپ:
یکی از نکات مهم که در بستن موتور تایم گیری و دقیق درگیری نمودن میل لنگ و میل سوپاپ می باشد.در صورت غلط بودن این درگیری موتور روشن نشده و در صورت روشن شدن بد کار می کند.
علت و دلیل تایم گیری:
در زمان تنفس و با توجه به دیاگرام سوپاپها توأم با پائین آمدن پیستون سوپاپ هوا بازشده و عمل تنفس انجام می شود. همینطور در زمان تخلیه همراه با بالا آمدن پیستون سوپاپ دود بازشده و عمل تخلیه انجام می شود. بدیهی ا ست در زمانیکه پیستون پائین می آید اگر بازشدن سوپاپ هوا و بسته شدن سوپاپ دود در زمان معین انجام نشود باعث عدم کارکرد صحیح موتور خواهد شد. پس جهت میزان کردن و تطبیق اعمال میل سوپاپ و میل لنگ در زمان جمع کردن موتور در یکی از مراحل چهار عمل که بهترین مرحله، مرحله مکش می باشد زمان بازی سوپاپ و حرکت پیستون را یکنواخت و هم زمان می کنیم.
علامتهای تایمینگ روی چرخ دنده ها:
برروی چرخ دنده ها: سینی جلو: سرسیلندر، فایویل، پولی سرمیل لنگ، پوسته کلاچ، علامتهایی از تل سمبه، خط بریدگی، حرف لاتین و یا در جه بندی دیده می شود و یا در موتورهایی که از زنجیر استفاده می شود معمولاً بر روی هر یک از چرخ دنده ها علامت گذاشته شده ضمناً روی زنجیر هم دوتا از دنده ها با رنگ مشخص شده که این علامت ها برای تایم گیری استفاده می شود.
تایم میل لنگ و میل سوپاپ زمانی که علامت روی دنده ها وجود دارد.
1- اگردرگیری میل لنگ و میل سوپاپ بوسیله زنجیر باشد در این حالت روی هر یک از دنده های میل لنگ و میل سوپاپ روی برجستگی یکی ازدنده های آن با سمبه نشان علامت می زنند و به همین ترتیب روی دو حلقه از لایه های زنجیر زنگ زده و با دو لایه از جنس و یا رنگ دیگری انتخاب می کنند که براحتی قابل تشخیص باشد. اگر دولایه مشخصه زنجیر کاملاً روی علائم دنده میل لنگ و میل سوپاپ قرار گیرد زمان باز وبسته شدن سوپاپها و حرکت پیستونها تنظیم است.
2- گاه مشاهده می شود که زنجیر فاقد علامت است ولی هر یک از دنده ها( میل لنگ و میل سوپاپ) دارای یک علامت می باشد که در این حالت دو علامت باید هنگام جازدن زنجیر در مقابل یکدیگر قرار گیرند و صحت ان را در حالی که روی دو علامت خط کش قرار داده ایم بررسی می نمائیم تا در یک امتداد مقابل یکدیگر و در نزدیکترین فاصله نسبت به هم قرار داشته باشند.
3- نوع دیگر درگیری مستقیم دنده میل لنگ و میل سوپاپ است که در این حالت معمولاً یکی از دنده ها دارای دو علامت و دیگری دارای یک علامت می باشد که در این حالت کافی است موتور را بگردانیم دقت نمائیم که علامت یک دنده بین دو دنده دیگر واقع گرد.
4- در نوع دیگری که چرخ دنده میل لنگ و میل سوپاپ بوسیله تسمه درگیر می شوند: دراین نوع یک علامت روی پولی میل لنگ و علامت دیگری روی چرخ تسمه محرک میل دلکو و علامتی هم روی چرخ تسمه میل سوپاپ وجود دارد که در بالای سر سیلندر قرار می گیرد.
هرگاه سه علامت روی چرخ تسمه ها با علامتهای ثابت روی بدنه همآهنگ شود تایمیگ سوپاپها همآهنگ می باشند.
طرز جازدن چرخ دنده های میل لنگ و میل سوپاپ در حالتی که علامت نداشته باشند، ممکن است موتورهایی باشند که فاقد علامت روی چرخ دنده بوده و یا اینکه تعداد علامتهای حک شده روی آن خیلی زیاد و ناخوانا و یا اینکه دنده میل سوپاپ تعویض شده و دنده جدید فاقد علامت باشند.
قبل از تایمگیری بدون علامت لازم است با نکات زیر آشنا شده و سپس با دقت به آنها عمل کرده تایم گیری بطور صحیح انجام شود.
وقتیکه علامتهای مشخصه برحسب درجه هستند، میبایستی نقطه مرگ بالا را کاملاً دقیق مشخص کنیم.
بدست آوردن نقطه مرگ بالا از طریق مختلف 1- می توان بطور تقریبی زمانیکه میل لنگ را بسمت عقربه های ساعت می گردانیم در ضمن با قراردادن انگشتان دست روی پیستون شماره یک آخرین نقطه حرکت پیستون را مشخص کنیم محلی که پیستون می خواهد تغییر جهت بدهد نقطه مرگ بالاست.
2- با ساعت پایه مغناطیسی می توان بطور دقیق نقطه مرگ بالا را بدست آورد. بدین ترتیب که پایه ساعت را روی بلوک قرار داده و سوزن ساعت را داخل سیلندر یک روی پیستون قرار می دهیم. سپس با چرخاندن میل لنگ بسمت راست و یا بالاآمدن پیستون یک عقربه ساعت شروع به حرکت کرده و عقربه ساعت بسمت جلو می چرخد با ادامه دادن حرکت و بالاآمدن پیستون در یک نقطه عقربه ساعت شروع به عقب رفتن کرده که این عمل راچند بار خیلی آرام تکرار می کنیم تا بالاترین نقطه ای که عقربه ساعت را نشان می دهد که همان نقطه مرگ بالا می باشد بدست آید. و برای اینکه این نقطه برای همیشه ثابت بماند در زمانیکه ساعت نقطه مرگ بالا را نشان می دهد با سمبه یک علامت روی یکی از دنده های فلایویل زده و درست در مقابل آن علامت روی پوسته موتور هم یک علامت دیگر می زنیم. این دو علامت به ما کمک می کنند برای دفعات بعدی که می خواهیم سیلندر یک را در نقطه مرگ بالا قرار دهیم دیگر احتیاجی به ساعت نباشد با قرارگرفتن این دو علامت رو بروی هم نقطه مرگ بالا بدست می آید.
3- علامتهایی که برروی پولی میل لنگ یا ضربه گیر جلوی میل لنگ و همچنین در بعضی موتورها برروی فلایویل قرار گرفته است در اصل جهت تنظیم دلکو می باشد ولی در صورت لزوم می توان از آنها برای نقطه مرگ بالا نیز استفاده کرد.( شکل 171)
پائین آوردن پیستون در حد زاویه موردنظر
مثلاً اگر بخواهیم پیستونی را 30 درجه قبل از نقطه مرگ بالا قرار دهیم به روشهای زیر عمل می کنیم:
1- در بعضی از اتومبیلها علامتی روی فلایویل یا روی پولی میل لنگ نصب شده که با دانستن مقدار این علامت می توان پیستون را در حالت موردنظر قرارداد.(مثلاً در کاتالوگ پیکان فاصله گام دو دندانه روی پولی میل لنگ را 5 درجه گفته است).
2- روش دیگر باین صورت می باشد. مثلاً اگر ما 12 درجه قبل ا زنقطه مرگ بالا را لازم داشتیم می توان به این روش بدست آوریم. قطرپولی میل لنگ را بوسیله کولیس یا یک متر فلزی بطور دقیق اندازه می گیریم. عدد بدست آمده رادر عدد 14/3 ضرب می کنیم تا پیرامون آن بدست آید. حالا با استفاده از یک تناسب ساده می توانیم فاصله 12 د رجه را برحسب میلیمتر مشخص نموده و از نقطه مرگ بالا که قبلاً روی پولی مشخص و علامت گذاری شده است از سمت راست آن اندازه و علامت گذاشت( این نقطه نشان دهنده 12 درجه قبل از نقطه مرگ بالا می باشد) مثال: 12 درجه مانده به نقطه مرگ بالا را پیدا کنید. چند درجه می شود.
( پس از اندازه گیری قطر پولی مساوی 14 سانتی متر) محیط

پس به ترتیب بالا 12 درجه مانده به نقطه مرگ بالا را به میلیمتر تبدیل می شود.
تایم میل لنگ ومیل سوپاپ زمانی که علامت وجود ندارد:
1- بطریقه ساعت و آوانس سوپاپ هوا:
در این روش که بسیار دقیق می باشد لازم است که مقدار آوانس سوپاپ هوا را دانسته لقی سوپاپ هوا را در حالت سرد بدانیم. برای این منظور ابتدا پیستون سیلندر یک را در نقطه مرگ بالا قرار داد.( طبق روشهای گفته شده) و سپس باندازه آوانس سوپاپ هوا پیستون یک را در قبل از نقطه مرگ بالا قرار می دهیم( با توجه به روشهای ذکر شده) سپس تایپت و میل تایپت سوپاپ هوای سیلندر مشابه یک یعنی(چهار) را در جای خود قرار می دهیم و پس از آن نوک ساعت اندازه گیر را روی یمل تایپت قرار داده و با چرخاندن میل سوپاپ بسمت گردش( اگر با زنجیر در گیر شده بسمت گردش میل لنگ و اگر دنده به دنده درگیر شده عکس گردش میل لنگ) و زمان حرکت بادامک میل سوپا که تایپت و میل تایپت می زند با ساعت بدست می آوریم سپس در این حالت ساعت را صفر کرده و به گردش میل سوپاپ ادامه می دهیم تا ساعت مقدار لقی سوپاپ هوا را نشان بدهد مثلاً 30/0 دراین موقع دنده میل لنگ و میل سوپاپ را درگیر می کنیم.
2- بطریقه فیلر و آوانس سوپاپ هوا:
این روش هم مانند روش قبل دقیق می باشد باید مقدار آوانس سوپاپ هوا را بدانیم و لقی سوپاپ هوا را نیز بدانیم.
روش کار بدین صورت می باشد که ابتدا پیستون یک را به نقطه مرگ بالا آورده و سپس به اندازه آوانس سوپاپ هوا پیستون یک را در قبل از نقطه مرگ بالا قرار می دهیم. سپس موتور را جمع کرده اگر میل سوپاپ داخل باشد و اگر میل سوپاپ رو باشد که حتماً این کار باید انجام شود. اگر میل سوپاپ داخل است فقط قالپاق دنده میل لنگ و میل سوپاپ را نبسته و دنده ها را در گیر نمی کنیم و اگر میل سوپاپ رو است زنجیر را روی میل لنگ انداخته و برای هر دو حالت سر سیلندر را در محل خود قرار می دهیم و آن را با گشتاور معین پیچ هایش را می بندیم. سپس با گرداندن میل سوپاپ سوپاپهای آنرا فیلر می کنیم.
مخصوصاً سوپاپهای سیلندر مشابه یک( چهار) را سپس در ادامه کار نازکترین فیلر را انتخاب کرده و مابین اسبک و ساق سوپاپ هوای سیلندر چهار قرار می دهیم و میل سوپاپ را بسمت گردش می گردانیم تا زمانیکه اسبک و ساق سوپاپ فیلرها را گاز بگیرد.( یعنی همینطور که میل سوپاپ رامی گردانیم و نازکترین فیلر مابین اسبک و فیلر و سوپاپ قرار گرفته با فیلر بازی می کنیم) هرجا که فیلر دیگر حرکت نکرد آنجا زمانی است که اسبک می خواهد روی ساق سوپاپ فشار وارد کند و آن را باز نماید پس( در این حالت پیستون باندازه آوانس سوپاپ هوا قبل از نقطه مرگ بالا قرار دارد و در ضمن درست اول بازشدن سوپاپ هوا هم می باشد) که دنده ها را جا می زنیم یا زنجیر را درگیر می کنیم.
3- روش قیچی کردن:
درا ین روش پیستون یک را در نقطه مرگ بالا قرار داده و با قراردادن تایپت و میل تایپت سوپاپها سیلندر مشابه یک( یعنی چهار) و چرخاندن میل سوپاپ در جهت گردش آن زمانیکه تایپت دود بالا آمده و سپس به پائین رفت هنگامیکه تایپت هوا می خواهد بالا بیاید سوپاپها در حالت قیچی یا( بالانس) می باشند یعنی آخر بسته شدن سوپاپ دود و اول بازشدن سوپاپ هوا در این زمان بخاطر اینکه پیستون یک را درنقطه مرگ بالا قرار داده بودیم و سوپاپها هم در حالت قیچی قرار گرفته اند. درگیری دنده میل لنگ و میل سوپاپ را انجام می دهیم.
ترتیب احتراق:
فاصله بین انجام هر یک از چهار عمل موتور چهار سیلندر 180 در جه می باشد می دانیم که پیستونهای مشابه با هم بالا و پائین می روند ولی کارهایی که انجام می دهند متفاوتند.
پس زمان احتراق آنها نیز فرق می کند شناخت ترتیب احتراق در فیلرگیری و وایرچینی مورد استفاده قرار می گیرد. در ضمن یکی از دلایل انتخاب ترتیب احتراق متوازن کارکردن میل لنگ و کاهش ارتعاشات آن می باشد.
بدست آوردن ترتیب احتراق:
چون استاندارد ترتیب احتراق از سیلندر یک شروع می شود بنابراین سوپاپهای سیلندر مشابه یک را قیچی کرده و سپس میل لنگ را بآرامی می چرخانیم و به سوپاپهای سیلندرهای دیگر توجه می کنیم. همینکه سوپاپهای سیلندری به حالت قیچی درآمد سیلندر مشابه حالت احتراق است به همین ترتیب تا سیکل تکرار شود ادامه می دهیم.
2- از این روش فقط در موتورهای چهارسیلندر می توان استفاده کرد. باین ترتیب ابتدا شمعها را باز کرد و در محل قرار گرفتن شمعها چوب پنبه یا پارچه قرار می دهیم و با چرخاندن موتور و با بیرون پریدن چوب پنبه ها به ترتیب احتراق موتور پی می بریم.
ترتیب احتراق موتور چهارسیلندر:
با توجه به مطلب فوق می دانیم که زاویه بین لنگهای موتور چهار سیلندر 180 درجه می باشد دراینصورت لنگ شماره 1 و 4 با هم و دو لنگ شماره 2 و 3 نیز با هم بالا و پائین می روند که در نتیجه ترتیب احتراق که در موتورهای چهار سیلندر ردیف مورد استفاده قرار می گیرد برطبق یکی از دو حالت زیر می باشد.
2-4-3-1 این نوع بیشتر معمول است( پیکان) و 2-3-4-1 فولکس واگن
ترتیب احتراق موتور 6 سیلندر( ردیف)
با توجه به اینکه می دانیم که زاویه بین لنگهای میل لنگ موتور 6 سیلندر 120 درجه می باشد. بنابراین هر دو لنگ شماره 6 و 1 -4 و 3-5 و 2 با هم بالا و پائین می روند و در هر دو گردش میل لنگ 6 احتراق انجام می گیرد.
4-2-6-3-5-1 بیشتر معمول است. 5-3-6-2-4 کمتر
ترتیب احتراق موتور 8 سیلندر( ردیفی )
در موتورهای 8 سیلندر زاویه بین لنگهای میل لنگ درجه می باشد. بنابراین لنگهای شماره 8 و 1-5 و 4-6 و 3-7 و 2- با هم بالا و پائین می روند و در موتورهای 8 سیلندر در هر دور گردش میل لنگ 8- احتراق انجام می گیرد.
این نوع بیشتر معمول است 4-7-3-8-5-2-6-1 (1
4-7-6-8-5-2-3-1 (2
ترتیب احتراق در موتورهای 8 سیلندر V شکل:
زمانی که سیلندر های طرف چپ 1 تا 4 و طرف راست 5 تا 8 باشد.
2-7-3-6-8-4-5-1 یا 8-7-3-6-2-4-5-1 و در صورتیکه سیلندرهای طرف چپ اعداد فرد 7-5-3-1 و طرف راست اعداد زوج باشند 3-4-5-6-2-7-8-1 یا 3-6-5-4-8-7-2-1 ترتیب احتراق در بیشتر موتورها روی مانیفولد روی قاپاق سوپاپ یا بدنه موتور از طرف کارخانه سازنده حک شده است.
طریق وایرچینی:
بعد از اینکه به روشهای فوق ترتیب احتراق را بدست آوردیم و کار را برای وایرچینی آماده کردیم باین صورت عمل می کنیم.
به هر طریق که احتراق سیلندر یک را بدست آوردیم( قیچی سیلندر چهار- کمپرس گرفتن سیلندر یک و بالا آوردن پیستون به نقطه مرگ بالا در ابتدا احتراق) و با نگاه کردن به چکش برق و درب دلکو که چکش برق زیر کدامیک از کنتاکتهای درب دلکو می باشد بعد از فهمیدن این موضوع اولین وایر را روی کنتاکتهای درب دلکو که چکش برق زیر آن قرار داده گذاشته و سر دیگر وایر را به شمع یک وصل می کنیم و با دقت باین موضوع که چکش برق به چه سمت گردش می کند( مثلاً به سمت راست) دومین کنتاکت درب دلکو از سمت راست را به شمع سه و سومین کنتاکت از سمت راست درب دلکو را بوسیله وایر به شمع چهار و چهارمین کنتاکت از سمت راست درب دلکو را بوسیله وایر به شمع دو وصل می کنیم.(شکل 172)
تایم دلکو:
منظور از تایم دلکو همانطوریکه در تایم میل لنگ و میل سوپاپ گفته شد زمانی ما می توانیم حداکثر قدرت را از موتور کسب کنیم که زمان بالا و پائین رفتن پیستون و بازی سوپاپها برای یک عمل تنظیم باشند. به همین صورت برای یک احتراق کامل که در یک سیلندر صورت بگیرد باید زمان جرقه نیز با بازی پیستون و سوپاپها در یک زمان معینی انجام گیرد.
پس بطور کلی( تایم دلکو را برای همزمان کردن جرقه در سیلندری که در حالت احتراق قرار گرفته است) برای تایم گیری لازم است به نکات زیر کاملاً دقت شود.
1- پیستوتن یک در حالت احتراق قرار دهیم با قیچی کردن سوپاپ های سیلندر مشابه یک.
2- جهت گردش چکش برق را می توان با چرخاندن موتور بسمت گردش پیدا کرد. در ضمن بادامک دلکو بسمت گردش خود دارای یک خلاصی می باشد با پیداکردن و تشخیص جهت این خلاصی جهت گردش چکش برق را می توان بدست آورد.
3- در هر موتور همیشه دلکو نسبت به بدنه موتوردارای حالت خلاصی است که این حالت د رزمان تنظیم دلکو اجازه گردش دلکو را به حدی برای تنظیم می دهد . 4- می دانیم مل سوپاپ عامل بکاراندازی دلکو و اویل پمپ است این درگیری به چهار صورت انجام می شود.
الف- اویل پمپ میل دلکو را می چرخاند در این حالت اول اویل پمپ ار بسته با توجه به اینکه اویل پمپ دلکو را می گرداند پس باید برای جازدن اویل پمپ آنرا به دلکو میزان کنیم برای این کار ابتدا سیلندر یک را در حالت احتراق گذاشته سپس چکش برق را بسمت شمع یک اول بازشدن دهانه پلاتین قرار میدهیم سپس با نگاه کردن زیر شفت دلکو که نیمدایره ها به چه صورت قرار گرفته اند در ضمن چه زاویه ای دارند عین آن را در شفت اویل پمپ پیاده می کنند و سپس اویل پمپ را جا می زنیم چون نباید کوچکترین اختلافی در زاویه اویل پمپ که همان جهت و زاویه دلکو می باشد وجود داشته باشد. چند بار اویل پمپ را در گیر نموده و خارج کنیم تا همان زاویه دلکو در انتها پیاده شود.
ب- اویل پمپ و دلکو توسط دنده رابط می چرخند در این حالت ابتدا اویل پمپ را بدون تنظیم در محل خود می بندیم سپس تایم دلکو را گرفته و سمت زوایای میل دلکو را روی بدنه رابطه پیاده می کنیم.
ج- اویل پمپ توسط دلکو می چرخد. ابتدا اویل پمپ را بدون تنظیم جا می زنیم. سپس تایم دلکو را گرفته( چکش برق سمت شمع یک – اول باز شدن دهانه پلاتین) دلکو را جا می زنیم.
د- در بعضی از اتومبیلها دلکو و اویل پمپ با هم درگیری نداشته و هر کدام را جداگانه جا می زنیم.
لازم به تذکر است که، قبل از تایم گیری دلکو باید میل لنگ و میل سوپاپ را گرفته سپس تایم دلکو را به این صورت که بعد از دانستن به سمت گردش چکش برق – چکش برق بسمت شمع یک و در ضمن اول بازشدن دهانه پلاتین باشد. شفت دلکو هر زاویه و نیمدایره ها به هر فرمی که باشد باید آن فرم و زاویه را به اویل پمپ یا رابط منتقل نمود.
تنظیم دلکو:
برای تنظیم دلکو لازم است آن را در حالت ایستا تنظیم کرد و خود دلکو برحسب شرایط کار و سرعت گردش موتور اعمال آوانس خود را برای تغییر زمان جرقه انجام می دهد لذا برای تنظم آوانس استاتیکی باید به نکات زیر دقت نمود.
1- ابتدا باید از صحت جازدن( درست جازدن) دلکو اطمینان پیدا کرد.
2- این اطمینان را می توان با حالت انتهای تراکم سیلندر یک و جهت چکش برق تشخیص داد.
3- فاصله اندازه دهانه پلاتین باید تنظیم شود.
4- پیستون یک را باید در انتهای مرحله تراکم و موقعیت صحیح تنظیم آوانس استاتیکی که بوسیله کارخانه سازنده موتور تعیین شده درآید این علامت روی پولی یا فلایویل قرار دارد چون علامت روی بلوک قرار می گیرد لذا باید آزمایش تراکم توسط انگشت یا چوب پنبه سیلندر یک را در حالت انتهای تراکم قرار بدهیم.
راههای تنظیم دلکو:
الف- در حالت خاموش بودن موتور برای این حالت تنظیم باید اول نکات زیر را انجام داد.
1- تنظیم علامت پولی یا فلایویل 2- قراردادن چکش برق روبروی شمع یک 3- شل کردن پیچ پایه دلکو 4- سوئیچ را بازکرده تا چراغ دینام روشن شود. 5- جهت گردش چکش برق را باید بدانیم.
1- تنظیم بوسیله دهانه پلاتین:
پس از انجام اعمال فوق در ب دلکو را برداشته چکش برق را برمی داریم. ابتدا پوسته دلکو را بسمت گردش می گردانیم تا کاملاً دهانه پلاتین بسته شود سپس پوسته دلکو را بسمت مخالف گردش چکش برق حرکت داده تا فیبری پلاتین در اول بادامک یعنی اول بازشدن دهانه پلاتین قرار گرفته باشد در این لحظه دلکو میزان است پیچک پایه دلکو را سفت می کنیم.
2- تنظیم بوسیله وایرشمع یک:
با ترتیب دادن اعمال اولیه بدون برداشتن درب دلکو وایر شمع را از روی شمع بر می داریم نوک فلزی وایر را در فاصله نیم سانتی متری بدنه قرار داده ابتدا پوسته دلکو را بسمت گردش چکش برق حرکت داده سپس پوسته دلکو را به سمت مخالف گردش چکش برق می گردانیم تا زمانی که بین وایر و بدنه جرقه زده شود پایه دلکو را سفت می کنیم.
3- تنظیم بوسیله وایر درب دلکو:
این عمل درحالتی است که از قرارگرفتن چکش برق زیر ترمینال وایر شمع یک اطمینان داشته باشیم این تنظیم مانند وایر شمع یک انجام می شود برای تنظیم وایر برج دلکو را برمی داریم و نزدیک بدنه می گیریم.
4- تنظیم بوسیله لامپ( 6 یا 12 ولت):
پس از اعمال اولیه فقط یک لامپ 12 ولت برداشته و یک تکه سیم هم برمی داریم، دو سر سیم را لخت می کنیم یک طرف سیم را بدور لامپ می بندیم و سر دیگر سیم را به منفی کوئل و ته لامپ را به بدنه موتور وصل می کنیم آنگاه پوسته دلکو را درجهت گردش چکش برق چرخانیده بطوریکه دهانه پلاتین بسته شود در این هنگام( لامپ خاموش می شود) سپس پوسته دلکو را خیلی آرام و در جهت عکس چکش برق می چرخانیم تا لامپ روشن شود.
البته این عمل را چندین بار و خیلی آرام تکرار می کنیم که اول روشن شدن لامپ را پیدا کنیم سپس پیچ پایه دلکو را سفت می کنیم.
( شکل 173)
ب- در حالت روشن بودن موتور زمانی که موتور در دور آرام کار می کند):
1- تنظیم بوسیله چراغ نئون( چراغ تایمینگ):
همانطور که قبلاً توضیح داده شد کارخانه سازنده موتور برای تنظیم در جات( آدوانس و ریتارد) دلکو در بعضی از موتورها( روی پولی یا وزنه نوسان گیر) در قسمت جلوی میل لنگ و بعضی از موتورها این علامت را روی فلایویل در عقب میل لنگ حک کرده اند.
و برای تنظیم دلکو بوسیله چراغ تایمینگ قبل از روشن کردن موتور برای بهتر مشخص شدن علامت تایمینگ در هنگام کار با رنگ علامت را مشخص می کنیم.
انواع چراغ تایمینگ:
1- چراغ تایمینگ سه سیمه، سیم آبی کلفتر با سیم رابط به وایر و شمع یک.
سیم قرمز به مثبت باطری
سیم مشکی به منفی باطری
2- چراغ تایمینگ دو سیمه، آبی یا قرمز وایر شمع یک( به صورت موازی) سیاه به منفی باطری
3- چراغ تایمینگ دوسیمه بصورت سری، یک سر به وایر و سر دیگر به شمع
به هرحال پس از وصل کردن اتصالات چراغ تایمینگ موتور را روشن می کنیم و با چرخاندن پوسته دلکو زمان روشن شدن چراغ نئون و درجه آوانسی یا فلش ثابت بدنه میزان می شود یعنی در یک زمان با روشن شدن لامپ درجه آوانسی و فلش را ببینیم.( شکل 174)
5- تنظیم دلکو با گوش کردن صدای موتور:
در این حالت موتور را روشن کرده تا حرارت به حالت نرمال برسد سپس پیچ پایه دلکو را شل کرده و پوسته دلکو را خیلی آهسته به چپ و راست حرکت می دهیم تا:
1- دور موتور میزان شود. 2- موتور سرگاز داشته باشد. 3- هوای خروجی اگزوز یکنواخت و بدون ریپ زدن باشد. 4- در صورت خاموش کردن موتور، موتور پس نزند.
5- با یک استارت موتور به راحتی روشن شود.
اگر باین صورت شد دلکو میزان است و پیچ پایه دلکو را سفت می کنیم.

« کلیات مربوطه به آزمایشهای لازم قبل از تعمیر موتور»
قطعات داخلی موتور و متعلقات آن به مرور در اثر کار فرسوده شده و در انجام وظایف خود دچار اختلالاتی می شوند که قدرت و کارآیی موتور را کم می کند. گرچه عمر موتور تا حد زیادی بستگی به نحوه استفاده و سرویس و مراقبت از آن دارد مع الوصف ضروری است در فواصلی که کارخانجات سازنده توصیه می نماید آزمایشات تنظیمات لازم انجام گردد تا از این طریق برخی از عیوب کوچک که به مرور لطمات شدیدی به قسمتهای مختلف موتور وارد می سازد جلوگیری و اطمینان بیشتری در استفاده از خودرو حاصل گردد لازم به ذکر است قبل از انجام هرتعمیری یا بازکردن قسمتی از موتور از معیوب بودن آن قسمت کاملاً مطمئن بوده زیرا بازکردن هر قطعه ای سبب هزینه وصرف وقت زیادی است چه بسا که اصلاً احتیاجی به تعمیر آن نبود و یا در صورت لزوم با اندک کاری می شود عیب را برطرف نمود. دراین قسمت مقداری از نکات لازم و آزمایشهای عملی که بوسیله ابزار دقیق انجام می شود یبان کرده تا قبل از هر عملی به این نکات و آزمایشات دقت شود.
1- کاهش کشش موتور:
هر زمانی که راننده احساس کند اتومبیلش در جاده صاف دیگر کشش و قدرت قبلی را ندارد و به فرض اینکه( جعبه دنده- ترمز- سیستم جرقه- سیستم سوخت رسانی و ....) کاملاً سالم باشند. در این مرحله کم شدن کشش مربوط به قطعات داخلی موتور مثلاً سائیدگی سیلندر- پیستونها- رینگها- واشر سرسیلندر- مکانیزم سوپاپها و در نتیجه نشست کمپرس به آن مربوط می باشد خارج شدن سوپاپ از آب بندی، سوختن سوپاپ و یا نشیمن آن و سائیدگی پیستون و رینگها باعث کم شدن قدرت و نامنظم کارکردن موتور می شود از اینرو برای مشخص نمودن وضعیت هر یک از قسمتهای فوق بایستی مقدار کمپرس سیلندر را بطور جداگانه اندازه گیری نمود.
اندازه گیری کمپرس موتور:
قبل از اندازه گیری کمپرس موتور باید فاصله سوپاپها( فیلر سوپاپها) را بررسی و تنظیم نمود. موتور را روشن می کنیم تا درجه حرارت آن به حد نرمال برسد. سپس به یکی از طریقهای زیر می توان قطعات موتور را بررسی و عیب یابی کرد.
1- با کمپرس سنج 2- باکمپرس هوا 3- با دستگاه نشت یاب 4- با دستگاه خلاء سنج 5- با دستگاه اندوسکوپی
1- کمپرس سنج( فشارسنج معمولی):

فرمت این مقاله به صورت Word و با قابلیت ویرایش میباشد

تعداد صفحات این مقاله   75 صفحه

پس از پرداخت ، میتوانید مقاله را به صورت انلاین دانلود کنید

دانلود مقاله بررسی قوانین کیفری ایران در امر پوشش مردم

 چکیده
یکی از مبادی ورود دولتها در گذشته، نحوه پوشش افراد جامعه بود. این دخالت گاه برخاسته از اقتدار‌گرایی دولت و گاه ناشی از تفکر دینی بوده است. در ایران حکومت پهلوی با دو مصوبه و یک فرمان، دخالت در نحوه پوشش مردم را بنیان گذاشت. اساسنامه لباس رسمی ماموران کشوری و قانون متحدالشکل نمودن البسه اتباع ایران که هر دو در سال ۱۳۰۷ شمسی به تصویب رسید، به ترتیب وضعیت پوشش ماموران رسمی دولت و اتباع ذکور ایران را مورد توجه قرار داد. همچنین فرمان کشف حجاب در سال ۱۳۱۴ سعی در زدودن حجاب زنان ایران و همراه نمودن آنان با ظواهر تمدن اروپایی داشت.
پس از پیروزی انقلاب اسلامی، قانونگذار با سه مصوبه پوشش افراد جامعه را مورد توجه قرار داد. قانون تعزیرات سال ۱۳۶۲، قانون نحوه رسیدگی به تخلفات و مجازات فروشندگان لباسهایی که استفاده از آنها در ملا عام خلاف شرع است یا عفت عمومی را جریحه‌دار می‌کند مصوب ۱۳۶۵، دو مصوبه‌ای است که گفتمان کیفری در این زمینه را برگزید و متعاقباً تبصره ماده ۶۳۸ قانون مجازات اسلامی مصوب ۱۳۷۵ با حذف مجازات حبس از ماده ۱۰۲ و تبدیل آن به جریمه، به تخفیف صبغه کیفری بدحجابی روی آورد.
در نقد و بررسی گفتمان کیفری قانونگذار ایران در ارتباط با پوشش مردم باید گفت دخالت حکومت، و نظارت و کنترل در این حوزه فی نفسه پسندیده است؛ اما باید با توجه به ارزش و کرامت والای انسان صورت گیرد و به موازات آن، ارتقای زمینه‌های فرهنگی در جهت پذیرش قانون و انطباق آن با قواعد رفتاری مورد توجه قرار گیرد. اجرای قانون پس از تصویب آن، ضمن اعـتبار بخشیدن به مفاد آن، احترام عموم به بایدها و نبایدهای مندرج در قانون را به دنبال خواهد داشت.
واژگان کلیدی
لباس، کیفر، حکومت ایران، حجاب، قانون
افزایش دخالت دولتها در امور خصوصی، شخصی و سلیقه‌ای افراد، گاه ناشی از تمایل دولتها به نشان دادن اقتدار خود، و گاه برخاسته از تفکر و ایدئولوژی آنهاست؛ تا به این طریق به ورود ایدئولوژی در عرصه عمل دست یابند. نحوه پوشش افراد جامعه یکی از حوزه‌های ورود دولتهاست که در قرون گذشته به آن توجه شده است. به عنوان مثال می‌توان به قانونی که پارلمان انگلیس در سال ۱۷۷۰م در خصوص پوشش زنان مقرر داشت، اشاره نمود که مطابق آن هر زنی در هر سن، مقام، شغل و مرتبه، چه باکره و دوشیزه و چه بیوه، هر گاه پس از تصویب این قانون با عطر، رنگ و روغن و آبرنگ مو و دندان مصنوعی، کلاه‌گیس، حلقه دامن، کفش پاشنه بلند و وسایل دیگر رعایای مرد اعلی‌حضرت را بفریبد و به زناشویی وا دارد، مشمول کیفرهایی خواهد شد که قانون برای جادوگری و جرایم همانند آن پیش‌بینی کرده است و زناشویی او در صورت محکومیت باطل و بی‌اعتبار شناخته خواهد شد (ویل دورانت، ۱۳۶۹، ج ۹، ص ۸۴-۸۵).
در ایران سابقه توجه حکومت به لباس و پوشش مردم به حکومت رضا شاه پهلوی بر می‌گردد. دو مصوبه و یک فرمان که در این دوره صادر شد، به نحوه پوشش مردان و زنان اشاره داشت و به منظور اعطای قدرت اجرایی به آن، ضمانت اجرای کیفری برای آن در نظر گرفته شد. بعد از انقلاب اسلامی نیز توجه مقنن به حجاب و پوشش افراد به ویژه زنان به گونه‌ای دیگر رنگ گرفت. ماده ۱۰۲ قانون تعزیرات مصوب ۱۳۶۲، قانون نحوه رسیدگی به تخلفات و مجازات فروشندگان لباسهایی که استفاده از آنها در ملا عام خلاف شرع است، مصوب ۲۸/۱۲/۶۵ و آیین نامه اجرایی آن مصوب ۲۰/۳/۶۸ همچنیـن بخشنامه‌هایی که در این راستا صادر شد، همگی در جهت کنترل پوشش افراد در جامعه است.
در این نوشتار به نقد و بررسی مصوباتی که قبل و بعد از انقلاب اسلامی ایران در این باب تدوین و تصویب شده و مبانی فکری که موجب ورود حکومت در عرصه سلیقه‌های شخصی افراد شده است، می‌پردازیم.
پوشش، مبنا و اقسام آن
پوشش از نظر لغوی به معنای پوشاندن چیزی است و اصولاً هر چیز که روی چیز دیگر را بپوشاند، پوشاک می‌باشد (عمید، ۱۳۶۲، ص ۳۴۴). لباس از ریشه «لبس» به معنای پوشاننده است (سیاح، ۱۳۷۳، ج ۲، ص ۱۴۶۶). پوشش و لباس مردم در هر جامعه‌ای برخاسته از عرف قانون و دین است:
۱ـ پوشش عرفی؛ «عرف» قاعده‌ای است که به تدریج و خود به خود میان همه مردم یا دسته‌ای از آنها به عنوان قاعده‌ای الزام‌آور مرسوم شده است (کاتوزیان، ۱۳۵۳، ج ۱، ص ۲۲). و عادت عبارت است از آداب و رسوم اجتماعی که در برقراری نظم اجتماعی موثر بوده، کارکردی چون قانون و چه بسا فراتر از آن دارد (همو، ۱۳۷۵، ص ۱۸۸). حتی می‌توان گفت قانون گاه بر گرفته از عرف است و مقنن باید در تدوین و تصویب قانون، عرف را مد نظر قرار دهد؛ در غیر این صورت قانون در عمل موفق نخواهد بود. در تفاوت قانون و عرف باید به ضمانت اجرای آن اشاره کرد. ضمانت اجرای عرف، افکار عامه است

فرمت این مقاله به صورت Word و با قابلیت ویرایش میباشد

تعداد صفحات این مقاله   32 صفحه

پس از پرداخت ، میتوانید مقاله را به صورت انلاین دانلود کنید