پایان نامه ارشد رشته علوم تربیتی بررسی میزان بکارگیری روش های تربیت دینی نوجوانان از منظر نهج البلاغه در کتب دینی مقطع راهنمایی

دانلود پایان نامه آماده

دانلود پایان نامه ارشد رشته علوم تربیتی  بررسی میزان بکارگیری روش های تربیت دینی نوجوانان از منظر نهج البلاغه در کتب دینی مقطع راهنمایی با فرمت ورد و قابل ویرایش تعدادصفحات 163

چکیده تحقیق :

خداوند متعال در طول تاریخ پیامبران زیادی را برای ارائه دین و تقویت دین داری انسان ها به منظور جلوگیری از انحراف بشر ارسال نموده است از طرف دیگر پیامبران آسمانی نیز دعوت مردم به سوی خدا را در راس اهداف و برنامه های خود قرار داده اند مهمترین گام برای رسیدن به این اهداف تربیت افراد بشر به سمت اخلاق و دین است . حتی در قرن بیست ویکم به بعد نیز علی رغم پیشرفت های علمی و تکنولوژیکی میل به پرسش در وجود انسان ها شعله می کشد و قیام ها و جنگهای زیادی بر سر مساله دین و مذهب به وقوع پیوسته و یا در حال وقوع است . برای قرارگرفتن گرایش فطری انسانها به سمت خدا و دین « شیوه آموزش و تربیت دینی توسط والدین و نظام آموزشی مهمترین و موثرترین راه برای نیل به این مقصود است . »

در نظام آموزشی برای تربیت دینی عوامل بسیاری دخیل هستند مانند رفتار و منش معلم ، شیوه تدریس ، محتوای تدریس .... و ما در بین این عوامل کتب دینی مقطع راهنمایی را انتخاب نمودیم تا ببینیم چه میزان از شیوه های تربیتی امام علی(ع) برای تربیت دینی نوجوان در آن استفاده شده است .

در این راستا فصل اول شامل بیان مسئله ، اهمیت و ضرورت موضوع ، بیان اهداف ، سوالات پژوهش و تعریف واژه ها می باشد و فصل دوم به دو بخش تقسیم می شود که بخش اول شامل موضوع تربیت ، هدفهای تربیت در اسلام ، ارزش و اهمیت تربیت ، اصول و مبانی و روشهای تربیت ، دین ، فلسفه و ضرورت دین ، اهمیت تربیت دینی ، زمان تربیت دینی ، طریق آموزش دینی ، اصولی درتربیت دینی ، آسیب شناسی دینی و بخش دوم به معرفی نهج البلاغه و ضرورت تربیت از دید نهج البلاغه ، عوامل موثر در تربیت ، اصول و مبانی روشهای تربیتی از دید نهج البلاغه می باشد و سپس یک نمونه عملی یعنی قسمتـی از نـامـه 31 نهج البلاغه و در انتهای این بخش به پیشینه نظری تحقیق اشاراتی داشته است .

در فصل سوم به روش اجرای پژوهش نگاهی داشته که از روش مطالعاتی و توصیفی استفاده گردیده است.

و در فصل چهارم نیز به بیان اهداف ، محتوا و روشهای تربیتی کتب دینی پرداخته شده و میزان بکارگیری روشهای تربیتی نوجوانان درکتب دینی را بررسی و در انتهای فصل نمودارهای توصیفی از مطالب جمع آوری شده را ارائه و به سوال های پژوهش پاسخ داده شد است .

و در فصل پنجم بعد از ذکر بیان مسئله ، روش یافته ها به صورت خلاصه بیان شده است که حاصل آن این است که از بین 9 روش تربیتی استخراج شده از نهج البلاغـه 6 روش درکتب دینی می باشد (روش الگویی، محبت ، تذکر ، موعظه ، عبرت ، تشویق و تنبیه ) و 3 روش که روش عملی تر می باشد یافت نشد ( روش توبه ، ابتلا و امتحان، مراقبت و محاسبه ) و در پایان این فصل به پیشنهادها و محدودیتهای تحقیق اشاره شده است .

مقـدمه :

تـوجـه بـه دیـن ودیـنداری همواره به عنوان یکی ازمسائل مهم مطرح بوده و می باشد و به عبارت  بهتر می توان گفت که  همراه با هبوط حضرت آدم ابولبشر (ع) ، به کره خاکی دین و دینداری نیز آغاز شد و همواره در طول حیات بشر در زندگی  انسان ها حضور داشته است و آنچنان این موضوع از اهمیت برخوردار بوده که خداوند متعال پیامبران  زیادی را برای ارائه دین و تقویت دینداری انسان ها همچنین جلوگیری از انحراف بشر به طرف دین باطل ارسال نموده است و این خود بیانگر اهمیت این موضوع مهم  می باشد  .  از طرف دیگر باید توجه داشت که هرچیزی که در طول حیات بشر استمرار داشته باشد نشان دهنده نیاز فطری  آدمی به آن است در اهمیت دین و دینداری باید افزود که در طول تاریخ قیامها و جنگ های زیادی بر سر مسئله دین و دینداری به وقوع پیوسته و بسیاری از انسان ها جان خود را نیز در راه دین و بـرای بـاورهای مـذهـبی خود فدا نموده اند که قیام عاشورا و شهادت حضرت ابا عبدالله الحسین علیه السلام و 72 نفر از یاران فداکارش به عنوان مهمترین نمونه ی این قیام ها می باشد .  امام حسین علیه السلام  مهمترین هدف  خود را از این قیام حفظ دین جد خود حضرت محمد (ص) اعلام داشته و این قیام آن چنان اهمیت دارد که به عنوان الگو و سرمشق برای سایر قیام ها می باشد .  در عصر کنونی نیز مهمترین علت افزایش نابهنجاری های اجتماعی فاصله گرفتن بشر از دین می باشد و صاحب نظران  و اندیشمندان تنها راه   خروج  از بن بسـت هـای فـرهنـگی و اخلاقی را احیا و بازگشت مجدد بشر به سوی د ین می دانند . از طرف دیگر آموزش دینی کودکان، نوجوانان و جوانان نیز همواره به عنوان یکی از دغدغه ها و مسائل مهم بعضی از خانواده ها ، نظام آموزشی و جامعه اسلامی بوده و می باشد .  موضوع و مسئله تربیت دینی و راههای بهبود نگرش نسل جوان نسبت به معانی و مفاهیم دستورات دینی آن چنان دارای اهمیت است که به عنوان یکی از مهمترین اهداف نظام تعلیم و تربیت اسلامی می باشد . اما متاسفانه تاکنون یک عزم و اراده ی جدی برای دستیابی به میزان  تحقق این هدف مهم وجود نداشته و همچنین آسیب شناسی دقیقی از روشهای به کارگرفته  شده توسط والدین و نظام آموزشی انجام نپذیرفته است  . حال با توجه به ضعفهای موجود در تربیت دینی  نوجوانان  در مدارس بر آن  شدیم  تا با تکیه بر نهج البلاغه و استفاده از روشهای تربیتی و الگوهای رفتاری آن یگانه ، بشریت باب علم نبی ، پدر بزرگوار امامان معصوم علیه السلام به بررسی کتب دینی مقطع راهنمایی پرداخته و ببینیم تا چه میزان از شیوه های تربیت دینی امام علی (ع) در کتب دینی استفاده شده است .

فهرست مطالب
عنوان     صفحه
چکیده

فصل اول : کلیات تحقیق
مقدمه    2
بیان مسئله    4
اهمیت و ضرورت موضوع    5
اهداف پژوهش    7
سوالات پژوهش    8
تعاریف واژه ها و اصطلاحات    9
تعاریف نظری    9
تعاریف عملیاتی      12
روش تحقیق    13

فصل دوم : پیشینه تحقیق و ادبیات تحقیق
مقدمه    15
بخش اول    17
موضوع  تربیت    17    
ارزش و اهمیت تربیت    17
جایگاه تعلیم و تربیت    18
هدفهای تربیت در اسلام    19
اصول و مبانی وروشهای تربیت    21
مفهوم دین    25
فلسفه و ضرورت دین    25
اهمیت تربیت دینی    25
زمان تربیت دینی    28
طریق آموزش دینی    33
اصولی در تربیت دینی    34
آسیب شناسی تربیت دینی    35
موانع تربیت دینی نسل نوجوان در نهاد خانواده    36
موانع تربیت دینی نسل جوان در نهاد جامعه    37
موانع تربیت دینی  نسل نوجوان در نهاد نظام آموزشی    38
بخش دوم    39
آشنایی با نهج البلاغه    39
ضرورت تربیت از دیدگاه نهج البلاغه    41
امکان تربیت از دیدگاه نهج البلاغه    44
تربیت پذیری انسان از دیدگاه نهج البلاغه    45
ارزش تربیت از دیدگاه نهج البلاغه    46
هدفداری تربیت ازدیدگاه نهج البلاغه    47
ضرورت شتاب در تربیت نوجوان  از دیدگاه نهج البلاغه    50
عوامل موثر در تربیت از دیدگاه نهج البلاغه    52
وراثت    52
محیط      53
محیط جغرافیایی    54
سختیها و شداید    55
کار    55
عوامل ماورای طبیعت    56
اراده انسان    56
مبانی تربیت از دیدگاه  نهج البلاغه    57
مبانی هستی شناسی ( معرفت به خداوند ، به دین و جهان آخرت )     57
مبانی انسان شناختی ( عقل ، اراده ، تاثیرپذیری ... )    58
اصول تربیتی از دیدگاه نهج البلاغه      62
اصل اعتدال    62
اصل تدرج و تمکن       62
اصل تسهیل و تیسر    63
اصل زهد      63
اصل تعقل    64
اصل تفکر    64
اصل تدبر    65
اصل کرامت    65
اصل عزت    65
روشهای تربیتی از دیدگاه نهج البلاغه    66
روش الگویی    66
روش محبت      67
روش تذکر      67
روش عبرت      68
روش موعظه      68
روش تشویق و تنبیه      69
روش توبه    70
روش ابتلاء و امتحان    72
روش مراقبه و مطالبه    73
بررسی نمونه عملی در سیره امام علی (ع)    74
نامه 31 نهج البلاغه سفارشات  امام علی (ع) به فرزندش امام حسن مجتبی (ع)    74
پیشینه نظری تحقیق ( تحقیقات انجام شده در داخل کشور )    81

فصل سوم : روش اجرای پژوهش
مقدمه    87
جامعه    87
نمونه      87
روش اجرای پژوهش    87
روش جمع آوری اطلاعات    88
طرح پژوهش    88

فصل چهارم : یافته های پژوهش
مقدمه    91
معرفی سیر تربیتی کتاب دینی مقطع اول راهنمایی و بیان هدف محتوا و روش    92
معرفی سیر تربیتی کتاب دینی مقطع دوم راهنمایی و بیان هدف محتوا و روش    110
معرفی سیر تربیتی کتاب دینی مقطع سوم راهنمایی و بیان هدف محتوا و روش    125
یک نگاه کلی به مباحث تربیتی امام علی (ع) و نمودار توصیفی    142
پاسخ به سوالهای  پژوهشی    147

فصل پنجم : نتایج و پیشنهادها  
بیان مسئله ، روش و یافته ها به صورت خلاصه    153
نتیجه گیری      155
محدودیتهای تحقیق    157
پیشنهادها    158
فهرست منابع    160