بر فراز تپه سنگی کوه رحمت در جلگه مرودشت در فاصله 45 کیلومتری شمال شرقی شهر شیراز ویرانه های به جامانده از کاخ تخت جمشید نمایان است.
بنای تخت جمشید یکی از عظیم ترین ، باشکوه ترین و زیباترین مجموعه های تاریخی ایران و جهان است. این بنای مجلل به فرمان داریوش اول ( در 520 ق.م. ) شکل گرفت. وی می خواست پایتختی در کشور خویش احداث کند که همتا نداشته باشد. به همین دلیل جلگه وسیع مرودشت رادر مرکز خاک " پارس " واقع شده بود و پیشینه تاریخی بس کهن داشت انتخاب کرد وبر دامنه صخره کوه رحمت بنای تخت جمشید را بنیان نهاد .
تخت جمشید نه شهر بود و نه دژ، جایگاه با شکوهی برای برگزاری مراسم بزرگی بود که شاه ایران سران کشور و نمایندگان 28 کشور متبوع را در بارعام به حضور می پذیرفت.
طرح اصلی ساختمان تخت جمشید دردوران فرمانروایی داریوش بزرگ ریخته شد. از همان نخست تعداد و محل کاخ ها، عمارت ها و کاربردهای جداگانه هر یک معین ومشخص شد. برای برپایی این بنا از سه نوع مصالح ساختمانی عمده ( چوب، خشت های خام و پخته و سنگ های آهکی محلی ) استفاده شده است. چوب هایی که در محل تهیه می شد با ذوق و سلیقه طراحان و معماران سازگار نبود وناگزیر بودند چوب های در خور کاخ های تخت جمشید را از دور دست ها حمل کنند. برای مثال،تیرهای زیر از چوب درخت سدر بوده که در آن زمان فقط در لبنان می روییده است.
خشت های گلی در ساختن دیوارها و روپوش سقف ها به کار می رفت که دوام چندانی نداشت. این خشت را باران می شست و با بر اثر زمین لرزه فرو می ریخت. سنگ های کوه رحمت برای سنگتراشان و معماران جمشید از هر جهت مناسب بود. این سنگ های آهکی بسیار سخت و محکم اند و رنگ های طبیعی گوناگون سفید، کهربایی، دودی و سیاه دارند که خوب تراشیده می شوند. به ویژه نوع سیاه آن که بر اثر صیقل به شکل مرمر در می آید. بسیاری از قطعه سنگ ها را گیرهای آهنی به نام " دم چلچله " به هم متصل کرده اند. در حد فاصل سنگ ها از ملات استفاده نشده است. دیوارها را با آجر لعابدار و کف اتاق ها را با گچکاری می پوشاندند. روی درها با قطعات زر وسیم آراسته شده بود. پرده های بزرگ رنگی بر زیبایی درون و برون کاخ ها می افزود. فرش های نفیس کف اتاق ها چشمان را خیره می کرد.عملا" امکان نداشت که ساختمان تخت جمشید در دوران شاهی داریوش بزرگ به پایان برسد. کار ساخت این بنای عظیم در طول حکومت پسر او خشایار شاه اول و نوه اش اردشیر اول ادامه یافت. بدین تربیت ساخت بنا نزدیک به 200 سال طول کشید.
بر اساس نظر تاریخ نگاران این بنا حدود 200 سال آباد و مورد استفاده شاهان بوده است تااین که در پی حمله اسکند مقدونی به ایران ( 330 ق.م . ) به دست وی در آتش سوخت و از آن پس متروک شد. وسعت کلیه ساختمان های تخت جمشید حدود 135000 متر مربع ارتفاع کف ساختمان های آن از دشت از 8 تا 18 متر است.
از تمامی آنچه روزگاری تخت جمشید نامیده می شد امروز ظاهرا" چیزی بیش از چند ستون و پلکان و سردر ویران شده باقی نمانده است. شگفت این همین ویرانه ها نیز پس از گذشت دو هزار وپانصد سال همچنان هنر شکوهمند و معماری بی همتای هخامنشیان را نشان می دهند.
برای درک اهمیت این خرابه ها باید به رمز هنر و معماری هخامنشی پی برد. هخامنشیان در ساخت تخت جمشید از منابع گوناگونی الهام گرفتند. پارس ها دست کم با دو فرهنگ غنی، اوراتو در شمال و ایلام در جنوب ،آشنا بودند و از آنها برای ریختن شالوده محکم فکری در هنر معماری بهره گرفتند.
هخامنشیان در لشکر کشی به مصر، بابل،لیدی و اروپا، با اندیشه های دیگری در زمینه معماری آشنا شدند و با به دست آوردن ثروت سرشار ، هنرمندان و سنگتراشان و معماران برجسته را در گسترش و زیبا سازی تخت جمشید به خدمت گرفتند. شاید اولین بار در تاریخ بشر بود که ذوق سرشار ، ثروت بی کران و اراده استوار در یک نقطه از جهان به هم رسیدند تا چیزی آفریده شود که هنر شناسان و تاریخ نکاران آن را هنر و معماری هخامنشی بخوانند.
سرزمین ایران در دوران پادشاهی هخامنشیان به ایالتها یا استانهایی تقسیم میشد که در رأس آنها یک «شهربان» [به پارسی باستان: خشسَ پاون (Khshasa-Pavan)؛ به یونانی: ساتراپ (Satrap)؛ به پهلوی: شهرب (Shahrab)؛ به فارسی: شهربان؛ به معنای: حافظ (قلمرو) پادشاهی] به عنوان نمایندهی پادشاه و فرماندار آن ناحیه، قرار داشت. بر این اساس، در متون یونانی، ایالتهای هخامنشی «ساتراپی» خوانده شده است.
با تقسیم شدن قلمرو شاهنشاهی هخامنشی به صورت ایالتهایی جداگانه، تکتک نواحی مختلف آن در ساختار سیاسی واحدی گرد میآمدند و الگوی شهربانی، نوعی وحدت و یکپارچگی سیاسی و اداری ایجاد مینمود. با این حال، هر منطقه از لحاظ نوع حکومت و درجه و ماهیت وابستگیاش به دولت مرکزی، تفاوتهای عمدهای با دیگر مناطق داشت. برای نمونه، طوایف گلهدار رشته کوههای زاگرس هرگز به هیچ یک از ایالتهای هخامنشی نپیوستند و کاملاً با نظام حکومت مرکزی یکپارچه نشدند. از این رو، پارسها برای مهارنمودن کوهنشینان پراکنده، به نوعی سازش موقت تن داده بودند و پادشاه نیز پیوسته برای رهبران این طوایف هدایایی میفرستاد تا آنان در مقابل، ملزم به یاری او در مواقع ضروری شوند؛ بدین سان، پادشاه میتوانست از منابع نیروی انسانی آنان در مواقع لزوم استفاده کند. این طوایف در تأمین امنیت مناطق دشوار-گذر کوهستانی به شاه بزرگ یاری میرساندند و کمتر به روستانشینان کوهپایهها شبیخون میزدند تا بدین ترتیب، حسن نیت خود را به او نشان دهند.
هر ایالت هخامنشی، غالباً سرزمین بسیار پهناوری بود و اگر بر اساس نام افراد قضاوت کنیم، همهی شهربانها یا استاندارها، از نجیبزادگان پارسی (یا حداقل، آریایی) بودند که امور ایالتی را از مرکز آن ایالت اداره میکردند. مرکز ایالتها، غالباً همان پایتختهای قدیمی دولتهایی بود که به دست پارسها فتح شده بود. برای نمونه، در مصر مرکز ایالت، شهر «ممفیس» بود، در لیدیه شهر «سارد»، در ماد «اکباتان» و در بابل شهر «بابل». پایتخت یا مرکز هر ایالتی، به منزلهی نمونهی کوچکتر مراکز سلطنتی بود. مالیاتها یا خراجهای ایالت در آن جا گرد میآمد و انبار میشد و بخشی از آنها نیز به دولت مرکزی ارسال میگردید. بدین ترتیب، هر ایالتی هزینهها و نیازهای خود را از طریق منابع داخلی خویش تأمین میکرد. برخی خراجها جنسی (کالایی) بود و میشد از آنها مستقیماً برای تغذیه و حفظ پادگانهای محلی استفاده کرد. خراجها و مالیاتهایی نیز به صورت فلزات گرانبها و معمولاً نقره دریافت و برای هزینههای استثنایی ذخیره میشد.
محل سکونت شهربان در مرکز ایالت، یک کاخ بود که غالباً، به شاهان پیشین آن سرزمین تعلق داشت. از این کاخها برای پذیرایی از شاهنشاه پارسی به هنگام مسافرت وی به ایالتهای امپراتوری نیز استفاده میشد. در کاخهای ایالتی، بایگانیهایی وجود داشت که فرمانهای سلطنتی در آنها نگهداری میشد. جریان اداری و دیوانسالاری منطقهای، از همین بایگانیها اعمال میگردید. درخواستها یا دادخواستهای خطاب به شهربان را به آن جا میفرستادند و نسخههایی از تصمیمات وی را - که گزارش عملکرد مقامات محلی بر آنها پشتنویسی شده بود - برای مراجعه در آینده، بایگانی میشد. الواح دیوانی نوشته شده به زبان ایلامی که در افغانستان، ارمنستان و ترکیه یافته شده، نمودار آن است که اقدامات دیوانسالارانهی مورد تأیید و انجام شده در تخت جمشید، در ایالتهای مختلف امپراتوری نیز عیناً انجام میگرفته است . در واقع میتوان گفت که دیوانسالاری شگرف و عظیم هخامنشی - که در آن، تمام عملیات و فعالیتهای اجرایی و اداری و مالی اعضای دولت (از پادشاه تا کارگران) به دقت ثبت و ضبط شده و مورد رسیدگی و ارزیابی دقیق کارشناسان و مأموران دیوانی قرار میگرفت تا تمام امور دولت، منضبط، قاعدهمند، سالم و قانوی گردد - به عنوان الگویی رسمی و کارا و ثابت، در سراسر قلمرو شاهنشاهی هخامنشی گسترده و نهادینه شده بود.
تزیینات کاخهای هخامنشی
پارسیان با بهرهگیری از سنتهای معماری کاخهای ستوندار رایج در مناطق مرتفع مشرف بر میانرودان و هنر ایونیها (Ioni)، در تزیینات کاخهای خود از سنتهای هنری کهن مردمانی استفاده کردهاند که در پی کشورگشاییهای کوروش و داریوش به شاهنشاهی نوپای پارس پیوسته بودند. ویژگی بارز این سنتهای هنری، پیچیدگی آن بود که خود ریشه در آمیزش هنری آن داشت.
در عرصهی هنر خاورمیانه، از یک سو، امپراتوریهای مغلوب آشور و بابل تا زمان سقوط خود به دست سپاهیان پارس، میراثی را حفظ کرده بودند که به گذشتههای دور در عصر سومریان، یعنی میراثی که عناصر جهانی را در هنر خویش تجسم میکرد؛ و از سوی دیگر، مردم مناطق لوان (Levan) در ساحل شرقی مدیترانه، آرامیها و به ویژه فنیقیها شماری از مضامین تصویرگری را که از میانرودان، مصر و مناطق حاشیهی دریای اژه به عاریه گرفته بودند، حفظ نموده بودند. لیکن با سقوط سازمان پادشاهی و نظام اجرایی سابق آنها، مفاهیم اسطورهای اولیه به فراموشی سپرده شد. لذا پارسیان که به تازگی به مقام سروری ملتهای آن روزگار رسیده بودند، هنری را پذیرفتند که از مکاتب مختلف و گاه متعارض هنری شکل یافته بود. بدین ترتیب، وامهای گوناگون هنری، هنر درباری پارسیان را که در خدمت شکوه پادشاه و مردم سرزمینهای وی بود، غنا بخشید.
هر چند نخستین شکل هنر تزیینی کاخهای هخامنشی در پاسارگاد دیده میشود اما امروز، میدانیم که این هنر در دو مرحله گسترش یافته است. بر روی قطعات به جای مانده از تزیینات حجاری کاخ کوروش کبیر در پاسارگاد با همان تالار بار عام ، مجموعه سنگنگارههایی را میبینم که در اصل، تصاویری متعلق به نگهبانان خدایان آشور و بابل بودند ولی اینک این نگارهها، فارغ از مفاهیم نمادین اولیه خود در این کاخ آفریده شدهاند: نگهبان خدای خورشید آشوری، به شکل انسان - گاو درآمده و نگهبان خدای تباهی، به شکل فرشته - ماهی. در مقابل در کاخ ورودی و بر روی یکی از درگاههای جانبی تالار که به شکل سنگی یکپارچه هنوز پا برجا است، نقش انسان بالداری را میبینم که وجود نوشتهای به سه زبان - که امروزه از بین رفته است - بر بالای این نقش، گواه آن است که این سنگنگاره، تصویری از کوروش کبیر است. تاج سه شاخهای که کورش در این نگاره بر سر دارد، به نظر میرسد از هنر تصویرگری مقدس مصریان به وام گرفته شده است (از آن جا که در آن هنگام پارسیان هنوز مصر را فتح نکرده بودند، احتملاً منطقهی لوان که در میانهی ایران و مصر واقع بود، واسطهی انتقال این بُنمایهی هنری باشد). بالهای این نگاره به گونهای است که نگارهی فرشتگان نگهبان معابد آشور و بابل را در ذهن متبادر میسازد. جامهی کورش نیز در این نقش، ایلامی است. چهره نجیب و شریف این نگاره - که نمودار تصویری آرمانی از شاهنشاه است - میخواهد سیاست و منش درخشان کورش را در مدارا با مردماناش و تکثرگرایی پادشاهیاش را به نمایش بگذارد. دروازههای اصلی کاخ کورش در پاسارگاد نیز با نقش حیوانات پهنپیکر تزیین یافته بودند که امروزه تقریباً از میان رفتهاند . این سنگنگارهها از تزیینات کاخهای آشوری که در آن زمان امکان دیدن آنها وجود داشته است، الهام گرفته شده است. با این حال، این داریوش کبیر بود که در فاصلهی سالهای 521 تا 486 پیش از میلاد، به هنر درباری هخامنشی شکلی ثابت بخشید و از آن حمایت کرد به گونهای که جانشینان وی نیز قواعد این هنر را پذیرفتند و آن را دنبال کردند.
پیروزیهای پیاپی داریوش در دو سال نخست پادشاهیاش بر شورشیان امپراتوری و قدرتی که از این فتوح به دست آورده بود، سرانجام در صخرهی بیستون، مشرف بر جادهی میانرودان و ماد به تصویر کشیده شده که در آن، برای نخستین بار، رویدادها و وقایع تاریخی دوران یک پادشاه به شکل ترکیبی و نه حادثهای نشان داده شده است. چنین روایتی را میتوان ریشه در سنت جاری میانرودان در عصر پادشاهی «نارام سین»، فرمانروای اکد در دو هزار سال پیش از آن دانست که داریوش نیز از آن الهام گرفته بود. نگارههای این صحنه نیز به وضوح یادآور سنگنگارهی «آنوبانینی» پادشاه لولوبی است (سدهی بیستم پ.م.). در سنگنگارهی بیستون، نمادگرایی پیچیدهای به کار برده شده که در آن، ایدئولوژی پادشاهی و خداشناسی فرمانروای پارسی، در هم آمیخته است.
هنر در خدمت ایدئولوژی پادشاهی
در آرامگاه داریوش در دل دیوارههای سنگی «نقش رستم» واقع در مجاورت مکان آیینی ایلامیان باستان، ایدئولژی پادشاهی هخامنشی، جنبهی ترکیبیتری به خود میگیرد. بر فراز ورودی آرامگاه، سردری دیده میشود که بنمایههای آن از هنر مصری وام گرفته شده است و شبیه ایوان ورودی کاخهای ستوندار هخامنشی است؛ و سرستونهای آن که پیشتر کوروش نیز آنها را به کار برده بود، به شکل گاوی دو سر است. نقوش و نگارههای آرامگاه داریوش در نقش رستم، در ساخت کاخهای شوش و تخت جمشید، با عناصری مانند سرستونهای توماری که از هنر مردم «لوان» وام گرفته شده و نیز با پاستون های گلدانی شکل مصری و بدنه و شال یونانی، تکمیل شده است.
در ایوان این آرامگاه، سکویی در دو طبقه دیده میشود که اقتباسی از نمونهی یافت شده در ایذه ـ مالمیر است که شاهزادهای ایلامی در اواخر هزاره دوم پیش از میلاد بر روی سنگ آفریده است. همچنین آشوریان در سنگنگارههای خود تصویری از تخت سلطنتی را نشان دادهاند که ستونهای پهلوانپیکر اسطورهای این تخت را بر دست گرفته اند. داریوش به جای ستونهای پهلوان پیکر از نقش افرادی استفاده کرده است که نمایندهی ملتهای زیر فرمان وی میباشند و نام میهن هر یک، در کنارش نوشته شده است. برخی از این افراد مسلح هستند . این بدان معنا است که افراد مذکور اسیر به شمار نمیآمدند بل که آنان مردمانی آزاد محسوب میشدند که در سرزمینهای امپراتوری هخامنشی حق زندگی آزادانه داشتند.
پادشاه پارسی در این تصویر، در حال تکریم و ادای احترام به نمادی خدایوار (فر کیانی؟) است که بر فراز آتش مقدس نشان داده شده است.
- شوش و تخت جمشید
هر چند که داریوش پیشتر کاخی را برای اقامت زمستانی خود در بابل داشت ولی وی کاخهای شوش را نیز برای اقامت خود در طول زمستان بنا نهاد. برای رسیدن به کاخها از سمت شهر سلطنتی، باید از دروازهی باشکوهی عبور میکردند که خشایارشاه ساخت آن را به پایان رسانید. در دو سوی این دروازه، دو تندیس از داریوش که در مصر ساخته شده بود، قرار داشت.
پس از حملهی اسکندر و سقوط شاهنشاهی پارس، بنای کاخ به دلیل متروکه ماندن رو به ویرانی نهاد. از این رو، تزیینات زیبا و با شکوه لعابدار دیوارههای کاخ امروزه از میان رفته است به گونهای که دیگر نمیتوان محل دقیق آجر- نگارههای کمانداران پارسی و ایلامی را در کاخ شناسایی کرد. لباس با شکوه این سربازان بخش جالب توجه آجر- نگارهها است ولی یقین داریم که به هنگام جنگ و نبرد از این لباس استفاده نمیکردهاند. بر روی لباس چیندار و رنگارنگ این سربازان آذینهایی گلسرخی دیده میشود که نقوش معماری برجهای کنگرهای قلعههای قدیمی را در ذهن تداعی میکند.
در کنار نقش کمانداران پارسی ، میتوان نقش حیوانات عظیم افسانهای و یا حتا واقعی را دید که از هنر آشور و بابل وام گرفته شدهاند. اما نمایش آنها در این کاخ، فارغ از ارزش نمادین و اسطورهای آنها در بابل و آشور است. به این ترتیب میتوان چنین نتیجه گرفت که نقش شیرها در نمای شمالی حیاط شرقی هیچ رابطهای با ایزدبانوی آشوری ایشتر (Ishtar) ندارد و گاوهای بالدار هرگز نمیتوانند تجسمی از ادد (Adad) خدای توفان آشوری باشند.
سرانجام، داریوش کار احداث مجموع کاخهای پارسه (= تخت جمشید) را ـ که یونانیان آن را پرسپولیس مینامیدند ـ آغاز کرد. تخت جمشید پایتخت کوهستانی امپراتوری پارس بود که در نقطهی مقابل شوش قرار داشت، همان گونه که ایلامیان، نخستین ساکنان منطقه، انشان (Anshan) را به عنوان پایتخت زمستانی خود برگزیده بودند. وجود مفهوم دوگانگی که اقتباسی از دوگانگی ایلامیان باستان است، در ساخت و گزینش مکان پایتختها نیز نمایان شده است. در تخت جمشید وجود سنگهای خوب و مناسب محلی، زمینه را برای معماری کاخهای ستوندار با تزییناتِ حجاری و رنگآمیزی شده و نیز استفاده از آجرهای لعابدار را در برخی قسمتها فراهم آورده بود.
- هنر در خدمت شکوه و اقتدار شاهنشاهی
در تخت جمشید و در مقایسه با معماری و تزیینات کاخهای شوش، به نظر میرسد که هنرِ منسجم به کار برده شده در ساخت و تزیین کاخ ها، هدفی جز بیان شکوه و عظمت امپراتوری و به ویژه شخص پادشاه را ندارد. در وسط دیوارههای ایوان آپادانا، دو سنگنگارهی متقارن وجود داشته که در آن، شاهنشاه در زیر سایبانی بر روی تخت پادشاهی نشسته است و شاهزاده و جانشین وی نیز به حالت ایستاده در کنار او دیده میشود. در این نگاره، چهرهی پادشاه و جانشین وی به یک شکل نشان داده شده است زیرا در آفرینش این نقشها چهره پردازی برای شاه مد نظر نبوده است بل که میخواستهاند تمثالهای برجستهای بیافرینند که با چهرهای آرمانی که در هنر آشور دیده میشود، قرابت داشته باشد. دو خدمتکار در پشت سر پادشاه دیده میشود که یکی دستمال و دیگری تبرزین جنگی پادشاه را به دست گرفته است. نیام خنجری که به کمربند وی بسته شده، کندهکاری شده است. یکی از درباریان و نجیبزادهها که همانند مادها لباس پوشیده است، ظاهراً بار یافتگان را به حضور پادشاه معرفی میکند. بعدها این سنگنگارهها را از محل اصلی خود جابهجا نموده و به عمارت خزانه (= گنجخانه) برده بودند. امروزه در محل پیشین آنها، سنگنگارهی سربازان پارسی و مادی را میبینیم که رو به روی هم ایستادهاند. در دو سوی اینها، دو سنگنگارهی متقارن دیده میشود که در هر یک از آنها شیری، گاوی را با پنجه و دندان شکار کرده است. این صحنهی شکار، بیگمان، فارغ از مفاهیم نمادین اسطورهای در این جا نشان داده شده است.
در جبههی غربی ایوان، سربازان پارسی در سمت راست در سه ردیف نشان داده شدهاند در حالی که در جبههی شمالی، سربازان پارسی به تناسب و به صورت متقارن در سمت چپ قرار گرفتهاند. در ردیف بالایی، تصویر ارابهی باشکوه پادشاه نیز وجود داشت که امروزه فقط نقش ارابهران آن باقی مانده است. در مُهر استوانهای داریوش، تصویر همین ارابه دیده میشود که پادشاه از فراز آن، به سوی شیری تیر میافکند.
- ملتهای امپراتوری بر روی دیوارهی پلکان آپادانا و در سه ردیف متقارن، سنگنگارههایی دیده میشود که در آنها، نمایندگان ملتهای تبعهی امپراتوری در حال تقدیم هدایای بومی و نمادین خود به پادشاه، نشان داده شدهاند.
در میان این سنگنگارهها، مادها را میتوان با توجه به شکل سر و کلاه آنها شناخت. در پشت سر مادها، ارمنیان قرار گرفتهاند که همانند مادها، لباس سرهم پوشیدهاند. در ردیف زیری ارمنیان، خوزیها (= ایلامیان) دیده میشوند که همه، پیراهن و دامن چیندار پوشیدهاند و هدیهی آنها عبارت است از یک شیر ماده و دو بچه شیر، و یک جفت خنجر مشابه خنجری که داریوش در مجسمهی خود که در شوش یافت شده است، به کمر بسته است. به دنبال آنان، هراتیها قرار گرفتهاند که شتر دو کوهانهای با خود آوردهاند. بابلیها با گاومیش کوهاندار، و لیدیهایها که اشیایی قیمتی و ارابهی دوچرخی را به عنوان هدیه برای پادشاه آوردهاند؛ اشیای قیمتی عبارتاند از: گلدانهای زرین پر نقش و نگار با بریدگیهای عمودی، دو کاسه و بازوبندهای نفیس مزین به نقش گریفون. در لابهلای همین سنگنگارهها میتوان اهمیت مردمان ساکن در مناطق شرقی شاهنشاهی پارس و در آسیای مرکزی را به خوبی دریافت کرد که به نظر میرسد پارسیان به جهت اشتراکات قومی، روابط دوستانه و نزدیک خود را با آنها حفظ کرده بودند. برای نمونه، میتوان چهرهی دو سکای «تیز- کلاهخود» (Saka Tigrakhauda) را شناسایی کرد که اسب کوتاه قد آراسته، دستبندهایی با سر حیوانات، پارچههای چیندار و جبهای را به عنوان هدیه با خود آوردهاند. تمام این افراد مسلح هستند و این امر مؤید آن است که حضور آنان در خاک شاهنشاهی پارس و زندگی در آن، آزادانه و همراه با روابط دوستانه با پادشاه بوده است. تمامی گروههای نمایندگان به طور همزمان برای بزرگداشت پادشاه به هنگام برگزاری مراسمی با شکوه در آپادانا گردهم آمدهاند. به نظر میرسد این نقش، تصویری از واقعیتی است که در محوطهی آپادانا همه ساله وجود داشته است. اما تاکنون سند صریحی به دست نیامده که نشان دهد این افراد به هنگام برگزاری مراسم سال نو در تخت جمشید گردهم میآمدند.- کاخ صد ستون کاخ صد ستون یا تالار تخت در سمت شمال، اندکی بالاتر از گنجخانه (عمارت خزانه) و رو به روی آپادانا قرار دارد. طرح آن از ابتدا ریخته شده بود ولی خشایارشا ساخت بنای آن را آغاز کرد. این کاخ چهار گوش با یکصد ستون و هفتاد متر طول و عرض، نمونهی مشابهی از کاخ آپادانا است که خشایارشا نتوانست ساخت آن را در زمان حیات خود به پایان برساند و اردشیر (424 ـ 465 پ.م. ) کار احداث آن را به پایان رساند
فرمت این مقاله به صورت Word و با قابلیت ویرایش میباشد
تعداد صفحات این مقاله 43 صفحه
پس از پرداخت ، میتوانید مقاله را به صورت انلاین دانلود کنید
چکیده :
با اینکه اعتقاد عمیقی بر سر خطرخیز بودن تقریبا اکثر نواحی سکونتگاهی ایران میان متخصصان شکل گرفته است ولی برنامه ریزی برای ایجاد جامعه ای آشنا در مقابل بلایای طبیعی( سیل و زلزله) تا کنون کمتر در دستورکار مدیران محلی و ملی قرار گرفته است . تجربیات بلایای طبیعی( سیل و زلزله) و بحرانهای ناشی از این عوامل هر ساله ضایعات اقتصادی زیادی برای مدتی طولانی بر پیکره جامعه تحمیل و خاطرات تلخ و ناگوار را برای مدت کوتاهی در ذهن مدیران ذیربط و مردم خلق می کند . ولی تا کنون حافظه تاریخی مدیریت بلایای طبیعی و مردم از این تجربیات بطور جدی عبرت نگرفته است . باتوجه به مطالعات انجام شده تمامی این بلایا ضربه ای بر اقتصاد ، توسعه ، اجتماع ، انسانها ، و از بین رفتن ثروتها و سرمایه های ملی در شهرها و عدم تحقق توسعه پایدار شهری است . پس باید به دنبال چاره بود و راهکارها و برنامه ها مدیریت های صحیح برای مقابله با بلایا در قبل و حین و بعد از بلایا ارائه داد . نمونه موردی این مقاله روستای هرزند جدید است .
و پیشنهادات راهبردی و اجرایی در این خصوص برای مدیریت صحیح بلایای طبیعی (سیل و زلزله) و رسیدن به توسعه پایدار در شهر مطرح شده است . امید است با برنامه ریزی صحیح در خصوص بلایای طبیعی (سیل و زلزله ) از سوی مسئولان مربوطه و بالا بردن آگاهیهای عمومی و امکانات مقابله با بلایا از تلفات اقتصادی و انسانی بلایا کاست و به سمت توسعه پایدار شهری قدم گذاشت .
مقدمه :
مدتهاست زلزله به عنوان قدیمی ترین عامل مخرب موثر بر ساختمان شناخته شده است و بشر همواره سعی بر آن داشته است تا این نیرو را به طور صحیح شناسایی و آن را کنترل کند تا خسارات جانی و مالی را در زمان زمین لرزه کاهش دهد . برای کنترل سازه در برابر زلزله باید ماهیت این نیرو شناخته شود و سپس نقاط اثر این نیرو و عوامل موثر بر تخریب سازه در هنگام زلزله مورد بررسی قرار گیرند لذا ابتدا اشاره ای به اهیت نیروی زلزله داریم . سطح زمین از صفحه هایی تشکیل شده که این صفحات در محل گسل ها نسبت به یکدیگر حرکت دارند و این حرکت باعث ایجاد تنش بر شی در صفحات می شود ، که هرگاه این تنش بیش از ظرفیت مالشی سطح و یا مقاومت مصالح سنگی گردد .
یکی از موضوعاتی که بیشتر شهرهای بزرگ با آن دست به گریبان هستند موضوع « بلایای طبیعی» است . با توجه به ماهیت غیرمترقبه بودن غالب بلایای طبیعی و اتخاذ سریع تصمیمات و اجرای عملیات ، مبانی نظری و بنیادی ، دانشی را تحت عنوان « مدیریت بلایای طبیعی » بوجود آورده است . این دانش به مجموعه فعالیتهایی اطلاق می شود که قبل ، بهد و هنگام وقوع بلایای طبیعی ، تدابیر لازم را آموزش می دهد .
پیشینۀ تحقیق :
1- این موضوع از ادبیات غنی اعم از کتاب مجموعه مقالات و پایان نامه ها و گزارشات می باشد .
2- روش تحقیق این مقاله عمدتا میدانی و کتابخانه ای است .
موقعیت روستای هرزند جدید
روستای هرزند در دهستان هرزندات خاوری از بخش مرکز شهرستان مرند، یکی از جالب ترین و دیدنی ترین قلعه های تاریخی آذربایجان را در خود جای داده است.
در این دهستان دو روستا به نام های هرزند جدید و هرزند عتیق وجود دارد. روستای هرزند جدید در شمال شهر مرند بین شهرهای مرند، زنوز، جلفا و دهستان دیزمار باختری واقع شده و فاصله اش تا مرند 32 کیلومتر است. در مورد وجه تسمیه هرزند جدید و عتیق در کتاب های تاریخی و منابع تحقیقی، چنین اظهار نظر شده است: «کهن هرزند یا هرزند عتیق یا (داش هرزن) قریه ای است که بر کمره آفتابگیر کوهی در محال هرزندات بین علمدار و مرند واقع شده است و راهی سخت و کوهستانی در قدیم داشت که مسافرت به آن جز با اسب و الاغ و با پای پیاده میسر نبود، این قریه رو به ویرانی رفته و اکنون جز خانواری چند در آن باقی نمانده است و غالب ساکنین آن به قرا مجاور و مخصوصا به قریه جدید البنایی بنام (گلن قیه) یا (تخته سنگ فروآینده) مهاجرت نموده اند. اهالی قریه کهن هرزن و گلن قیه بیش تر زراعت پیشه اند و به لهجه مخصوصی سخن می گویند که به قول خود آنان (گوورزانی لو) و بنا به معروف زبان هرزندی نامیده می شود. این لهجه به تلاتی بسیار نزدیک است و فقط اختلاف مختصری میان آن ها موجود می باشد. درباره لفظ هرزن سخنان زیادی گفته اند، پاره ای تصور نموده اند که صحیح آن هرزند، به معنی «سرزمین پر آب» می باشد. چرا که «هرز» به معنی آب فراوانی که بلااستفاده بماند و «اند» یکی از ادوات مکانی می باشد،همان طور که در نام های نهند، اوند، سهند و نظایر آن ها دیده می شود.» این نظر پذیرفتنی نیست چه در متن سند ترک دعوانی که میان فرزندان خواجه رشیدالدین فضل اله همدانی و کدخدایان هرزن در خصوص دو دانگ از اراضی و مزارع منطقه در سلخ ماه ربیع الثانی سال هفتصد و نود و یک هجری (791 هـ. ق) به رشته تحریر در آمده نام هرزن عتیق به صورت «کین هرز» و «هرزن قدیم» ذکر شده است. جمعی گمان می کنند تلفظ محلی هرزن (به ضم هـ) صحیح و به معنی سرزمین آفتابگیر است. چرا که در لهجه های آذری حرف (خ) غالبا به (ه) مبدل می شود و هر به معنی (خور) یعنی آفتاب می باشد در صورتی که در لهجه هرزنی آفتاب را (روژ) می کویند نه (هر). عده ای دیگری نیز معقدند که هرزن و ارزین هر دو یک کلمه و به یک معنی و اسم، منسوب کلمه (ارس) می باشد. منتهی در نتیجه مرور زمان و کثرت تلفظ به همین صورت در آمده است. اما این حدس و توجیه نیز درست به نظر نمی رسد چرا که در اکثر نقاط آذربایجان با روستاهایی به نام های (هرزن، ارزنق، هرسین، مرسین، هرسی) برخورد می شود که نه در ارسباران واقع شده اند و نه با رود ارس ارتباطی می توانند داشته باشند. زبان مردم منطقه هرزندات در حال حاضر ترکی آذری است، اما به زبان تاتی نیز گفتگو می کنند که باقیمانده و تحول یافته زبان مادی و دارای ریشه آریایی بوده که مورخین و سیاحان و جغرافی نویسان اسلامی و عرب آن را فارسی (ایرانی) و فهلوی و آذری خوانده اند. بقایای زبان تاتی در روستاهای بسیار کهن آذربایجان در گلن قیه، کرینگان، مردانقم، هرزند جدید و عتیق و در خلخال در روستاهای شال، دورو و خمس هنوز هم وجود دارد. وجود بقایای زبان دیرین و کهن تاتی دلیلی بر تاریخی بودن روستاهای هرزند بوده و به تمام آثار و بقایای تاریخی این منطقه حیثیت تاریخی می بخشد. یکی از آثار تاریخی و کهن دهستان هرزندات، قلعه با ارزش و مهم سن سارود است که در شش کیلومتری کاروانسرای تیموری معروف به «آیراندایبی» که خود در 26 کیلومتری شمال مرند است بر روی پشته سنگی مرتفع بین دو بازوی رودخانه واقع است. این قلعه در جنوب روستا و در میان باغات بر بلندی بنا شده است. قلعه سن سارود بقایای قلعه ای متعلق به دوران قرون وسطای می باشد که گویا در قرن های 13 و 14 میلادی (قرن هفتم و هشتم هجری) بنا شده است. اما در قسمت خاوری آن تخته سنگ های بزرگی قرار دارد که نشانه بناهای قدیم تری است که قدمت آن شاید به دوران های کهن تاریخی برسد. امتداد حصارهای دفاعی هنوز از سطح زمین نمایان است. به علاوه قسمت هایی از دیوار تا ارتفاع زیادی پابرجا می باشد و آثار برج های نیم استوانه ای پیش آمده، در آن حصار دیده می شود. در محوطه داخلی قلعه، پی و اساس چند اطاق که در جوار هم و عمود بر یکدیگر بوده اند کاملا نمایان است. تمام دیوارهای قلعه سن سارود از سنگ لاشه و ملاط گل و آهک ساخته شده که به آن ساروج گویند. در جنوب قلعه قبرستان قدیمی اسلامی و بقایایی از پی های ساختمانی قرار دارد که به«پیرحسن» معروف است. ظاهرا این مکان گوشه عزلت زاهد مسلمانی بوده است که امام زاده حسن در مجاورت آن مدفون است. به نظر می رسد که قلعه سن ساورد مامن طایفه ای اسلامی یا مسکن یکی از اشراف ارمنی بوده باشد. زیرا این قلعه تقریبا در مرز خاوری ارمنستان واقع شده است. در جنوب خاوری قلعه سن سارود اثرات و جای پاهایی وجود دارد که می توان گفت با توجه به این که در قدیم با حفر و کندن علائمی جهت رویت و رصد ستارگان استفاده می کردند با توجه به آن مسایل می توان گفت که این علایم هم برای همان منظور ساخته و کنده شده باشد و دایره البروج ستارگان را با چنین نشانه هایی می توانستد ترسیم کنند. تعدادی از اهالی دهستان هرزندات نظربه شدت تعصب و علاقه به خاندان امامت و ولایت در بسیاری از آثار تاریخی و کهن باستانی، نشانه هایی از مقام والای امامت را تجسم و تصور کرده و روایت ها و داستانهای مذهبی گوناگونی را در اذهان خود خلق نموده اند که این روایتها را اهالی محل با آب و تاب نقل مجالس و محافل ساخته اند. از جمله اعتقاد دارند که قلعه سن سارود توسط حضرت علی (ع) فتح شده است باید گفت که این موضوع در هیچ یک از منابع تاریخی ذکر نشده است و هرگز حضرت علی (ع) به آذربایجان سفر نکرده اند تا قلعه سن سارود را نیز تصرف نمایند. به علاوه فتح آذربایجان ثبت و توسط مسلمین در زمان خلافت خلیفه دوم انجام گرفته و تمام جرئیات این فتوحیات ثبت و ضبط شده است و هرگز نامی از حضرت علی (ع) در فتح قلعه سن سارود نیامده است. آثار و علائم نشان می دهد که قلعه سن سارود مربوط به قرون اولیه اسلامی است و معماری آن نیز مطابق با شبیه معماری دوره اسلامی می باشد و آن، از کچ کاری های داخل قلعه که در اثر کنده کاری ها نمایان شده کاملا مشهور است
مخاطرات محیطی
در طول تاریخ تکوین تمدنهای بشری ، انسان ، همواره با انواع بلایای طبیعی دست به گریبان بوده است و در بسیاری مواقع ، خسارتهای جبران ناپذیری ناشی از این بلایا بر جوامع بشری وارد شده است . زلزله به عنوان یک پدیده ، از جمله بلایای طبیعی به شمار می رود که در اکثر منطقه ها و ناحیه های جهان به وقوع می پیوندد .
برای شناخت هر پدیده ای در جهان در واقع لازم است ابتدا از آن تعریف مناسب و نسبتا جامعی داشته باشیم ، چا که بدون دانستن تعریفی مناسب از آن نمی توان به کنه پدیده یی برد و آن را به خوبی درک نمود . مردم عامی در کلامی ساده زلزله را حرکت ناگهانی زمین شناسی ناشی از خشم نیروهای ماوراءالطبیعه و خدایان می دانند که بر بندگان عاصی و عصیانگر خود که نافرمانی خدای خود را نموده و مرتکب گناهان زیادی شده اند می دانند . اگرچه امروزه با گسترش دانش تجربی این تعریف در زمره اباطیل و خرافات قرار گرفته ، ولی هنوز در جوامع و مردم کم دانش و جاهل مورد قبول است . زیر سطح زمینی که ما بر آن گام می گذاریم بر خلاف سطح سخت و جامد آن ویژگیهای خاص خود را دارد . با افزایش
عمق هم جنس و هم حالت مواد سازنده زمین تغییر می کند .
این همان چیزی است که باعث تعجب و شگفتی می شود . کره زمین را بر اساس تغییر خواص فیزیکی و شیمیایی آن به چند لایه تقسیم می نمایند : پوسته – گوشته – ناحیه عبور گوشته پایینی .
در طی سالهای 1900 تا 1990 میلادی ، حدود 1100 زلزله مرگبار در 75 کشور جهان رخ داده و بیش از 80 درصد مرگ و میرهای حاصله در شش کشور جهان اتفاق افتاده است . ایران با 120 هزار نفر تلفات انسانی در زمره این کشورهاست . همچنین در سالهای 1982 تا 1991 کشور ایران بیشترین تعداد زلزله را تجربه کرده است . حدود 6000 زلزله میان سالهای 600 تا 1976 میلادی در ایران را به ثبت رسیده است . در همه کشورهای جهان ، بخصوص کشورهای در حال توسعه ، روند فزاینده شهرنشینی به سرعت ادامه دارد و این خود به عنوان پتانسیلی برای وارد آمدن خسارت زیادی هنگام وقوع بلایای طبیعی می باشد . رشد سریع و بی برنامه حاشیه های بدون دفاع شهری ، تمرکز روزافزون جمعیت در محله های پرتراکم ، برج سازیهای بعضا بدون مطالعه در ارتباط با طرحهای جامع ، گسترش بی رویه شبکه های گازرسانی ، بی توجهی به احتمال وقوع سوانح در توسعه و نحوه استرار مرکزهای جمعیتی ، عدم رعایت ابتدایی ترین نکات ایمنی در ساخت و سازهای شهری و وضعیت نامناسب بخش اعظم ساخت و سازهای شهری و بدون برنامه بودن این ساخت و سازها ، پیش بینی خسازتهای سنگین ناشی از هرگونه حادثه ای در آینده را دور از ذهن نمی دارد و اما سیل به وضعیتی گفته می شود که در آن جریان رودخانه و سطح آب به صورت غیرمنتظره افزایش پیدا کرده و باعث خسارات مالی و جانی گردد . خصوصیات سیل هایی را که در یک منطقه اتفاق می افتد می توان با استفاده از روشهای گوناگون پیش بینی کرد . برای پیش بینی خصوصیات سیل در یک مکان مشخص بهتر این است که تعدادی از سیل هایی را که قبلا در آن منطقه اتفاق افتاده است اندازه گیری و ثبت کرده باشیم تا با تجزیه و تحلیل داده های آنها وضعیت سیل هایی را که در آینده اتفاق خواهد افتاد و پیش بینی کنیم .
مدیریت بحران زلزله و روشهای مقابله با آن
هرگونه تغییرات ناگهان ناشی از حوادث غیرمترقبه که باعث اختلال در شرایط عادی جامعه شود و نیاز به اقدام ضروری ایجاد کند یا به عبارت دیگر ، هراه رخدادی نابهنگام و پیش بینی نشده با شدتی بیش از حد معمول باعث به هم خوردن وضع عادی مردم شود . بحران ها از نظر وسعت تاثیر و شدت به محلی یا استانی ، ملی و فراملی تقسیم می شوند و در هر بحران نیز سه مرحله قابل تشخیص است : مرحله پیش از وقوع ، و مرحله بعد از وقوع .
مرحله پیشگیری و کارآمدترین اسلحه برای پیشگیری
در کشورهای لرزه خیزی که اصول پیشگیری و ایمنی در آنها رعایت می شود ثابت شده که درصد تلفات ، صدمات و خسارات ناشی از حوادث غیرمترقبه بخصوص زلزله های مخرب به مراتب کمتر از جوامعی است که به این اصول عمل نمی کنند یا به طور کلی به امر پیشگیری اعتقاد ندارند و در اذهان این اندیشه را اشاعه می دهد که زلزله بلای طبیعی و بایستی انتظار کشیده تا رخ دهد و سپس به کمک رسانی اقدام شود . به منظور پیشگیری از آثار سوء ناشی از زلزله بایستی نکاتی همچون فرهنگ عمومی جامعه ، ویژگیهای زمین شناختی ، وضعیت جمعیتی ، نوع و بافت سازه های مسکونی و تجاری ، وضعیت زیرساختهای ، آثار فرهنگی و تاریخی و ... مدنظر باشد . اولین و کارآمدترین اسلحه ها برای رویارویی « آگاهی» است . اسلحه ای که باید در اختیار همگان قرار بگیرد و همه بدانند چگونه از آن استفاده کنند . زلزله مختص خداوند نیست و بیش از آنکه فاجعه ای طبیعی باشد « مساله اجتماعی » است که برخی جوامع شیوه حل و مقابله با آن را آموخته اند و برخی دیگر هنوز از مقابله با آن عازند .
فرمت این مقاله به صورت Word و با قابلیت ویرایش میباشد
تعداد صفحات این مقاله 19 صفحه
پس از پرداخت ، میتوانید مقاله را به صورت انلاین دانلود کنید
بررسی تاثیر ریسک عدم پرداخت بر ضریب واکنش سود
چکیده: 1
مقدمه: 2
فصل اول: کلیات تحقیق
1-1 مقدمه 4
2-1 بیان مسئله 6
3-1 اهمیت و ضرورت تحقیق 8
4-1 اهداف تحقیق 9
5-1 چارچوب نظری تحقیق 9
6-1 فرضیه های تحقیق 12
7-1 تعریف واژه ها و اصطلاحات 13
فصل دوم: مروری بر ادبیات تحقیق
1-2 مقدمه 15
2-2 مبانی نظری تحقیق- بخش اول: 16
1-2-2 سودمندی محتوای اطلاعاتی سود و واکنش بازار سرمایه: 16
2-2-2 آگاه شدن از واکنش بازار 18
3-2-2-پژوهش بال و براون 19
4-2-2 نتیجه تحقیق بال و براون 20
5-2-2 ضریب واکنش سود 22
3-2 بخش دوم- مفاهیم سود و سود غیرمنتظره: 25
1-3-2 مفاهیم سود در حسابداری: 25
2-3-2 روش های پیش بینی سود: 27
3-3-2 مدل باکس- جنکینز: 28
4-3-2 مراحل عملی روش باکس- جنکینز: 28
5-3-2 مدل گام زدن تصادفی: 29
4-2 بخش سوم بازده و بازده غیر منتظره 30
1-4-2 بازده 30
2-4-2 روش های محاسبه بازده سهامداران 30
3-4-2 بازده مورد انتظار 34
4-4-2 بازده مورد انتظار پرتفولیو 34
5-4-2 بازده غیرعادی سهام 36
5-4-2 تئوری بازار کارآ 40
6-4-2 تأثیر کارایی: عدم قابلیت پیش بینی 40
7-4-2 نقاط ضعف نظریه بازار کارآ 41
8-4-2 پاسخ نظریه بازار کارآ 41
9-4-2 بازار چطور کارآ می شود؟ 42
10-4-2 درجات کارایی 42
5-2-بخش چهارم ریسک عدم پرداخت: 43
1-5-2 ماهیت ریسک: 43
2-5-2 ریسک چیست؟ 43
3-5-2 انواع ریسک 44
4-5-2 ریسک عدم پرداخت( نکول) 45
5-5-2 روشهای اندازه گیری ریسک عدم پرداخت: 45
6-2بخش پنجم پیشینه تحقیق 50
1-6-2 تحقیقات خارجی 50
2-6-2 تحقیقات داخلی 60
7-2 خلاصه فصل 62
فصل سوم: روش اجرای تحقیق
1-3 مقدمه 65
2-3 روش تحقیق 65
3-3 جامعه مطالعاتی و نمونه آماری 66
4-3 مدل تحقیق و شیوه اندازه گیری متغیر های تحقیق: 67
5-3 متغیرهای مدل 68
6-3 قلمرو تحقیق 72
7-3 روش های جمع اوری اطلاعات 73
8-3 روش تجزیه و تحلیل اطلاعات 73
1-8-3 تحلیل همبستگی پیرسون و رگرسیون ساده خطی 73
9-3 اعتبار درونی و برونی پژوهش 78
فصل چهارم: تجزیه و تحلیل دادهها
1-4 مقدمه 81
2-4 شاخص های توصیفی متغیرها 81
3-4 تجزیه و تحلیل فرضیه های تحقیق 84
4-4 بررسی فرض نرمال بودن متغیرها: 84
5- 4 خلاصه تجزیه وتحلیل ها به تفکیک هرفرضیه به شرح ذیل بیان می شود 85
1-5-4 تجزیه و تحلیل و آزمون فرضیه اصلی اول: 85
2-5-4 تجزیه و تحلیل و آزمون فرضیه اصلی دوم 90
3-5-4 تجزیه و تحلیل و آزمون فرضیه اصلی سوم 97
4-5-4 تجزیه و تحلیل و آزمون فرضیه اصلی چهارم 99
5-5-4 تجزیه و تحلیل و آزمون فرضیه اصلی پنجم 101
6-5-4 تجزیه و تحلیل و آزمون فرضیه اصلی ششم 102
فصل پنجم: نتیجهگیری و پیشنهادات
1-5 مقدمه 108
2-5 ارزیابی و تشریح نتایج آزمون فرضیه ها طبق شرایط متغیرها 109
1-2-5 نتایج فرضیه اصلی اول 109
2-2-5 نتایج فرضیه اصلی دوم 109
3-2-5 نتایج فرضیه اصلی سوم 110
4-2-5 نتایج فرضیه اصلی چهارم 111
5-2-5 نتایج فرضیه اصلی پنجم 111
6-2-5 نتایج فرضیه اصلی ششم 112
3-5 نتیجه گیری کلی تحقیق 112
4-5 پیشنهادها 113
1-4-5 پیشنهاد هایی مبتنی بر یافته های فرضیات پژوهش 113
2-4-5 پیشنهادهاییبرای پژوهش های آتی 113
5-5 محدودیت های تحقیق 114
پیوست ها
جدول مربوط به صنایع و نام شرکت های نمونه آماری 116
منابع و ماخذ
منابع فارسی: 121
منابع لاتین: 122
منابع اینترنتی: 125
چکیده انگلیسی: 126
جدول (1-1) نتایج تحقیقات انجام شده در مورد ضریب واکنش سود 11
جدول( 1-2 )عوامل موثر بر ضریب واکنش سود 25
جدول( 2-2) ضرایب شاخص Z آلتمن 49
جدول( 3-2 )طبقه بندی شرکتها توسط کریستین و رای 56
جدول (1-4) شاخص های توصیف کننده متغیرهای تحقیق، شاخص های مرکزی، شاخص های پراکندگی و شاخص های شکل توزیع (آماری) 82
جدول (2-4) آزمون کالموگراف – اسمیرنوف K-S)) برای متغیر وابسته (بازده غیر عادی انباشته) تحقیق 85
جدول (3-4) : ضریب همبستگی، ضریب تعیین، ضریب تعیین تعدیل شده و آزمون دوربین- واتسون بین دو سود غیر منتظره استاندارد شده(UE) و بازده غیر عادی(CAR) 86
جدول(4-4) تحلیل واریانس رگرسیون برای متغیرهای بازده غیر عادی انباشته و سود غیر منتظره 87
جدول (5-4) ضرایب معادله رگرسیون برای متغیرهای بازده غیر عادی انباشته و سود غیر منتظره 88
جدول (6-4) : ضریب همبستگی، ضریب تعیین، ضریب تعیین تعدیل شده و آزمون دوربین- واتسون بین سه متغیرریسک عدم پرداخت، سود غیر منتظره استاندارد شده و بازده غیر عادی 91
جدول (7-4) : تحلیل واریانس رگرسیون برای سه متغیرریسک عدم پرداخت، سود غیر منتظره استاندارد شده و بازده غیر عادی 92
جدول (8-4) : ضرایب معادله رگرسیون برای سه متغیرریسک عدم پرداخت، سود غیر منتظره استاندارد شده و بازده غیر عادی 93
جدول( 9-4) خلاصه یافته های حاصل از بررسی تاثیر ورود متغیر ریسک عدم پرداخت بر ضرایب آماری فرضیه یک 95
جدول (10-4) خلاصه نتایج حاصل از فرضیه شماره 2 96
جدول (11-4) : خلاصه نتایج حاصل از بررسی فرضیه شماره 3 98
جدول (12-4) : خلاصه نتایج حاصل از بررسی فرضیه شماره 4 100
جدول (13-4) : خلاصه نتایج حاصل از بررسی فرضیه شماره 5 101
جدول (14-4) : خلاصه نتایج حاصل از بررسی فرضیه شماره 5 103
جدول (15-4) : ضریب همبستگی، ضریب تعیین، ضریب تعیین تعدیل شده و آزمون دوربین- واتسون بین همه متغیر های مدل 104
جدول(16-4) خلاصه یافته های رگرسیون چند گانه به روش Enter 105
نمودار (1-2 ) همبستگی کاملاً منفی 35
نمودار (2-2) همبستگی کاملاً مثبت 35
نمودار (3-2 ) همبستگی صفر و عدم همبستگی 36
نمودار (4-2 ) انواع ریسک 44
نمودار (1-3) مدل تحلیلی تحقیق 67
نمودار (1-4) آزمون نرمال بودن خطاهای معادله رگرسیون بین برای متغیرهای بازده غیر عادی انباشته و سود غیر منتظره 89
نمودار (2-4) خط و معادله رگرسیون 90
نمودار (3-4) آزمون نرمال بودن خطاهای معادله رگرسیون 94
چکیده:
اطلاعات حسابداری برای سرمایه گذاران جهت برآورد ارزش مورد انتظار و ریسک بازده اوراق مفید و سودمند است. اطلاعات در حد خودشان مفیدند اگر باعث تغییر عقاید و رفتارهای سرمایه گذاران شوند ، بعلاوه میزان و درجه مفید بودن می تواند به وسیله وسعت و اندازه تغییرات حجم و قیمت به دنبال انتشار اطلاعات اندازه گیری شوند. یکی از اطلاعاتی که سرمایه گذاران ، تحلیلگران و اعتبار دهندگان به آن اهمیت زیادی می دهند اطلاعاتی است که نشان دهنده توان مالی واحد تجاری و اطمینان نسبی جهت تداوم فعالیت شرکت می باشد. یکی از عواملی که این اطمینان نسبی را با ابهام مواجه می سازد ریسک عدم پرداخت و احتمال ورشکستگی واحد تجاری می باشد. در این پژوهش مفهومی به نام ضریب واکنش سود به عنوان نسبت تاپیر گذاری سود غیر منتظره بر بازده غیر عادی شرکتها به عنوان معیاری برای تصمیمات منطقی سرمایه گذاران و سایر استفاده کنند گان مالی مورد بررسی قرار گرفت و تاثیر ریسک عدم پرداخت به عنوان معیاری از توان مالی شرکتها بر این ضریب واکنش سود مورد مورد بررسی قرار گرفت. دوره زمانی تحقیق 4 سال و از سال 1384 تا 1387 انتخاب و آزمون فرضیه ها با نرم افزارSPSS و به کمک آماره های توصیفی و استنباطی نظیر تحلیل همبستگی، مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتایج به دست آمده در این پژوهش حاکی از تاثیر منفی ریسک عدم پرداخت بر ضریب واکنش سود می باشد.
مقدمه:
در دنیای سرمایه گذاری امروز تصمیم گیری شاید مهمترین بخش از فرایند سرمایه گذاری باشد که طی آن سرمایه گذاران در جهت حداکثر کردن منافع و ثروت خویش نیازمند اتخاذ بهینه ترین تصمیمات می باشند. در این ارتباط مهمترین عامل فرایند تصمیم گیری اطلاعات است. اطلاعات می تواند بر فرایند تصمیم گیری تاثیر بسزایی داشته باشد. زیرا موجب اخذ تصمیمات متفاوت در افراد متفاوت می شود. در بورس اوراق بهادار نیز تصمیمات سرمایه گذاری متاثر از اطلاعات است. نظریه پردازان بازارهای اوراق بهادار ،گزارشگری مالی را مهمترین منبع اطلاعاتی سرمایه گذاران می دانند. به همین دلیل یکی از اهداف حسابداری و تهیه صورتهای مالی فراهم کردن اطلاعات به منظور تسهیل تصمیم گیری است.
اگرچه افراد و گروه های مختلف ، انگیزه های متفاوتی برای تهیه و ارائه اطلاعات دارند، با این حال، چنانچه اطلاعات خبرهای بد باشد ، توجیه لازم برای پنهان کردن و عدم افشای آن وجود خواهد داشت، البته پنهان نگاه داشتن خبرهای بدی که آگاهی نسبی قبلی در مورد آن وجود دارد ، تا حد زیادی بعید به نظر می رسد. پنهان کردن و اختفای اطلاعات سبب می شود تا ارزش خاص اطلاعات افزایش یابد. با تاکید بر ادعای وجود بازندگان بسیار و برندگان اندک در بازار ، می توان علت اصلی اقدامات بازیگران عرصه بازار برای کاهش پنهان کاری و اختفای اطلاعات را درک کرد، اقداماتی که از طریق ایجاد تقاضا برای انتشار عمومی اطلاعات ، معنی دار می شود و ابزاری موثر برای کاهش توزیع مخاطرات سرمایه گذاران در بازار است. ازجمله اخبار خوب و بد در بازار می توان به اخبار مربوط به وضعیت مالی ، نقدینگی، ریسک و پیش بینی های سود اشاره کرد. از این رو برای شناخت و توضیح علل واکنش های مختلف بازار به اطلاعات سود، مفهومی تحت عنوان ضریب واکنش سود مطرح گردید .
طی تحقیقات مختلف رابطه بین ضریب واکنش سود و متغیرهای مالی شرکتها مورد بررسی و ارزیابی قرار گرفته است.در این تحقیق نیز در پی یافتن پاسخ این سوال هستیم که آیا ریسک عدم پرداختکه یکی از مهمترین ریسک هایی است که در مورد شرکت ها وجود دارد تاثیری بر ضریب واکنش سود دارد یا خیر؟ بنابر این رویکرد اصلی در این پژوهش آزمون تجربی سودمندی محتوای اطلاعاتی سود از طریق آزمون تاثیر گذاری سود غیر منتظره بر بازده غیر غیر منتظره با تاثیر پذیری از ریسک عدم پرداخت می باشد.
فصل اول
کلیات تحقیق
1-1 مقدمه
گزارشگری مالی یکی از مهمترین فراورده های سیستم حسابداری است که از اهداف عمده آن فراهم آوردن اطلاعات لازم برای تصمیم گیری اقتصادی استفاده کنندگان در خصوص ارزیابی عملکرد و توانایی سودآوری بنگاه اقتصادی است. شرط لازم برای دستیابی به این هدف، اندازه گیری و ارائه اطلاعات ، به نحوی است که ارزیابی عملکرد گذشته را ممکن سازد و در سنجش توان سودآوری و پیش بینی فعالیت های آتی بنگاه اقتصادی موثر افتد. یکی از اقلام حسابداری که در گزارش های مالی تهیه و ارائه می شود، سود خالص است که کاربرد های متفاوتی دارد. معمولا سود به عنوان عاملی برای تدوین سیاست های تقسیم سود و راهنمایی برای سرمایه گذاری و بلاخره عاملی برای پیش بینی به شمار می آید.
مدیران ، تحلیل گران و سرمایه گذاران بیشترین توجه خود را به سود گزارش شده شرکت ها اختصاص داده اهد. مدیران ، از حفظ روند رو به رشد سود منتفع می شوند، زیرا پاداش آن ها به میزان سود شرکت ها بستگی دارد. تحلیل گران مالی ، درگیر تجارت پردازش و تفسیر اطلاعات هستند ودرک صحیح محتوای اطلاعاتی سود ، یک بخش اساسی از این رویه است. انتشار اخبار خوب در مورد سود شرکتها و به طور کلی در مورد وضعیت شرکت ها به طور قابل ملاحظه ای بر قیمت سهام اثر می گذارد و بعید است که حساسیت و وسواس بازار ، نسبت به ارزیابی عملکرد مبتنی بر سود ، کاهش یابد. حسابداری برای سرمایه گذاران ، جهت برآورد ارزش مورد انتظار و ریسک بازده اوراق بهادار ، مفید و سودمند است.
اگر اطلاعات حسابداری محتوا و بار اطلاعاتی نداشت هیچ گونه بازنگری در پیش بینی ها در اثر دریافت آنها به وجود نمی آمد و باعث تصمیمات خرید و فروش نمی شد و بدون تصمیمات خرید و فروش هیچگونه تغییری درحجم معاملات و قیمت ها وجود نداشت. اطلاعاتی سودمند هستند که باعث تغییر در عقاید و رفتارهای سرمایه گذاران شوند.
به علاوه ، میزان و درجه مفید بودن اطلاعات، می تواند به وسیله وسعت و اندازه تغییرات حجم و یا قیمت به دنبال انتشار اطلاعات ، اندازه گیری شود. این معادل سازی سودمندی محتوای اطلاعات ، منظر اطلاعاتی سودمندی تصمیم نامیده می شود.
منظر اطلاعاتی توسط اکثر هیات های تدوین استاندارد پذیرفته شده است. دیدگاه این منظر این است که سرمایه گذاران خواهان پیش بینی بازدهی آینده سهام توسط خودشان هستند ( به جای اینکه حسابداران برای آنها این کار را بر اساس شرایط ایده آل انجام دهند) و از این منظر ، سرمایه گذاران حریصانه همه اطلاعات سودمند را می بلعند. همان طور که اشاره شد اکثر تحقیقات تجربی بر سودمندی حد اقل برخی از اطلاعات حسابداری دلالت داشته اند. علاوه بر این ، رویکرد اطلاعاتی بیان می کند که تحقیقات تجربی می تواند راهنمایی برای حسابداران جهت تعیین اطلاعات سودمند ( از طریق تعیین میزان واکنش بازار) باشد.
منظر اطلاعاتی ، سودمندی تصمیم یک رویکرد گزارشگری مالی است که مسئولیت فردی برای پیش بینی آینده عملیاتی شرکت و تمرکز بر تامین اطلاعات سودمند برای این هدف را مورد توجه قرار می دهد. این رویکرد فرض می کند که بازار اوراق بهادار کارا، به هر نوع اطلاعات سودمند از هر منبع اطلاعاتی ، که شامل صورت های مالی نیزهست، واکنش نشان می دهد. البته زمانی که سودمندی را با حد و اندازه تغییر قیمت اوراق معادل می سازیم باید مراقب باشیم. حسابداران بهتر است که تصمیمات خود را در خصوص محتوای صورت های مالی را بر اساس واکنش بازار به آن قرار دهند. اما این موضوع لزوما بدین معنی نیست که جامعه هم برایش بهتر باشد. اطلاعات یک کالای بسیار پیچیده است و ارزش های خصوصی و عمومی(اجتماعی) آن، یکسان نیست. یکی از علل آن هزینه اطلاعات است. زیرا استفاده کنندگان از صورت های مالی ، به طور مستقیم هزینه آن را نمی پردازند. بنابر این آنها ممکن است اطلاعاتی را سودمند بیابند، که به جای افزایش سودمندی جامعه، هزینه بیشتری را بر جامعه تحمیل نماید.
در فصل اول پس از بیان مسئله تحقیق، تاریخچه موضوع تحقیق را مورد بررسی قرار می دهیم؛ سپس تعریف موضوع تحقیق را بیان نموده و در ادامه به بیان اهمیت و ضرورت تحقیق می پردازیم. همچنین اهداف تحقیق را در قالب اهداف کلی و ویژه بیان می کنیم. چارچوب نظری تحقیق که بنیان اصلی طرح سئوال و موضوع تحقیق بوده است، در این فصل آورده شده و در ادامه به فرضیه های تحقیق و مدل تحلیلی نیز اشاره شده است.
2-1 بیان مسئله
در دنیای سرمایه گذاری امروز تصمیم گیری شاید مهمترین بخش از فرایند سرمایه گذاری باشد که طی آن سرمایه گذاران در جهت حداکثر کردن منافع و ثروت خویش، نیازمند اتخاذ تصمیمات بهینه می باشند. در این ارتباط مهمترین عامل فرایند تصمیم گیری اطلاعات است. اطلاعات می تواند بر فرایند تصمیم گیری تاثیر بسزایی داشته باشد. زیرا موجب اخذ تصمیمات متفاوت در افراد متفاوت می شود. در بورس اوراق بهادار نیز تصمیمات سرمایه گذاری متاثر از اطلاعات است. نظریه پردازان بازارهای اوراق بهادار ،گزارشگری مالی را مهمترین منبع اطلاعاتی سرمایه گذاران می دانند. به همین دلیل یکی از اهداف حسابداری و تهیه صورتهای مالی فراهم کردن اطلاعات به منظور تسهیل تصمیم گیری است.
از آنجا که اطلاعات به صورت یکسان در اختیار همگان قرار نمی گیرد بین مدیران و سرمایه گذاران عدم تقارن اطلاعاتی ایجاد می گردد.عدم تقارن اطلاعاتی وضعیتی است که مدیران در مقایسه با سرمایه گذاران دارای اطلاعات افشا نشده بیشتری در مورد عملیات و جوانب مختلف شرکت در آینده می باشند. همین امر سبب می شود که مدیران انگیزه و فرصت مدیریت سود را داشته باشند. محاسبه سود خالص یک بنگاه اقتصادی متاثر از برآوردها و روشهای حسابداری است. بدین لحاظ امکان دستکاری یا مدیریت سود وجود دارد. انگیزه مدیریت از دستکاری سود نیل به اهداف خویش است که نه تنها الزاما با اهداف شرکت و سهامداران همسو نمی باشد بلکه در اکثر موارد با آن در تضاد است.
تحلیلگران اوراق بهادار ، مدیران شرکتها ، سرمایه گذاران و افرادی که در بازار سرمایه مشارکت دارند بیشترین توجه خود را به رقم سود به عنوان آخرین قلم در اطلاعات صورت سود و زیان معطوف می کنند. تاکید بیش از حد بر سود تداعی کننده آن است که بازار سایر شاخص های عملکرد را نادیده می کیرد . سود به عنوان نتیجه نهایی فرایند حسابداری که تا این حد مورد توجه و تاکید استفاده کنندگان اطلاعات حسابداری است ،تحت تاثیر رویه های حسابداری است که مدیریت انتخاب کرده و محاسبه شده است. سود حسابداری و اجزای مربوط به آن از جمله اطلاعاتی محسوب می شوند که در هنگام تصمیم گیری توسط افراد در نظر گرفته می شود.این رقم بر مبنای تعهدی محاسبه و شناسایی می شود. مدیریت انگیزه دارد با به کارگیری غیر محافظه کارانه رویه های حسابداری، رشد شرکت را ثبات بخشد.
اگرچه افراد و گروه های مختلف ، انگیزه های متفاوتی برای تهیه و ارائه اطلاعات دارند، با این حال، چنانچه اطلاعات خبرهای بد باشد ، توجیه لازم برای پنهان کردن و عدم افشای آن وجود خواهد داشت، البته پنهان نگاه داشتن خبرهای بدی که آگاهی نسبی قبلی در مورد آن وجود دارد ، تا حد زیادی بعید به نظر می رسد. در واقع ، از آنجا که افراد و گروه ها کاملا مخاطره گریز فرض می شوند، آنها حاضرند تا زمان دستیابی به اطلاعات مطمئن و مصونیت مناسب در برابر آثار ناشی از اطلاعات بد، مبالغی را برای پنهان کردن این نوع اطلاعات صرف کنند. بدون ایجاد مصونیت اثربخش، زیان های درخور توجهی در بازار تحمل می شود و بازار صحنه جا به جایی ثروت از بازندگان بی شمار به برندگان اندک خواهد بود. استفاده از خبرهای بد برای تخصیص مجدد کل منابع اقتصادی در فرصت های سرمایه گذاری مطلوبتر جدای از تحمل زیانهای ناشی از جابجایی ثروت می تواند منجر به کسب بازده مناسب شود تا حدی که زیانهای وارده را نیز جبران کند. پنهان کردن و اختفای اطلاعات سبب می شود تا ارزش خاص اطلاعات افزایش یابد. با تاکید بر ادعای وجود بازندگان بسیار و برندگان اندک در بازار ، می توان علت اصلی اقدامات بازیگران عرصه بازار برای کاهش پنهان کاری و اختفای اطلاعات را درک کرد، اقداماتی که از طریق ایجاد تقاضا برای انتشار عمومی اطلاعات ، معنی دار می شود و ابزاری موثر برای کاهش توزیع مخاطرات سرمایه گذاران در بازار است. الزامات مربوط به منع داد و ستد اوراق بهادار برپایه اطلاعات داخلی به وسیله مدیران واحد اقتصادی ، نمونه ای از قوانینی است که با توجه به توزیع مخاطرات در بازار وجود دارد. ازجمله اخبار خوب و بد در بازار می توان به اخبار مربوط به وضعیت مالی ، نقدینگی، ریسک و پیش بینی های سود اشاره کرد. از این رو برای شناخت و توضیح علل واکنش های مختلف بازار به اطلاعات سود، مفهومی تحت عنوان ضریب واکنش سودد مطرح گردید ضریب واکنش سود ، بازده غیر منتظره بازار را در واکنش به اجزای غیر منتظره سود گزارش شده اندازه گیری می کند (کوتاری ، 2001 ، ص 15) .
طی تحقیقات مختلف رابطه بین ضریب واکنش سود و متغیرهای مالی شرکتها مورد بررسی و ارزیابی قرار گرفته است.در این تحقیق نیز در پی یافتن پاسخ این سوال هستیم که آیا ریسک عدم پرداخت که یکی از مهمترین ریسک هایی است که در مورد شرکت ها وجود دارد تاثیری بر ضریب واکنش سود دارد یا خیر؟ بنابر این رویکرد اصلی در این پژوهش آزمون تجربی سودمندی محتوای اطلاعاتی سود از طریق آزمون تاثیر گذاری سود غیر منتظره بر بازده غیر منتظره با تاثیر پذیری از ریسک عدم پرداخت می باشد.
3-1 اهمیت و ضرورت تحقیق
بر اساس تحقیقات تجربی صورت گرفته به نظر می رسد اطلاعات حسابداری برای سرمایه گذاران جهت برآورد ارزش مورد انتظار و ریسک بازده اوراق مفید و سودمند است. فقط کافی است در نظر داشته باشیم اگر اطلاعات حسابداری محتوا و بار اطلاعاتی نداشت هیچگونه بازنگری در پیش بینی ها در اثر دریافت آنها وجود نخواهد داشت و بنابراین باعث تصمیمات خرید و فروش نخواهد شد و بدون تصمیمات خرید یا فروش هیچگونه تغییری در حجم معاملات و قیمت وجود نخواهد داشت. اطلاعات در حد خودشان مفیدند اگر باعث تغییر عقاید و رفتارهای سرمایه گذاران شوند ، بعلاوه میزان و درجه مفید بودن می تواند به وسیله وسعت و اندازه تغییرات حجم و قیمت به دنبال انتشار اطلاعات اندازه گیری شوند. رویکردی که بر تئوری حسابداری مالی و تحقیقات از سال 1968 حاکم بوده است و تنها اخیرا شروع به نتیجه دادن از طریق اندازه گیری دیدگاه ها نموده است. منظر اطلاعاتی از طریق اصلی ترین هیئت تدوین استانداردهای حسابداری پذیرفته شده است. دیدگاه این منظر این است که سرمایه گذاران می خواهند خودشان بازدهی آینده سهام را بیش بینی کنند به جای اینکه حسابداران این کار را برای آنها بر اساس شرایط ایده آل انجام دهند و از این منظر حریصانه خواهان همه اطلاعات سودمند هستند. تحقیقات تجربی نشان داده اند که حداقل برخی از اطلاعات حسابداری مفید ملاحظه شده اند. علاوه بر این رویکرد اطلاعاتی بیان می کند که تحقیقات تجربی می تواند به حسابداران کمک کند که سودمندی را از طریق اینکه به واکنش بازار اجازه دهند که آنها را به سمتی راهنمایی کند که چه اطلاعاتی سودمند هستند و چه اطلاعاتی برای سرمایه گذاران ارزش ندارند، افزایش دهند.
یکی از اطلاعاتی که سرمایه گذاران ، تحلیلگران و اعتبار دهندگان به آن اهمیت زیادی می دهند اطلاعاتی است که نشان دهنده سلامت مالی واحد تجاری و اطمینان نسبی جهت تداوم فعالیت شرکت می باشد. یکی از عواملی که این اطمینان نسبی را با ابهام مواجه می سازد ریسک عدم پرداخت و احتمال ورشکستگی واحد تجاری می باشد سرمایه گذاران و سایر استفاده کنندگان از اطلاعات مالی علاقمند به دانستن اطلاعاتی می باشند که نشان دهنده میزان سلامت مالی و اطمینان نسبت به تداوم فعالیت واحد تجاری باشد. اهمیت این تحقیق آشکار سازی روابط بین ریسک عدم پرداخت شرکت ها و ضریب واکنش سود این شرکتها جهت کمک به استفاده کنندگان از اطلاعات مالی جهت اخذ بهترین تصمیم می باشد.
4-1 اهداف تحقیق
پس از تحقیق بال و براون این مسئله مطرح می شود که چرا بازار به اخبار خوب و بد واکنش متفاوتی نشان می دهد. چرا سود بخش کمی از تغییر در قیمت را تعیین می کند و چه عواملی می تواند در واکنش بازار بر سود غیر منتظره تاثیر گذار باشد. بعد از تحقیق بال و بران تحقیقات متعددی انجام شد که در آنها به بررسی عوامل مختلف تاثیرگذار بر ضریب واکنش سود پرداختند، نتایج این تحقیقات منجر به شناسایی عوامل مهم تاثیرگذار بر ضریب واکنش سود گردید.
هدف اصلی این تحقیق آزمون واکنش بازار نسبت به سود غیر منتظره با تاثیر از ریسک عدم پرداخت است . و بیان این موضوع که بازار تمایل دارد نسبت به سودهای غیرمنتظره ای که ناشی از ریسک عدم پرداخت است واکنش نشان دهد. در واقع این تحقیق نشان می دهد که ریسک عدم پرداخت یکی از عوامل تاثیرگذار بر واکنش سرمایه گذاران نسبت به سودهای غیر منظره است.
همچنین از دیگر اهداف این تحقیق می توان به کمک به سرمایه گذاران و سایر استفاده کنندگان از اطلاعت مالی برای فهم بیشتر عناصر صورتهای مالی و تاثیر آنها بر ضریب واکنش سود اشاره کرد.
5-1 چارچوب نظری تحقیق
ضریب واکنش سود :
چرا بازار به اخبار خوب GN یا به اخبار بدBN برخی شرکت ها نسبت به برخی دیگر واکنش نشان می دهد؟ اگر پاسخ با این سوال را بتوان پیدا کرد حسابداران می توانند فهم و درک خود را در مورد اینکه چطور اطلاعات حسابداری می تواند برای سرمایه گذاران مفید باشد را بهبود بخشد. این در ابتدا می تواند باعث حرکت به سمت تهیه اطلاعات بسیار سودمند مالی باشد. نتیجتا یکی از مهمترین راهنمایی هایی که تحقیقات تجربی حسابداری مالی از زمانی که تحقیق بال و براون انجام شده شناخت و توضیح در مورد واکنشهای مختلف بازار به اطلاعات سود است. این موضوع ضریب واکنش سود نامیده می شود . ضریب واکنش سود ، بازده غیر منتظره بازار را در واکنش به اجزای غیر منتظره سود گزارش شده توسط شرکتی که اوراق را منتشر کرده است اندازه گیری می کند.
دلایل واکنش متفاوت بازار : اسکات دلایلی برای واکنش متفاوت بازار به سود گزارش شده بر مبنای بهای تمام شده تاریخی به شرح زیر اعلام کرد:
ریسک: هر چه قدر توالی بازده مورد انتظار آینده شرکت پر ریسک تر باشد ارزش آن برای سرمایه گذار ریسک پذیر پایین خواهد بود. برای یک سرمایه گذار متنوع (پرتفوی) بتا معیاری برای محاسبه اثر گذار دارایی است. سرمایه گذار به سود سال جاری به عنوان یک شاخص قدرت سود آوری و بازدهی آتی نگاه می کند. هر چه این بازده آتی پر ریسک تر باشد واکنش بازار سرمایه گذاران به سود های غیر منتظره پایین خواهد بود
ساختار سرمایه: شرکت هایی که دارای اهرم (وام) زیاد هستند، افزایش در سود خالص ( بیش از بهره) موجب تقویت و افزایش ایمنی اوراق قرضه و سایر بدهی های شرکت می شود به گونه ای که خبر های خوب مربوط به سود خالص مورد استقبال دارندگان اوراق قرضه قرار می گیرد . از این رو ضریب واکنش در برابر سود خالص برای شرکت هایی که دارنده وام سنگین در مقایسه با شرکت هایی که بدون بدهی یا با بدهی کم هستند باعث می شود که ضریب واکنش سود آنها کاهش یابد. شواهد تجربی در مورد ضریب واکنش سود پایین برای شرکت های بار اهرم بالا و همچنین ضریب واکنش سود پایین برای شرکت های با نسبت بدهی به حقوق صاحبان سهام بالا توسط هالیوال ، لی فارقر ،1991، گزارش شده است.
تداوم روند سودآوری: هر چه قدر اخبار خوب یا بد در سود سال جاری، در سالهای آینده نیز پایدار باشد، انتظار داریم ضریب واکنش سود آن شرکت بالا باشد لذا اگر اخبار خوب ،GN، سال جاری ناشی از معرفی موفقیت آمیز یک محصول جدید یا کاهش شدید هزینه توسط مدیریت باشد پاسخ بازار باید نسبت به زمانی که اخبار خوب متاثر از سود غیر منتظره فروش تجهیزات است، بیشتر باشد. سرمایه گذاران انتظار ندارند که سود های غیر منتظره ای که شناسایی شده است و ناشی از فروش تجهیزات ، اموال و ماشین آلات است در آینده نیز تکرار شود بنابر این واکنش آنها نسبت به این نوع سود های غیر عملیاتی کمتر و در نتیجه ضریب واکنش سود پایین تر خواهد بود.
کیفیت سود: به ظاهر هر چه کیفیت سود بالا باشد انتظار ضریب واکنش سود بالاتری نیز خواهد رفت چرا که سرمایه گذاران بهتر می توانند از عملکرد جاری به عملکرد آتی شرکت پی ببرند.
شباهت انتظارات سرمایه گذاران: سرمایه گذاران مختلف با توجه به اطلاعات پیشین و توانایی خود در ارزیابی اطلاعات صورت های مالی نسبت به سود خالص دوره بعد یک شرکت ، دارای انتظارات متفاوتی هستند. هر قدر انتظارات سرمایه گذاران در مورد سود خالص و آینده شرکت شباهت بیشتری به هم داشته باشد اثر هر ریال از سود غیر منتظره بر قیمت سهام بیشتر می شود. در نتیجه ضریب واکنش سود خالص بالاتر خواهد بود.
توان آگاهی دهندگی قیمت: با فرض یکسان بودن شرایط هرچه قیمت اطلاعات بیشتری را تبیین کتد محتوای اطلاعاتی سود حسابداری کمتر و ضریب واکنش سود پایین تر خواهد بود. یکی از علائمی که نشان دهنده بار اطلاعاتی قیمت می باشد، اندازه شرکت است. شرکت های بزرگ بیشتر مطرح هستند و مورد نظر رسانه های خبری قرار می گیرند. با این وجود تحقیقی را ایستن و زمجوزکی انجام دادند و به این نتیجه رسیدند که اندازه و بزرگی شرکت نمی تواند به عنوان متغیر عمده ضریب واکنش سود را توجیه کند.
در این تحقیق عامل ریسک عدم پرداخت و تاثیر آن بر ضریب واکنش سود مورد بررسی قرار می گیرد.
نتایج تحقیقات اجام شده در مورد ضریب واکنش سود در جدول 1-1 نشان داده شده است.
جدول (1-1) نتایج تحقیقات انجام شده در مورد ضریب واکنش سود
نتایج اصلی دوره تحقیق محقق(محققین(
تداوم روند سودآوری به عنوان اولین عامل موثر بر ضریب واکنش سود شناسایی و تعیین گردید
( کور مندی و لایپ ،1987، ص340) 1980-1974 کور مندی و لایپ
تنها عامل موثر به شکل منفی بر ضریب واکنش سود ریسک سیستمتاتیک است و عامل نرخ فرصتهای رشد ، به شکل مثبت بر ضریب واکنش سود تاثیر گذار است
( کولین و کوتاری، 1989، ص 49)
1987-1980 کولین و کوتاری
تداوم روند سود آوری پس از کنترل متغیر های ریسک و رشد، عاملی موثر بر ضریب واکنش سود است
(استین و زیمچوسکی ، 1989 ، ص 31)
1987-1981 استین و زیمچوسکی
ضریب واکنش سود برای شرکتهی فاقد اهرم یا با سطح پایین اهرم نسبت به شرکتهای اهرمی و یا با سطح بالای از اهرم بزرگتر است
(لی و فارقر، 1991،ص 22)
1984-1970
لی و فارقر
علاوه بر ریسک سیستماتیک ، ریسک عدم پرداخت) (Default Risk نیز کاهش دهنده ضریب واکنش سود است
1988-1987 هالیوال و رینولد
رتبه بندی اوراق قرضه و نسبت بدهی ها به عنوان شاخص های ریسک عدم پرداخت در تشریح ضریب واکنش سود نقش دارد
(بیلینگز، 1999، ص 510)
1996-1977 بیلینگز
انشار و باز پرداخت بدهی ها که به ترتیب ، باعث افزایش و کاهش ریسک عدم پرداخت می گرردد، به دلیل وجود شاخص های غیر قابل اتکاء مانند عدم اندازه گیری دقیق مفاهیم مفهوم در تئوری های بنیادین ، ناپایداری مدل های اقتصادی و زیر سوال بودن سودمندی اصول بنیادی نظریه کلاسیک مالی بر طبق تحقیقات اخیر، به شکلی دقیق نمی تواند باعث کاهش و افزایش ضریب واکنش سود گردد
(یئو و کیم ، 2002، ص11)
1993-1984 یئو و کیم
دریافتند که میزان ضریب واکنش در شرکتهایی که دارای نسبت های بالای سود تقسیمی به جریانهای نقدی آزاد و نسبت های اهرم کوچکترهستند و نیز شرکتهایی که دارای فرصت های رشد بالاتری هستند بزرگتر است
1998-1980 آریف و چنگ
6-1 فرضیه های تحقیق
فرضیه اصلی اول: بین سود غیر منتظره استاندارد شده و بازده غیر عادی انباشته در بازار سرمایه ایران ارتباط وجود دارد.
فرضیه اصلی دوم: ریسک عدم پرداخت بر ضریب واکنش سود تاثیر گذار است.
فرضیه اصلی سوم: ریسک سیستماتیک(بتا) بر روابط میان ریسک عدم پرداخت و سود غیر منتظره استاندارد شده و بازده غیر عادی انباشته تاثیر گذار است.
فرضیه اصلی چهارم: فرصت های رشد بر روابط میان ریسک عدم پرداخت و سود غیر منتظره استاندارد شده و بازده غیر عادی انباشته تاثیر گذار است.
فرضیه اصلی پنجم: اندازه شرکت بر روابط میان ریسک عدم پرداخت و سود غیر منتظره استاندارد شده و بازده غیر عادی انباشته تاثیر گذار است.
فرضیه اصلی ششم: پایداری سود شرکت بر روابط میان ریسک عدم پرداخت و سود غیر منتظره استاندارد شده و بازده غیر عادی انباشته تاثیر گذار است.
7-1 تعریف واژه ها و اصطلاحات:
ضریب واکنش سود : ضریب واکنش سود ، بازده غیر منتظره بازار را در واکنش به اجزای غیر منتظره سود گزارش شده اندازه گیری می کند (کوتاری ، 2001،ص 6) .
بازده غیر عادی : به عنوان تفاوت میان بازده واقعی شرکت با بازده مورد انتظار یا بازده کل بازار می باشد(همان منبع،ص 9)4.
سود غیر منتظره: به عنوان تفاوت بین سود واقعی کسب شده و سود مورد انتظار تعریف می شود (همان منبع،ص 11)5.
ریسک عدم پرداخت6: این ریسک به معنی احتمال عدم توانایی واحد تجاری در پرداخت به موقع بدهی ها و ایفای تعهدات خود در سر رسید این بدهی ها می باشد ( لی و فارقر،1991 ،ص 20)7.
پایداری سود8: پایداری سود بیانگر این اموضوع است که چه مقدار از سود سال جاری در سال بعد نیز تکرار می شود (هالیوال و رینولد ، 1994، ص415)9.
فصل دوم
مروری بر ادبیات تحقیق
1-2 مقدمه
حسابداری به عنوان مکانیزمی جهت ایجاد توان ارائه اطلاعات مربوط، علاوه بر ایجاد امکان تصمیم گیری بهتر سرمایه گذاران ، دارای منافع اجتماعی از طریق بهبود کارکرد بازارهای اوراق بهادار می باشد. تحقیقات حسابداری تاکید دارد که قیمت ها در بازار اوراق بهادار به اطلاعات حسابداری واکنش نشان می دهد که این واکنش نشان از محتوا و، بار اطلاعاتی و اطلاعات مفید حسابداری است که باعث تغییر عقاید و رفتارهای سرمایه گذاران می شود و میزان درجه مفید بودن ، به وسیله وسعت و اندازه تغییرات حجم و با به دنبال انتشار اطلاعات اندازه گیری می شود.
شواهد اولیه واکنش بازار اوراق بهادار به اعلام سود حسابداری ، توسط آقایان بال و براون در سال 1968 ارائه شد، آنها نشان دادند که شرکتهایی با اخبار خوب دارای بازده غیر منتظره مثبت و شرکتهایی با اخبار بد دارای بازده غیر منتظره منفی هستند. موقعیت خاص هر فرد یا گروه برای دستیابی به سود و زیان در عرصه بازار ، عامل اصلی در خوب و بد بودن خبرها به شمار می رود، با این حال از دیدگاه بازار ، خبرهای خوب عامل افزایش بازده و خبرهای بد عامل کاهش بازده در بازار است.
اگرچه افراد و گروه های مختلف ، انگیزه های متفاوتی برای تهیه و ارائه اطلاعات دارند، با این حال، چنانچه اطلاعات خبرهای بد باشد ، توجیه لازم برای پنهان کردن و عدم افشای آن وجود خواهد داشت، البته پنهان نگاه داشتن خبرهای بدی که آگاهی نسبی قبلی در مورد آن وجود دارد ، تا حد زیادی بعید به نظر می رسد. در واقع ، از آنجا که افراد و گروه ها کاملا مخاطره گریز فرض می شوند، آنها حاضرند تا زمان دستیابی به اطلاعات مطمئن و مصونیت مناسب در برابر آثار ناشی از اطلاعات بد، مبالغی را برای پنهان کردن این نوع اطلاعات صرف کنند. بدون ایجاد مصونیت اثربخش، زیان های درخور توجهی در بازار تحمل می شود و بازار صحنه جا به جایی ثروت از بازندگان بی شمار به برندگان اندک خواهد بود.
استفاده از خبرهای بد برای تخصیص مجدد کل منابع اقتصادی در فرصت های سرمایه گذاری مطلوبتر جدای از تحمل زیانهای ناشی از جابجایی ثروت می تواند منجر به کسب بازده مناسب شود تا حدی که زیانهای وارده را نیز جبران کند. پنهان کردن و اختفای اطلاعات سبب می شود تا ارزش خاص اطلاعات افزایش یابد. با تاکید بر ادعای وجود بازندگان بسیار و برندگان اندک در بازار ، می توان علت اصلی اقدامات بازیگران عرصه بازار برای کاهش پنهان کاری و اختفای اطلاعات را درک کرد، اقداماتی که از طریق ایجاد تقاضا برای انتشار عمومی اطلاعات ، معنی دار می شود و ابزاری موثر برای کاهش توزیع مخاطرات سرمایه گذاران در بازار است. الزامات مربوط به منع داد و ستد اوراق بهادار برپایه اطلاعات داخلی به وسیله مدیران واحد اقتصادی ، نمونه ای از قوانینی است که در ارتباط با توجه به توزیع مخاطرات در بازار وجود دارد. ازجمله اخبار خوب و بد در بازار می توان به اخبار مربوط به وضعیت مالی ، نقدینگی، ریسک و پیش بینی های سود اشاره کرد. از این رو برای شناخت و توضیح علل واکنش های مختلف بازار به اطلاعات سود، مفهومی تحت عنوان ضریب واکنش سودد ERC مطرح گردید(کوتاری ، 1992،ص 175) .
طی تحقیقات مختلف رابطه بین ضریب واکنش سود و متغیرهای مالی شرکتها مورد بررسی و ارزیابی قرار گرفته است. رویکرد اصلی در این پژوهش آزمون تجربی سودمندی محتوای اطلاعاتی سود از طریق آزمون تاثیر گذاری سود غیر منتظره بر بازده غیر منتظره با تاثیر پذیری از ریسک عدم پرداخت می باشد.
در این فصل ابتدا ادبیات موضوعی در خصوص سودمندی محتوای اطلاعاتی سود و واکنش بازار سرمایه، ریسک عدم پرداخت، مفاهیم سود ، سود غیرمنتظره و بازده غیر منتظره پرداخته شده سپس در انتهای فصل به تحقیق های گذشته داخلی و خارجی و نتایج آن نیز اشاره گردیده است.
2-2-مبانی نظری تحقیق- بخش اول:
1-2-2 سودمندی محتوای اطلاعاتی سود و واکنش بازار سرمایه:
بر اساس تحقیقات تجربی صورت گرفته به نظر می رسد اطلاعات حسابداری برای سرمایه گذاران جهت برآورد ارزش مورد انتظار و ریسک بازده اوراق مفید و سودمند است. فقط کافی است در نظر داشته باشیم اگر اطلاعات حسابداری محتوا و بار اطلاعاتی نداشت هیچگونه بازنگری در پیش بینی ها در اثر دریافت آنها وجود نخواهد داشت و بنابراین باعث تصمیمات خرید و فروش نخواهد شد و بدون تصمیمات خرید یا فروش هیچگونه تغییری در حجم معاملات و قیمت وجود نخواهد داشت. اطلاعات در حد خودشان مفیدند اگر باعث تغییر عقاید و رفتارهای سرمایه گذاران شوند ، بعلاوه میزان و درجه مفید بودن می تواند به وسیله وسعت و اندازه تغییرات حجم و قیمت به دنبال انتشار اطلاعات اندازه گیری شوند. رویکردی که بر تئوری حسابداری مالی و تحقیقات از سال 1968 حاکم بوده است و تنها اخبرا شروع به نتیجه دادن از طریق اندازه گیری دیدگاه ها نموده است. منظر اطلاعاتی از طریق اصلی ترین هیئت تدوین استانداردهای حسابداری پذیرفته شده است. دیدگاه این منظر این است که سرمایه گذاران می خواهند که خودشان بازدهی آینده سهام را بیش بینی کنند به جای اینکه حسابداران این کار را برای آنها بر اساس شرایط ایده آل انجام دهند و از این منظر حریصانه همه اطلاعات سود مند را می بلعند. تحقیقات تجربی نشان داده اند که حداقل برخی از اطلاعات حسابداری مفید ملاحظه شده اند. علاوه بر این رویکرد اطلاعاتی بیان می کند که تحقیقات تجربی می تواند به حسابداران کمک کند که سودمندی را از طریق اینکه به واکنش بازار اجازه دهند که آنها را به سمتی راهنمایی کند که چه اطلاعاتی سودمند هستند و چه اطلاعاتی برای سرمایه گذاران ارزش ندارند، افزایش دهند. منظر اطلاعاتی سودمندی تصمیم یک رویکرد گزارشگری مالی است که مسئولیت فردی برای پیش بینی آینده عملیات شرکت و تمرکز بر تامین اطلاعات سودمند برای این هدف را مورد توجه قرار می دهد. این رویکرد فرض می کند بازار اوراق بهادار کارا به هر نوع اطلاعات سودمند از هر منبع اطلاعاتی که شامل اطلاعات صورتهای مالی نیز هست واکنش نشان می دهد. در این بخش دلایل اینکه چرا ما باید واکنش قیمت بازار شرکتها را به اطلاعات صورتهای مالی پیش بینی کنیم بررسی خواهیم کرد. در بررسی این موضوع معمولا اطلاعات صورتهای مالی به بصورت خالص به پیش بینی های زیر در مورد رفتار سرمایه گذاران به خصوص واکنش به اطلاعات صورتهای مالی محدود می شود (نوروز بیگی، 1386،ص 175)1.
سرمایه گذاران درباره بازده مورد انتظار و ریسک دارای باورهای پیشین هستند. این باورهای پیشین بر پایه اطلاعاتی قرار دارد که در دسترس همگان است تا اینکه سود جاری شرکت اعلام شود (که سرمایه گذاران در باورهای خود تجدید نظر خواهند کرد). حتی اگر این باورها بر پایه اطلاعاتی قرار داشته باشد که در دسترس همگان است، هیچ الزامی وجود ندارد که باورهای پیشین همانند باشند، زیرا سرمایه گذاران در برابر اطلاعاتی که کسب می کنند و نیز از نظر توانایی تفسیر آنها متفاوتند. همچنین امکان دارد این باورهای پیشین شامل انتظاراتی باشد که در باره قدرت سودآوری آینده و کنونی شرکت نظیر بازده آینده اوراق بهادار ، دست کم، تا حدودی به سودآوری آن بستگی دارد.
پس از اعلام سود خالص سال جاری ، برخی از سرمایه گذاران درصدد بر می آیند اطلاعات بیشتری به دست آورند و این از طریق تجزیه و تحلیل عدد متعلق به سود میسر خواهد شد. برای مثال اگر سود خالص بالا برود یا از مقدار مورد انتظار بیشتر باشد این می تواند به عنوان خبر خوبی به حساب آید. اگر وضع بدین گونه باشد سرمایه گذاران با استفاده از نظر بیز در باورهایی که در باره بازده و قدرت سودآوری آینده شرکت دارند تجدید نظر خواهند کرد. برخی از سرمایه گذاران( کسانی که در مورد سود خالص جاری انتظارات بالاتری داشتند) احتمالا همین عدد سود خالص را به عنوان یک خبر بد تفسیر خواهند نمود.
سرمایه گذارانی که در باور های خود نسبت به سودآوری آینده و بالا رفتن بازده شرکت تجدید نظر کرده اند تمایل بیشتری نشان می دهند تا تعداد بیشتری سهم شرکت را به قیمت کنونی بازار خریداری کنند و کسانی که در بازار در باورهای خود در جهت عکس تجدید نظر کرده اند عمل عکس گروه دوم را انجام خواهند داد. ارزیابی سرمایه گذاران در مورد ریسک این سهام مورد تجدید نظر آنان قرار خواهند گرفت.
ما انتظار داریم پس از اعلام سود خالص شاهد این موضوع باشیم که معامله بر روی سهام شرکت افزایش یابد. گذشته از این، هر قدر تفاوت در باور های پیشین سرمایه گذاران و تفسیرهایی را که بر اساس اطلاعات مالی کنونی انجام می دهند ، بیشتر باشند ، حجم این معاملات بیشتر خواهد شد. اگر سرمایه گذاران سود خالص گزارش شده را به عنوان خبر خوب تفسیر کنند ( و در نتیجه بر انتظاراتی که در باره بازده و سود دهی آینده شرکت دارند بیفزایند) کسانی را تحت الشعاع قرار خواهند داد که اعلام سود خالص را به عنوان خبر بد تفسیر می کنند. در چنین شرایطی ما انتظار داریم شاهد افزایش قیمت سهام شرکت باشیم.
بیور در تحقیق بسیار مشهور خود واکنش ناشی از حجم معامله را مورد بررسی قرار داد. او به این نتیجه رسید که طی هفته اعلام سود خالص حجم معاملات بسیار افزایش می یابد. امکان دارد واکنش قیمت بازار بیانگر آزمون قوی تری در مقایسه با واکنش ناشی از حجم معامله در باره سودمندی اطلاعات از نظر تصمیم گیری باشد(بیور ، 1972، ص410) .
2-2-2 آگاه شدن از واکنش بازار
تئوری بازار کارا بیان می کند که بازار به سرعت به اطلاعات جدید واکنش نشان می دهد. در نتیجه مسئله مهم این است که بدانیم در چه زمانی برای اولین بار خبر سود خالص گزارش شده به آگاهی همگان رسیده است. اگر پژوهشگر در صدد تعیین اثر این خبر در حجم معاملات و قیمت سهام باشد، حتی چند روز پس از این خبر دست به تحقیق بزنند، بسیار دیر شده است. زیرا پس از آن حتی با وجود اینکه چنین خبری وجود دارد نمی توان هیچ اثری از آن را مشاهده کرد. پژوهشگران برای حل این مسئله در صدد برآمدند ازتاریخی که سود خالص در رسانه های مالی ، مانند وال استریت ژورنال اعلام و گزارش شده است ، استفاده کنند. اگر قرار باشد بازار کارا واکنش نشان دهد ، آن باید از یک دریچه کوچک، در دوره چند روزه مربوط به این تاریخ چنین واکنشی را نشان می دهد (ثقفی، 1383،ص 7)1.
معمولا خبر خوب یا بد در سود خالص را با انتظار سرمایه گذاران از آن می سنجند. برای مثال اگر شرکتی سود خالص را 2 میلیون دلار اعلام کند و این همان چیزی ب
استانداردهای نگهداری و تعمیرات تجهیزات روشهای اندازه گیری میزان فرسایش (فعالیت روزمره نت) و بازگرداندن تجهیزات به شرائط اولیه (تعمیر) را مشخص می نمایند.برای هر یک از فعالیتها، استانداردی جداگانه تعریف می گردد.روشهای انجام فعالیتهای نت شامل دستورالعملها و متدها و زمانهای لازم برای بازرسی، تعمیرات و سایر فعالیتهای مرتبط با نت می باشند.
انواع استانداردهای نت شامل :
• استانداردهای بازرسی ( برای اندازه گیری میزان فرسایش و تعیین محدوده های مجاز)
• استانداردهای تعمیر ( برای بازگرداندن تجهیزات به شرائط اولیه)
• استاندارد تعمیرات اساسی ( برای جلوگیری از فرسایش)
• روشهای نت ( نشان دهنده روشها و زمانهای اجرای نت)
استانداردهای بازرسی :
این استانداردها شامل روشهای بازرسی تجهیزات می شوند.به عبارت دیگر، این استانداردها شامل تکنیکهای اندازه گیری و تعیین دامنه و میزان فرسایش تجهیزات می شوند.این استانداردها ، اطلاعاتی نظیر محلها و قسمتهایی که باید بازرسی شوند، متد ها، وسائل اندازه گیری مورد نیاز و ابزار و مواد لازم را به همراه عکسها و نمودار ها و دامنه ها ی گویا ، ارائه می دهند.
استانداردهای سرویس :
این استانداردها، روشهای انجام سرویسهای فنی و خدمات روزمره روی دستگاه ها را نشان می دهد که شامل تمیز کاری ، روانکاری ، تنظیم و تعویض قطعات و .... می باشند.
استانداردهای تعمیر :
شرائط و روشهای انجام عملیاتهای تعمیر، نظیر لوله کشی، تراشکاری، عملیات برقی و .... را بصورت دستورالعمل استاندارد تعیین می کند.
در اینجا نمونه ای از دستورالعمل استاندارد تعمیر در نت آورده می شود.
دستورالعمل استاندارد ساعت زدن شافت
1- خاموش کردن دستگاه تراش.
2- باز کردن فکهای سه نظام جهت قراردادن یک سر شفت داخل آن.
3- قراردادن یک سر شفت داخل فک دستگاه تراش.
4- قرار دادن نوک مرغک دستگاه تراش بر مرکز مقطع شفت و محکم کردن آن.
5- بستن فکهای سه نظام .
6- قرار دادن قسمت پایه ساعت بر روی سطح ثابتی از دستگاه تراش.
7- قرار دادن نوک ساعت بر نقطهای از محیط شفت در تماس با یاتاقانها و صفر کردن عقربه ساعت.
8- حرکت دادن سه نظام ( شفت) حول محور خود و یادداشت نمودن تغییرات عقربه ساعت در هر 90o از محیط شفت.
9- انجام عملیات فوق در نقاط دیگر از شفت در تماس با یاتاقان، ایمپلر و ....
10-در صورت نیاز انجام عملیات تراشکاری و یا پرداخت بر روی شفت در صورتیکه تغییرات ابعادی یاداشت شده از مقدار مجاز بیشتر باشد .
در یک سازمان یا واحد صنعتی، سیستم نت تا چه سطحی و با چه کیفیتی باید استقرار یابد ؟
قطعاً سیستم نت استقرار یافته در مرحله اجرا متناسب با سطحی که برای آن در نظرگرفته شده هزینه هایی را به خود اختصاص خواهد داد(هزینه نیروی انسانی متخصص، ابزار و تجهیزات ، هزینه های روانکاری ، سرویس و ....)
اگر در تحلیل هزینه های سازمان مشاهد گردد که هزینه های صرف شده جهت نگهداری و تعمیرات پیشگیرانه افزایش یافته اند قطعاً نتیجه آن کاهش هزینه های تعمیرات اضطراری خواهد بود و برآیند آن در مجموع کاهش سر جمع کل هزینه ها است. پس هزینه های نت تا سطحی مشخص هزینة مفید و اثربخش تلقی می گردند.اما نکته اینجاست که هر سازمانی متناسب با ساحتار تجهیزات خود و مکانسیم و پیچیدگی آن, سطح سیستم نت مطلوب خود را طراحی و مستقر می نماید.برای مثال صنعتی که نجهیزات خاص در اختیار دارد و خرابی آنها هزینة گزافی را متحمل می نماید( مثلا نیاز به تامین قطعات یدکی گران قیمت از خارج از کشور و یا نیاز به حضور نیروی متخصص تعمیر از شرکت سازنده پیش می آید) پس خرابی در این مجموعه، هزینة بسیار بالایی را تحمیل خواهد کرد. حال اگر این سازمان سیستم نت خود را در سطح بالاتری پیاده کند( استفاده از تجهیزات مدرن و پیشرفته بازرسی، نصب مدارهای خود کنترلی بر تجهیزات بعنوان بازرسی مکانیزه و دائم، درخواست آنالیزهای مختلف همچون ارتعاش سنجی ، مهندسی صدا ، ترموگرافی ، آنالیـز روغن ، کاهش دوره های سرویس و روانکاری ، افزایش تعداد بازرسی ها و … که سرمایه گذاری ثابت و جاری بالاتری را طلب می کند) باز هم برآیند هرینه های نت به نسبت هزینه های تعمیرات برای آن صنعت معقول و مفید خواهد بود اما واضح است چنین سطحی از نت برای سازمانی که دارای تجهیزاتی با قابلیت تعمیرپذیری آسانتر و در دسترس تر است و امکان تعمیر بعد از خرابی با استفاده از نیروهای تعمیر دردسترس و قطعات یدکی موجود امکان پذیر باشد مقرون به صرفه نخواهد بود.
جهت تعیین سطح نت مطلوب هر سازمان بر اساس آنالیز هزینه ها و مطابق نمودار زیر عمل می نمایند:
فرمت این مقاله به صورت Word و با قابلیت ویرایش میباشد
تعداد صفحات این مقاله 6 صفحه
پس از پرداخت ، میتوانید مقاله را به صورت انلاین دانلود کنید
بنام خداوند جان و خرد که ازین برتر اندیشه برنگذرد
مقدمه:
از آنجائیکه این طرح ماهیتاً دارای ارزش افزوده پائین می باشد وقسمت اعظم قیمت تمام شده را مواد اولیه آن تشکیل میدهد لذا با تغییر در تکنولوژیهای تولید که آنها در نوع خود بسیار محدود می باشد تغییرات خیلی ناچیزی در قیمت تمام شده ایجادمی شود. لذا ویژگیهای برتر و بالاتر در این طرح صرفا مربوط به کیفیت تولید محصول می باشد که لازمه کنترلهای کیفیت در مرحله خمیرگیری و پخت و بسته بندی را طلب می نماید و در کنار اینها توجه به ذائقه مصرف کننندگان نیز حائز اهمیت می باشد در این طرح نیز تکنولوژی متداول تولید کیک وکلوچه استفاده شده است و قیمت تمام شده محصول براحتی قابل رقابت با محصولات مشابه داخلی می باشد.
نقطه سربسر تولید:
در نقطه سربسر تولید در آمد حاصل ا زفروش معادل مجموع هزینه های ثابت و متغیر تولید خواهد بود
هزینههای متغیر+ هزینه های ثابت اولیه= درآمد حاصل از فروش
(مقدار تولید× هزینه متغیر واحد محصول) + هزینه ثابت سالانه= قیمت فروش واحد× مقدار تولید در نقطه سربسر
نقطه سر بسر
تن278 XC=
نقطه سربسر تولید معادل قریب6/55% ظرفیت تولید طرح می باشد که با توجه به سادگی تولید محصول و پائین بودن سطح پیچیدگی دستگاههای خط تولید که موجب سهولت نگهداری تعمیرات آنها می گردد. کارخانه قادر خواهد بود همواره در ظرفیتی بمراتب بالاتر از نقطه سربسر و درحد ظرفیت 500 تن درسال کارکند.
نرخ بازدهی سرمایه:
سود ویژه کارخانه پس از کسر مالیات در سال اول سالانه000/616/23 ریال و در سالهای بعد در جدول سود وزیان برآورده شده است. (بدیهی است با توجه به آئینامه های مالیات در هر
مقطع زمانی و در شرایط خاص مبلغ سود تغییر پیدا کند. ضمنا مالیات معادل 205% سود عملیاتی در نظر گرفته شده است) و از طرفی با توجه به اینکه مبلغ سرمایه گذاری ثابت معادل 417/190/64 ریال می باشد لذا نرخ برگشت سرمایه و مدت آن بشرح زیر محاسبه میشود.
= نرخ برگشت سرمایه ثابت
= نرخ برکشت سرمایه ثابت
1
سال 2/3=100*1 =مدت برگشت سرمایه
نرخ برگشت
ملاحظه می شود که سرمایه گذری ثابت طرح پس از 2/3 سال بر می گردد. وزمان برگشت با توجه به نوع کارخانه زمان مناسبی است و طرح از أین نظر دارای توجیه کافی است.
وابستگی طرح از نظر ماشین آلات به خارج و جود ندارد و فقط در صورتی که آرد وشکر را محصول وارداتی تصور کنیم کارخانه از نظر مواد اولیه به خارج وابسته است و دو قلم فوق الذکر نیز از سوی دولت وارد و در اختیار کارخانجات قرار داده می شود. و با فرض فوق می توان گفت ارزش افزوده حاصل صدر صد در داخل کشور ایجاد می شود و سرمایه گذاری ثابت سرانه طرح 724/937/4 ریال می باشد که حاکی از اشتغال زائی نسبتا خوب طرح میباشد.
جهت تکمیل بحث مربوط به توجیه اقتصادی طرح درصد ارزش افزوده از قیمت تمام شده نیز محاسبه می گردد.
25197070 ارزش افزوده سالانه
100* =100* درصد ارزش افزوده از قیمت تمام شده محصول
264610000 قیمت تمام شده محصول سالانه
5/9%= درصد ارزش افزوده از قیمت تمام شده محصول
پائین بودن درصد ارزش افزوده حاکی از این مطلب است که قسمت اعظم بهای تمام شده محصول را مواد اولیه تشکیل دهنده محصول شامل می شود. و علیرغم سود آوری طرح ارزش افزوده طرح پایین است و جز ازجهت تامین تقاضا در جامعه به محصول تولیدی دلیل و توجیه اقتصادی دیگر برای احداث کارخانه تولید کیک و کلوچه در کشور وجود ندارد و بدلیل پائین بوده ازش افزوده و از طرفی بدلیل اینکه شکر و آرد که ماده اولیه اصلی کارخانه می باشد و وارداتی هستند صادرات این محصول نیز نمی تواند در اقتصاد کلان کشور تاثیر نسبی مثبت داشته باشد. و صادرات این محصول در واقع صادرات مجدد آرد وشکر وارداتی و انرژی ارزان می باشد که مقرن بصرفه نیست.
کیک وکلوچه که با توجه به سابقه دیرینه تولید آن استادکاران فراوانی در این زمینه تربیت شده اند. درحال حاضر با استفاده از ماشین آلات ساخت داخل بنحو مطلوبی در کارخانجات تولید کیک و کلوچه در سطح کشور تولید وعرضه می شود. پروسه تولید کیک و کلوچه درصفحه
ضمیمه طرح نشان داده شده است کارگران مورد نیاز در هر قسمت در داخل علامت نشان داده شده است. تعداد کارگران که در طرح برآورده پیشنهاد شده است حداکثر تعداد کارگران دو منظور یا چند منظوره ویا استفاده از اوقات خالی کارگران در کلیه مراحل خط تولید بنحو چشمگیری درهزینه های کارگری صرفه جوئی می نمایند. برای مثال معمولا از اوقات خالی اکثر کارگران برای الک کردن آرد استفاده میشود. لازم به توضیح است از آنجائیکه کارخانه دارای یکدستگاه فرمی باشد لذا در آن واحد فقط یک نوع محصول کیک یا کلوچه تولید می شود. کارگران خیمر گیر لول کن- شکل ده و برش – فروکنترل کیفیت- بسته بندی وکنترلر نهائی بطور .مشترک در تولید کیک و کلوچه کار می کنند.
نسبت دقیق مواد اولیه مصرفی در فرمول ساخت بصورت تجربی توسط مهندس صنایع غذائی تعیین و دستور کاربرآن اساس به کارگران داده می شود. نسبت مواد اولیه معرفی درصفحه 9 جدول مواد داخلی داده شده است.
روش تولید:
پس از تهیه خمیر براساس فرمولاسیون مشخص خمیر پس از لول کردن و شکل دهی در اندازه ها و شکل های مشخص در آمده در داخل سینی هائی چیده می شود. سینی ها به داخل فر منتقل می شود و پس از اینکه عمل پخت در درجه حرارت ومدت معین انجام گرفت سینی ها از فر خارج شده و پس از سرد شدن کیکها برروی نوار کاغذ سلفون که زیردستگاه دوخت حرارتی می گذرد قرار داده می شود. و بدینوسیله کیک ها پس از گذشت از زیر دستگاه دوخت حرارتی سلفون در داخل کاغذ سلفون بسته بندی می شود. کیکهائی که در داخل کاغذ سلفون بسته بندی شده در داخل کارتن3 کیلوئی قرار داده شده و درب کارتن با چسب نوار کاغذی بسته میشود برای توزین محتوی هر کارتن 3 کیلوئی از یک ترازوی معمولی استفاده می شود.
بسته بندی کلوچه نیز در داخل کاغذ سلفون انجام می گیرد ولی از جهت متفاوت بودن اندازه، کیک و کلوچه هنگام خرید دستگاهها می توان دوخت دو منظور سفارش داد که برای بسته بندی کیک و کلوچه هر دو قابل تنظیم و استفاده باشد.
کلوچه که در کاغذ سلفون بسته بندی شده است در داخل کارتن 3 کیلویی بسته بندی وبا چسب نواری کاغذی در بسته می شود.
با توجه به اینکه بسته بندی در داخل کارتن بصورت دستی، انجام می گیرد کیک و کلوچه هر دو می تواند در داخل کارتنهای بزرگتر یا کوچکتر که بصورت آماده خریداری می گردد بسته بندی شود.
برق:
برق مصرفی در کارخانه شامل برق مصرفی برای روشنائی ساختمان- روشنائی محوطه ومصرف برق ماشین آلات خواهد بود. توان مورد نیاز ماشین آلات از سوی سازنده 20 کلیو وات بدون در نظر گرفتن ضریب همزمانی توصیه می شود. که با در نظر گرفتن ضریب همزمانی 80% که پیشنهاد سازنده ماشین آلات می باشد توان مصرفی 16 کلیو وات می باشد.
مصرف روشنائی ساختمان به ازای 20 وات برای هر متر مربع محاسبه می شود. کلیووات 10=10140=20×507 مصرف روشنائی محوطه به ازای 10 وات برای هر متر مربع محاسبه میشود. کیلو وات 11=11000=10×1100 توان انشعاب خریداری کلیووات 40= کیلووات 41=11+10+20= جمع توان مورد نیاز
با درنظر گرفتن ضریب همزمانی 80% توان مورد نیاز کارخانه 32 کلیووات می باشد.
محاسبه انرژی مصرفی:
با توجه به اینکه مصرف برق ماشین آلات و روشنائی محوطه و ساختمان 8 ساعت در روز می باشد و کارخانه 270 روز در سال کار می کند:
کیلوات69120=270×8×32=مصرف انرژی در سال
مصرف آب:
3900=13×300=آب مصرفی روزانه در تولید
مصرف گازوئیل:
-گازوئیل مصرفی دستگاه فر روزانه 300 لیتر می باشد.
- گازوئیل مصرفی برای گرمایش به ازای 28 لیتر در هر متر مربع زیر بنا در سال محاسبه می شود.
لیتر 95245=507×28+270×300=جمع کل گازوئیل مصرفی درسال
مصرف بنزین و نفت
-بنزین مصرفی برای یکدستگاه وانت بارنیسان درروز 20 لیتر در نظر گرفته می شود.
لیتر 5400=270×20=بنزین مصرفی سالانه
نفت مصرفی روزانه:
-نفت مصرفی روزانه برای مصارف متفرقه 5/3 لیتر در روز درنظر گرفته می شود.
675=270×5/2=نفت مصرفی سالانه
آشنائی با مشخصات فنی دستگاه فر
دستگاه فرکه جهت کیک وکلوچه و سایر محصولات غذائی نظیرنان فانتزی وغیره نیز بکار میرود در حال حاضر دو نوع در داخل کشور ساخته می شود:1- نوع گردان 2- نوع طبقه ای
در این طرح از نوع طبقه أی استفاده می گردد دستگاه فر ازنوع طبقه أی می باشد و کیک وکلوچه پس از اینکه به اندازه و شکل مورد نظر د رآمدند در داخل سینی به ابعاد 90×60 یا 60×40 چیده و در طبقات فرچیده می شود. در هر طبقه تعداد 4 عدد سینی حدود تعداد 65 عدد کیک یا کلوچه قرار داده میشود. مدت زمان پخت بین 15تا 25 دقیقه می باشد.
اگر وزن هر کیک یا کلوچه را بطور متوسط 75 گرم در نظر بگیریم ظرفیت سالانه فر برای 270 روز کار در سال محاسبه می گردد.
لازم به توضیح است پس از کسر ساعت ناهار و نماز در هر شیفت مدت زمان واقعی کار در طول هر شیفت 7 ساعت فرض می شود.
ضمناً مدت زمان هر پخت 20 دقیقه مفرض می شود.
تعداد دفعات پر وخالی شده فرد در طول روز
60*7
21= 21 مرتبه می باشد
20
وزن واحد محصول مرتبه
گرم 75 * 65 * 4 * 5 * 21 = ظرفیت روزانه فر
عدد در هر سینی تعداد سینی
تن در روز 2= ظرفیت روزانه فر
در محاسبه هزینه های قبل از بهره برداری فرض می شود:
الف: ضرورتی به آموزش کارکنان در قبل از بهره برداری وجود نداشته و هزینه أی برای آن منظور نمی شود.
ب: مدت بهره برداری آزمایشی 15 روز است که 80% از تولیدات در این15 روز با کیفیت خوب و قابل عرضه به بازار است و 20% دیگر جزء ضایعات زمان بهر برداری آزمایشی وجزء هزینه قبل ا زبهره برداری منظور میشود. ضمنا فرض می شود در این15 روز کارخانه با 50% ظرفیت کارکند و از آنجائیکه قیمت تمام شده واحد محصول در این مرحله از طرح مشخص نیست قیمت تمام شده هر کیلو محصول 600 ریال فرض می شود.
ج: مدت احداث کارخانه 18 ماه فرض می شود ولی از آنجائیکه وام از سوی بانک بصورت تدریجی پرداخت می شود لذا کارمزد وام بمیزان 10% برای یکسال به عنوان هزینه قبل از بهره برداری منظور می شود.
د: چون مبلغ وام در این مرحله از تهیه طرح دقیقا مشخص نمی باشد مبلغ وام 40 میلیون ریال فرض می شود.
هزینه ضایعات در بهره برداری آزمایشی
ریال000،000،40=کارمزوام قبل از بهره برداری
ریال 7/666665=000،000،4+1666667=جمع ضایعات وکارمزد وام در قبل از بهره برداری
قسمت دوم- اطلاعات کلی مربوط به کالا یا کالاهای تولیدی
1- نام ونوع کالا یا کالاهای تولیدی مورد در خواست:
کیک و کلوچه
2- شماره تعرفه گمرکی ومیزان سود بازرگانی وحقوق گمرکی کالا یا کالاها:
شماره تعرفه کمکی 08/19 حقوق گمرگی 50%
سود بازرگانی 15%
3- ویژگیها ومشخصات فنی مورد لزوم:
کیک وکلوچه تولیدی باید دارای عطر و طعم مطلوب بوده و کیفیت آن از نظر مزه و فرمولاسیون و کیفیت بسته بندی و غیره مورد تایید ادراه کل نظارت بر مواد غذائی و داروئی باشد.
بدیهی است در صورتیکه محصول بر اساس استاندارد تولید شود دارای کیفیتهای لازم خواهد بود.
4- در صورتیکه محصول تولیدی کالای واسطه أی و یا ماده اولیه صنایع دیگر می باشد
وکار برد آن را در دیگر صنایع تعیین کنید؟ در ضایع مواد غذایی نان ماشینی و فانتزی و بیسکویت و دیگر نانها و کیکهای موجود بازار
5- کالا بر طبق کدام استانداردهایی یا بین المللی تولید خواهدشد؟
کالا برطبق استاندارد ملی تولید خواد شد.
6-اگر برای این کالا استاندارد ملی در ایران وجود دارد شماره آن را ذکر کنید .
کیک بر اساس استاندارد2553 ایران و کلوچه بر اساس استاندارد 2554 ایران تولید خواهد شد.
7-آیا این کالا در حال حاضر در داخل کشور ساخته می شود؟بلی
عملیات انبار آرد نول
کنترل
حمل و نقل الک کردن آرد
انبار انبار موقت آرد الک شده
حمل و کنترل
خمیر کردن خمیر کردن
شکل دهی و برش لول کن
قیف زن شکل دهی و برش
کنترل کیفیت کنترل کیفیت
بسته بندی بسته بندی
کنترل کیفیت کنترل کیفیت
فرآیند تولید کیک و کلوچه
قسمت سوم- اطلاعات مربوط به بازار محصول
1- تعداد واحدهای مشابه موجود در داخل و ظرفیت آنها ذکر شود(با ذکر ماخذ)
در اکثر شهرهای ایران بصورت سنتی وصنعتی وجود دارد که تقریبا واحدهای صنعتی را چهل واحد در سراسر کشور تخمین می زنند که اگر بطور متوسط ظرفیت هر واحد را 500 تن در سال بحساب آوریم کل ظرفیت تولیدی000/20 تن تولید کیک و کلوچه داریم.
2- چنانچه کالا وارداتی است میزان واردات درآخرین 5 سالی که آمار منتشر شده به تفکیک ذکر گردد( با ذکر منابع) خیر واردات آن ممنوع می باشد.
3- اگر کالا صادارتی است، مقدار صادرات در5 سالی که آمار منتشر شده به تفکیک ذکر شود(با ذکر منابع) صادرات آن آزاد می باشد و در پایان طرح بصورت ضمائم ارائه شده است.
4- روند مصرف محصول طی5 سال گذشته و پیش بینی مصرف در 5 سال آینده بدلیل آنکه کالای مورد نظر مصرفی غذائی می باشد و در 5 سال گذشته هر آنچه تولید شده بمصرف رسیده است.
5- تولید کنندگان عمده جهانی این کالا چه کشورهائی هستند؟( در صورت دسترسی به منابع).
کلیه کشورها خاور میانه و آسیایی
قسمت چهارم- اطلاعات مربوط به دانش فنی
اگر تولید کالای مورد نظر متکی به دانش فنی وکمکهای فنی خارجی است، اطلاعات زیرا ارائه گردد. در صورتیکه پیشنهاد مقدماتی در اینمورد وجود دارد ضمیمه گردد.
1- نوع قرار دادی که در نظر دارید معتقد نمائید؟ خیر
2- مدت قرار داد به تفکیک مدت اجرای طرح ومدت اعتبار قرار داد؟ خیر
3- مبلغ قرار داد به تفکیک نوع هزینه ونحوه پرداخت آن؟ خیر
4- برنامه مقدماتی آموزش فنی کارکنان در داخل و خارج از کشور را مشخص کنید.
در صورت نبود نیروی کارگر ماهر در محل اجرای میتوان برای مدت2 ماه سه نفر را در واحدهای تولیدی در داخل کشور برنامه آموزش در نظر گرفت، لکن با فرض اینکه تامین انسانی مورد نظر برای طرح امکان پذیر می باشد هزینه أی برای این مورد پیش بینی نشده است.
5- چنانچه قرار داد محدود به نصب و راه اندازی ماشین آلات توسط کمپانی خارجی است، تعداد کارشناس و مدت اقامت آنان را در ایران مشخص کنید.
فرمت این مقاله به صورت Word و با قابلیت ویرایش میباشد
تعداد صفحات این مقاله 50 صفحه
پس از پرداخت ، میتوانید مقاله را به صورت انلاین دانلود کنید