تحقیق در مورد تحلیل روانی توبه

لینک پرداخت و دانلود *پایین مطلب*

 

فرمت فایل:Word (قابل ویرایش و آماده پرینت)

 

تعداد صفحه:10

توبه یعنی چه؟ ماهیت توبه از نظر روانی برای انسان چه حالتی است و از نظر معنوی برای انسان چه اثری دارد؟ در نظر بسیاری از ما توبه یک امر بسیار ساده ای است، هیچوقت به این فکر نیفتاده ایم که توبه را از نظر روانی تحلیل بکنیم. اساسا توبه یکی از مشخصات انسان نسبت به حیوانات است، یعنی انسان بسیاری ممیزات و مشخصات و کمالات و استعدادهای عالی دارد که هیچکدام از آنها در حیوانات وجود ندارد. یکی از این استعدادهای عالی در انسان، همین مسئله توبه است.

حقیقت توبه:

" توبه " بمعنی و مفهومی که انشاءالله برای شما شرح می دهم، این نیست که ما لفظ استغفرالله ربی و اتوب الیه را به زبان جاری کنیم، از مقوله لفظ نیست.

توبه یک حالت روانی و روحی و بلکه یک انقلاب روحی در انسان است که لفظ استغفرالله ربی و اتوب الیه بیان این حالت است، نه خود حالت، نه خود توبه، مثل بسیاری از چیزهای دیگر که در آنها لفظ، خودش، آن حقیقت نیست بلکه مبین آن حقیقت است.

اینکه ما روزی چندین بار می گوئیم استغفرالله ربی و اتوب الیه نباید خیال بکنیم که روزی چند بار توبه می کنیم. ما اگر روزی یک بار توبه واقعی بکنیم، مسلما مراحل و منازلی از قرب به پروردگار را تحصیل می کنیم.

تفاوتی میان جمادات و نباتات و حیوانات وجود دارد و آن اینست که جمادات این استعداد را ندارند که در مسیری که حرکت می کنند، خودشان از درون خودشان تغییر مسیر و تغییر جهت بدهند، مثل حرکتی که زمین به دور خورشید یا بدور خودش دارد، یا حرکاتی که همه ستارگان در مدار خودشان دارند، یا حرکت سنگی که از ارتفاع رها می شود و بطرف زمین می آید.

این مسلم و قطعی است، یعنی سنگی را که شما رها می کنید و در یک مسیر معین حرکت می کند، در همان مسیر و در همان جهت به حرکت خودش ادامه می دهد، تغییر مسیر و تغییر جهت از ناحیه درون این سنگ امکان پذیر نیست عاملی باید از خارج پیدا بشود تا مسیر این سنگ و این جماد را تغییر دهد، حال این عامل می خواهد مجسم باشد و یا از قبیل یک موج باشد. مثلا " آپلو " یا " لونا " را که به فضا می فرستند، از درون خودش هرگز تغییر مسیر نمی دهد.

مگر اینکه از خارج هدایتش بکنند که تغییر مسیر بدهد. ولی موجودات زنده از قبیل نباتات و حیوانات این استعداد را دارند که از درون خودشان تغییر مسیر بدهند، یعنی اگر به شرائطی برخورد کنند که با ادامه حیات آنها سازگار نباشد تغییر مسیر می دهند.

اما در مورد حیوانات بسیار واضح است، مثلا یک گوسفند یا یک کبوتر و یا حتی یک مگس وقتی حرکت می کند، همینقدر که مواجه می شود با یک مشکل، فورا مسیر خودش را تغییر می دهد و حتی ممکن است یک گردش صد و هشتاد درجه ای هم بکند، یعنی درست درخلاف جهت حرکت اولی خودش حرکت بکند.

حتی نباتات هم اینطور هستند، یعنی گیاهان هم در یک شرایط و حدود معین از درون خودشان خود را هدایت می کنند، مسیر خود را تغییر می دهند. ریشه یک درخت که در زیر زمین حرکت می کند و به سویی می رود، اگر به صخره ای برخورد کند، حالا رسیده یا نرسیده، خودش مسیرش را عوض می کند. همین قدر که بفهمد که جای رفتن نیست و راهی ندارد، مسیرش را تغییر می دهد. بدیهی است که انسان هم تا این حدود مثل گیاه و حیوان است، یعنی تغییر مسیر می دهد.

توبه برای انسان تغییر مسیر دادن است اما نه تغییر مسیر دادن ساده از قبیل تغییر مسیری که گیاه می دهد و یا تغییر مسیری که حیوان می دهد بلکه یک نوع تغییر مسیری که مخصوص خود انسان است و از نظر روانی و روحی کاملا ارزش تحلیل و بررسی و رسیدگی دارد.

تحقیق در مورد گناه

لینک پرداخت و دانلود *پایین مطلب*

فرمت فایل:Word (قابل ویرایش و آماده پرینت)

تعداد صفحه15

فهرست مطالب

2- سلب نعمت

7- عدم امن از حوادث

6- محرومیت از نماز شب

5- قطع روزى

1- قساوت قلب

کیفرهاى دنیوى گناه
در قرآن، ده‏ها آیه پیرامون آثار و کیفر گناه آمده و در اینجا به ذکر چند نمونه مى‏پردازیم:
«فَاَنزلنا عَلى الّذینَ ظلموا رِجزاً مِنَ السّماءِ بِما کانوا یَفسقُون» (403)
«بر ستمگران بخاطر نافرمانى عذابى از آسمان فرستادیم.»
«یرید اللّه اَن یُصیبَهم بِبَعض ذُنُوبهم» (404)
«خدا مى‏خواهد آنان را به پاره‏اى از گناهانشان مجازات کند.»
«...فَاهلَکناهُم بِذُنوبِهم» (405)
«آنها را به خاطر گناهانشان نابود ساختیم.»
«فاَخذناهُم بِما کانُوا یَکسِبون» (406)
«آنها را به کیفر اعمالشان مجازات کردیم.»
«فَتِلکَ بُیوتَهم خاوِیةً بِما ظَلموا» (407)

«این خانه‏هاى آنهاست که بخاطر ظلم و ستمشان خالى مانده است.»== «ممّا خطیئاتِهم اُغرِقُوا» (408)
«آنها به خاطر گناهانشان غرق شدند.»
«فَدَمدَم عَلیهِم رَبّهم بِذَنبِهم فَسوّاها» (409)
«آنها (قوم ثمود) را به خاطر گناهانشان درهم کوبید و سرزمینشان را صاف و مسطح کرد.»
«اِنّ اللّه لایُغَیّرُ ما بقَوم حتّى یُغَیّروا ما بِاَنفُسهم» (410)
«خداوند سرنوشت هیچ قوم و ملتى را تغییر نمى‏دهد، مگر آنکه آنها خود را تغییر دهند.»
«کلاّ بَلْ رانَ على قُلوبِهم ما کانوا یَکسِبون» (411)
«چنین نیست که آنها مى‏پندارند، بلکه اعمالشان همانند زنگارى بر دل‏هایشان نشسته است.»
«و ما اَصابَکم مِن مُصیبَة فَبِما کَسبتْ اَیدیکُم و یَعفُوا عن کثیر» (412)
«و هر گرفتارى که به شما رسد به خاطر اعمالى است که انجام داده‏اید و بسیارى را نیز عفو مى‏کند.»
جالب اینکه حضرت على علیه السلام به نقل از رسول خداصلى الله علیه وآله مى‏فرماید:
«خیر آیة فى کتاب الله هذه الایة»

«بهترین آیه خدا در قرآن همین آیه است.»
سپس فرمود:
«یا على! ما من خدش عود و لانکبة قدم الا بذنب» (413)
«اى على! هر خراشى که از چوبى به انسان مى‏رسد و هر لغزش قدمى بر اثر گناهى است که از او سرزده است.»
کیفرهاى اُخروى گناه

تحقیق درباره معنای گناه

لینک پرداخت و دانلود *پایین مطلب*

فرمت فایل:Word (قابل ویرایش و آماده پرینت)

تعداد صفحه:79

فهرست و توضیحات:

پیشگفتار

بیان مسئله

مقدمه
معنای گناه
تقسیم بندی گناهان در روایات
 میزان و معیار شناخت گناهان کبیره از صغیره
گناهان کبیره از دیدگاه امام خمینی
گناهان کلیدی

درکتاب تحریر الوسیله امام خمینی( قدس سره) در مورد معیار گناهان گبیره چنین آمده است:
گناهانی که درمورد آنها در قرآن یا روایات اسلامی و عده ی آتش دوزخ داده شده باشد.
از طرف شرع به شدت از آن نهی شده است.
دلیل، دلالت دارد که آن گناه بزرگتر از بعضی از گناهان کبیره است.
عقل حکم کند که فلان گناه، گناه کبیره است.
درذهن مسلمین پای بند به دستورات الهی چنین تثبیت شده که فلان گناه از گناهان بزرگ است از طرف پیامبر(ص) یا امامان(ع) در خصوص گناهی تصریح شده که از گناهان کبیره است.
همانگونه که پیری و ضعف زمینه هجوم کسالت و بیماریهای گوناگون می گردد گاهی عیب و یا  گناهی زمینه و کلید انواع گناهان می شود :
حسادت، انسان را بها نواع گناهان مانند کارشکنی، تهمت، دورغ، سوء قصدها و ... وادار می کند امام صادق(ع) فرمود:
« ان الحسد یاکل الایمان کها تاکل النار الحطب»
«  همانگونه که آتش هیزم را می بلعد حسادت ایمان را می بلعد».
انسان حسود هر تلاشی که رقیب خود را بشکند دست می زند.
2- بخل و حرص: بخل سبب ندادن زکات، و خمس وترک انفاق می شود بعلاوه مردم از  بخیل ناراحتند و همین موجب بدگویی ها و سوءظن ها می گردد.
 امیرمؤمنان علی(ع) فرمود:
 « البخل جامع لمساوی العیوب و هو زمام یقاد به الی کل سوء»
« بخل جامع  گجرد آورنده همه بدیها است و افساری است که همه بدیها را به سوی خود می کشاند.»
 حرص نیز سبب گناهانی مانند: کم فروشی، احتکار، گران فروشی، رشوه خواری، تملق و انواع بی تقوایی ها می شود.
 3-دروغ، انسان با دورغ گناه خود را توجیه می کند و زیر پوشش توجیه های دروغین صدها گناه دیگر بروز می کن امام حسن(ع) فرمود:

تحقیق ارزیابی گناه از دیدگاه اندیشه و عمل - word

با فرمت قابل ویرایش word

تعداد صفحات:  45 صفحه

تکه های از متن به عنوان نمونه :

فهرست                                            صفحه

گناه و اندیشه                                                                              1

گناه و عمل                                                                                    2

گناه و توجیه اقتصادی                                                                 4

گناه و توجیه روانی                                                                     5

گناه و توجیه فرهنگی                                                                  6

گناه و توجیه سیاسی                                                                  7

گناه و تشخیص حق و باطل                                                         8

گناه وراثت                                                                                11

گناه و تربیت خانوادگی                                                              14

گناه و تغذیه                                                                              16

گناه و اقتصاد                                                                              17

گناه و محیط نا پاک                                                                   20

کناه و دوستان بد                                                                      22

گناه و جهل                                                                                  24

گناه و فرهنگ جامعه                                                                  25

گناه و تداوم گناه                                                                      27

گناه و آیات                                                                                28

گناه و روایات                                                                            28

گناه از دیدگاه سایر ادیان و مکاتب                                          34

گناه و عرفیات                                                                          35

گناه و خود شناسی                                                                  35

گناه و یاد خدا                                                                            36

گناه و تفکر                                                                                38

گناه و عبادت                                                                            41

ارزیابی گناه از دیدگاه اندیشه و عمل

گناه و اندیشه

در قرآن آیاتی یافت می شود که اندیشة گناه را گناه می داند مانند: «ان الذین یحبون ان تشیع الفحاشه فی الذین امنوا لهم عذاب الیم فی الدنیا و الاخره» [1]؛ کسانی که دوست دارند زشتیها در میان مردم با ایمان شیوع یابد، عذاب دردناکی برای آنها در دنیا و آخرت می باشد.

قابل توجه اینکه آیه نمی گوید: کسانی که رواج زشتیها دهند، بلکه می گوید: دوست دارند که چنین کاری را انجام دهند، همین دوست داشتن، گناه است که عذاب دردناکی است، پس اندیشة گناه هم، گناه می باشد.

امام صادق (ع) می فرمایند: «اینکه دوزخیان در دوزخ جاودانه اند، بدان جهت است که نیاتشان در دنیا این بوده، که اگر تا ابد در دنیا بمانند نافرمانی خدا را بکنند، و بهشتیان نیز در بهشت جاودانه اند، بدان جهت است که نیاتشان در دنیا این بوده که اگر تا ابد زنده بمانند، اطاعت خدا را بنمایند. هر دو دسته به خاطر نیت های خود در دوزخ و بهشت جاودانند.» [2]

حضرت مسیح به پیروان خود می فرمود: «موسی بن عمران به شما دستور داده که زنا نکنید و من به شما امر می کنم که، فکر زنا را نیز در خاطر نیاورید، تا چه رسد به عمل زنا، هر که فکر زنا کند، مانند کسی است که در عمارت زیبا و رنگ آمیزی شده، آتش بیفروزد که با این عمل دود آتش، رنگ خانه را تباه می کند، اگر چه خانه هم نسوزد.» [3] با این بیان روشن شد که، اندیشة گناه، گناه محسوب می شود. زیرا اندیشه به گناه بستر را برای به فعلیت درآمدن آن می گستراند.

گناه و عمل

آیات متعددی از قرآن تصریح دارد که، گناه فقط با عمل تحقق می یابد؛ از آن نمونه: «فمن یعمل مثقال ذره خیراً یره و من یعمل مثقال ذره شراً یره» [4] پس هر کس به اندازة سنگینی ذره ای کار خیر انجام داده، آن را می بیند و هر کس به اندازة ذره ای کار بد کرده، آن را می بیند.

این آیه انسان را به تفکری عمیق وا می دارد، و نشان می دهد که حسابرسی در قیامت فوق العاده دقیق و حساس است، که حتی کوچکترین اعمال انسانی را وزن می کنند، و به حساب می آورند.

«ابوسعید خدری نقل می کند که وقتی آیة فوق نازل شد، عرض کردم یا رسول الله: آیا من همة اعمالم را می بینم؟ فرمود: آری، گفتم: آن کارهای بزرگ را؟ فرمود: بله، گفتم: کارهای کوچک کوچک را؟ فرمود: بله، عرض کردم: ای وای بر من! مادرم به عزای من بنشیند . فرمود: بشارت باد تو را ای ابوسعید! چرا که اعمال نیک ده برابر حساب می شود تا هفت صد برابر و خدا برای هر کس بخواهد آن را هم دو چندان می کند. اما عمل گناه به اندازة یک گناه مجازات دارد، یا خداوند آنرا عفو می کند، بدان هیچ فردی به عملش نجات نمی یابد (جز اینکه کرم خدا شامل او گردد)، عرض کردم: حتی شما هم ای رسول خدا؟! فرمود: حتی من، مگر اینکه خداوند مرا مشمول رحمتش سازد.»[5]

با این بیان روشن شد، میزان محاسبه در قیامت، اعمال بندگان است و نیت گناه، گناه محسوب نمی شود، با توجه به مدارک قبل که اندیشة گناه را گناه معرفی می کرد، می توان نتیجه گرفت که ، اندیشة گناه نزدیک شدن به قرقگاه و مرزهای الهی است، با یک غفلت ممکن است انسان قدم در آن طرف منطقة ممنوعه بگذارد، و دچار هلاکت شود؛ لذا حضرت علی (ع) می فرماید: «کسی که در مورد گناهان زیاد فکر کند، گناهان او را به سوی خود می کشانند» [6] بنابراین اندیشة گناه، خلاف ادب نسبت به خداوند رحمن، و جرات نمودن بر نافرمانی اوست؛ لذا باید مواظب بود آیینة پاک دل انسان، بافکر گناه هم، آلوده نشود.

در پایان این بحث می توان نتیجه گرفت: گاهی اندیشة گناه به شکل تصورات ذهنی است و استقراری هم ندارد، این قسم یقیناً گناه نمی باشد. حضرت رسول (ع) در این مورد می فرمایند: «خداوند بر امت من چیزهائی را که در نیاتشان بگذرد، اگر به گفتار یا عمل منجر نشود، بخشیده است.» [7]

ولی گاهی اندیشة گناه به معنی عزم و تصمیم جدی بر گناه است، و دنبال آن رنگ احتیاط می زند. حرص و طمع به دنیا را تحت عنوان تامین زندگی معرفی می کند، اگر حادثة ناگواری پیش آید، عدم احتیاط در امور را به قضا و قدر نسبت می دهد، زیر پوشش اینکه شخص فاسق است، غیبت می کند ، و گناه کبیره غیبت را توجیه می کند، پوشاندن حق را با تقیه تفسیر می کند. خلاصه اینکه با تحریف مفاهیم، گناهان خود را تحت پوشش شرعی و درست، پنهان می کند. اکنون به چند نمونه از ابعاد مختلف توجیه اشاره می کنیم:.....

و......

 

پایانامه در مورد باورهای فطری ازدیدگاه فلاسفه ومتکلمین اسلامی

لینک پرداخت و دانلود *پایین مطلب*

فرمت فایل:Word (قابل ویرایش و آماده پرینت)

تعداد صفحه:115

فهرست مطالب

عنوان                                                                                                                                        صفحه

فصل اول : کلیات

بیان مسئله..........................................................................................................................................1انگیزه انتخاب موضوع ......................................................................................................................4قلمروتحقیق..................................................................................................................................... 5روش تحقیق.....................................................................................................................................6پیشینه تحقیق.................................................................................................................................... 7

فصل دوم: فطرت

بخش اول : معانی فطرت ...............................................................................................................................8

2-1-1- فطرت درلغت..................................................................................................................................8

2-1-2- فطرت ،طبیعت ، غریزه ..................................................................................................................10

2-1-2-1- طبیعت.......................................................................................................................................10

2-1-2-2- غریزه.........................................................................................................................................10

2-1-2-3- فطرت........................................................................................................................................10

2-1-3- تفاوتها............................................................................................................................................12

2-1-4- فطرت دراصطلاح فلسفه ومنطق......................................................................................................13

2-1-5- نتیجه گیری....................................................................................................................................14

2-1-6- مفهوم فطرت درقرآن......................................................................................................................15

2-1-7- مفهوم فطرت در روایات.................................................................................................................16

2-1-8- مفهوم فطرت درفلسفه اسلامی........................................................................................................17

بخش دوم:ملاک ،تعریف وتقسیم امور فطری..........................................................................18

2-2-1- تشخیص امورفطری ازامور غیرفطری...............................................................................................18

2-2-2- تعریف وویژگیهای امور فطری.......................................................................................................19

2-2-2-1- تعریف امورفطری......................................................................................................................19

2-2-2-2- ویژگیهای امور فطری................................................................................................................19

2-2-3- اثبات فطریات درانسان..................................................................................................................20

2-2-4- تقسیم امور فطری..........................................................................................................................21

2-2-4-1- بینش های فطری.......................................................................................................................21

2-2-4-2-گرایشهای فطری........................................................................................................................21

بخش سوم:عوامل وموانع شکوفایی فطرت ..............................................................................................23

2-3-1- عوامل شکوفایی فطرت..................................................................................................................23

2-3-1-1-آموزه های الهی بوسیله انبیاء...................................................................................................... 23

2-3-1-2- تزکیه نفس وریاضت وتقوا.........................................................................................................23

2-3-2- موانع شکوفایی فطرت.....................................................................................................................24

2-3-2-1- غفلت.........................................................................................................................................24

2-3-2-2- وسوسه های شیطانی...................................................................................................................24

2-3-2-3- عقل متعارف..............................................................................................................................25

2-3-2-4- دنیاگرایی...................................................................................................................................25

2-3-2-5- خطا درتطبیق..............................................................................................................................25

بخش چهارم :تاریخچه ..............................................................................................................................26

2-4-1- فطرت وادیان .................................................................................................................................26

2-4-2- فطرت درمیان فلاسفه قبل وبعد یونان باستان.....................................................................................28

2-4-2-1- فطرت درکلام سقراط وافلاطون.................................................................................................28

2-4-2-2- نظریه افلاطون............................................................................................................................28

2-4-2-3- تفاوت فطرت ونظریه استذکاری افلاطون...................................................................................29

2-4-2-4- افلاطون ومعرفت فطری..............................................................................................................29

2-4-3- مفهوم ،نظریه وبرهان فطرت ازنظرفلاسفه ومتکلمین اسلامی.............................................................30

2-4-3-1- مفهوم واصطلاح فطرت ازنظرابن سینا..........................................................................................30

2-4-3-2- مفهوم فطرت مذهبی از نظرصدرالمتألهین....................................................................................31

2-4-3-3- مفهوم فطرت درنظر فیلسوف اسلامی ملاهادی سبزواری.............................................................31

2-4-3-4- مفهوم فطرت ازنظرعلّامه طباطبایی...............................................................................................32

2-4-3-5- مفهوم وبرهان فطرت ازنظر حکیم شاه آبادی...............................................................................33

2-4-3-6- فطرت مذهبی وبرهان فطرت از نظر امام خمینی ..........................................................................35

2-4-3-7- مفهوم، نظریه و برهان فطرت از نظر شهید مطهری........................................................................37

2-4-3-8- مفهوم و برهان فطرت دربیان فیلسوف معاصر جوادی آملی..........................................................42

2-4-3-9- برهان فطرت در نظراستاد مصباح یزدی.......................................................................................44

2-4-3-10- مفهوم فطرت مذهبی درنظر حکیم فیض کاشانی.......................................................................44

فصل سوم :معنی ومفهوم باورومصادیق باورهای فطری

بخش اول :معنی ومفهوم باور،راههای رسیدن به آن وتوجیه باور............................................................46                          

3-1-1- باور درلغت....................................................................................................................................46

3-1-2- مفهوم باور......................................................................................................................................46

3-1-3- راههای رسیدن به باور.....................................................................................................................48

3-1-4- توجیه باور......................................................................................................................................49

بخش دوم :باورهای دینی ونظریه فطرت دردیدگاه اسلام...............................................................................50

3-2-1- معرفت شناسی دینی........................................................................................................................50

3-2-2- تبیین باورهای دینی.........................................................................................................................51

3-2-3- پایه بودن باورهای دینی ومنشاء آنها................................................................................................52

3-2-4- نظریه فطرت در دیدگاه اسلام.........................................................................................................53

3-2-5-  باورهای فطری ازنظر منطق دانان مسلمان.......................................................................................54

3-2-6- نتیجه گیری.............................................................................................................................. .....55 

بخش سوم:مصادیق باورهای فطری...............................................................................................................56

3-3-1- تشخیص احکام وباورهای فطری.....................................................................................................56

3-3-2- اشاره اجمالی به احکام فطریات......................................................................................................56

3-3-3- فطری بودن اصل وجود مبدا متعال..................................................................................................56

3-3-4- فطری بودن اصل وجود معادورستاخیز............................................................................................57

3-3-5- فطری بودن اصل نبوّت ورُسل........................................................................................................58

فصل چهارم :باورهای فطری«خداشناسی وتوحید،معاد ونبوت»

بخش اول:بررسی معنا ومفهوم، نظرات وادلّه فلاسفه وحکمای اسلامی در اثبات خداشناسی فطری..................59

4-1-1- اهمیت وانگیزه خداشناسی فطری....................................................................................................59

4-1-2- فطرت خداشناسی ومعانی واصطلاحات آن.....................................................................................60

4-1-2-1- فطرت وخداجویی......................................................................................................................60

4-1-2-2- فطرت وخداشناسی.....................................................................................................................61

4-1-2-3- فطرت وخداپرستی.................................................................................................................... 61

4-1-3- تاریخچه بحث «فطرت خداشناسی».................................................................................................62

4-1-4- سخنان دانشمندان ،فلاسفه ومتکلمان غربی درباره گرایش به خدا.....................................................64

4-1-5- گرایش فطری به خدا از نظر دانشمندان وفلاسفه اسلامی..................................................................65

4-1-6-گرایش فطری به خدا درکلام وحی .................................................................................................65

4-1-6-1-آیاتی که بصورت صریح درمورد فطرت خداگرایی می باشند......................................................65

4-1-6-2-آیاتی که بصورت غیرمستقیم دلالت برفطرت خداگرایی دارند.....................................................66

4-1-7- دیدگاههای مختلف درباره مفهوم خداشناسی فطری........................................................................67

4-1-7-1 -دیدگاه متکلمان وفلاسفه مسلمان............................................................................................... 67

4-1-7-2- دیدگاه عرفا درباره مفهوم خداشناسی فطری...............................................................................68

4-1-7-3- نتیجه بحث.................................................................................................................................68

4-1-8- توحید فطری..................................................................................................................................69

4-1-8-1- خداشناسی وتوحید.....................................................................................................................69

4-1-8-2- نقش فطرت درتوحید وخداشناسی..............................................................................................71

4-1-8-3- معرفت فطری«تعریف خدا».........................................................................................................71

4-1-9- امکان شناخت خدا وخداشناسی فطری............................................................................................72

4-1-9-1- نظر حکمای اسلامی...................................................................................................................73

4-1-9-2- دیدگاه قرآن راجع به شناخت خدا..............................................................................................73

4-1-10- دلایل خداشناسی از نظر تعداد.......................................................................................................74

4-1-10-1- دسته بندی دلایل اثبات وجود خدا............................................................................................74

4-1-11- بررسی ادله اثبات خدااز طریق امور فطری.....................................................................................76

4-1-11-1-اثبات خدا از راه شوق وعشق فطری به وجود مطلق....................................................................76

4-1-11-2-اثبات خدا از طریق امید فطری به او درحوادث خطرناک............................................................77

4-1-11-3-اثبات فطری بودن شناخت خدا از راه عمومیت اعتقاد به خدا درهمه ملتها «اجماع عام»................78

4-1-11-4- اثبات خدا از طریق مکاشافات وتجربه های دینی.......................................................................79

4-1-11-5- نتیجه گیری بحث.....................................................................................................................80

بخش دوم :باورفطری معاد............................................................................................................................80

4-2-1-  معناومفهوم وآثاراعتقاد به معاد درحیات انسان................................................................................80

4-2-1-1-  معنای لغوی و اصطلاحی معاد....................................................................................................80

4-2-1-2- واژه معاد درقرآن وروایات.........................................................................................................81

4-2-1-3- معنای عام وخاص معاد...............................................................................................................81

4-2-1-4- ارتباط معاد شناسی وانسان شناسی...............................................................................................82

4-2-1-5- نقش معادباوری درحیات انسان ..................................................................................................82

4-2-1-6- هدف از معاد شناسی..................................................................................................................82

4-2-1-7-آثار اعتقاد به معاد........................................................................................................................82

4-2-2- جایگاه فطری معاد..........................................................................................................................83

4-2-2-1- جایگاه معاد................................................................................................................................83

4-2-2-2- ریشه های معاد دراعماق فطرت...................................................................................................83

4-2-2-3- معاد درتجلیگاه فطرت................................................................................................................85

4-2-3- بررسی براهین وادلّه اثبات باور فطری معاد.......................................................................................87

4-2-3-1- دلایل امکان باور فطری معاد.......................................................................................................87

4-2-3-2- دلائل وقوع باور فطری معاد........................................................................................................87

4-2-3-3- بیان اقوالی ازفلاسفه ومتکلمین اسلامی دراثبات باور فطری معاد...................................................91

4-2-3-4-  نتیجه گیری...............................................................................................................................92

بخش سوم : باور فطری نبوّت.....................................................................................................................93

4-3-1- معانی نبوّت.....................................................................................................................................93

4-3-1-1- معنای لغوی نبوّت.......................................................................................................................93

4-3-1-2- حقیقت نبوّت.............................................................................................................................94

4-3-1-3- نبوّت از نظر قرآن وروایات.........................................................................................................95

4-3-1-4- انواع نبوّت از نظر فلاسفه وحکما اسلامی....................................................................................96

4-3-2- نبوّت وفطرت.................................................................................................................................97

4-3-2-1- نبوّت مکمّل فطرت....................................................................................................................97

4-3-2-2- هماهنگی فطرت وشریعت..........................................................................................................98

4-3-2-3- فطرت رمز جامعیت وجاودانگی شریعت.....................................................................................99

4-3-3- فلسفه بعثت نبوّت..........................................................................................................................100

4-3-3-1- نمایاندن راه رستگاری.............................................................................................................0 10

4-3-3-2- غفلت زدایی وبیدارگری..........................................................................................................100

4-3-3-3- پشتیبانی از فضائل اخلاقی.........................................................................................................102

4-3-3-4- برقراری عدالت اجتماعی..........................................................................................................102

4-3-4- لزوم نبوّت ازنظررهبری فطری.......................................................................................................102

4-3-4-1- نیاز امور فطری به رهبری..........................................................................................................103

4-3-4-2- لزوم نبوّت ازنظروضع قوانین.....................................................................................................104

4-3-4-3- لزوم نبوّت فطری از نظر تعلیم وتربیّت.......................................................................................104

4-3-5- نظرات فلاسفه ومتکلمین اسلامی در اثبات باورفطری نبوت...........................................................105

4-3-5-1- ابوعلی سینا...............................................................................................................................105

4-3-5-2- سهروردی................................................................................................................................106

4-3-5-3- ملاصدرا..................................................................................................................................106

4-3-5-4- دیدگاه متکلمان اسلامی...........................................................................................................106

4-3-6- نتیجه بحث...................................................................................................................................107

فهرست آیات.............................................................................................................................................109

منابع ومآخذ...............................................................................................................................................110

چکیده انگلیسی..........................................................................................................................................115

         سپاس فراوان آفریدگاری را سزاست که جهان هستی را همسان و هماهنگ با احتیاجات ونیازهای بشر سامان داده وبا تدبیر حکیمانه خود آنرا پرورده است.

       تحیّات ودرود بیکران بروالاترین معلّم ومربّی انسان یعنی پیامبر اکرم «ص»که بامدد وحی الهی وکتاب آسمانی، بشریت را به صراط مستقیم ورهنمودهای درخشان فرهنگ وتمدن آشنا ساخته است، وهمچنین برامامان وپیشوایان راه حق که همواره اهتمام و عنایات خودر ا به جامعه بشری ارزانی داشته اند.

      انسان از سپیده دم تاریخ ،پیش ازآنکه بداندچگونه برای خود خانه بسازد ویا خوراک وپوشاک فراهم آورد، دارای یک سری اعتقادات وباروهای فطری بوده است که مهمترین آنها نیاز بشر به دین در هر عصروزمانی است. یکی از نکاتی که قرآن در این مورد بدان اشاره کرده است آیه : «فَاَقِم وَجهَکَ للّدین حنیفاً فطره الله التّی فطرالناسَ علیها لاتبدیلَ لِخلقِ الله ذلکَ الدّین القیّمُ ولکن اکثرَ الناس لایعلمون» [1]است .که خداونددراین آیه یادآوری می کند: دین ،هماهنگ با فطرت و طبیعت انسانی است وبنابراین همیشه بصورت یک احتیاج قطعی وضروری بشر ،خودنمایی می کند. انسان از روزی که بوجودآمده همواره خدا راپرستش کرده وبه او عشق می ورزیده است. تاریخ زندگی بشر این نکته را به اثبات رسانده است که بشر ابتدایی هم خدا پرست بوده وهمچنین به روز قیامت ونبوّت اعتقاد داشته است واکثر اندیشمندان وجامعه شناسان به این عقیده اصرار می ورزند.

        از آنجا که عقاید واصول کلی احکام الهی براساس ساختار آفرینش انسان تنظیم شده است ،به رغم تمام تلاشهایی که درطول تاریخ برای نابودی آنها صورت گرفته ، این احکام و عقاید پا بر جا مانده ،وگرچه چند صباحی کم رنگ یا افیون جلوه کرده است ،بالاخره با برطرف شدن موانع، جایگاه فطری خود را باز یافته است؛ کشورهای کمونیستی شوروی سابق بهترین شاهد براین مدّعا هستند. [2]

        موضوع اصلی تحقیق باورهای فطری ازدیدگاه فلاسفه ومتکلمین اسلامی می باشد. دراین تحقیق می- کوشیم ابتدا بحث فطرت را به طور کامل بیان کنیم وسپس به معنی ومفهوم باورها در اصطلاح بپردازیم که آیا باورهای فطری درانسان موجود است یاخیر؟ اگرموجود است نظر فلاسفه ومتکلمین اسلامی را دراین زمینه بیان کنیم.

[1] - سوره روم ،آیه 30.

[2] - علی اکبر،رشاد،دانشنامه امام«ع» ،ج2،ص384.