شیوه رفتار درمانی یک جلسه ای، یک گونه از درمان رفتار شناختی می باشد که با تلفیفی از تماس فعال، چالشهای ادراکی الگو برداری مشارکتی ، تقویت ( تجدید قوا) عوامل تربیتی و مهارتهای آموزشی در یک الگوی درمانی دقیق ارتقا می یابد. شیوه درمانی به صورتی می باشد که در یک جلسه 3 ساعته به حداکثر خود می رسد . در این مقاله ما کاربرد استعمال ( شیوه درمانی ost برای فوبیای خاص در فرد جوان مورد بررسی قرار می دهیم و بر موضوعات عملی که مرتبط با ost می باشد و استفاده از این شیوه درمانی در یک محیط بالینی تأکید می کنیم . ما همچنین به طور خلاصه نتایج برآیند حاصل از مطالعات درمانی را بررسی می کنیم و دستورالعمل ها و جهت گیریهای آتی برای تحقیقات بالینی و آموزش عملکردهای بالینی را پیشنهاد خواهیم داد. ما در نهایت بدین نتیجه می رسیم که ost یک شیوه درمانی مفید و کارا می باشد.
این فایل دارای 22 صفحه می باشد.
نوع فایل: word
قابل ویرایش 250 صفحه
پایان نامه برای دریافت درجه کارشناسی ارشد M.A
رشته تاریخ گرایش تاریخ ایران اسلامی
چکیده:
پایان نامه حاضر می کوشد شکل گیری و گسترش نظام حکومتی ایران دوره ای ساسانی را از سال 226تا 420 میلادی روشن سازد.محور این تحقیق توصیفی است پیرامون بخش های قضایی و اداری دیوانسالاری ساسانی. در این میان ، مقام های مربوط به این نظام مورد توجه قرار گرفته اند .فصل اول تحقیق که حکم مدخل را دارد ،روند قدرت یابی و استقرار حکومت ساسانی را در دوره ای اردشیر بابکان مورد بررسی قرارمی دهد ؛ سال های کوشش او در برقراری پیوندهای نزدیک میان دین و حکومت و به عبارت بهتر ، اتخاذ شکلی یگانه از دین به عنوان دین رسمی ، در جریان این روند مورد بحث قرار گرفته است . فصل دوم ،جزئیات مربوط به طبقات اجتماعی در این دوره گردآوری و تحلیل شده اند ، درفصل سوم تصویری کلی از نظام دیوانی ساسانیان ارائه می کند. فصل چهارم مشاغل دیوانی و درباری دیوانسالاری ساسانی را مورد بررسی قرار می دهد . بالاخره ،در فصل پایانی ،شخصیت های برجسته ای که در دیوانسالاری ساسانی ایفای نقش کردهاند ، مورد شناسای و تحقیق قرار گرفته اند .
روش تحقیق به کار رفته در این بررسی بیش از هر چیز روش کتابخانه ای است .داده های این بررسی از متن های نوشتاری گردآوری شده اند . در ارائه ای این داده ها از شیوه ی توصیفی – تحلیلی استفاده شده است و در مواقع لزوم ،کوشش شده است مباحث متناقض مورد تحلیل نیز قرار گیرند.
واژگان کلیدی : دیوانسالاری – ساسانیان- مشاغل دیوانی و درباری – طبقات اجتماعی – شخصیت های دیوانی .
مقدمه:
اعراب بعد از حمله به ایران و سقوط تیسفون خود را با سازمانی منظم و تا حدی پیچیده یافتند که تصرف در آن را نه در حد توانایی خویش و نه به مصلحت خود میدیدند؛ از این رو نه تنها در آن نظام تغییری ندارند بلکه ناچار شدند که بعضی از روشهای خود را تغییر دهند.
شناخت نهادهای دیوانی ایران پیش از اسلام به ویژه در دورهی ساسانی برای بررسی و درک مناسبات درونی نظام این عصر برای تاریخ نگار از اهمیت زیادی برخوردار است، ولی فهم و دریافت آنها دشوارتر از تاریخ سیاسی است. این دشواری عمدتاً به واسطهی آن است که منابع موجود چندان پرتوی بر این نهادها نمیافکنند. این واقعیت دریافت علمی از کارکرد این نهادهای دیوانی را دشوار کرده است. بنابراین در پژوهش حاضر به این موضوع توجه خاصی شده است.
اشارات مربوط به دیوانهای عصر ساسانی را به گونههای مختلف در روایات ونوشتههای دورهی اسلامی میتوان یافت. بعضی از این اشارات در خلال اخبار یا اوصافی که دربارهی برخی از آداب و رسوم آن دوران در این مآخذ آمده مییابیم. برخی دیگر را نیز از طریق توصیفیهای که درباره مهرهای مختلف بعضی از شاهان ساسانی و کاربرد آنها در امور مختلف مملکتی آمده مییابیم چرا که هر یک از مهرها نمودار دیوانی بوده است و گاهی هم از طریق نامهای فارسی بعضی از دیوانها که پس از ترجمه به عربی همچنان نام قدیم خود را حفظ کرده و در عصر خلفا هم با همان نام فارسی و همان روش قدیم به کار خود ادامه دادهاند، از نام و وظایف آنها آگاه میشویم.
از مهمترین کتابهایی که به این نظام دیوانی پرداختهاند «صبح الاعشی فی کتابه الانشاء اثرقلقشندی میباشد.
کتابی به نام «گاهنامه» که به نظر بعضی از مورخان و دانشمندان اسلامی همچون مسعودی رسیده نیز حاوی مطالبی درباره مشاغل و وظایف دیوانی ساسانی است که مسعودی در مواردی از آن یاد کرده است. در کتاب گاهنامه مراتب مختلف دیوانی (ششصد مرتبه) برحسب ترتیبی که به آن دادهاند ذکر شده است. ولی جز معدودی از مناصب مهم و درجه یک و بعضی از مشاغل درجات پایینتر در مأخذ اسلامی انعکاس نیافته است. به جز آنچه مسعودی در کتاب «التنبیه و الاشراف» درباره بزرگترین مناصب دولت ساسانی ذکر کرده دو صورت دیگر از همین مناصب بزرگ یکی در تاریخ یعقوبی و دیگری در کتاب مروج الذهب مسعودی با کمی اختلاف در ترتیب آن ها آمده است. به نظر محققان فهرستی همانند آنچه جاحظ در کتاب التاج درباره ترتیب مراتب دربار ساسانی ذکر کرده همه از کتاب گاهنامه گرفته شده است. فهرستی از مناصب و طبقات در نامه تنسر آمده است. طبری هم در خلال مطالب خود مخصوصا در وصف بهرام پنجم و مهرنرسی مطالبی از مناصب و مشاغل دیوانی ذکر به میان آورده است.
از محققان کسانی که تا حدی به این موضوع پرداختند محمدی ملایری در جلد پنجم تاریخ و فرهنگ ایران است که در این جلد به دیوانها به خصوص دیوان خراج، دیوان رسایل و دبیران این دیوان و مشاغل و مناصب دیوانی و درباری، مطالبی را مورد بررسی قرار داده است. محمد علی امامی شوشتری نیز در کتاب تاریخ شهریاری در شاهنشاهی ساسانی مطالبی را درباره دیوانها، پیدایش دیوانها و مناصب دیوانی و درباری مطالبی ذکر کرده است.
سعید نفیسی نیز فهرستی از مناصب و مشاغل مهم دوران ساسانی را در کتاب تاریخ تمدن ایران ساسانی آورده و حدود نود و هشت (98) منصب را مورد بررسی قرار داد و درباره هر یک کم و بیش شرحی داده است. هرچند هنوز در این زمینه باب تحقیق در بسیاری از زمینهها باز است ولی باید آن را گام بسیار مفیدی در شناخت تشکیلات دیوانی آن زمان دانست.
در نگارش این پژوهش از کتابهای فراوانی به ویژه کتاب تاریخ شهریاری در شاهنشاهی ساسانی، تاریخ تمدن ایران ساسانی، تاج اثر جاحظ و محمدی ملایری جلد پنجم استفادههای فراوانی به عمل آمده است.
دشواریهایی که پژوهشهایی از این دست با آن مواجه میشوند، دگرگونی و یا تحریف عنوان دیوانهای دورهی ساسانی در جریان انتقال آن به دورههای اسلامی توسط کابتان و مترجمان اسلامی است. برخی از این عنوانها به کلی صورت عربی به خود گرفته و جزیی از این زبان شدند که این تحول در مواردی سبب تعبیر متفاوتی برای کارکرد این دیوانها شده است. در عین حال پارهای دیگر همچنان شکل فارسی خود را حفظ نمودهاند و بهتر میتوان به ریشه و اصل آن پی برد. برخی دیگر به گونهای تغییر شکل دادند که شناخت اصل آنها نیاز به وقت و تأمل بیشتری دارد.
اصطلاحات فارسی که به دیوان عربی انتقال یافتند نمودار مشاغل و مراتب درجات رسمی و اداری در دستگاه حکومت خلفا است از همین نمونهها میتوان تا حدی درباره خصوصیات آن دیوانها و کیفیت ترجمه آنها اطلاعات سودمندی به دست آورد. ولی مشکل آن است که این واژهها و اصطلاحات فنی و دیوانی قبل از اسلام ایران به دوران اسلامی و مآخذ عربی انتقال یافته یا از اصل فارسی با خط پهلوی یا از اصل فارسی با خط اسلامی بوده که در هر دو حال از تحریف مصون نمانده، از این رو دستیابی به مفهوم اصلی آن دشوار گردیده است. از طرف دیگر انتقال تمدن و فرهنگ ایران قبل از اسلام از عصری با ویژگیهای خاص خود به عصر دیگری که در اثر برخورد با عوامل دیگر، در مسیر تحول تدریجی و تاریخی خود، ویژگیهای دیگری هم یافته و به مقتضای اوضاع و احوالی که بر آن گذشته به شکلی دیگر یا به زبانی دیگر هم درآمده، به همین سبب بسیاری از بخشهای مهم و اساسی آن را پردهای از ابهام ناشی از تعریب پوشانده است.
موضوع سازمان اجتماعی ایران در دوره ساسانیان بسیار پیچیده است و هنوز در تاریخ حل نشده است. این پیچیدگی به خاطر عدم وجود اسناد و مدارکی که مقارن با حوادث آن زمان تنظیم شده باشد، عدم مطالعه در آثار و حفاریهای مربوط به اوایل قرون وسطایی ایران و تناقضگوییها و قطع رشته منابع اخبار، که گاهی به سکوت نیز برگزار شده و مبتنی بر اخبار و روایات ساسانی است حل این موضوع را دشوارتر میسازد. از طرف دیگر گزارشهای منابع با یکدیگر مغایرت دارند. این امر حاصل دو پدیده است، اولی به لایههای اصلاحات مربوط میشود یعنی هنگامی که نظام قدیمی ساسانی با اصلاحات قباد و سپس خسرو انوشیروان در سده ششم میلادی موجه و تکمیل شد. مسئله دوم مربوط به ماهیت منابعی است که به تشریح مفصل سازمان اداری دولت ساسانی میپردازد. از آنجا که بیشتر اطلاعات متعلق به دوره اسلامی است در استفاده از آنها باید شرط احتیاط را رعایت کرد، زیرا به نظر میرسد که در واقع بیشتر سازمان اداری خلفای عباسی را توصیف کردهاند، نه سازمان اداری دوره ساسانی را. از سوی دیگر سازمان دولتی ایران در دوره ساسانیان از لحاظ بسط و توسعه راه دور و درازی را پیموده است. بنابراین تصورات متداول و معمول فقط برای اواخر دورهی این حکومت مصداق پیدا میکند.
دشواری دیگر در پژوهش مشاغل و مناصب دیوانی آن است که یک لقب یا یک عنوان افتخاری ممکن است در طول زمان تغییر یافته باشد برای مثال مقام فرمذار در زمان شاپور یکم، بعداً صفت وزرگ به واژه افزوده میشد و تبدیل به صدر اعظم یا به عنوان شخص دست راست شاه قرار گرفت. باید متذکر شد که تغییرات دائمی که در فهرست اسامی مناصب دولتی به وجود آمده در تقسیم وظایف آنها برای محققان ابهام ایجاد کرده است.
اگر جه منابع بسیار است عدم دسترسی به کتابخانه های غنی و مکان های فرهنگی بر مشکلات تحقیق افزود ؛در عین حال بسیاری از منایع که در ارتباط با موضوع بوده اند توجه نشده است زیرا از توان و زمان مشخص خارج است . همچنین بسیاری از منابع یا در کتابخانه ها موجود نیست یا به زبان های دیگر است چون حیطة زمانی تحقیق دوران طولانی را در بر می گیرد ؛ طبعاً فرصت ترجمه تمام این منابع نبوده است . تا اینکه مفاهیم مورد نظر را در لابلای آن ها نماید.
تمرکز و دین دو اصل اساسی و بنیادی است، که شاهنشاهی ساسانی در دوره طولانی تاریخ ایران قبل از اسلام به آن شناخته شده است. با توجه به اینکه در زیر لوای همین دو اصل است که خاندان ارشک میشود و سرانجام پیروز میگردد. ساسانیها توانستند حکومت قوی مبتنی بر اصل تمرکز و دین ایجاد کنند و سازمان حکومتی بر مبنای دیوان سالاری دقیق و وسیع استوار نماید. بایسته مینماید که فصلی را به این موضوع مهم یعنی چرایی و چگونگی روی آوردن ساسانیان به هخامنشیان اختصاص دهیم و در آن به اختصار چگونگی تشکیل حکومت ساسانی و زمینههایی که منجر به روی کار آمدن ساسانیان شد را مورد بحث قرار دهیم خصوصاً جایگاه دینی ساسانیان با توجه به پیوندی که ساسان جد اردشیر به معبد آناهیتا داشت و سرپرستی آن را به عهده داشت و ادعای وابستگی به خاندان هخامنشی از دیگر مسایلی است که لازم مینماید، با توجه به اینکه اردشیر برای به دست آوردن مشروعیت لازم از آنها سود جست، مورد توجه قرار بگیرد.
در فصل بعد پیچیدگی و گوناگونی اوضاع اجتماعی، تقسیم جامعه ایرانی به گروههای اجتماعی در عصر ساسانی و دورههای قبل مورد بررسی قرار میگیرد. طبقات اجتماعی مسألهای بوده که از دیرباز به وفور در نوشتههایی تاریخی از آن سخن به میان رفته است.
در اوستا جامعه ایرانی به سه طبقه تقسیم شده است 1ـ روحانیون 2ـ جنگجویان 3ـ کشاورزان. گسترش زندگی شهری، داد و ستد و پیدایی دستگاه دیوان سالاری خواه ناخواه موجب دگرگونیهایی گردید که بر طبقه سوم اجتماعی تأثیر گذاشت و تفاوت آن شد که طبقهای به نام دبیران به وجود بیایند و کشاورزان و صنعتگران در رتبه چهارم قرار گرفتند. به همین خاطر این فصل به طبقات اجتماعی اختصاص گرفته است. با این حال طبقهی دبیران را در فصل نظام دیوانی مورد بررسی بیشتر قرار میدهیم، چرا که دبیران نقش مهمی در اداره امور دیوانها و نوشتن نامهها و اسناد مختلف در موضوعهای گوناگون داشتند و رفته رفته کار دبیری به آن پایه از اهمیت و اعتبار رسید که در آن دوران نه تنها نسبت به طبقات دیگر برتری یافتند بلکه حتی در ردیف وزیران قرار گرفتند. ورود به این طبقه به کسانی اختصاص داشت که هم از دودمانهای سرشناس و مورد اعتماد باشند، هم با آموزشهای علمی و تمرینهای عملی مهارت فنی و دانش و ادب لازم را به دست آورده و در زمره اهل رای و تدبیر درآمده و شایسته هم نشینی با بزرگان و دولتمردان گردیده باشد.
در این فصل همچنین نقش مهم روحانیون خصوصاً موبدان موبد که با گذر زمان در دربار ساسانی نفوذی روز افزون یافت ، مورد بررسی قرار گرفته است.
مورد دیگری که در این فصل به آن پرداخته شده طبقه جنگجویان و نقش سواره نظام و پیاده نظام در جنگ میباشد. در پایان طبقه کشاورزان و صنعتگران مورد توجه قرار گرفته است.
پادشاهان ئساسانی برای قدرت بخشی به حکومت مرکزی و محافظت دقیق سرزمین زیر سلطه خویش سعی در تقویت دیوان ها داشتند به همین دلیل با گذشت زمان بر دامنه قدرت و مسئو لیت نهادهای دیوانی افزوده شد ؛ پادشاهان ساسانی با بهر ه گیری از نهادهای دیوانی سلسله های پیشین در طی چندین قرن توانستند الگویی مناسب از شیوه حکومتی عرضه کنند که دیوان ها نقش اساسی را در آن ایفاء می کردند .بایسته می نماید که فصلی را به نظام دیوانی دوره ساسانیان اختصاص داده شود. در این فصل واژه دیوان و تاسیس دیوانها که به سلسله کیانی نسبت میدهند را مورد بررسی قرار دادیم. همچنین دیوانهایی چون دیوان ریاست طبقات جامعه، دیوان سپاه، دیوان رسایل، دیوان دادرسی و دیوانهای دیگر از جمله مسایلی بودند که در این رساله مورد توجه قرار گرفتند.
شایسته توجه است که دوره ساسانی به لحاظ تنوع و شمار مشاغل دیوانی و مناصب درباری از اهمیت ویژهای برخوردار میباشد. اگرچه پیشینهای این مشاغل و مناصب به دورههای پیشین به ویژه هخامنشیان باز میگردد ولی تعداد و نیز کارکرد اینها در دورهی ساسانیان گسترش بیشتری یافت. بعدها این مشاغل به دوران اسلامی انتقال یافت. این فصل از آن جهت دارای اهمیت میباشد که مشاغل و مراتب رسمی و اداری و درباری را بررسی میکند که از این طریق میتوان تاحدی درباره خصوصیات دیوانها اطلاعات سودمندی به دست بیاوریم.
آخرین فصل را به صاحب منصبان عالی مقام از آغاز دورهی ساسانیان تا بهرام پنجم اختصاص دادیم. این فصل به نقش روحانیون برجسته این عصر، یعنی تنسر، کرتیر، آذرپاد مهراسپندان و مهرنرسی با توجه به اهمیت مقام و نفوذ ایشان در دربار شاهان ساسانی و نقش آنها در تقویت دیانت زرتشتی خواهیم پرداخت. دراین فصل این منصب که آیا تنسر وابرسام دارایی هویتی یگانه و یا متمایز هستند مورد بررسی قرار گرفته است.
در نگارش این پژوهش معرفی نظام دیوانی دوره ساسانی مورد نظر نگارنده بوده است. با این امید که بتوانم از عهدة این امر مهم با توجه به اهمیت و گستردگی آن برایم و بتوانم گامی هرچند کوچک در جهت معرفی نظام دیوانی این دوره بردارم هرچند هنوز زمینه تحقیقات زیادی در این باب باز است ولی این تحقیق به نوبهی خود گرهگشایی در این زمینه خواهد بود.
فهرست مطالب:
مقدمه
معرفی منابع
فصل اول: تلاش اردشیر در جهت تشکیل حکومت و اتحاد دین و دولت
1-1 ساسانیان ادامه دهنده را هخامنشیان
1-2 تلاش اردشیر در جهت تشکیل حکومت
1-3 اتحاد دین و دولت در عصر ساسانیان
2- فصل دوم: مروری بر طبقات اجتماعی در عصر ساسانیان
1-2 تعریف طبقه اجتماعی
2-2 طبقات اجتماعی
3-2 طبقه روحانیون
1-3-2 موبد
2-3-2 موبدان موبد
3-3-2 هیربد
4-3-2 زوت و راسی
5-3-2 دستور
4-2 طبقه جنگجویان:
1-4-2 وظیفه جنگجویان
2-4-2 تقسیم طبقات جنگجویان
1-2-4-2 سوار نظام
2-2-4-2 پیاده نظام
5-2 طبقه کشاورزان و صنعتگران
3– فصل سوم: نظام دیوانی در عصر ساسانیان
1-3 شناخت سازمانهای داخلی دوره ساسانیان
2-3 دیوان پیدایش دیوانها
3-3 دیوان ریاست طبقات جامعه وزرگ فرمذار یا بزرگ فرماندار – وظایف و اختیارات وزیر
4-3 دیوان سپاه – ایران سپاهید. ارتشیاران سالار – ارگبد
5-3 دیوان دادرسی (داد)
1-5-3 ارزش داد و دادگستری
2-5-3 منشا قوانین در عصر ساسانیان
3-5-3 خوزه قضات
4-5-3 ادله اثبات دعوی
5-5-3 پادشاه در منصب قضاوت
6-5-3 روحانیون در منصب قضاوت
6-3 دیوان رسایل (دیوان دبیران)
7-3 طبقهی متحخدمین ادارات (دبیران)
1-7-3 دبیر
2-7-3 دبیربد (ایران دبیربد)
3-7-3 اهمیت دبیران و دیدگاه شاهان به دبیران
4-7-3 چگونگی برگزیدن دبیران
5-7-3 وظایف دبیران
6-6-3 اصناف دبیران
1-6-6-3 دین دبیر
2-6-6-3 دبیران دیوان خراج
3-6-6-3 گذک آمار دبیر
4-6-6-3 واسپوهرگان آمازکار
5-6-6-3 روانیگان دبیر
6-6-6-3 آذربادگان دبیر
7-6-6-3 گنج آمار دبیر
8-3 دیوان سرای شمرهیا دیوان استیفا (اداره مالیه)
9-3 دیوان خراج
1-3-9 خسرو انوشیروان و اصلاح نظام مالیاتی
2-9-3 واستر پوشان سالار
3-9-3 آمار کار
4-9-3 دهقانان
5-9-3 جایگاه دهقانان
10-3 دیوان درآمدهای کل کشور – شهر آمار دبیر
11-3 دیوان خزائن
12-3 گهبد و ضرب مسکوکات
13-3 دیوان آتشکدهها – آتش آمار دبیر
14-3 دیوان برید
15-3 دیوان اشراف
16-3 دیوان ایران دربد – دربد
17-3 دیوان مهرشاهی (دیوان خاتم )
18-3 دیوان احشام – آخور آمار دبیر – آخورسالار
19-3 دیوان ویژگان
20-3 دیوان نوروز
21-3 دیوان کستبزود (دیوان آب) – وظیفهی دیوان آب
22-3 دیوان جامه خانه
23-3 ایوان درستبد
4- فصل چهارم
مشاغل دیوانی و درباری
1-4 پادشاه
2-4 شاه ، وظیفه متقابل شاهان و پادشاهان
3-4 شهرب
4-4 مرزبان
5-4 اسپهبد
6-4 پادگوسپانان
7-4 بیدخش
8-4 اندرزبد
9-4 آموزگاران اسواران
10-4 درپوشان جادگ گو و دادور (مدافع درویشان و دادور)
11-4 خرم باش
12-4 پشتیگبان سالار
13-4 مهماندار
14-4 خوانسالار
15-4 پذشخوار
16-4 مردبذ
17-4 دیدهبان سلطنتی
18-4 گنجور
19-4 دواتدار
20-4 کاروانسالار
21-4 تغاربد
22-4 آیین بد
23-4 بازاربد
24-4 کیروگ بد – هنربد
5 - فصل پنجم
شخصیتهای برجسته دوره ساسانیان
1-5 تنسر – تنسر شخصیتی تاریخی است
2-5 ابرسام – تنسر و ابرسام
3-5 کوتیر و تقویت روحانیت زرتشتی – کوتیر – کوتیر و شاپور یکم و ترقی مقام وی در شاهان بعدی – کویتر کتیبههای وی
4-5 آذرپاد مهراسپندان
5-5 مهرنرسی
6– نتیجه
7 – فهرست منابع و ماخذ
منابع و مأخذ:
- آبراهامیان: یرواند،ایران بین دو انقلاب، درآمدی بر جامعه شناسی ایران معاصر، ترجمه احمد گل محمدی، مجدابراهیم فتاحی، تهران ،نشر نی، 1378.
- آجودانی، ماشاالله: مشروطه ایرانی، تهران،اختران، 1382.
- اتحادیه، منصوره: پیدایش و تحول احزاب سیاسی مشروطیت ، (دوره اول و دوم مجلس شورای ملی)، تهران ، نشر گستر، 1361.
- آدمیت، فریدون: امیر کبیر و ایران، تهران، امیر کبیر، ، چاپ هشتم، 1378.
- آدمیت، فریدون: اندیشه ترقی و حکومت قانون ، عصر سپهسالار، تهران، خوارزمی، 1356.
- آدمیت، فریدون: فکر آزادی و مقدمه نهضت مشروطیت ، تهران، سخن، 1340.
- آرین پور، یحیی: از صبا تا نیما، تهران، ج1 ،1354.
- آوری، پیتر: تاریخ معاصر ایران از تاسیس تا انقراض سلسله قاجاریه ترجمه محمد رفیعی مهرآبادی، تهران، نشر عصایی، ج 3، 1369.
- اسپاروی ، ویلفرید: بچه های دربار... ، ترجمه شاملویی پور، انتشارات انجمن قلم، سال 1379.
- احتشام السلطنه،خاطرات احتشام السلطنه یا یادداشت های احتشام السلطنه به کوشش موسوی ، انتشارات زوار ، سال 1367 .
- افشاری، پرویز :صدراعظم های سلسله قاجاریه، انتشارات وزارت امور خارجه، تهران، 1372.
- ارفع الدوله : ایران دیروز یا خاطرات پرنس ارفع الدوله، تهرانچاپخانهوزارتفرهنگ وهنر، 1345 ش.
- افشاری یزدی، محمود : سیاست اروپا در ایران ترجمه سید ضیاءالدین دهشیری، انتشارات موقوفات دکتر افشار وابسته به دانشگاه تهران، تهران، 1358.
- افضل الملک ، غلامحسین :افضل التواریخ به کوشش منصور، اتحادیه و سرویس سعد وندیان، تهران نشر تاریخ ایران، 1361.
- اقبال آشتیانی ، عباس : میرزا تقی خان امیرکبیر، به کوشش ایرج افشار، تهران 1340 چاپ تابان.
- الگار، حامد : دین و دولت در ایران نقش علما در دوره قاجار، ترجمه ابوالقاسم ستری، چاپ دوم، انتشارات توس، تهران، 1369.
- الموتی، ضیاءالدین: فصولی از تاریخ مبارزات سیاسی و اجتماعی ایران جنبش های چپ ، چاپ بخش،تهران، 1370.
- اوکارنر، فردریک: تاریخ معاصر ایران از مشروطه تا جنگ جهانی اولترجمه حسن زنگنه، نشر شیراز، تهران، 1376.
- اعتماد السلطنه: محمد حسن خان: خلسه یا خوابنامه، به کوشش محمود کتیرایی، تهران، کتابخانه طهوری، 1348 ش.
- اعتماد السلطنه: محمد حسن خان: تاریخ منتظم ناصری، تصحیح محمد اسماعیل رضوانی،تهران، دنیای کتاب،جلد 3،1361.
- اعتماد السلطنه: محمد حسن خان: الماثروالآثار، به کوشش ایرج افشار، تهران، بی نا، 1363.
- اعتماد السلطنه: محمد حسن خان: روزنامه خاطرات اعتماد السلطنه ، با مقدمه و کوشش ایرج افشار، تهران، امیر کبیر، 1354.
- اعتماد السلطنه: محمد حسن خان: مرآت البلدان به تصحیح عبدالحسین نوایی و میر هاشم محدث، تهران، دانشگاه تهران،جلد 3، 1367.
- اشرف، احمد: موانع رشد سرمایه داری در ایران، در دوره قاجاریه، انتشارات زمینه تهران، 1351.
- امین الدوله ،میرزا علی خان: خاطرات سیاسی امین الدوله به کوشش حافظ فرمانفرمائیان، زیر نظر ایرج افشار، انتشارات امیر کبیر، 1370.
- امین الدوله ، میرزا علی خان: سفرنامه امین الدوله با مقدمه علی امینی، و به کوشش کاظم اسلامیه ، انتشارات توس، تهران 1354.
- امیرخیزی، حسین: تاریخ آذربایجان، تبریز، فرهنگ، ج 1، 1332.
- امین لشکر ، میرزا قهرمان امین لشکر: روزنامه خاطرات امین لشکر، وقایع سالهای 1306 تا 21307 به کوشش ایرج افشار – محمد رسول دریاگشت.
- اقبال، اسماعیل، نقش انگلیس در کودتای 28 مرداد 1332، انتشارات اطلاعات تهران، 1357.
- بامداد، مهدی: شرح حال رجال ایران، بی جا، چابخانه بابک، بازرگانی، ج دوم، 1347.
- بنجامین ، س.ج. و : سفرنامه بنجامین ،ایران و ایرانیان عصر ناصرالدین شاه، ترجمه محمدحسین کردبچه، انتشارات جاویدان ، چاپ دوم 1369.
- بهار، مهدی:«میراث خوار استعماری»، امیرکبیر، تهران 1357.
- بهرامی، عبدا...: تاریخ اجتماعی سیاسی ایران ، از زمان ناصرالدین شاه تا آخرین شاه قاجار، انتشارات سنائی ، سال 1362.
- براون، ادوارد:انقلاب مشروطیت ایران، ترجمه مهدی قزوینی، تهران، کویر 1376.
- بیانی ،عزیزا... : تاریخ تطبیقی ایران با کشورهای جهان ، از ماد تا انقراض سلسله پهلوی، انتشارات امیرکبیر، سال 1384.
- بیانی، خان بابا: پنجاه سال تاریخ ایران در دوره ناصری ، انتشارات علمی، ج اول، چاپ اول 1375.
- زوبر، ب. آ: مسافرت به ارمنستان و ایران ، ترجمه محمود هدایت، تهران ،1323 ش .
- بهار، محمدتقی ملک الشعرای: سبک شناسی یا تاریخ تطور نثر پارسی، تهران، امیر کبیر ،چاپ ششم، 3 جلد ، 1337 ش.
- پولاک یاکوب، ادوارد: سفرنامه پولاک، ایران و ایرانیان ، ترجمه کیکاوس جهانداری، خوارزمی ،تهران، 1361.
- تاج، السلطنه: خاطرات تاج السلطنه ، به کوشش منصوره اتحادیه، سیروس سعدوندیان، تهران، نشر تاریخ ایران، 1361 ش.
- تیموری، ابراهیم: عصر بی خبری یا تاریخ امتیازات در ایران ، انتشارات اقبال، تهران، 1337.
- دولت آبادی، یحیی، حیات یحیی ، تهران،انتشارت فردوسی،ج 1، 1362.
- دانشور، داریوش: وقایع دارالخلافه ، گوتنبرگ، مشهد ،1372.
- دروویل ، گاسپار : سفرنامه دروویل ، ترجمه جواد محبی ، تهران ، گوتنبرگ ، 1348.
- دیوان بیگی ،میرزا حسین خان: خاطرات دیوان بیگی ، از سال 1375 تا 1317 قمری به کوشش ایرج افشار ، محمد رسول دریاگشت ،انتشارات اساطیر، چاپ اول، سال 1382.
- جنگلی ،میرزا، اسماعیل: قیام جنگی، انتشارات جاویدان ،چاپ اول، تهران 1357.
- حاج سیاح، خاطرات حاج سیاح یا دوره خوف و وحشت، به کوشش حمید سیاح، به تصحیح سیف الله گلکار ،تهران، انتشارات ابن سینا، 1346 ش.
- حسینی ، جمال الدین، سلسله تحقیقات قرن اخیر، (رشیدیه و روند تاریخی جنبش تنباکو) ، کتابخانه آستان قدس رضوی، مشهد، بی تا.
- حائری – عبدالهادی:تشیع و مشروطیت در ایران و نقش ایرانیان مقیم عراق ، تهران انتشارات امیرکبیر، چاپ دوم 1374.
- خان ملک ساسانی، احمد: سیاستگران دوره قاجار، تهران، چابخانه فردوسی،دو جلد، 1346.
- خورموجی، محمد جعفر: تاریخ قاجار ، حقایق الاخبار ناصری، به کوشش حسین خدیوجم، زوار، تهران، 1344.
- چرچیل، جورج. ب: فرهنگ رجال قاجار ، غلامحسین میرزا صالح، انتشارات زرین 1369.
- دانشور، داریوش: وقایع دارالخلافه، گوتنبرگ، مشهد، 1372.
- دستره،آنت:مستخدمین بلژیکی درخدمت دولت ایران (1891، 1915/1332، 1314)، ترجمه منصوره اتحادیه نظام مافی ، انتشارات نشر تاریخ ایران، چاپ اول زمستان 1343.
- رائین، اسماعیل: حقوق بگیران انگلیس در ایران، انتشارات جاویدان، تهران ،1356.
- رائین، اسماعیل: فراموشخانه و فراماسونری در ایران، تهران امیر کبیر، سه جلد ، 1347.
- رایت، دنیس:انگلیسیان در ایران، ترجمه غلامحسین صدری افشار، انتشارات دنیا، تهران، 1357.
- رجایی، فرهنگ: مسئله فرهنگ ایرانیان امروز، ایفای نقش در یک عصر تمدن و ضد فرهنگ، تهران، نشر نی 1382.
- رشدیه، فخرالدین: زندگینامه، بنیانگذار فرهنگ نوین ایران، تهران، هیرمند، 1370.
استان خوزستان با وسعت 67282 کیلومتر مربع دارای 5 رودخانه کارون ، دز ، کرخه ، زهره و هندیجان با آورد سالانه جمعاً 6/31 میلیارد مترمکعب آب میباشد . مجموع اراضی محدوده دشتها 2/4 میلیون هکتار است که از این مقدار حدود 6/1 میلیون هکتار قابل کشت است ( کلاسهای 1و2و3) در حال حاضر 4500000 هکتار از این اراضی به طریقه سنتی برداشت آب از رودخانهها و حدود 220000 هکتار از طریق شبکههای مدرن ، آبیاری میشوند لذا اراضی آبی مورد استفاده کشاورزی جمعاً 670000 هکتار میباشند . سالانه حدود 7/7 میلیارد مترمکعب از آبهای سطحی به لحاظ عدم مهار و استفاده از دسترس خارح میشود .
اراضی در دست مطالعه و اجرا برای شبکههای آبیاری حمدود 570000 هکتار است که میزان 240000 هکتار از آنها شامل بخشی از اراضی آبی فعلی است و جنبه بهبود آبیاری داشته و مابقی بصورت توسعه آبیاری اراضی مورد توجه میباشند ، علیعذا یشبینی میشود با مهار تمامی آبهای جاری در رودخانههای خوزستان شبکههای آبیاری مدرن و سنتی به حدود 1000000 هکتار توسعه یابند. در اینجا جا دارد که از همة عواملی که در این مدت به من یاری رسانده و اطلاعات مورد نظر را در اختیار من قرار داده اند تشکر و قدردانی کنم (جناب مهندس سقاوی ، چوبدار ، عباسپور ، دعاوی)
این مقاله به صورت ورد (docx ) می باشد و تعداد صفحات آن 102صفحه آماده پرینت می باشد
چیزی که این مقالات را متمایز کرده است آماده پرینت بودن مقالات می باشد تا خریدار از خرید خود راضی باشد
مقالات را با ورژن office2010 به بالا بازکنید
نوع فایل: word
قابل ویرایش 75 صفحه
مقدمه:
سازمان ملی حفاظت آثار باستانی ایران، عملاً فعالیت خود را در پی تشکیل وزارت فرهنگ و هنر در سال 1342 از سال 1345 آغاز کرد و تا ادغام در تشکیلات سازمان میراث فرهنگی کشور به سال 1366 به شکلی گسترده و سازنده در موضوع مطالعه و مرمت بناها و مجموعههای تاریخی در سراسر کشور پیشگام بود. ساماندهی، مطالعه و تعمیر آثار تاریخی در ایران، همگام با نهضتی بزرگ بود که پس ازجنگ جهانی دوم و در جریان بازسازی پس از جنگ، ابعادی علمی و انسانی وسیع پیدا کرد و مفهومی از رقا و بقای انسانی یافت.
سازمان نامبرده در شکلدهی خود و در سطح قابل قبولی برای جامعه ملی و بینالمللی از امکانات فنی علمی و فرهنگی سطح بالای داخلی و خارجی بهره گرفت. صرفنظر از تربیت نیروی تخصصی و ماهر در سطوح مختلف علمی، فنی و هنری در کشور از توان موسسات و سازمانهایی نظیر: دانشگاه تهران، دانشگاه شهید بهشتی (ملی سابق)، دانشگا فارابی، موسسه ایتالیایی مطالعات خاوردور و نزدیک (ایزمئو)، سازمانهای دولتی و غیردولتی وابسته به یونسکو، دانشگاه فلورانس و جز آن استفاده کرد و تلاش بر این داشت که ضمن ارائه الگوهای موفق از مطالعه و مرمت بناها و مجموعههای تاریخی ـ فرهنگی (نظیر مجموعه بناهای تاریخی اصفهان، مجموعه آثار تاریخی هخامنشی فارس، شهر تاریخی سلطانیه و…) بستر مناسب و باروری را برای نسل آینده فراهم سازد و در این رابطه، مقوله مطالعه و مرمت آثار و مجموعههای تاریخی را به تولیدی فرهنگی نزدیک کند. از جمله این اقدامات باید از پروژه مطالعه و مرمت مجموعه آثار تاریخی فیروزآباد یاد کرد که نقطه عطفی در تاریخ فرهنگ معماری و شهرسازی کشورمان را رقم میزند.
به یاد آوریم که گنبد قلعه دختر فیروزآباد که کهنترین گنبد شناخته شده دنیا برپا شده بر زمینهای مربع است و مربوط به فصل تاریخی مشترک پارتی ـ ساسانی است، تنها بخشی از این مجموعه میراث برجا مانده را از این مقطع تاریخی تشکیل میدهد.
معرفی شهر باستانی گور و فیروزآباد کنونی
فیروزآباد کنونی را در عهد باستان«اردشیرکوره» و «شهر گور» مینامیدهاند که معرب آن «جور» گردیده است. این شهر روزگاران گذشته، یعنی عهد شاهنشاهی ساسانی و سدههای نخستین اسلام، مرکز کوره اردشیر و یکی از پنج ناحیه معروف پارس را تشکیل میداده است. نام کنونیش بنا به گفته مقدیسی، تاریخنویس سده چهارم هجری، چون خوشآیند امیر عضدالدوله دیلمی نبوده که بگویند: «ملک به گور رفت» یعنی به شهر گور رفت، به فیروزآباد تبدیل گردید و ظاهراً این نام باید از نام «فیروز» نیای انوشیروان گرفته شده باشد، که ساختمانهایی در زمان خود در آنجا نموده است. راه شیراز به بندر باستانی سیراف از همین شهر میگذشته است.
گسترش کوره اردشیر در عهد باستانی و سدههای نخستین اسلام از شیراز تا دریای پارس و جزایر جنوبی از خارک تا قشم و از خاور به دارابگرد و از باختر به بیشاپور و کازرون محدود میگردیده، پس از کوره استخر از بزرگترین کورههای پنجگانه فارس بوده است. امروز نیز از آن لحاظ که نخستین آثار و سنگنگاره از بنیانگذار شاهنشاهی ساسانی را در کنار خود نگهداشته است و به مناسبت نمایاندن معماری عالی و هنر شگرف این دودمان برجسته، یکی از جاهای باارزش و باستانی کشور به شمار میرود.
بنای این شهر را به عهد اردشیر، بنیانگذار شاهنشاهی ساسانی نسبت میدهند و تاریخنویسان اسلامی مانند ابن فقیه (سده سوم هجری) و مقدیسی و اصطخری (سده چهارم هجری) نیز این مطلب را تایید نمودهاند:
اردشیر پس از گسترش فرمانروایی خود در خاک پارس و کرمان و نواحی کرانه دریای پارس، پیش از شکست اردوان پنجم واپسین شهریار اشکانی، در فیروزآباد کاخ و آتشکدهای ساخت. کاخ فیروزآباد نخستین بنای طاقدار سبک ایرانی و کار معماران و مهندسان ایرانی است که از دورههای باستانی بهجا مانده است و در این شهر بهتر از هرجای دیگر، معماری عالی زمان ساسانیان را میتوان به خوبی دید و شناخت. پس از آن در سروستان و بیشابور کازرون، البته پس از ایوان و طاق مدائن.
اردشیر شهرهای دیگری در حوزه شاهنشاهی ایران ساسانی ساخته است که در تاریخ بلعمی چند تایی از آنها را به این شرح نام برده است: «به پارس شهر جور و آنرا «ارشیر خوره» نام کرد و شهر دیگری به نام «رام اردشیر» و دیگر هم آنجا نام وی «ریوارشیر» و به ناحیت اهواز شهری بنا کرد نام او «هرمز اردشیر» و آن را «سوق الاهواز» خوانند و به سوا شهری بنا کرد نام آن «به اردشیر» و آن را «کرخ میسان» خواندند و به بحرین شهری بنا کرد نام آن «بوذر اردشیر» و امروز آن را خره خوانند».
فردوسی شهرهای اردشیر را اینطور بیان کرده است:
به گیتی مرا شارسان است شش
هوا خوشگوار و پر از آب کش
یکی خواندهام خره اردشیر
هوا مشکبوی و به جوی آب شیر
چو رام اردشیر است شهری دگر
گر آن بر سوی پارس کردم گذر
دگر شارسان اورمزد اردشیر
که گردد زیادش، جوانمرد پیر
کزو تازه شد کشور خوزیان
پر از مردم و آب و سود و زیان
دگرشارسان بر که اردشیر
پر از باغ و پر گلشن و آبگیر
دو در بوم بغداد و آب فرات
پر از چشمه و چارپا و نبات
که خوانی بنا پادشاه اردشیر
چو از من سخن بشنوی یادگیر
فیروزآباد پس از جلگه مرودشت، استخر و بیشابور کازرون، از جاهای باستانی فارس و بلکه کشور ایران است که آثار و نقوش از دوران گذشته در کنار و پیرامون خود به یادگار نگهداشته که هر کدام به نوبه خود از آثار گرانبهای ادوار باستانی ما را تشکیل میدهد.
در سوی باختری شهر کنونی، آثار صفهای از سنگهای گران وزن دیده میشود که سبک سنگتراشی و اندازه و طرز نصب سنگها به حجاری و کارهای دوران هخامنشی شباهت دارد. تکهای از تنه یک ستون از سنگ سیاهرنگ که اینک در مدخل امامزادهای در همان حوالی صفه افتاده و شبیه تنه ستونهای به کار رفته در تخت جمشید میباشد، این حدس را تایید میکند که صفه نامبرده بنایی از دوران هخامنشی بوده که پس از آن، در زمان اردشیر نسبت به ترمیم و تجدید و گسترش آن اقدام شده است، زیرا معروف است که اسکندر آب بر روی شهر بست تا شهر ویران گردد و چندی این جلگه به صورت باتلاق و دریاچه درآمده است.
مقدسی از وجود آتشکدهای در دروازه شهر سخن میگوید که نبشتههای پهلوی داشته و یادآور میشود که برای ساختمان این پرستشگاه، سی هزار دینار زر مصرف گردیده است. و باز همین مورخ از یک میدان بزرگ در میان شهر و از باغهای فراوان گل سرخ یاد کرده و مینویسد: «که از هر دروازه شهر که شخص بیرون رود، تا شش کیلومتر در باغ و ساختمان راه میپیماید». قزوینی هم از گلهای سرخ ممتاز و فراوان فیروزآباد توصیف بسیار کرده و مینویسد: «که بهترین انواع گل سرخ که شهرت همه جایی دارد، در باغهای این شهر به اندازه بسیار موجود و به همین مناسبت یکی از صادرات عمده این شهر در عهد باستانی، گلاب بوده است». یاقوت حدوی، تاریخنویس سده هفتم هجری در معجم البلدان در توصیف این شهر نوشته:
«که خوش آب و هوا، پاکیزه و زیبا و سبز و خرم است. از هر سو که شخصی بخواهد وارد این شهر شود، باید شش میل در باغ و بوستان و از زیر درختان سبز و خرم بگذرد تا به دروازه شهر برسد. در هجوم «تازیان»، شهر گور سالها در محاصره بود و مردم آن شهر برای نگاهداری مرز و زادگاه خویش مدتها دلیرانه پایداری نمودند، اما پس از سالها ایستادگی به واسطه نداشتن خوراک و خواربار، پایداریشان شکسته شد و شهر به دست تازیان افتاد و نام آن را معرب ساخته «جور» گفتند و عضدالدوله از پادشاهان آل بویه که در تشیید اصول ملی ایرانی خدمات بزرگی انجام داده، برای این که عمل تازیان را در نامگذاری این شهر به «جور» ملغی کرده باشد، نام آن را به «فیروزآباد» مبدل ساخت. همچنین وی نوشته است که اسکندر هنگام محاصره فیروزآباد آب رودخانه را تغییر مسیر داد و شهر در آب متراکم غرق و ویران گردید و همانطور بود تا زمان اردشیر که باتلاق خشکانید و شهر تازهای ساخت!». این داستان تا حدی بعید به نظر میرسد، زیرا نمیتوان باور کرد که جلگهای با این موقعیت، پانصد سال متروک و باتلاق مانده باشد.
اصطخری مورخ دیگر سده چهارم هجری به همین مضمون نوشته است: جای کنونی شهر استخز آب راکدی بود، اردشیر بابکان چون نذر کرده بود در جایی که بر دشمن خود پیروز گردد، شهری بسازد و چون بر یکی از دشمنان خود در همین جا پیروز گردیده، دستور داد آب آن را با کندن کانالهایی بخشکانند و شهر را در آن جایگاه بسازند و نیز از یک بنا به نام «طربال یا ایوان» سخن به میان آورده که در میان شهر بر فراز تلی ساخته بودند، این بنا اکنون ویرانه و سنگهای آن هر اندازه مانده روی همان تل و در کنار مغرب شهر کنونی فیروزآباد جلبنظر را مینماید.
بنای فیروزآباد از زمان ساسانیان شهری بزرگ و به اندازه شهر استخر وسعت داشته، مانند سایر شهرهای ساسانی ساخته شده و چهار دروازه داشته است: دروازه شمالی به نام دروازه هرمز، دروازه جنوبی به نام اردشیر، دروازه خاوری به نام مهر (میترا) و دروازه باختری به نام بهرام.
ساختمانهای باستانی فیروزآباد
در فیروزآباد و پیرامون آن، آثار و ساختمانها و دژها و سنگنگارهها و سنگنبشتهای است که در زیر توضیح داده میشود.
در سوی باختری شهر کنونی، صفهای مربوط به یک کاخ یا پرستشگاه باستانی از سنگهای گران وزن دیده میشود که سبک حجاری و اندازه و نصب آنها شباهت به حجاریها و کارهای دوره هخامنشی نیست. تکهای از یک ستون خاکستری رنگ مایل به سیاه با تراش شیاردار شبیه ستونهای کاخ تخت جمشید در کنار بقعه امامزاده جفعر، این حدس را تقویت میکند که این ویرانه شاید در نخست مربوط به زمان هخامنشیها بوده، همانند کاخهای کوچک سروان ممسنی و تپه حکوانکوار و برازجان، پس از برچیده شدن شاهنشاهی هخامنشی، ویران و به سرنوشت سایر آثار دیگر این دودمان دچار گردیده، پس از آن در زمان اردشیر نسبت به احیاء و توسعه آن اقدام شده باشد. درازای صفه در حدود هشتاد متر و پهنای آن شصت و پنج متر میباشد. در میان آن صفه، چهار طاق بلندی به ارتفاع حدود هشت متر و نیم و پهنای بیست و شش متر با طاقهای ضربی مسقف بوده است. نظرانداز صفه و مخصوصاً چهارطاقی روی آن وسیع و زیبا، و از فراز آن منظره تمام شهر و باغهای درون و برون به خوبی نمایان بوده، بهطوری که نوشتهاند: از مجازی صفه نهر و جدولی ساخته بودند که آب به شکل آبشار از یک سوی آن جاری، و از سوی دیگر خارج میگردیده است.
بنای نامبرده در دوره اسلام ویران گردیده، زمان اصطخری (سده چهارم هجری) ویرانهای بیش نبوده که به همان وضع آن را توصیف کرده است. امروز نیز حدود صفه تا حدی معین و مشخص و مقداری از سنگهای آن ساختمان در همان اطراف پراکنده و برای رهگذری که بر فراز آن میایستد، دوران شکوه و عظمت دیرینی را حکایت میکند.
دویست متری جنوب این ویرانه، مناره سنگی چهارگوش بلندی موجود است که هر ضلع آن تقریباً ده متر و پیش از بیست و پنج متر بلندی دارد و به وسیله پلکان مارپیچی که در اطراف آن بوده، به بالای برج میرفتهاند.
قلعه دختر
در وسط تنگاب، بر قله کوه ساخته شده است. این دژ معظم و مفصل از سنگ و دارای اطاقها و بناهای تودرتوی مفصلی بوده است. از این بنا که در روی کوه و مشرف به راه رفت و آمد بین شیراز و فیروزآباد قرار گرفته، برای دفاع از شهر و نگاهبانی راه استفاده میشده است. دیوار بیرونی قلعه به شکل بازو ساخته شده و بنا دارای تالار بزرگ و ایوانی است که در وسط بنا قرار دارد.
وجوه تاریخی و باستانشناسی
عبارت «معماری ساسانی» هرگاه به بیش از چهارصد سال قدمت این دوران توجه کنیم، در درجه اول جنبه اعتباری مییابد، چرا که برخلاف سایر اصطلاحات تاریخ هنر مثل «رنسانس»، «باروک» یا «کلاسیسم»، عبارت معماری «ساسانی» بازگوکننده ویژگیهای خاص اشیاء هنری مورد بحث نمیباشد، بلکه با اقتران این اشیاء باسلسله حاکم بر تمامیت سیاسی این دوران اشاره دارد. انتزاع حاکم بر انگیزههای هنری یا انشعابهای ناشی از روحیات محلی و یا بیان کننده یک مقطع تاریخی، مثل دوره «کارولانژی (Carolingien)» که سبب نسبت دادن دورهای سیاسی به یک دوران خاص در تاریخ هنر میشود، در کل نمایانگر کمبود شناخت کافی نسبت به این دوره هنری است.
این نکته، آشکارا در مورد هنر و معماری ساسانی و همچنین پارتی مصداق دارد. از میان بناهای نسبتاً زیادی که به ساسانیان نسبت میدهند، فقط تعداد معدودی را میتوان دقیقاً در این ابنیه، تعلق به دوره ساسانی دانست که با شبهه همراه است. تنها در مورد اندکی از این بناها منظور از احداث بنا قطعی است و درکی در این زمینه وجود دارد.
با این حال، اصطلاح «معماری ساسانی» از دیدگاهی دیگر قابل توجیه است. فقط دورانهای سیاسی معدودی هستند که با احداث بناهای عظیم بر اساس انگیزههای سیاسی قابل مقایسه با وضع ساسانیان، آغاز میگردند. چنانکه مشهور است، اردوان پنجم از امیریاغی خود اردشیر، به خاطر بلندپروازی در طرحهای عمرانی و توهین به مقام سلطنت ناخرسند بود و این نکته که در افسانهها آمده است، گویای شوریدن اردشیر و یا دست کم، تعبیر کوششهای اردشیر در زمینه ساختمانی به بلندپروازیهای سیاسی است. از سوی دیگر، پایان دوران ساسانیان تنها به معنای اضمحلال دودمان ساسان نیست، بلکه در عین حال، پایان فرهنگ ایرانی پیش از اسلام نیز است.
در زمانهای گذشته نه پادشاهان ایرانی و نه جامعه مذهبی ایرانیان، یعمی موبدان زرتشتی، جز با دادن دستور ساخت بناهای معظم و یا مقدس، مطرح نمیشدند. به همین ترتیب، هم سبک معماری ساسانی در خفا به بقای خود ادامه داد و به سرعت معماری دستگاه خلافت را تحت سیطره خود درآورد.
علیرغم وجود مصادیق متعدد معماری، در اینجا جز به نمونههایی از بناهای ساسانی نمیپردازیم. آگاهی ما در زمینه ساخت و ساز رایج در زمان ساسانیان جز در موارد معدود با کاستیهای فراوان همراه است، اما بر مبنای آنچه که میدانیم، میتوانیم نتیجه بگیریم که در واقع خانهها و سایر ساختمانهای اقشار پاییندست جامعه همانگونه که تا همین اواخر هم رواج داشت، ساخته میشدند، یعنی دیوار خانهها را از سنگ لاشه و یا ملات گل و به ندرت با ملاتهای آبی مثل آهک یا سیمان و یا از خشت (به ابعاد تقریبی 40×40×12 سانتیمتر) میساختند.
ارتفاع شالودهها متغیر بود و گاهی شکل کرسی چینی با سنگ لاشه را به خود میگرفت و گاه از خاک رس کوبیده یا سنگ یا مخلوط سنگ و گچ ساخته میشد. بامها را با تیرهای چوبی و پوشش خاک رس و کاه (کاه گل) میساختند و گاه هم از طاقهای خشتی استفاده میکردند. برخی انواع خاص که امروزه در آستانه نابودی قرار دارند، مثل خانههای چوبی با بامهایی از کاه (یا گالی) که در نواحی جنگی حاشیه دریای خزر یافت میشوند و یا چیزهایی که از شاخ و برگ درختان نخل در استانهای جنوب شرقی برپا میشوند، در روزگاران ساسانیان هم میبایست وجود داشته باشد.
معماری چادری و خیمه نیز در نزد درباریان در مواقع شکار و جنگ، جایگاه خود را حفظ کرده بود، اما در این مورد تنها شواهد مکتوب در دست داریم.
لازم به یادآوری است که بخش اعظم بناهای معظم، خشتی بودهاند که امروزه تقریباً به طور کامل ویران شدهاند. بنابراین مجموعه بناهای شناخته شده امروز تنها به آثار برجسته و معظم معماری محدود نمیشوند، بلکه در میان آنها آثاری هم هستند که در نهایت بر عوامل منطقهای و دنیوی تکیه داشتند. همچنین به نظر میرسد معماری خشتی اهمیت خود را در اواخر دوره ساسانی از دست میدهد و این پدیده احتمالاً جنبه تصادفی دارد.
معماری بناهای مهم ساسانیان در نمونههای نخستین خود مثل کاخهای اردشیر در فیروزآباد، نشان دهنده اشکال ساختمانی و احجام روشن، خوانا و مستحکم است. از این جا میتوانیم نتیجه بگیریم که معماری اردشیر به سنت پارس متکی بودهاند که قبلاً بسیار پیشرفته بوده است، اما از نمونههای آن اثری در این مقیاس را، مخصوصاً در فلات ایران سراغ نداریم. با اطمینان میتوان ادعا نمود که در طی دوره پارتها، انقلابی بوقوع پیوست که در آن ساختمان مبتنی بر تیر و ستون، مثل کاخ و معبد نیسایی را که نشان دهنده سنتهای هخامنشی با گرایشهای یونانی است، رها میکنند و در جستجوی یک معماری تزئینی و متکی بر دیوارهای باربر خشتی، مثل شهر قومس، روان میشوند تا با استفاده از روشهای طاقزنی به عظمت خاص بناهای پارتی در بینالنهرین دست یابند. این روشها را به صورت ایوان جلو آمده و پوشیده با طاق و تالار مستطیل شکل با طاق گهوارهای، در بناها و احجام ساسانی هم میبینیم، اما این نکته که در کدام زمان در کجا برای نخستین بار ایوان با طاق گهوارهای که شکل بارز معماری پارتی است، ساخته شد، جای بحث دارد، زیرا این فرضیه هم قابل قبول است به نظر میرسد که ابداع این روش ابتدا در بینالنهرین بوده است.
فهرست مطالب
مقدمه
معرفی شهر باستانی گور و فیروزآباد کنونی
ساختمانهای باستانی فیروزآباد
قلعه دختر
وجوه تاریخی و باستانشناسی
کاخ و آتشکده
ساختمان و کاخ فیروزآباد
ایوان ورودی
برکه جوشان
سنگنگاره تنگاب فیروزآباد
سنگنبشه پهلوی تنگاب فیروزآباد
نظر مورخین بعد از اسلام درباره فیروزآباد
وضع موجود بنا
سازههای باربر
نقوش برجسته
پژوهشهای فنی
وضع موجود پژوهشهای فنی
ملات باستانی
ملاتهای جدید
اصول فنی بنایی
مواد مصنوعی
مویینگی
اقلیم
اقدامات اضطراری
مرمت
شرح خدمات
طرح مرمت
مسائل فنی
گروههای کار
توضیحات نهایی
نوع فایل: word
قابل ویرایش 210 صفحه
نکته: این فایل داری 25 صفحه فرم درجهبندی مهمان خانههای کشور می باشد.
1-1 بیتوتهی کوتاه جهان و میهمان سرا
هتل خانه ای برای چند روز است منزلی که زمانی کوتاه در آن بیتوته می کنیم آیا هتل آرامش و امنیت خانه را برای ما فراهم می کند؟ آیا حس آشنای خانه را دارد و تمامی حس تعلقی را که در طول سالیان دراز به خانه پیدا کرده ایم، یکجا و بی واسطه به ما عرضه می کند؟
وظیفهی هتل چیز دیگری است و کسی در هتل، خانه را باز نمی یابد مسلماً هیچ مسافری در طی سفر خویش اقامت در یک منزل را به هتلی در همان شهر ترجیح نمی دهد خانه مکانی ساکن، اما هتل فضائی سیال و شناور است که حسی از تعلیق را به جای تعلق و احساس گمنامی را به جای آشنائی می نشاند خانه حکایت ابدیت و هتل آنی و زودگذر است در نهایت خانه معنای ثبات و هتل اهمیت سفر را باز می نمایاند
هتل پیش از اینکه هتل باشد یک عنصر شهری است و هیچ شهری بدون داشتن دست کم یک هتل یا حتی یک مسافرخانهی بسیار کوچک هم که شده کامل نیست از این زاویه هتل یک نماد شهری بوده و یا می تواند باشد و بایستی به عنوان سمبلی از هویت شهر عمل کند
از آنجایی که هتل تنها بنایی از شهر است که مسافرین غریبه حق استفاده و بهره برداری از آن را به طور رسمی دارند، قادر است هویت جمعی شهر را در یک جا گرد آورده و آن را عرضه کند از طرفی هتل با واژه سفر همراه است مسافری که به شهر می آید یا از آن گذر می کند نیاز به محلی برای اقامت خویش دارد هتل باید قابلیت این را داشته باشد که مسافر را در خود بپذیرد اتاقهای خالی هتل در انتظار میهمان هایی هستند که چون سایه می آیند و می روند هتل نه مقصد است و نه مبدا، نه آغاز و نه پایان که یک وقفه زمانی و مکانی در طول مسیر سفر است ورود، خروج و تمام مشخصات فردی مسافر ثبت می شود اما وی همچنان ناشناس باقی می ماند برخلاف انتظار، این گمنامی دلپذیر است این جا فضای برخورد نیست خلائی در گذر زمان است که ما را در افکار و اندیشه های خویش رها می سازد به داستان یا خوابی می ماند که در آن زمان فشرده شده و مسیری دراز را در زمانی کوتاه سپری می کنیم
مسافرت در دنیای امروز به عنوان یکی از منابع بزرگ تجارت بین المللی محسوب می شود که نقش مهم و ارزنده ای در اقتصاد کشورها دارد از طرفی مسافرت تنها یک نیروی اقتصادی قدرتمند نیست بلکه عوامل دیگری نیز می توانند در تقویت و تحکیم آن موثر باشند مسافرت فعالیتی دو طرفه است که ضمن حفاظت از تاریخ و فرهنگ قدرت تخریب طبیعت را هم به همراه دارد
هتل به عنوان نماد فیزیکی و معمارانه سفر، می تواند با طرح و برنامه ریزی درست، به رشد کیفی این مقوله کمک شایان توجهی کند با توجه به اهمیتی که امروزه محیط زیست پیدا کرده است رعایت ابعاد زیست محیطی و پایداری در هتل ها امری ضروری و اجتناب ناپذیر است
امروزه طراحی هتل ها غالباً از دست معماران خارج شده است نه اینکه معماران آن را طراحی نمی کنند بلکه خواسته های کارفرما و ذهنیت کاذبی که از هتل ایجاد شده به شدت تعیین کننده است این شدت را بخصوص در مناطق توریستی به عینه می توان مشاهده کرد اصولاً این خاصیت مناطق توریستی است که خوراک بصری کوتاه مدتی را برای جلب توجه مسافران تولید می کنند که حاصل امر کاریکاتورهای مسخ شده از سبکهای مختلف معماری است که درهم ادغام شده و در پوسته های ظاهری بنا خودنمائی می کنند در واقع طراحی هتل های امروزه به تزئین پوسته ها تقلیل پیدا کرده است
از هتل در دسته بندی کاربری های شهری به عنوان یک فضای عمومی یاد کرده اند حال آن که بیشتر یک فضای خصوصی است گوشه و کنار هتل سرشار از فضاهای مکث و شخصی است هیچ نگاه آشنا یا بیگانه ای سنگینی نمی کند می توان ساعت ها در لابی هتل لم داد و در افکار و تخیلات خویش غوطه ور شد دیگران سایه هایی بیش نیستند که شبح وار بدون اینکه دیده شوند می گذرند هتل بیشتر یک فضای ذهنی است تا اینکه عینی باشد خاطرات آن هم خاطراتی ذهنی هستند ممکن است هیچ اتفاق خاصی نیافتد حتی دریغ از یک سلام آشنا اما اقامت در هتل خاطره انگیز است
بسیاری از هتل های امروزی این ویژگی ها را با امکانات رفاهی بالا تامین می کنند گرچه این امکانات لازمه یک هتل خوب است اما آن فضای غنی و سرشار ذهنی تنها از عهده قدرت مکان برمی آید که وظیفه معماران است
حال این سؤال مطرح می شود که چگونه آن فضای رویایی و اسرارآمیز که قابلیت ارتباط بی واسطه با فضا و زمان را داراست خلق می شود
1-2 جهانگردی
1-2-1 آغاز سخن
در فرهنگ عامه مردم ایران سفر و مسافرت جایگاه و اهمیت ویژه ای از جهت گسترش اطلاعات آگاهی ها و شناخت دارد انسان با تجربه در این فرهنگ به انسان جهان دیده ای اطلاق می گردد که به سیر و سفر در اطراف و اکناف جهان پرداخته و از هر قوم و ملتی شناخت و نشانه ای در ذهن خود دارد
مرز و بوم ایران نیز بستر مناسبی برای بروز و ظهور این نمادهای فرهنگی است به لحاظ طبیعی ما از آب و هوا و شرایط اقلیمی متنوعی در هر گوشه از مملکت خود برخورداریم که در هر فصل گوشه ای از آن، جذب کننده انسان های خوش ذوق است
فرهنگ غنی و قدمت و تنوع فرهنگی ایران نیز شایستگی سیر و سفر در آن را دوچندان می کند اقوام و ملیتهای فراوان با تنوع زبانی و فرهنگی، هر یک جاذبه هایی را برای شناخت و تعمق در آنها فراهم نموده که می تواند بستر مناسبی برای سیر و سفر ملل دیگر باشد
آثار باستانی به جای مانده از همین اقوام و ملیتها، جاذبه هایی برای این تبادل فرهنگی و ارتباطات فراملیتی است غنای فرهنگی و تاریخی، از آغاز تاکنون و بویژه در عصر حاکمیت اسلامی، قابلیتها و جاذبه های فراوانی را که زمینه ساز صنعت توریسم میباشد، به طور شگفت انگیزی با خود همراه دارد اما این قابلیتها و جاذبه ها کمتر شناسایی و شناسانده شده است
جهانگردی در دهه های اخیر توسعه فزاینده ای یافته است برای بهبود ارائه خدمات در این بخش فنون و دانشهای گوناگون جمع شده اند تا جایی که جهانگردی لقب صنعت را به خود اختصاص داده است
1-2-2 صنعت جهانگردی
شاید همه ما از واژه جهانگردی تصویر کم و بیش یکسانی در ذهن داشته باشیم تصویری از مارکوپولو، ابن بطوطه، ناصرخسرو، … که جهان را گشتند و از خود سفرنامه و سیاحتنامه هایی بر جای گذاشتند مقصود این سیاحان نام آور عمدتاً کشف نقاط نادیده جهان و سفر به ناشناخته ها بود اما امروز جهانگردی به مفهوم دیگر مطرح است و جهانگردان مقاصد و اهداف دیگری دارند آنان دیگر به سفرهای طولانی نمی روند، سفرنامه نمی نویسند و قصد کشف جایی را ندارند جهانگردان امروز برای تفریح، تفرج، سیاحت، زیارت، گذراندن اوقات فراغت، استراحت، آشنایی با سایر فرهنگها و بازدید ابنیه تاریخی و باستانی به سفر می روند گاهی نیز نقاطی را برای سفر میگزینند که آنها را بارها دیده اند هدف صرفاً جستجو و اکتشاف نیست و جهانگردان یک گروه خاص و استثنائی نمی باشند امروزه جهانگردی عمومیت یافته و مقوله تازه ای مطرح گردیده است
در فرهنگ لغات، جهانگردی را در اقطار عالم سفر کردن و شناخت و مسافرت برای تفریح و سرگرمی و سفری که در آن مسافر به مقصد می رفته و به محل سکونت خود باز می گردد تعریف کرده اند
در تعریف جامع جهانگردی باید کلیه عواملی را که در این موضوع به نحوی تاثیر می گذارند موردنظر قرار داد این عوامل عبارتند از:
الف) جهانگرد
ب) عرضه کنندگان خدمات و کالاهای موردنیاز جهانگرد
ج) جامعه میزبان: فرهنگ ها و جاذبه های جهانگردی
بدین ترتیب جهانگردی مجموعه و منظومه ای است متشکل از جهانگرد و عرضه کنندگان خدمات و کالا و جامعه میزبان که با یکدیگر در تعامل و ارتباط بوده و هدف جلب و جذب جهانگرد را دنبال می کنند جهانگردی صنعتی چند بعدی است که دربرگیرنده هتلها و مهمانسراها، رستورانها، مراکز تفریحی جاذبه های جهانگردی، سیستمهای حمل و نقل، واحدهای خدمات جهانگردی و واحدهای دیگری است که مجموعاً جهانگردی را در یک کشور شکل می دهند
در تعریفی دیگر جهانگردی را چنین تعریف کرده اند:
جهانگردی عبارتست از به دیدار اقلیمهای گوناگون رفتن به قصد آگاهی یافتن بر احوال آن اقلیم و مردمانش و فرهنگ و چگونگی زندگی ایشان در زمان و مکان[1] و جهانگرد کسی است که به منظور تفریح، بازدید از نقاط دیدنی، معالجه، مطالعه، تجارت، ورزش و یا زیارت به کشوری غیر از کشوری که در آن اقامت دارد سفر می کند، مشروط بر اینکه حداقل مدت اقامت او از 24 ساعت کمتر و از 6 ماه بیشتر نباشد در اسلام نیز تأکیدات خاصی در مورد مسافرت وجود دارد
در سنت اسلامی نیز تا حد زیادی بر مسافرت تأکید شده پیامبر (ص) می فرماید: سافروا تصفحوا (وسایل: حدیث 1498) در اجماع و عقل نیز در موارد متعددی به سفر و آداب آن تأکید گردیده است و علاوه بر سفرهای واجب (مانند حج) سفرهای مستحب که همان جهانگردی است توصیه شده است
1-2-3- صنعت توریسم و اثرات فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی
اثرات اجتماعی و فرهنگی صنعت توریسم را می توان در چند جمله خلاصه کرد
توسعه روابط فکری، فرهنگی، هنری و اجتماعی بین افراد، کشورهای صادر کننده توریست و افراد پذیرای توریست
گسترش مبادلات و همکاریهای بین المللی و تقویت همبستگی میان ملل مختلف جهان به منظور زمینه سازی در توسعه تفاهم و انتقال نکات مثبت و سازنده سایر فرهنگها به مردم
افزایش اطلاعات و در نتیجه بالا رفتن سطح فرهنگی
اثرات اقتصادی توریسم از مورد توجه ترین اثرات صنعت توریسم می باشد
در پایان قرن جاری صنعت جهانگردی به عنوان درآمدزاترین صنعت جهان مطرح میباشد بسیاری از کشورها و مجامع بین المللی جهانگردی توریسم را به عنوان یکی از منابع مهم تأمین ارز در موازنه پرداختهای کشور محسوب می کنند و بدین لحاظ نقش صنعت جهانگردی در توسعه اقتصادی کشور ما امری محکوم تلقی می گردد چه این صنعت همدوش با صنعت اکتشاف و استخراج و صادرات نفت گام برمیدارد و حتی در پاره ای از ممالک بعضاً به درآمدهای حاصل از فروش نفت طعنه می زند در کشور ما نیز برنامه اول توسعه اقتصادی اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ضمن توجه مخصوص به صنعت جهانگردی آنرا به عنوان جایگزین صادرات نفت پنداشته است
به طور کلی آثار اقتصادی بهبود و گسترش صنعت توریسم را می توان به شرح زیر طبقه بندی کرد:
الف) جلوگیری از خروج ارز از کشور
ب) کشش ارز از خارج
ج) افزایش نرخ اشتغال
د) افزایش صادرات پنهان
هـ) صنعت توریسم به عنوان درآمد ملی
و) صنعت توریسم به عنوان درآمد دولت
آمارهای منتشره از سوی سازمان جهانی توریسم WTO حاکی از آنست که درآمدهای حاصله از توریسم در جهان ظرف 40 سال گذشته (1990- 1950) بیش از 99 برابر شده است یعنی این درآمدها که در سال 1950 حدود 100/2 میلیون دلار بوده است در سال 1989 به بیش از 700/208 میلیون دلار رسیده است
با توجه به مطالب عرضه شده در این بخش و به عنوان چکیده آن این موارد قابل ذکر میباشند:
ایران از سابقه طولانی در زمینه سیر و سفر برخوردار است
مفهوم سیر و سفر همراه با جهان، در ایران نیز دگرگون شده است
کشور ایران چه از نظر جاذبه های طبیعی و چه از نظر جاذبه های فرهنگی و اجتماعی غنی می باشد
در زمینه حمل و نقل مشکل عمده ای بر سر راه گسترش سیر و سفر وجود ندارد امنیت راهها رو به بهبود است
اکثریت قریب به اتفاق مناطق ایران از فقدان و یا کمبود خدمات مناسب و آبرومند بین راهی رنج می برند
امکانات اقامتی به طور مناسب توزیع نشده است و به امر اقامت در فضای آزاد یا کمپینگ بهای لازم داده نشده است بهرهوری مناسبی از مواهب طبیعی ایران صورت نمی گیرد که علت آنرا در عدم وجود امکانات بهره برداری مناسب دانستیم
بنابراین هدف ما: (تلاش در جهت بهره برداری مناسب از مجموعه محیط اطراف سایت محل طراحی (کوه سنگی مشهد) و تلفیق این بهره برداری با رساندن خدمات مناسب به مراجعه کنندگان این مجموعه اعم از زائر، توریست داخلی و خارجی در شهر مشهد است
1-3 دسته بندی هتلها
[1] – دیبایی، پرویز شناخت جهانگردی
[2] – در قرآن چهارده آیه وجود دارد که گردش در زمین را برای پندآموزی توصیه می کند (بدون ذکر سال و صفحه و …)
سیروا فی الارض فانظروا کیف بدا الخلق (20/9)
سیروا فی الارض فانظروا کیف کان عاقبت الذین من قبل (42/30)
سیروا فی الارض فانظروا کیف کان عاقبت المجرمین (69/27)
سیروا فی الارض ثم انظروا کیف کان عاقبت المکذبین (11/6)
[3] – فیض بخش- هوشنگ- صنعت جهانگردی در ایران و جهان
فهرست مطالب:
فصل اول: تعریف و مفاهیم پایه و اصول طراحی هتلها و روند توسعه آن
1-1 بیتوته کوتاه جهان و میهمان سرا
1-2 جهانگردی
1-2-1 آغاز سخن
1-2-2 صنعت جهانگردی
1-2-3 صنعت توریسم و اثرات فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی
1-3 دسته بندی هتلها
1-3-1 هتلها
1-3-2 محدوده هتل
1-3-3 انواع هتل
الف. هتلهای مرکز شهر
ب. هتلهای ویژه خودرو و موتورداران
پ. هتلهای فرودگاه
ت. هتلهای تفریحی و توریستی
ث. مجتمع ساختمانهای مشاع و مشترک
1-4 مفاهیم واژه های تجهیزاتی و تعاریف کیفیت خدماتی در هتلها
1-5 بررسی روند هتل سازی در ایران
فصل دوم: کاروانسراها
2-1 مقدمه: کاروانسراهای ایرانی
2-2 کاروانسراها و فضاهای وابسته به راه
2-2-1 ساباط
2-2-2 رباط
2-2-3 کاربات
2-2-4 کاروانسرا
2-2-5 خان
2-2-6 آب انبار
2-2-7 حوض، برکه، پایاب، چاه
2-3 مهمانخانه و دسکره
2-4 طرح رباط و کاروانسرا
2-5 انواع کاروانسراها
2-6 نمونه هایی از کاروانسراهای ایرانی
فصل سوم: بررسی مصادیق و نمونه های موجود (مطالعات تطبیقی)
3-1 گرایشهای طراحی در صنعت هتل داری
3-1-1 نقش نمادگرایی در هتلهای لوکس
3-1-2 همگرایی دقیق بین تجارت و تفریح
3-1-3 بهره گیری از فناوری
3-2 هتل شرایتون
3-3 هتل برج العرب
3-4 هتل لاله
3-5 دیگر نمونه های موجود
فصل چهارم: بررسی عوامل موثر بر شکل گیری ساختمانهای بلند در ایران جهان
4-1 مقدمه: سیر تحول ساختمانهای بلند
4-2 تاریخچه ساخت بناهای بلند با شیوه امروزی دردنیا
4-2-1 نخستین دوره ساخت بناهای بلند
4-2-2 دوره دوم ساخت بناهای بلند
4-2-3 دوره سوم ساخت بناهای بلند
4-2-4 دوره چهارم ساخت بناهای بلند
4-3 ساخت بناهای بلند درآستانه قرن 21
4-4 تاریخچه ساخت بناهای بلند با شیوه جدید در ایران
4-4-1 شروع ساخت بناهای بلند با شیوه جدید درایران
4-4-2 روند احداث بناهای بلند دردهه 40
4-4-3 آغاز ساخت بناهای بلند مسکونی
4-4-4 روند احداث بناهای بلند در دهه 50
4-4-5 حرکت جدید دراحداث ساختمانهای بلند
4-4-6 سالهای اوج بلند مرتبه سازی
4-4-7 ساخت بناهای بلند در اواخر دهه 70
4-4-8 علل و ریشهیابی دلایل ساخت بلندمرتبهها در ایران
فصل پنجم: شناخت بستر طرح
5-1 استان خراسان
5-1-1 وجه تسمیه
5-1-2 جغرافیای خراسان
الف. دوران قبل از اسلام
ب. دوران اسلامی
ج. دوران قاجاریه
د. دوران کنونی
5-1-3 جمعیت استان
5-1-4 وضعیت اقلیمی
5-2 مشهد
5-2-1 وجه تسمیه
5-2-2 وضعیت ساکنان
الف. زبان گویش
ب. مذهب
ج. معیشت
5-2-3 مطالعات تاریخی (چگونگی پیدایش شهر مشهد)
5-2-4 اوضاع طبیعی
5-2-4-1 زلزله
5-2-4-2 زمین شناسی
5-2-4-3 وضعیت اقلیمی
الف. دما و رطوبت هوا
ب. وزش باد
ج. وضعیت حرارتی هوا در شب و روز
د. تأثیر اقلیم بر فضای سبز
5-2-4-4 شبکه ارتباطی
5-2-5 مطالعات اجتماعی (طرح جامع مشهد)
5-2-5-1 چگونگی توسعه آینده مشهد
5-2-5-2 چشم انداز آینده
5-2-5-3 مساحت و جمعیت
5-2-5-4 تراکم
الف. تراکم جمعیت
ب. تراکم ساختمان
5-2-6 معماری
5-2-6-1 معماری سنتی
5-2-6-2 عناصر شاخص معماری
فصل ششم: راهنمای طراحی- ضوابط و استانداردها
6-1 راهنمای طراحی
6-1-1 برنامهریزی تسهیلات
6-1-1-1 تجزیه و تحلیل امکانسنجی پروژه
6-1-2 تعریف پروژه
6-1-3 برنامه تخصیص فضا
6-1-4 شرح فعالیتها
6-1-5 آماده نمودن بودجه پروژه
6-2 ضوابط و استانداردهای هتل
6-3- ضوابط و استانداردهای تجاری
فصل هفتم: مطالعه سایت (کوه سنگی)
7-1 پارک ملی کوه سنگی
7-2 موقعیت شهری
7-3 بررسی کالبدی
7-3-1 محدوده کوه سنگی و همسایگی آن
7-3-2 شبکه ارتباطی پیرامون طرح
7-3-3 کاربریهای پیرامون محوطه کوه سنگی
7-3-4 توپوگرافی و عوارض طبیعی زمین
7-3-5 تأسیسات زیربنایی مکانیکی
7-3-6 امکانات و محدودیتها
7-3-7 بررسی طرحهای بالاسر
الف- طرح تفضیلی
ب- طرح جامع
7-3-8 اصول و مبانی طراحی پارک کوهسنگی
7-3-8-1 مقدمه
7-3-8-2 مبنای طراحی پارک
7-3-8-3 مبنای معماری فضای سبز
7-3-9 تجزیه و تحلیل پارک
الف- مقیاس
ب- روحیه
ج- هماهنگی
د- ارتباطی
7-3-10 روش ساخت پارک
الف- معابر پیاده
ب- معابر سواره
ج- آبنماها
فصل هشتم: سایت آنالیز
8-1 مقدمه
8-2 اهداف کلان طراحی
8-2-1 اهداف طراحی
8-3 عوامل مؤثر در شکلگیری طرح
8-4 سایت
فصل نهم: معرفی طرح
9-1 توجیه و علل انتخاب طرح
9-2 مشخصات عملکردی
9-2-1 فهرست عملکردی
9-3 معرفی طرح
9-3-1 طبقات اتاق خواب
9-3-2 ارتباطات عمودی
9-3-3 فضاهای عمومی
الف- لابی و سرسرای ورودی
ب- فضاهای اداری
پ- نمازخانه
ت- فضاهای تجاری
ث- رستوران
ج- رستوران چشمانداز
چ- استخر
خ- سالن اجتماعات
د- پارکینگ
9-3-4 فضاهای خدماتی
9-4 خصوصیات سازهای
9-5 تأسیسات
الف- سیستم سرمایش و گرمایش
ب- سیستم فاضلاب
9-6 آکوستیک