بررسی تطبیقی جایگاه عقل و عشق در نظام فلسفی افلاطون و سهروردی

پایان نامه کارشناسی ارشد الهیات

گرایش فلسفه و کلام اسلامی

116 صفحه

چکیده: 

رساله­ ی حاضر کاوشی در اندیشه ­ها و آثار برجسته ­ی افلاطون و سهروردی پیرامون دو مقوله­ ی عقل و عشق است. این تحقیق در پنج فصل به شرح زیر تنظیم شده است:

-­ فصل اول، شامل کلیات است.

­­-­ فصل دوم، شامل تعاریف و تقسیمات عقل و عشق است.

-­ فصل سوم، بررسی ماهیت و جایگاه عشق و عقل در نظام فلسفی افلاطون است.

-­ فصل چهارم، بررسی ماهیت و جایگاه عشق و عقل در نظام فلسفی سهروردی است.

-­ فصل پنجم، بررسی تطبیقی آرای این دو فیلسوف پیرامون عقل و عشق. علی­رغم نظر عده ­ای مبنی اختلاف میان حیطه ­ی عقل و عشق، به نظر می­رسد در دیدگاه افلاطون هیچ تضادی بین عقل و عشق وجود ندارد، چرا که تا انسان زیبایی چیزی را که غایت عشق است، درک نکند هرگز به آن عشق نمی­ ورزد. افلاطون در عین حال که عشق را یک امر فطری می‏داند ولی به وسیله­ ی عقل به اثبات آن می‏ پردازد. پس نه تنها عقل و عشق با هم تعارضی ندارد، بلکه هرکدام مکمّل یکدیگرند.

سهروردی اما در نظام فلسفی خود، علی­رغم روش اشراقی، که به تعبیر او «حکمت بحثی، ذوقی» است، عقل را به عنوان ابزار شناخت، مقدمه­ ای برای ورود به حکمت اشراقی می­ داند و در نگاه هستی ­شناختی خود، ما را به شناخت حقیقت عقل که صادر اول و همان حقیقت انسانی است، متوجه می ­کند و بواسطه ­ی عشق است که این حقیقت باز شناخته می ­شود. 

کلید واژه: عقل، عشق، زیبایی، افلاطون و سهروردی