دانلود پایان نامه بررسی مراکزعلمی وآموزشی ایران در دوره ایلخانان مغول

دانلود پایان نامه بررسی مراکزعلمی وآموزشی ایران در دوره ایلخانان مغول

فایل ورد قابل ویرایش

 چکیده

این پژوهش به بررسی مراکز علمی ـ آموزشی دوره فرمانروایی ایلخانان مغول برایران می پردازد . که میتوان آنرا به عنوان  بخشی از تاریخ علم و فرهنگ هر کشور به شمار آورد. بی شک تعدد و تنوع این مراکز در یک زمان و مکان خاص، نشانه رونق و ترقی علم و دانش در این دوره است.یکی از مقاطع تاریخی ایران که به رغم ذهنیت های موجود، از پرتعدادترین و پررونق ترین دوره های تاریخ ایران از نظر تأسیس مراکز علمی به شمار می آید، نیمه دوم عصر حاکمیت ایلخانان مغول است، زیرا دهه های نخستین استیلای مغولان بیابان گرد بر ایران، سراسر ویران گری و کشتار بود. اما هم زمان با تثبیت و استقرار حاکمیت مغولان، سیاست آنان نیز به سوی به خدمت گرفتن دانشمندان و وزرای فاضل، کاردان و دانش دوستی مانند: خواجه نصیر الدین  طوسی ، خاندان جوینی، خواجه رشیدالدین فضل الله و پسرش غیاث الدین، به آبادانی و تشویق و ترویج علم گرایش یافت. پی گیری این سیاست، گسترش چشم گیر تأسیس مجتمع های بزرگ علمی همچون(رصدخانه مراغه ،ربع رشیدی ،شنب غازانی،...) ، مدارس مهم ومشهوری مانند(مدرسه سلطانیه ، مدرسه سیاره سلطانی، رکنیه ، رشیدیه ، مظفریه ، عضدیه و...ودیگر مراکز علمی ) به طور کلی توسعه و ترقی علم و دانش در این دوره را به دنبال داشت.درنتیجه با بررسی تاریخ علم و آموزش ایران در عصر ایلخانان، می توان دریافت که علی رغم همه ذهنیت های منفی موجود درباره اوضاع علمی و آموزشی ایرانِ عصر ایلخانان، سرزمین ایران در این دوره از تاریخ خود، ظهور گروهی از بزرگ ترین علما، ادبا و فضلای خود و نیز تأسیس بزرگ ترین مراکز علمی و آموزشی را شاهد بوده است که بدون اغراق در دنیای آن روز، بی سابقه بود و این امر مانع از انحطاط کامل تمدن ایرانی- اسلامی شد.

در اینجا ، تلاش خواهد شد که مهم ترین و مشهورترین مدارس ومراکزعلمی عصر ایلخانان، به تفکیک حوزه جغرافیایی معرفی گردد و تأثیر آنها در فرهنگ و تمدن اسلامی ـ ایرانی واکاوی شود.

واژگان کلیدی :ایلخانان مغول، مراکزعلمی، مدارس ،رصدخانه مراغه،ربع رشیدی، ، ،شنب غازان 

 مقدمه

  عدم گرایش و پای بندی مغولان به دین و مذهبی خاص موجب رشد و باروری همه گروه های اعتقادی و فکری و فرهنگی در ایران شد و به نوعی مساوات و آزادی نسبی در تحصیل علوم برای همه پیروان ادیان و فرق مذهبی برقرار گردید و دانشمندان بسیاری در مراکز علمی و مدارس شهرهای بزرگ این دوره گرد هم آمدند. از جمله مدارس و مراکز علمی مهم این دوره عبارتند از: رصد خانه مراغه، مرکز آموزش و تحقیق ریاضیات و نجوم؛ مجتمع شنب غازان، مرکز تعلیم و تعلم علوم دینی (حنفی و شافعی)؛ ربع رشیدی که مقاطع ابتدایی تا تحصیلات عالی را شامل می شد و علاوه بر علوم دینی (حنفی و شافعی) به آموزش علمی و عملی طب نیز تخصیص یافت؛ مدرسه سلطانیه که به تعالیم مذهب تشیع اثنی عشری اختصاص پیدا کرد، و مدرسه سیار، مرکز آموزشی جدیدی که به ابتکار ایرانیان، برای رفع نیاز تحصیلی زندگی ایلی ایجاد گردید. هر کدام از مجتمع های مذکور از خدمات آموزشی و رفاهی جنبی از جمله دارالتعلیم برای کودکان بی سرپرست، خانقاه، دارالسیادت، دارالشفاء کتابخانه و انتشارات نیز برخوردار بودند.

 این پژوهش برآن است تا با نگاهی تخصصی به ابعاد مختلف این موضوع به بررسی وشناخت مراکز علمی وآموزشی در عصر ایلخانان مغول پرداخته ،که در پنج فصل انجام شده است.

فصل اول:باعنوان «مقدمه وکلیات طرح تحقیق» به بیان نظری موضوع ونقد وبررسی ونقد منابع  میپردازد.

فصل دوم : «وضع علم و دانش ومراکز آموزشی دوره مغول ،مساجد ,مکتب خانه ها،خانقاهها »  پیامد های  فرهنگی حمله مغول ومبانی فکری مغولان را بادر نظر داشتن به داده های منابع اصلی وتحقیقاتی مورد بررسی قرار داده است.

فصل سوم: به بررسی «مدارس ،کتابخانه های این دوره »ومعماری وساختار واشخاصی که بنیانگذار این گونه مدارس ومراکز بوده اند پرداخته است.

فصل چهارم:« مجتمع های آموزشی ،رصدخانه ها و بیمارستانها دوره ایلخانان » اشخاصی که بوجودآورنده این گونه مراکز بوده اند .همچنین چه علوم و دروسی  آنه آموزش داده میشدعلمایی که در آن مراکز خدمت می کردند .تأثیر پذیری این گونه مراکز از دوره های قبل از خود وچگونگی اداره کردن وتأمین هزینه های آنها بررسی شده است.

فصل پنجم:نقش دانشمندان وفرهیختگان در تأسیس مراکز علمی دوره ایلخانان»ازجمله دانشمندان ایرانی همچون خواجه نصیرالدین  ،خواجه رشید الدین ،...که نقش مؤثر دراحیای فرهنگ  ایرانی اسلامی داشته اند مورد بررسی قرار گرفته است وهمچنین با باگرایش خانهای مغول به دین اسلام به ساخت مراکزعلمی مهمی مبادرت ورزیده و امراء و وزرای خود رادراین امر تشویق می نمودند.

درپایان ازتمامی اساتید بزرگوار وعزیزانی که در طول تحصیل ودر این امر یاری نمودند ،تشکر وقدردانی  می نمایم .

 مسأله تحقیق:

 هنگامی که درآغازین سالهای قرن هفتم هجری چنگیز خان در مغولستان سر بر آورد ودرتنازع بقا با قبایل درگیر بود. درایران سیر تاریخ دیگر گونه بود،درآنجا زندگی مبتنی بر ،جنگ ،خونریزی،چپاول،خرافات ودریک کلام بدویت در جریان بود،ولی درایران ملتی باسابقه مهمی درتمدن وفرهنگ به سر میبرد.که قرون تابنده وپرتکاپویی درتاریخ اندیشه وعلم پشت سر گذاشته بودودرهرگوشه ازاین مرز وبوم صدها مدرسه بادهها عالم متفکر برجسته وجود داشت، که هزاران طالب علم در آنجا به دانش جویی وبحث فحص روزگار می گذرانیدند.بایورش مغولان شهرهایی چون بخارا،خوارزم،نیشابور،مرو ،هرات که جزء مهمترین مراکز علم ودانش بودند،یکی پس از دیگری با خاک یکسان شدند،دراین میان ،مدرسه ،مسجد ،طلبه علم ،کتاب وسایر مظاهر علمی وفرهنگی  درپس غبار ویرانیها  وسیل خون مدفون گشتند .درواقع حمله مغول آغازی برای رکود وبرافتادن درس ومدرسه حداقل برای چند دهه بود.

تعداد صفحات پایان نامه:151

فرمت پایان نامه: ورد و قابل ویرایش