همانطور که می دانیم مخازن تحت فشار از جمله تجهیزاتی هستند که نه تنها در شاخه نفت و پتروشیمی بلکه در اغلب صنایع اصلی نظیر نیروگاه و حمل و نقل از کاربرد ویژه و قابل توجهی برخوردار بوده و از اینرو توجه به مقوله طراحی و ساخت آنها از اهمیت ویژه ای برخوردار است . آنچه در این مقاله بدان پرداخته شده است, بیشتر جنبه راهنمائی داشته و هدف ارائه مطالبی است که به نظر نویسنده برای طراحی و ساخت یک مخزن تحت فشار با توجه به استاندارد جهت آشنائی بیشتر با سرفصلهای مندرج در استاندارد ASME و امکان مراجعه به مباحث تکمیلی در هر زمینه در اینجا به معرفی عناوین مزبور میپردازیم.
فهرست :
مقدمه
تعاریف اولیه
مخزن تحت فشار
فشار و دمای کاری
درجه حرارت طراحی ( UG-20)
حداکثر فشار کاری مجاز
فشار تست هیدرواستاتیک ( UG-99 )
ماکزیمم تنش مجاز ( UG-23 )
استحکام اتصالات ( UW-12)
انتخاب مواد
کنترل ورق های ورودی
کنترل لوله های ورودی
کنترل فلنج ها و زانویی ها و دیگر اتصالات ورودی به کارخانه
ابعاد و اندازه ورق ها
دستور برش ورق
پارامترهای کنترل ورق های بریده شده
مونتاژ شل به Head
طریقه محور بندی کردن مخزن ( اکس بندی کردن )
طریقۀ استفاده از شیلنگ تراز
انواع فلنج ها
مونتاژ کردن نازل به شل
Saddle یا پایۀ مخزن
عدسی یا Head
تست هیدرواستاتیک
رنگ آمیزی
کالیبره کردن کولیس
انتخاب مواد :
یکی از مهمترین مسائل در طراحی مخازن تحت فشار انتخاب صحیح مواد اولیه بکار رفته در آنها می باشد چرا که این امر تاثیر به سزائی در تعیین ضخامتها، ابعاد و نهایتا شرایط عملکردی مخزن دارد . اطلاعات مهم برای انتخاب مناسب مواد شامل تعیین مشخصه ها و مقادیر ( و تغییرات تاثیر گذار) سیال در اجزاء مختلف مخزن می گردد .
بعلاوه ، PH سیال ، درجه هوازنی[1] و درجه حرارت ( با پیش بینی دامنه ) می باید لیست شود .
متداولترین مواد برای ساخت مخازن تحت فشار ، فولاد کربنی و کم آلیاژ می باشد . این فولادها در گسترده وسیعی از درجه حرارتهای مختلف ( )کاربرد داشته و آیین نامه کاربرد بیش از 34 گرید از فولادهای کربنی و 44 گرید از فولادهای آلیاژی را بعنوان ورقهای با کیفیت مناسب برای ساخت مخازن تحت فشار مورد تایید قرار داده است . انتخاب هر یک از این مواد عموماً بر اساس معیارهای زیر صورت می پذیرد .
در دسترس بودن ورق در ضخامتهای مورد نیاز دارا بودن چقرمگی[2] مورد نیاز برای درجه حرارتهای پایین دارا بودن استحکام لازم در درجه حرارتهای بالا مقاومت در درجه حرارتهای بالا در برابر اکسیداسیون و یا خوردگیمعیارها اضافی دیگر که معمولا برای انتخاب مواد در صنعت نفت و پتروشیمی مورد توجه قرار میگیرد . مقاومت فلز در مقابل اثر تخریبی هیدروژن ( ایجاد شکنندگی هیدروژن[3] و تاولهای هیدروژنی) در درجه حرارتها و فشارهای بالا است . یادآور میشود یکی از ملاحظات عمده در انتخاب مواد ، خطر احتمالی شکست ترد[4] در بعضی فولادهای کربنی است که معمولا در محدوده ( بسته به ضخامت و گرید فولاد) از اهمیت خاصی برخوردار می باشد ( به ASME , DIV.2 , AM-218 ) رجوع شود .
انتخاب دیگر در رابطه به مواد اولیه ساخت مخازن تحت فشار استفاده از فولادهای آلیاژی به دلیل کنترل خوردگی و یا جلوگیری از آلودگی سیال در اثر حل نمودن آهن می باشد . فولادهای ضد زنگ آستنیتی همپنین می توانند برای شرایط کاری با درجه حرارتهای بالا تا بکار گرفته شوند . مشخصه های فرآیندی لازم برای انتخاب آلیاژهای مناسب در شرایط عملیاتی خاص مشابه با آنچه که برای مخازن ساخته شده از فولاد کربنی بیان شد می باشد . ازآنجائیکه قیمت تمام شده برای ورق آلیاژی تفاوت قابل ملاحظه ای با ورق کربنی دارد لذا معمولا در مورادی که نیاز به استفاده از فولادهای آلیاژی احساس می شود از ترکیب آنها به نام ورق روکش دار بهره می گیرند . این ورق با پایه اصلی فولاد کربنی و روکشی از جنس فولاد آلیاژی ( به ضخامت تا ) علاوه بر مقامت زیاد در برابر خوردگی از هزینه پایین تری نسبت به فولاد تمام آلیاژی برخوردار است . پیشنهاد زیر در رابطه با انتخاب بین آلیاژ و روکش آلیاژی از لحاظ قیمت تمام شده توصیه می گردد :
همانطور که می دانیم مخازن تحت فشار از جمله تجهیزاتی هستند که در شاخه نفت و پتروشیمی و در اغلب صنایع اصلی نظیر نیروگاه و حمل و نقل از کاربرد ویژه و قابل توجهی برخوردار بوده و از اینرو توجه به مقوله طراحی و ساخت آنها از اهمیت ویژه ای برخوردار است . مخزن تحت فشار طبق استاندارد ASME SEC VIII به مخازنی گفته می شود که فشار طراحی داخل آن بیش از psi15 ) و کمتر ازpsi3000( باشد .این مخازن فلزی معمولاً استوانهای یا کروی برای نگه داری و یا انجام فرآیند های شیمیایی مایعات و یا گازها می باشند که توانایی مقاومت در برابر بارگذاریهای مختلف (فشار داخلی، و یا فشار خارجی و خلا در داخل) را دارامیباشند.استاندارد اصلی برای طراحی این مخازن ASME SECTION VIII می باشد که توسط انجمن مهندسین مکانیک آمریکا تدوین شده و هر چهار سال یکبار مورد بازنگری قرار می گیرد. معیار تبعیت از این استاندارد بیشتر بودن فشار داخلی مخزن ازpsi15 می باشد.کاربرد عمده این مخازن در صنایع نفت و گاز می باشد.
فهرست :
فصل اول;مقدمه
مخازن تحت فشار چیست
روش ساخت مخازن تحت فشار
روش جوشکاری
روش فورجینگ
مواد مورد استفاده برای ساخت مخازن
طبقه بندی مخازن تحت فشار
طبقه بندی بر اساس شکل
طبقه بندی بر اساس فشار
طبقه بندی بر اساس ضخامت جداره
کاربردها
تعاریف اولیه در ساخت مخازن تحت فشار
فشار و دمای کاری
فشار طراحی
درجه حرارت طراحی
حداکثر فشار کاری مجاز
فشار تست هیدرواستاتیک
ماکزیمم تنش مجاز
استحکام اتصالات
فصل دوم;مراحل ساخت مخزن تحت فشار
انتخاب مواد
طراحی
کنترل ورق های ورودی
کنترل لوله های ورودی
کنترل فلنج ها و زانویی ها و دیگر اتصالات ورودی
ابعاد و اندازه ورق ها
دستور برش ورق
پارامترهای کنترل ورق های بریده شده
مونتاژ شل به Head
طریقه محور بندی کردن مخزن
طریقۀ استفاده از شیلنگ تراز
نازل
مونتاژ کردن نازل به شل
Saddle یا پایۀ مخزن
عدسی یا Head
تست هیدرواستاتیک
رنگ آمیزی
فصل سوم; بازرسی مخازن تحت فشار
آشنایی با QCP
بازرسی مواد اولیه،قطعات واجزاء
بازرسی جوش ها
تلرانس های ابعادی
عملیات حرارتی(PWHT)
تست های غیر مخرب
روش آشکارسازی عیوب سطحی
روش آشکارسازی عیوب حجمی
تست نشتی
تست هیدروستاتیک
تست هوا
عملیات اسیدشویی و رویین سازی
عملیات رنگ و سندبلاست
مدارک نهایی جهت تحویل تجهیز
آماده سازی مخزن جهت حمل
گارانتی و تضمین
مراجع