پایان نامه ی تعیین ارتباط استرس شغلی در معلمان. doc

نوع فایل: word

قابل ویرایش 40 صفحه

جهت دریافت درجه ی کارشناسی در رشته ی روان شناسی

مقدمه:

در جوامع امروزی نقش و اهمیت آموزش و پرورش بعنوان یکی از نهادهای اصلی و اساسی هر جامعه ای ، بر همگان پر واضح و آشکار است و این موضوع هم بسیار بدیهی است که یکی از ارکان اصلی آموزش و پرورش هر جامعه ای معلمان هستند. آموزش و پرورش بدون وجود معلم نمی تواند معنا و مفهومی داشته باشد.پس رسالت تعلیم و تربیت با وجود معلمان خسته، مضطرب، افسرده، ناتوان و ناراضی زیر سؤال خواهد رفت چرا که فشار عصبی ناخوشایند معلم باعث می گردد تا روحیه یأس و ناامیدی بر آن مستولی گردد و اعتماد به نفس و عزّت آن خدشه دار گردد.( محمدی خواه ، 1378 )

یکی از گرفتاریهای اصلی بشر امروزی که طبق نظر دانشمندان زائیده تغییر و تحولات سریع اجتماعی است، موضوع استرس می باشد . رضایت و خشنودی افراد از شغلشان نه تنها باعث موفقیت روزافزون در آن شغل می شود بلکه تأثیرات مثبتی در روال عمومی زندگی آنها خواهد داشت.

عدم رضایت شغلی موجب کاهش روحیه کارکنان می شود و در شوم ترین شکل خود، رضایت شغلی پائین سرچشمه گروههای بی اجازه غیبتها، پائین آمدن آهنگ کار و جایگزینی کارکنان است. نارضایتی شغلی می تواند عامل افزایش سوانح کاری، تأخیر، کارکرد پائین، مشکلات انضباطی و دیگر مشکلات باشد.

در یک جمع بندی کلی میتوان گفت که رضایت شغلی نتایج مثبت گوناگونی از جهت فردی و سازمانی به همراه دارد و بر احساس فرد در باره سازمان و علائق وی به مشارکت در حفظ همبستگی کمک می کند و تأثیر قابل توجهی در شیوه تقرب و نزدیکی افراد نسبت به مشاغل خود، میزان تلاش، تعهدات و سهم آنان در اثر بخشی سازمان دارد .

اهمیت نتایج و پیامدهای استرس شغلی و رضایت شغلی در رابطه با شغل معلمی بیشتر از سایر مشاغل است ، معلمان با توجه به ماهیت شغل خود رسالت ویژه ای بر دوش دارند ، تعلیم و تربیت رسمی قشر وسیعی از جامعه بر عهده آنها گذاشته شده است. و با توجه به تعامل معلم با دانش آموزان و نقش الگو پذیری دانش آموزان از معلم خود، پیامدهای مثبت و منفی ناشی از استرس شغلی و رضایت شغلی معلمان علاوه بر تحت تأثیر قرار دادن معلمان، بصورت مستقیم و غیر مستقیم بر روحیه و عملکرد درسی دانش آموزان نیز تأثیر فراوانی خواهد گذاشت. و در نهایت با توجه به اثراتی که استرس شغلی معلمان میتواند در ابعاد مختلف بر خود آنها و سایر افرد جامعه داشته باشد و نتایج و پیامدهایی که برای رضایت شغلی بیان گردید اهمیت و ضرورت انجام یک تحقیق دقیق و جامع در این زمینه آشکار می شود . تحقیق حاضر در همین راستا و به لحاظ اهمیت و ارزش کاربردی که این مفاهیم می توانند داشته باشند طرح ریزی و اجرا شده است.

بیان مسئله:

فشار روانی نه تنها ممکن است از ناکامیهای مربوط به نرسیدن به هدفها و احساس تعارض ناشی شود، بلکه ممکن است مربوط به رویدادهای مختلف یا رفتار کردن به طریقه های خاصّی باشد که از داخل یا خارج بر فرد تحمیل شود . معمولاً این فشارها شخص را مجبور می کنند که مصراً به عمل خود سرعت ببخشد یا رفتار جهت یافته خود را بسوی هدف معینی تغییر دهد. گاهی اوقات این فشارها بطور جدی تدابیر سازشی فرد را مختل می سازند و موجب فشار روانی مزمن می شوند که اگر شدت یابند منتهی به اضمحلال رفتار منظم فرد می گردند. بدین ترتیب، استرس ممکن است شامل ناکامی، تعارض و فشار روانی خاص باشد.

استرس ممکن است تحمیل شده  باشد مانند یک سرباز که مجبور است تحت انضباط شدید و سایر شرایط فشار آور قرار گیرد، تعیین شده  باشد مانند ستاره شناسی که باید ساعتها، روزها و حتّی ماهها منتظر رصد کردن ستارگان باشد و در نتیجه در معرض استرس غیرمعمول طولانی مدت قرار گیرد، انتخاب شده  باشد مانند فردی که به دلایل معتبر شخصی یک موقعیت فشار آور را انتخاب می کند، طرح شده  باشد مانند تجارب مربوط به محرومیت حسی به منظور تجربه های آزمایشی تحقیقاتی هم که در مورد استرس شغلی و رضایت شغلی انجام گرفته است نشان میدهد که بین این دو رابطه منفی وجود دارد بطوری که استرس شغلی زیاد باعث کاهش رضایت شغلی در افراد می شود ( نقل از مغاره، 1374 )

در گذشته اختلالی شبیه به آنچه اکنون اختلال استرسی پس از ضایعه روانی (P.T.S.D) نامیده شده است در میان سربازان آمریکائی در جنگهای داخلی مشاهده شد که چون در آن نشانه های قلبی مربوط به دستگاه عصبی خودکار وجود داشت، « اختلال قلب سربازان  » نام گرفت.

پرسشهائی که در این تحقیق مطرح میباشد به شرح زیر است:

1-         آیا بین میزان استرس شغلی و رضایت شغلی معلمان رابطه ای وجود دارد ؟

2-         آیا نگرش معلمان زن و مرد در رابطه با میزان استرس شغلی متفاوت است؟

3-         آیا نگرش معلمان زن و مرد نسبت به رضایت شغلی متفاوت است؟

فرا گیر بودن استرس در جامعه مان از آن جا آشکار میشود که هر یک با زبان خود به طریق مختلف آن را بیان میکنیم مثلاً می گوئیم « احساساتم جریحه دار شده اند، احساس تنگی، فشار و تنش، وحشت زدگی ، آشفتگی، بیقراری می کنیم.» با هر زبانی که احساسمان را بیان کنیم به هر حال استرس را همگی ما تجربه می کنیم . استرس در زندگی روزمره به شیوه های متفاوتی بروز می کند: پرخاشگری ناگهانی در پاسخ به یک سؤال ساده لوحانه، سردرد شدید در پایان یک روز کار سخت، بروز عصبانیت بصورت زدن روی فرمان ماشین در ترافیک. این استرسها در طول روز، طبیعی هستند.

در تحقیق حاضر سعی بر این است تا ارتباط بین مفاهیم استرس شغلی و رضایت شغلی در رابطه با شغل شریف معلّمی مورد توجه قرار گیرد و چگونگی ارتباط این مفاهیم با یکدیگر و نحوه تأثیر آنها بر همدیگر بصورت دقیق مورد بررسی قرار بگیرد تا از این طریق بتوان علاوه بر تعیین روابط موجود و مشخص نمودن وضعیت این رابطه در بین معلمان راهکارهای عملی را نیز در حد امکان به مسئولین مربوطه ارائه نمود.

اهداف تحقیق:

هدف کلی پژوهش حاضر تعیین ارتباط استرس شغلی و رضایت شغلی در معلمان می باشد. تا از این طریق بتوان همسو با تحقیقات و مطالعات دیگر، دانش موجود در این زمینه را گسترش داده و در مورد ارتباط این مفاهیم با یکدیگر به یافته های جدید و دقیقی دست یافت و در ضمن دسترسی به این هدف کلی اهداف فرعی دیگری به شرح زیر در پی خواهد دارد: 1- تعیین رابطه رضایت شغلی با استرس شغلی با توجه به مقطع و جنس معلمان   

2- تعیین میزان استرس شغلی معلمان مقطع تحصیلی دبیرستان

3-مقایسه میزان استرس شغلی در دبیران زن و مرد

4-         تعیین عوامل مؤثر بر رضایت شغلی معلمان

5-         مقایسه میزان رضایت شغلی دبیران زن و مرد در مقطع تحصیلی دبیرستان

6-         ارائه راهکارهایی برای کاهش استرس شغلی و افزایش رضایت شغلی در معلمان

فهرست مطالب:

فصل اول :

مقدمه

بیان مسئله

اهداف تحقیق

فرضیات تحقیق

متغیرهای تحقیق و تعریف عملیاتی آنها

فصل دوم :

مبانی نظری استرس شغلی

مبانی نظری رضایت شغلی

بررسی پژوهش های انجام یافته پیرامون موضوع تحقیق

تلفیق و نتیجه گیری از پژوهشها

فصل سوم :

روش اجرای تحقیق

جامعة آماری و گزینش نمونه

روش جمع آوری اطلاعات و ابزار اندازه گیری

روش آماری و تجزیه و تحلیل اطلاعات

تجزیه و تحلیل توصیفی داده ها

تجزیه و تحلیل استنباطی داده ها

فصل چهارم :

یافته های تحقیق و تجزیه و تحلیل آنها

بیان توصیفی نتایج

بیان استنباطی نتایج

جداول و بررسی داده های ارائه شده

فصل پنجم :

بحث و نتیجه گیری

محدودیت های تحقیق

پیشنهادات

منابع

منابع و مأخذ:

1 – پاول ، ترورج ، انرایت ، سیمون ج ، ( 1376 ) ، کنترل اضطراب و استرس ، ترجمة حسن توزنده جانی و نسرین کمال پور ، چاپ اول ، نشر مرندیز

2 – شعاری نژاد ، علی اکبر ( 1375 ) . روانشناسی رشد بزرگسالان در فراخنای زندگی ، چاپ اول ، انتشارات دنیای پژوهش

3 – شاملو ، سعید ( 1378 )‌بهداشت روانی ، تهران ، انتشارات رشد

4 – آزاد ، حسین (‌1378 ) آسیب شناسی روانی ، تهران ، انتشارات بعثت

5 – شریفی ، حسن پاشا و شریفی ، نسترن ( 1380 ) روشهای تحقیق در علوم رفتاری ، تهران ، انتشارات سخن

6 – ریو ، جان مارشال . ( 1378 ) انگیزش و هیجان ( ترجمه یحیی سید محمدی ) چاپ دوم ، تهران ، مؤسسه نشر ویرایش

7 – لو ، پیر ، لو ، هنری (‌1371 )‌استرس دایمی ( ترجمه عباس قریب ) چاپ اول ، مشهد ، انتشارات درخشش . (‌چاپ اثر به زبان اصلی 1986 )

8 – راس ، رندال آر ، آلتمایر ، الیزابت . ام (‌1377 ) استرس شغلی ( ترجمة غلامرضا خواجه پور )‌چاپ اول ، تهران ، انتشارات سازمان مدیریت صنعتی .

9 –  ابراهیم قوام ، صغری ( 1372 ) منابع استرس زا در شغل معلمی . تربیت ، 8 ، ص 11 – 14 .

10 – مغاره ، زهرا ( 1374 )‌رابطة استرس شغلی معلمین و رضایت شغلی آنها در منطقة مهر شهر کرج ، پایان نامة کارشناسی ارشد ، دانشکدة‌ علوم انسانی ، دانشگاه تربیت مدرس

11 – استورا ، ب (‌1377 ) تنیدگی یا استرس : بیماری جدید تمدّن (‌ترجمة پریرخ دادستان ) ، چاپ اول ، تهران ، انتشارات رشد .

12 – دقیقی ، رضا ، فرهنگی ، علی اکبر ( 1379 ) تنش در محیط کار ، چاپ اول ، تهران ، انتشارات نگرش روز

13 – رضایی ، علی رضا ( 1374 ) بررسی میزان شیوع ، منابع و علائم استرس در میان معلمان ایرانی مجموعه مقالات اولین سمینار استرس و بیماریهای روانی ، چاپ اول ، تهران ، انتشارات دانشگاه علّامه طباطبایی ، ( ص 73 – 91 )