مقاله ی توافق هسته ای از وعده تا عمل

 دانلود مقاله ی توافق هسته ای از وعده تا عمل بافرمت ورد وقابل ویرایش تعدادصفحات 21

چکیده

در سالهای اخیر قدرت مذاکره و دیپلماسی جمهوری اسلامی ایران در مذاکرات هسته ای با شش قدرت برتر دنیا به نمایش گذاشته شد و خوشبختانه امروز سرمایه و منزلت اجتماعی تخریب شده کشور بازسازی شده است و جمهوری اسلامی ایران توانسته است از حقانیت ملت ایران در عرصه بین‌المللی دفاع کند  همانگونه که واقفیم خوشبختانه این توافق با تایید رهبر معظم انقلاب به نتیجه رسید و دولت الزامات این توافق را که ازسوی مقام معظم رهبری ترسیم شده است را به طور جدی و دقیق مورد توجه قرار داد .بنا بر این می بایست بعد از توافق هسته ای و حصول نتیجه مورد انتظارمان راهبرد ها و راهکار هایی را در جهت صیانت از فرصت های بدست آمده به کار گیریم. به طوری که ما ملت ایران باید همه تلاش خود را بر این موضوع متمرکز کنیم که چگونه می‌توانیم نهایت استفاده را از فرصت‌های ایجادشده به واسطه توافق هسته‌ای برای کشور داشته باشیم.  چرا که توافق هسته‌ای همانطور که در عرصه بین‌المللی شرایط جدیدی را به وجود آورده در داخل کشور هم امید و البته انتظاراتی را ایجاد کرده است، به طوری که توافق هسته‌ای یک فرصت تاریخی است که امید ملت ایران را به آینده افزایش داده است و در فضای مثبت ایجاد شده قادر هستیم برای انجام کارهای بزرگ برنامه‌ریزی کنیم.. در این مقاله به تحلیل و بررسی توافق هسته ای از وعده تا عمل و نتایج حاصل از آن پرداخته شده است و راهکار ها و روش های صیانت از فرصت های بدست آمده در پس برجام مورد بحث قرار می گیرد. روش تحقیق و بررسی این مقاله به صورت کتابخانه ای و میدانی و با استفاده از منابع موجود و تحلیل اخبار و وقایع روز صورت گرفته است. کلیدواژه :  توافق هسته ای ،تحریم،فرصت،ایران،برجام،وعده ،عمل  مقدمه با توجه به خوش‌بینی اظهار شده از سوی مقامات دو طرف مبنی بر رسیدن به یک توافق نهایی هسته‌ای این روزها تحلیل شرایط منطقه‌ای و بین‌المللی در فردای چنین توافقی مورد بررسی و تحلیل کارشناسان غربی قرار گرفته است. در داخل ایران، فردای توافق جامع هسته‌ای چه اتفاقی خواهد افتاد؟ جدای از ملاحظات منطقه‌ای و بین‌المللی، تاثیرگذاری رسیدن به یک توافق جامع هسته‌ای بر تحولات مختلف داخلی مساله‌ای است که به تدریج باب گفت و گو درباره آن در حال باز شدن است. در حوزه سیاست داخلی، رسیدن به توافقی که ضمن حفظ حقوق هسته‌ای، فشارهای بین‌المللی بر اقتصاد ایران را از بین ببرد یک پیروزی برای دولت روحانی محسوب خواهد شد که دست آن را برای پرداختن به موضوعات مختلف سیاست داخلی و نیز اقتصاد بازتر خواهد کرد. اگر چه تحلیل ابعاد مختلف تغییرات فضای سیاسی داخلی در نتیجه چنین توافقی فعلا در حد پیش‌بینی است ولی به احتمال زیاد، موضوعاتی مانند فرهنگ و سیاست به حوزه‌های پرچالش و پر از تنشی تبدیل خواهند شد. در این میان اقتصاددانان ایرانی بیش از کارشناسان دیگر حوزه‌ها به تحلیل حوزه مطالعاتی خود بعد از توافق احتمالی پرداخته‌اند.خارج شدن حدود صد میلیارد دلار دارایی‌های بلوکه شده ایران در خارج از کشور و نیز گشایش فضای اقتصادی بار دیگر به دولت قدرت بازیگری بیشتر در فضای اقتصادی خواهد داد و در وضعیت اقتصاد دولتی ایران، بار دیگر دولت فرصت خواهد یافت منابع موجود را به شیوه‌ای که می‌پسندد میان گروه‌های مختلف توزیع کند. بیان مسئله ایران در حال حاضر بزرگترین اقتصاد خارج از سازمان تجارت جهانی است و در بخشی از توافق ژنو آمده است که به عنوان عنصری از توافق نهایی، علاوه بر لغو همه تحریم‌های مرتبط با مساله هسته‌ای، گام‌هایی نیز برای دسترسی ایران به حوزه‌های تجاری، فنآوری، مالی و انرژی برداشته خواهد شد.  تن دادن غرب به برداشته شدن گام‌های قبلی ایران برای پیوستن به سازمان تجارت جهانی در جریان مذاکرات پیشین هسته‌ای اتفاق افتاده و اگر توافق جامع هسته‌ای محقق شود، ادامه سریع‌تر این مسیر قابل پیش‌بینی است. نه تنها تحولات و گشایش فضای اقتصادی بعد از توافق احتمالی هسته‌ای، بلکه حتی منابع مالی صد میلیارد دلاری بلوکه شده ایران در خارج از کشور، اکنون به پرسشی مهم تبدیل شده است. اقتصاددانانی که هنوز انتقادات آنها از دولت شدت نگرفته است، از همین حالا نگران تصمیمات احتمالا غلط و فساد ناشی از جریان یافتن این پول عظیم در اقتصاد ایران هستند. از نگاه آنها تا زمانی که تخصیص دلارهای نفتی پشت درهای بسته و به‌صورت غیرشفاف صورت می‌گیرد، احتمال بروز فساد و سوء تخصیص وجود دارد.رسیدن به توافق جامع هسته‌ای، اتفاقی با نتایج و عواقب احتمالی گسترده است که جای بسیاری برای پرداختن دارد. اهمیت موضوع همانگونه که مشاهده می کنیم بعد از توافق هسته ای اروپایی‌ها عطش ورود به بازار ایران را دارند و به تدریج  ایران به پایگاه منطقه تبدیل خواهد شد.در واقع نتیجه مذاکرات هسته‌ای که ایران طی ماههای گذشته با کشورهای غربی داشت، یکی از مقاطع تاریخی حرکت انقلاب اسلامی ایران به شمار می‌رود. واقعیت این است که اگرچه تحریم‌ها در روابط اقتصادی ایران با دنیا نتوانست حرکت رو به رشد ایران را متوقف کند، اما به هرحال حل شدن این موضوع و رفع تحریم‌ها می‌تواند یکی از نقاط بزرگ تاثیرگذار بر شکوفایی اقتصادی ایران باشد. بر همین اساس، حل شدن موضوع هسته‌ای و برداشتن تحریم‌ها می‌تواند در توسعه و پیشرفت کشور و حل مسائل و مشکلات جاری نقش داشته باشد؛ لذا نکته خوشحال‌کننده این است که حل چالش هسته‌ای ایران با دنیا با حفظ همه شئونات ایران اسلامی و از موضع اقتدار، قدرت و اصول نظام جمهوری اسلامی ایران، گامی موثر از سوی تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای به شمار می‌رود که باید به آنها خداقوت گفت. تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای به صورت کاملا فنی، حرفه‌ای، سیاسی، علمی و اقتصادی در مقابل با همه کشورهای استکبار جهانی ایستاد و مذاکرات را اداره کرد؛ بنابراین تحت تاثیر قرار نگرفتن اعضای این تیم و دستیابی به اهداف تعیین شده با حفظ اصول نظام، فضای مثبتی را پیش روی ایران قرار داده است. یکی از اقداماتی که ظرف سال‌های گذشته و به بهانه پیشرفت هسته‌ای ایران از سوی کشورهای غربی صورت گرفته بود، شیوع ایران‌هراسی در دنیا بود به نحوی که علاوه بر اینکه کشورهای غربی در تمام حوزه های اقتصادی، به دلیل تحریم‌ها از اقتصاد ایران کنار کشیده بودند، سایر کشورهای دنیا نیز از ترس تحت فشار قرار گرفتن قدرتهای بازرگ دنیا، از معامله با ایران هراس داشتند، ضمن اینکه هر گونه معامله اقتصادی با ایران، هزینه بالایی را می‌طلبید و قیمت تمام‌شده را نیز بالا می‌برد. تحریم اقتصاد ایران را ورشکست نکرد در عین حال، علیرغم تمامی این مشکلات، اقتصاد ایران تلاش کرد تا در شرایط تخریم نیز، مبادلات تجاری خود را با دنیا گسترش دهد و به طور متوسط، سالانه ۱۰۰ میلیارد دلار با دنیا تعامل تجاری داشته باشد، بنابراین نشانگر این است که ایران علیرغم همه محدودیت های اقتصادی، کار تجاری خود را پیش برد؛ اگرچه افزایش هزینه ۱۵ تا ۳۰ درصدی را در مبادلات تحمل کرد؛ اما به هرحال، اقتصاد ایران متوقف و ورشکسته نشد. در مقابل، ایرانی ها نیز در سالهای تحریم، بسیار سخت زندگی کردند و دسترسی محدودی به منابع، فناوری، تکنولوژی روز دنیا داشتند و بنابراین اکنون که این فضا به شرط اینکه بیانیه ای که شب گذشته صادر شده در عمل نیز منجر به توافق شده و اجرایی شود، پیش آمده فصل جدیدی از روابط ایران با دنیا و منطقه، به لحاظ اقتصادی شکل خواهد گرفت که می‌تواند تعاملات ایران با دنیا را برای رسیدن به اهداف اقتصادی در حوزه داخلی و بین‌المللی افزایش دهد. حقیقت این است که در رابطه با مسائل مربوط به هسته‌ای، شرایطی که در صورت توافق پیش روی ایران قرار خواهد گرفت، بسیار متفاوت است، اگرچه حتی اگر توافقی صورت نمی‌گرفت و تحریم‌ها نیز برداشته نمی‌شد؛ ایران همه چیز را از دست می‌داد، بلکه اروپایی‌ها، امریکایی‌ها و کل دنیا به این نتیجه رسیده‌اند که باید با ایران کنار بیایند، ولی به هرحال، این توافقات آثار خود را در اقتصاد نشان خواهد داد. فرصت تعاملات بین‌المللی ایران با دنیا بعد از توافق هسته ای از مهمترین فرصت های بدست آمده این است که فضای تعاملات بین‌المللی برای فعالان اقتصادی و اقتصاد ایران، مناسب‌تر از قبل خواهد شد و ممنوعیت و هراس و نگرانی که با کار اقتصادی با ایران وجود داشت، از بین خواهد رفت؛ ضمن اینکه در حوزه واردات و صادرات و تعاملات فنی و تکنولوژیکی نیز، در همه حوزه‌ها اعم از بیمه، بانک، حمل و نقل، بازرگانی، نقل و انتقالات پول و مسائل مروبط به فناوری و تکنولوژِی و قوانین و مقررات تحولی عظیم رخ خواهد داد و فضا برای تعامل با اقتصاد ایران، کم‌هزینه‌تر خواهد شد. همچنین تامین مواد اولیه واحدهای تولیدی، قطعات یدکی، خطوط تولید، فناوری و نوآوری های روز دنیا نیز مناسب‌تر و راحت‌تر به دست ایران خواهد رسید؛ ضمن اینکه مزایای این گشایش در امور اقتصادی، نه تنها به نفع ایران بلکه برای طرف مقابل نیز، بسیار آسان و مناسب‌تر خواهد بود؛ چراکه در طول مدت تحریم، طرف غربی نیز فضایی تنگ و سخت را در ارتباطات اقتصادی با ایران تجربه کرده بود و بنابراین هم اکنون علاقمندی و آرزوی کشورهای بزرگ دنیا این است که بتوانند باز هم به بازار بزرگ ایران برگردند.  در طول مدت تحریم و البته فضایی که بعد از سر کار آمدن دولت یازدهم در اقتصاد ایران و تعاملات بین‌المللی فراهم شد، نشانگر عطش اروپایی‌ها برای ورود به بازار ایران بود و آنها منتظر بودند تا ممنوعیت ها برداشته شود و بتوانند به بازار بزرگ ایران برگشته و با شرکای ایرانی خود کار کنند؛ البته این عطش دو دلیل هم دارد، اول اینکه بازار ایران بازاری ۷۸ میلیون نفری است که زمینه سرمایه‌گذاری بالا را داشته و مستعد همکاری از نظر منابع طبیعی، نیروی انسانی، انرژی ارزان، موقعیت جغرافیایی فوق‌العاده و از همه مهمتر هاب منطقه بودن، است. در واقع بازار ایران طی سالهای گذشته از دست اروپایی‌ها و غربی‌ها در رفته بود و به یک اقتصاد تعاملی با شرق تبدیل شده بود، بنابراین این بازار پرپتانسیل در حوزه سرمایه‌گذاری، صادرات، واردات با رکود حضور اروپایی ها مواجه شده بود، در حالیکه شرکت‌های دنیا علاقه وافری به حضور در ایران و کار با اقتصاد ایران داشتند؛ از سوی دیگر، تنها بازار ۷۸ میلیون نفری ایران پیش روی خارجی‌ها قرار ندارد، بلکه ایران در همسایگی خود، بازار ۳۰۰ میلیون نفری را دارد که زمینه‌ساز انگیزه برای حضور در اقتصادش از سوی اروپایی ها است. هر سرمایه‌گذاری که بخواهد در منطقه خاورمیانه سرمایه‌گذاری کند، کشوری امن‌تر و ایمن‌تر به لحاظ اقتصادی، سیاسی و اجتماعی از ایران نخواهد داشت و بنابراین وضعیت نرم‌افزاری و سخت‌افزاری اقتصاد ایران به گونه‌ای است که شرکای غربی می‌توانند به خوبی با صاحبان شرکت‌های بزرگ دنیا تعامل کرده و بازارهای منطقه ای را تصاحب کنند؛ بنابراین برای سرمایه‌گذاران خارجی بهتر این است که با یک شریک ایرانی در بازار ۱۵ کشور همسایه ایران نیز حضور داشته باشند. این عطش را به خوبی می‌شد در رفت و آمدها و مذاکرات غربی‌ها در طول مدت یکسال و نیم گذشته به خوبی مشاهده کرد، لذا این شرایط با توافق به دست آمده اگر اجرایی شود، فضای بزرگی را برای شرکتهای ایرانی و اروپایی و البته غیر اروپایی فراهم می کند که در بازار ایران حضور یابند و از مزایای آن بهره‌مند شوند.  زمینه صادرات محصولات هسته‌ای فراهم می‌شود از دیگر فصت های بدست آمده می توان به  زمینه صادرات محصولات هسته‌ای اشاره نمود.بیانیه توافق هسته ای  مفادی دارد که بر اساس آن، ایران در بسیاری از محصولات هسته‌ای، زمینه صادراتی می یابد و به صورت مستقیم و غیرمستقیم می‌تواند وارد این بازار بکر شود که یک بازار جدید است و البته اهمیت بالایی دارد، یعنی ایران می‌تواند از سوخت نیروگاهها تا ساخت نیروگاهها را در سایر کشورهای نیازمند دنیا انجام دهد و محصولات پزشکی و کشاورزی و نیز فناوری های مربوط به هسته‌ای را صادر کند. این بازار هم، فضای جدیدی را در اقتصاد ایران فراهم می‌کند که در این رابطه در تعاملات بین‌المللی ایران با دنیا می‌تواند نقش‌آفرین باشد. چالش هسته‌ای با اقتدار کامل ایران به توافق رسید زمانی است که یک مساله با بازندگی و تحت تاثیر قرار گرفتن ایران از قدرت غربی‌ها به دست می‌آید که چندان ارزشی ندارد، اما اکنون ایران در سایه مقاومت و ایثارگری و به پشتوانه رهنمودهای مقام معظم رهبری و ایستادگی ملت در برابر نظرات تحمیلی بیگانگان به دست آمده است که یک پیروزی شیرین به شمار می‌آید. حقیقت این است که توان مقاومت مذاکره‌کنندگان ایرانی بسیار بالا بود و آنها با تکیه بر عقیه و حمایت مقام معظم رهبری و هدایت‌های ایشان، توانستند در چارچوب نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران به این موفقیت دست یابند، البته مردم هم مشکلاتی را در طی این مدت تحمل کرده بودند، اما هیچگاه از حمایت تیم مذاکره کننده هسته‌ای دست برنداشته‌اند، بنابراین دنیا نیز فهمید که با یک ملت طرف است نه با یک تیم چند نفره مذاکره‌کننده، پس همین حمایت‌های مردمی سبب شد که تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای ایران که کمتر از انگشتان دست بودند، در مقابل تیم ۱۴۰ نفره مذاکره کننده امریکا یا تیم ۴۰ نفره هر یک از کشورهای اروپایی، قرار گرفته و توانسته موفق شوند. مجموعه این شرایط، اقتدار مناسبی را جدای از منافع اقتصادی و سیاسی برای ایران ایجاد کرده است که در جایگاه خود تاثیرگذار است، بنابراین ایران می‌تواند طی سالهای آینده در تمامی حوزه‌ها، پایگاه منطقه‌ای شود.