کتاب گوهوربار تاریخ غزنوی

کتاب نایاب " تاریخ غزنویان " به قلم "کلیفورد ادموند باسورث" با ترجمه روان "حسن انوشه" می‌باشد.

کتاب تاریخ غزنویان پژوهشی جامع و کامل در مورد سلسله غزنویان از آغاز پیدایش تا زمان سقوط آنان است. مولف این اثر ارزشمند پس از نقد منابع دوره غزنوی، پیدایی غزنویان در تاریخ و اوج این سلسله در زمان سلطان محمود غزنوی را گزارش کرده و اوضاع اجتماعی، سیاسی، فرهنگی این عصر را مورد پژوهش قرار داده است. سپس به دوران حکومت سلطان مسعود غزنوی پرداخته و سقوط غزنویان و سرنوشت فرزندان مسعود را گزارش کرده است.

دانلود کتاب تاریخ غزنویان را به تمامی پژوهشگران و دانشجویان رشته تاریخ گرایش ایران اسلامی پیشنهاد می‌کنیم.

اسناد تاریخی

222 ص

اسناد مهم تاریخی که در این مجموعه به نظرتان می رسد ، بخشی از معاهدات سیاسی ، فرمانهای سلطنتی ، اسناد وقایع تاریخی ، اسناد حقوقی ، و نامه های خصوصی تاریخی خراسان است ، که در طول سالهای تحقیق و تهیه مطالب تألیفات متعدد خود ، درباره ی روی دادهای این استان گرد آوری کرده ام ، با آنکه اغلب این استاد و عکس ها در بعضی از تألیفات منتشر شده بنده به چاپ رسیده است ، با این وصف ، در اثر توصیه و تأکید دوست فاضلم جناب آقای دکتر محمد حسین پاپلی یزدی استاد دانشگاه مشهد ، که مرا به گرد آوری و چاپ اسناد تاریخی خراسان وعکس های مربوطه قشویق و ترغیب فرمودند . به تهیه این مجموعه و شرح های توضیحی اسناد و عکس های مربوطه که تاکنون از اشخاص و منابع مختلف جمع آوری نموده ام و در ارشیو کتابخانه ام داشتم اقدام کردم. تا چاپ و منتشر شد و مورد استفاده محققان و دانشجویان قرار گیرد . لازم به ذکر است ، که این مجموعه اسناد مقدمه ای است بر شناخت کل اسناد مربوط به وقایع و مطالب تاریخی خراسان که در بایگانی های دولتی و شخصی وجود دارد ، امید است باانتشار این اسناد ، دارندگان اسناد تاریخی خراسان که در بایگانی های دولتی و شخصی وجود دارد ، امید است با انتشار این اسناد دارندگان اسناد تاریخی خراسان همت کنند اسناد خود را چاپ و در دسترس پژوهشگران قرار دهند ، یا لطفاً فتوکپی روشن وخوانای آن را برای بنده ارسال فرمایند تا در چاپ بعدی این مجموعه استفاده گردد، و مجموعه کاملتر در اختیار علاقمندان گذارده شود.

جای تردید نیست که هیچ منبعی ، دقیق تر و درست تر از اسناد نمی تواند ، زمان و حقایق روی دادها را برای پژوهش گر روشن نماید.

در قدیم اسناد را به سه نوع با عناوین زیر تفکیک و تقسیم می کردند .

سلطانیات ، شامل ، مکاتبات سلطنتی و فرامین و احکام درباری دیوانیات ، شامل ، مکاتبات اداری دولتی اخوانیات ، شامل ، مکاتبات خصوصی

بعضی از منشیان درباری و دبیران قرن های گذشته ، همت به جمع آوری مکاتبات درباری و دیوانی و شخصی به نام ، منشآت ، و ترسل ، نموده اند ، که نام آنها و آثارشان در کتب ادبی و تاریخی ذکر شده است ، و امروز آن اسناد مورد تحقیق و استفاده ی پژوهشگران می باشند .

جای خشنودی است که درسال های اخیر ، سازمان اسناد کشور و سازمان مدارک فرهنگی انقلاب اسلامی ایران و بعضی از محققان دست به انتشار اسناد روی دادهایی تاریخی و مدارک فرهنگی زده اند که فوق العاده برای محققان مفید بوده و از آنها در تحقیقات و تألیفات خود بهره برده اند ، که یکی از آنها نگارنده هستم

از خوانندگان گرامی تقاضا دارم با مطالعه شرح توضیحی مربوط به هر یک از اسناد و عکس های چاپ شده در این مجموعه هر گونه نقص و نارسایی مشاهده فرمایند ، توضیحات لازم را با فتوکپی اسنادی که دارند ، برای تکمیل اسناد منتشر شده دراین مجموعه نشانی پستی نگارنده در سال فرمایند ، تا به نام خودشان در تجدید چاپ اضافه و منتشر گردد ، شهریور 1372 – سید علی میر نیا 1376

مشهد ، صندوق پستی 3839/91375

تلفن – 99،7614

سکه سلطان ارغون

ضرب قوچان

سلطان ارغون پسر اباقاآن نوه هولا کوخان پس از سلطان احمد تکودار عمویش به ایلخانی مغول خراسان رسید ( 683 هـ ، ق) و تا سال 690 هـ ، ق در این سمت بود ، وی سکه هایی در شهر قوچان (خمپوشان ) ضرب زده که نمونه آن در تصویر دیده می شود .

سکه ظهیرالدین سربدار

ضرب اسفراین

ظهیر الدین سربدار بعد از خواجه یحی کروبی سومین حاکم این سلسله بودکه در سال 759 هـ ، ق به این مقام رسید حکومت وی تا سال 760 دوام یافت ، او سکه هایی که در اسفراین ضرب زد که نمونه ای از آن در تصویر دیده می شود .

بالا – سکه ارغون خان مغول ضرب خبوشان (قوچان ) پایین – سکه ظهیر الدین سربدار ضریب اسفراین

سند تاریخی تفویض سلطنت ایوان

به نادر شاه افشار ، که دریکی از خانه های درگز پیدا شد

وثیقه نامه که سران طبقات مردم ایران و بزرگان و معاریف استان ها و شهرستانهای کشور و امراء و فرماندهان ارتش ،که دردشت مغان در ماه شوال 1148 هـ ، ق ، نوشته و ضمن آن با پذیرفتن شرایط نادر بشرح زیر :

ترک هواخواهی از سلطنت اولاد صفویه پیروی از مذهب سنت و جماعت جعفری ، و خودداری از سب ولعن خلفای راشد(عمر و عثمان ) تعهد وفاداری به سلطنت او و اولاد او با قید سوگند ، سلطنت ایران را به نادر تفویض کردند ، تصادفاً هنگام تعمیر خانه علی خان درگزی در سال 1331 شمسی ، از میانی که در پوشش سقف و کاربرده بودند پیدا شد.

علی خان درگزی اولاد یکی از سرکردکان سپاه نادرشاه بود ، که در موقع نوشتن آن وثیقه نامه در التزام رکاب نادر و در حضور نادر در دشت مغان بوده است .

این سند مهم و بی نظیر در چند نسخه با خط خوش مستعلیق شکسته شده ، که احتمال دارد خط میرزا مهدی خان استرآبادی منشی مخصوص نادر باشد ، و به وسیله ی چند نفر معتمد که ممکن است یکی از آنها جد همین علی خان درگزی باشد ، به مهر و امضاء حاضران رسیده است ، و یکی از نسخه ها دست او باقی مانده و چنانکه ذکر گردید، در سال 1331 در درگز پیدا شد.

نادر شاه افشار ، اصلاً از طایفه قرقلو یکی از طوایف ایل افشار درگز بود ، افشار یکی از 24 قبیله اوغوز می باشد ، نادر شاه و در روستای دستگرد سال 1100 هـ ، ق متولد شد ، و دوران کودکی ، نوجوانی را در درگز گذرانید ابتدا گوسفندان پدر را می چرانید ، سپس رئیس سواران حکومتی درگز شد ، و بعد به خدمت شاه طهماسب دوم صفوی درآمد مراحل ترقی را تا دست یابی به سلطنت ایران با ارابه و انجام خدمات ارزنده ی خود پیمود . این سند ، پس از کشف به وسیله ی دانش بزرگ نیا نماینده وقت مجلس شورای ملی خریداری شد ، و به موزه ی ایران باستان اهداء گردید ، که امروز در آن جا نگهداری می شود (تصویر شماره 1 ) متن این سند چنین است :

متن وثیقه نامه دشت مغان

در حدود دو قرن است که خاندان صفویه ، تاج و تخت سلطنت را از تصرف سلاطین ترکمانپه که اهل سنت بوده اند گرفته ، و خود براریکه سلطنت نشسته اند ، برای اینکه سلطنت خود را استحکامی بخشند بفکرشان رسید ، فیما بین اهم بنای سب و رفض گذاشته و به دستیابی این تدابیر آتش افروزند ، و مردم را به جان یک دیگر اندازند ، این تفرقه اندازی آنقدر پیش رفت ، تا این که مسلمین دست از مقاتله کفره برداشته مشغول اسر و قتل نفوس و غارت و نهب اموال و برادران دینی خود شدند ، وضع مملکت به آنجا رسید ، که طایفه لزکیه (لکزیه)به شروان ، و افاغبه بر عراق و فارس و اصفهان ، و ملک محمود سیستانی برخراسان و عثمانی بر آذربایجان و کرمانشاهان و همدان ، و روسیه بر مازندران و گیلان دست یافتند و متصرف شدند . اهالی این دیار و بلدان جمیعاً پامال جنود حوادث فتنه اسیر سرپنجه فتور و محسن گشتند ، بعد از این که دست امید ، ما بی کسان و هر سو گسیخته گردید ، دست به دامان پروردگار یکتا دراز کردیم ، و ازدرگاهش خواستیم بعداز عسر یسری ، به عنایت یزدانی و مرحمت صمدانی ، کوکب وجود مسعود همایون و نیر تا بناک ذات فرخنده صفات میمنت اثر طالع و بار کاب برگزیده حضرت خالق ، زحمت کش راه خلایق ، آفتاب اوج سلطنت جهانبانی ، و ستاره برج معدلت و گیتی ستاد ، مظهر قدرت الهی ، دست افشار معدن پادشاهی را از افق خراسان تابان ، مشعل دولت فروزش را برای ظلمت زایی شب تیره روزی سیله بختان ، روشن و فروزان ساخت ، اولاً به نیروی تأیید الهی دارد الملک خراسان را از وجود متغلیه پرداخت ، بعد از آن ، رایت فراز عزیمت به جانب اصفهان گشته ، و اصفهان و ممالکی را که درتصرف افاغنه بود مسخر ساخت ، و همچنین ولایت مازندران و گیلان را از تصرف اروس ، ممالک آذربایجان و کرمانشاهان و همدان و گرجستان را از تصرف عثمانی انتزاع و مسخر کرده ، آثار جور و عدوان را بردند اخت ،در این اوان سعادت غشان ، که یعون عنایت یاری ، و چیره دستی بخت فیروز بر همگی دشمنان و سرکشان ایران و اطراف ممالک محروسه غالب و مظفر ، و رعایاو ضعفای این بلاء که چندین سال بود اسیر انواع مصائب و گرفتار محسن نوائب بودند ، هر یک از مکان و مسقر خودآسوده حال درفاهیت پرور شدند و کارعدل … تمام و امور ممالک نظام یافت ، تمام اهالی ممالک ایران را از اسید و فاضل ، و عالم و جاهل ، و خرد و بزرگ . و تاجیک و ترک ، و صغیر و کبیر ، و برنا و پیر را در صحرای مغان در اردوی ظفر نمون احضار فرمود و خواهشمند اذن کلات و ابیورد (درگز ) گشته مقرر فرمودند ، که از بردی خود از سلسله صفویه با سایر طبقات امم هر کس را که خواهیم ، به سلطنت دریاست قبول کنیم ، چون اهالی ایران آنچه در وتن مدت به روزگار خود دیده ، از گل خیر بوستان دولت صوفیه بود ، که در عهد ایشان ، آتش فتنه و نقاضت افروخته گشت همگی اطراف را به دشمنی و ما را به دست انواع بالا یا و محن داده ، و در این اواخر از عهده ضبط و محافظت ما برنیامدند و در معنی همگی آزاد کرده بندگان اقدس بودیم ، از چنگ اعدا نجات ، و قالب افسرده ما را دوباره حیات دادند ، لهذا همگی در مقام تمنا آمده ، و دست به دامن مرحمتش زده مستدعی فرسخ این عزیمت هستیم ، بندگان اقدس از راه مرحمت استدعا کمترینان را پذیرفته ترک عزیمت مذکور فرمودند ، و کمترینان قلباً و لساناً و متفق اللفظ و الکلمه بندگان اقدس را به سلطنت و ریاست اختیار و ترک تولای سلسله صفویه کرده عهد و شرط و قرار و اعتراف کردیم ، که نسلاً بعد نسل شیوه سب و رفض مبدعه دولت صفویه را که گناهی عظیم بود با لکیه ترک و مذهب و سنت حنیف جعفری که همیشه راهنما و مطبوع امت احمدی بوده قبول و مسلوک نمائیم ، و از سلسله صفویه ذکوراً و اناثاً احدی را تابع و مطیع نشویم ، ودر هر ملک و شهر که باشد ایشان را اعانت و متابعت نکنیم ، و از هر یک از کمترینان که نسلاً بعد نسل خلاف عهد و قول ظاهر شد ، مردود در گاه الهی و مستحق سخط غضب حضرت رسالت پناهی بوده ، خون ماهدر و عرض و نفس ما مستوجب عقوبت و خطر باشد ، تحریراً فی چهارم شهر شوال المکرم سنبه – 1148

تاریخ صدر اسلام

261 ص

نگاهی به شیوه های استعمار در گذشته 18 ص

18 ص

نگاهی به شیوه های استعمار در گذشته

اگر تاریخ را ورق بزنیم و گذشته را مورد کندوکاو قرار دهیم حتی از زمان خلقت آدم ابوالبشر درخواهیم یافت همیشه حقی و باطلی وجود داشته و تقابل این دو اتفاقات زیادی را در گذر زمان رقم زده، زمانی که قابیل به خاطر وسوسه های شیطان از مسیر حق دور شده و در مسیر باطل قرار می گیرد اولین تقابل میان حق و باطل در کشتن هابیل توسط قابیل رقم می خورد و این روند با به وجود آمدن تمدن های اولیه ی بشری به اشکال مختلف و به شیوه هایی دیگر متجلی می گردد. زمانی که اولین روستاها و بعد شهرها به وجود آمد و اولین حکومت ها شکل گرفته بودند حکومت هایی که به خاطر جاه طلبی، شهرت و کشورگشایی و گسترده کردن سیطره حکومت خود به سایر ملت ها و حکومت ها هجوم برده و ضمن ریختن خون های انسان های بیگناه بسیاری سیطره حکومت ظالمانه ی خود را گسترش دادند.

امّا این روند با پیشرفت هایی که در سطوح مختلف اتفاق افتاد شکل و شمایل جدیدی به خود گرفت و نحوه ی تسلط یا بهتر بگوئیم استعمار دیگر ملت ها تغییر پیدا کرد به گونه ای که قبل از سال 1900 محوریت استعمار کشاورزی بود. یعنی کشورهایی که در زمینه ی کشاروزی پیشرفت هایی داشتند و می توانستند علاوه بر تأمین نیازها غذایی کشور خود مازاد بر احتیاج خود را به دیگر ملتها و کشورها بفروشند آن را زمینه ی مناسبی برای استعمار آنها یافته و از این طریق احتیاج سایر کشورها را مبنای برنامه های استعماری خود قرار داده و بدین وسیله در سایه این احتیاج در زمینه های مختلف شروع به ارائه و پیاده نمودن برنامه های استعماری خود می نمودند امّا از سال 1900 به بعد که انقلاب صنعتی به وقوع پیوست و محدودیت توسعه از کشاورزی به صنعت منتقل گردید نیاز کشورها به احتیاجات صنعتی کشورهای توسعه یافته زمینه را برای استعمار صنعتی فراهم نمود و این روند تا سالهای 1980 ادامه یافت امّا بعد از آن با ظهور فناوریهای نوین اطلاعاتی و ارتباطی و پیشرفت های سریع تکنولوژیکی که زندگی انسان ها را تحت تأثیر عمیقی قرارداد به گونه ای که امروزه دانشمندان اعتقاد دارند که سه فناوری مهم در حال تحولی عظیم و گسترده در زندگی انسانهاست که شامل (فناوری نانو، فناوری زیست و فناوری اطلاعات و ارتباطات) می باشد که در این سال فناوری اطلاعات و ارتباطات را مادر سایر فناوری ها می دانند و این امر باعث گردید که شیوه های استعماری کشورهای استعمارگر با پیشرفتهای تکنولوژیکی از یک پیچیدگی و تأثیرگذاری خاصی برخوردار گردد و این نوع شیوه استعماری به مراتب دارای قدرت نفوذ و تأثیرگذاری بسیار بالا بوده چرا که به وسیله آن تماس سطوح مختلف جوامع را می توان تحت تأثیر قرار داد خصوصاً فرهنگ و اعتقادات مذهبی را که تا قبل از آن می توانست به عنوان یک عامل قوی و قدرتمند در مقابل شیوه های استعماری کشورهای استعمارگر ایستادگی کند و نقشه های استعمار را در خیلی از زمینه ها خنثی و نقش بر آب نماید.

قطعاً امروزه کشورهای استعماری تمام توان و تلاش خود را معطوف به شیوه های نوین و فرانوین استعماری نموده اند که برای روشن تر شدن مطلب به آماری در خصوص کشور آمریکا و توجه این کشور به بهره گیری از چنین شیوه هایی در رأس کشورهای استعماری اشاره می نمایم.

تاریخچه موزه

41 ص

تعریف و تاریخچه پیدایش موزه                                                                      

الف) تعریف موزه                                                                                  

ریشه واژه موزه از لغت یونانی موزین (Mousein) به معنای مقر زندگی موز (Mouse) الهه هنر وصنایع در اساطیر یونان باستان اقتباس شده است و در زبان انگلیسی تلفظ میوزیم (Museum) و در زبان فرانسه موزه را به خود گرفته است . در حوالی دهه1290 قمری تلفظ فرانسه موزه به زبان فارسی نیز راه یافت . پیشینه آن باز می گرددبه سفرهای ناصرالدین شاه قاجار به اروپا و دیدن موزه های آن دیار و تصمیم او به ایجاد مشابه آن در ارگ سلطنتی تهران و انتخاب نام موزه برای آن .

اکنون هزاران مؤسسه بین المللی موزه وابسته به سازمان فرهنگی وعلمی و تربیتی سازمان ملل متحدیونسکو در بند 3و4 اساسنامه خود که جامعترین تعریف موزه است چنین می گوید :

موزه مؤسسه ای است دائمی و بدون هدف مادی که در های آن به روی همگان گشوده است و دز خدمت جامعه و پیشرفت آن فعالیت می کند . هدف موزه هاتحقیق در آثار و شواهد بر جای مانده انسان و محیط زیست او ‌‌‍‍‍،گرد آوری ،حفظ وبررسی و بهره وری معنوی است. علاوه براین ایکوم موارد مشروحه زیر را مشمول تعریف یاد شده تشخیص می دهد:                                      

مؤسسات حفظ و نگهداری و تالارهای نمایشی که به وسیله کتابخانه ها و مراکز بایگانی نگاهداری و تامین می شوند.                                              

   2 . اماکن و آثار باستانی ،طبیعی ، مردم شناسی ، وتاریخی ای که به علت فعالیت در زمینه های گردآوری،حفظ ونگهداری ونمایش آثارباستانی دارای اهمیت میباشند .

3 . مؤسساتی از قبیل باغهای حیوان شناسی و گیاه شناسی و نمایشگاه جانوران زمینی و موجودات آبزی که نمایشگر نمونه های موجودات زنده میباشند .

ذخایر طبیعی مراکز علمی و نمایشگاههای فضایی

ب) تاریخچه موزه در جهان

مجموعه سازی برای انسان امری فطری است و ذوق و سلیقه در گرد آوری آن بی شک همواره همراه او بوده است . در دوران نو سنگی،انسان مجموعه هایی از صدف ، گوش ماهی ، سنگریزه و استخوان جانوران را گرد آوری و از آن برای تزئینات استفاد می نمود. در مراحل بعدی تمدن ، این مجموعه ها بیانگر شیوه های اعتقادی و آیینی اقوام مختلف گردید. مجموعه های تزیینی و تجملی ای که خصوصاًدر قبرستانهای تمدنهای باستان بین النهرین و فلات ایران یافت شد اعتقاد به زندگی پس از مرگ را نشان داد . در عهد باستان اشیاء گرانبها و نفیس که کلاًجنبه نذری داست برای بر آوردن نیاز ها در درون زیارتگاهها و معابد گرد آوری می شد . این امر در تمام جوامع تمدنهای باستانی فراوان افت می شود . در جامعه امروزی ما موزه نمایانگر نهادی شدن این گرایش همگانی به گردآوری است .