بررسی تحولات جمعیت و فعالیت در گستره حریم کلانشهر های ایران و الزامات مدیریتی آن مطالعه موردی کلانشهر تهران

نویسنده: دکتر کرامت الله زیاری

چکیده:

یکی از مسایلی که در رابطه با سازمان یابی کالبدی-فضایی کلانشهرها مورد توجه می باشد، دگرگونی روستاها، دهستان ها و شهرهای موجود در حریم شهر در پیوند با کلانشهر می باشد. با توجه به این که رشد شهرنشینی به عنوان یک پدیده جمعیتی تا حدود زیادی به نوع فعالیت شهرها ارتباط دارد و توسعه مرزهای کالبدی شهرها با توجه به انباشت جمعیت در آنها صورت میگیرد، هر گونه کنترل حریم مادرشهرها بر اساس مطالعه روابط متقابل میان جمعیت و فعالیت در چارچوب حریم موجود است. پژوهش حاضر متکی به روش توصیفی- تحلیل وبا استفاده از مدلهای پیشبینی جمعیت و روشهای پیشبینی فعالیت به بررسی وضعیت موجود فعالیت و جمعیت در حریم کلانشهر تهران پرداخته است و تحولات آتی آنها را بررسی نموده است. نتایج پژوهش نشان میدهد که رشد جمعیت و فعالیت در گستره حریم کلانشهر تهران و پیرامون آن ادامه دارد و کاهش تعداد سکونتگاه ها و کارگاه ها در بعضی دوره های سرشماری به معنای مهاجر فرستی و تخلیه سکونتگاه ها و تعطیلی کارخانه ها نیست ، بلکه به دلیل گسترش محدوده ی مادر شهر تهران و پدیده شهر شدگی زودهنگام نقاط روستایی و ادغام آنها و تغییر محدوده های آماری در سرشماری هاست. در نهایت با استفاده از روش SWOTو بر اساس یافتههای پژوهش استراتژیهای مناسب به منظور مدیریت جمعیت و فعالیت در حریم کلانشهر تهران استخراج گردید.

بررسی ساختار مدیریت شهری کلانشهر تهران در سازمانیابی کالبدی- فضایی وارائه راهکارهای ارتقای آن

نویسندگان: رحیم سرور- منیژه لاله پور - هوشنگ سرور

چکیده:

یکی از اهداف اصلی نظامهای مدیریت شهری، هدایت و کنترل توسعه کالبدی- فضایی شهرهاست. فارغ از تاثیر پذیری فرایند سازمانیابی کالبدی شهرها از بسترها و ساختارهای طبیعی شهر، نظام مدیریت شهری نیز یکی از عوامل و مولفه- های تاثیر گذار در الگوی گسترش کالبدی شهرهاست. در این راستا، و با هدف شناسایی مسائل و تنگناهای حاکم بر مدیریت تحولات کالبدی-فضایی کلانشهر تهران، تحقیق حاضر سیستم مدیریت شهری تهران و عناصر، روابط و مناسبات حاکم بر این سیستم را در حوزه مدیریت تحولات کالبدی-فضایی تهران بررسی کرده است. بررسیهای این مقاله نشان می دهد که مدیریت شهری در ایران در چارچوب نظام اداری-سیاسی متمرکز کشور جایگاه روشن و مشخصی نداشته؛ بطوریکه عناصر متعددی از سطوح محلی، منطقه ای و ملی با اهداف، گرایشها و برنامه های مجزا در مدیریت شهری ایران دخیل هستند. این امر باعث ایجاد ناهماهنگیها و افتراق هایی در نظام مدیریت توسعه شهری تهران شده است. بر اساس یافته های تحقیق، مهم ترین نقاط ضعف نظام مدیریت شهری تهران در عرصه مدیریت تحولات کالبدی-فضایی بدین شرح استدلال شده است: تفرق در قلمرو عملکردی-فضایی مدیریت توسعه شهری، تفرق سازمانی-عملکردی، تفرق سیاستی بین سطوح مدیریتی و بخشهای مختلف عملکردی، تفرق در منافع خصوصی افراد و گروهها و منافع عمومی مورد تاکید سیاستهای مدیریت شهری، تفرق سیاسی-حکومتی در مدیریت منطقه کلانشهری تهران. غلبه بر این ناهماهنگی و تفرقها ، مستلزم ارتقاء جایگاه نهادهای مدیریتی محلی و منطقه ای در ساختار کلان مدیریت سرزمینی کشور است.