پایان نامه شور شدن خاک در اثر آبیاری و راههای کنترل آن

این فایل در قالب ورد و قابل ویرایش در 130 صفحه می باشد.
مقدمه

خاک یکی از مهمترین منابع طبیعی و عوامل تولید است . روز به روز که بر تعداد جمعیت کره زمین افزوده می شود و قدرت خرید مردم بالا می رود و بشر مترقی می گردد , توقعات انسان از این منبع بزرگ طبیعی و عامل مهم تولید بیشتر می شود .

شواهد نشان می دهد , زمین از موقعی که مورد بهره برداری انسان قرار گرفته است , حاصلخیزی آن بر اثر عدم توجه و اقدامات نامناسب کاهش یافته است . انسان در بسیاری از مناطق جهان بر اثر آبیاری زیاد با آب نامناسب و شور , باعث شور شدن سطح وسیعی از زمینهای  غیر شوره شده است . منابع زیادی در دست است که در بسیاری از کشورها منجمله هندوستان , پاکستان , مصر و ایران به ویژه از نیمه دوم قرن نوزدهم که آبیاری شیاری معمول شد , سطحهای وسیعی از زمینهائی که روزی از حاصلخیزترین خاکها بوده , بر اثر آبیاری بی رویه با آبهای نامناسب , حاصلخیزی خود را از دست داده و به کلی ویران و متروک شده است . همچنین زمینهای بایر و شوری که پشتیبان با هزاران زحمت و صرف هزینه زیاد آنها را آباد و قابل استفاده کرده بودند , بر اثر عدم اطمینان عاملین بعدی از اصول صحیح کشاورزی , مجددا شور و ویران شده است .

یکی از ویژگیهای مناطق خشک و نیمه خشک , که تقریبا اکثر نقاط ایران را شامل می شود , شوری و سدیمی بودن اراضی و منابع آبهایی است که برای آبیاری مصرف می شود . به عبارت دیگر وضعیت آب و هوایی در این مناطق باعث شده است که دو عامل مهم در زراعات , یعنی آب و خاک , از کیفیت چندان خوبی برخوردار نباشند . هنگامی که زارع با صرف هزینه نسبتا سنگین , چاهی را حفر می کند و به آب نسبتا شور برخورد می کند , همواره این سوال برای وی مطرح است که آیا می تواند این آب را برای کشاورزی مصرف کند یا نه ؟ جواب این است که اگر با آب شور به نحو صحیحی برخورد نشود سرانجام چیزی جز ناکامی به دنبال نخواهد داشت . بهره برداری از آب شور مستلزم اعمال روشهای خاصی است .

اما برای این روشها بدوا لازم است ماهیت مساله روشن گردد . هدف از تهیه این مجموعه آشنایی و شناخت نسبی کیفیت آب آبیاری در ارتباط با خصوصیات فیزیکی خاک به ویژه شور بودن خاک می باشد .

فهرست مطالب
عنوان                                         صفحه
فصل اول
مقدمه
فصل دوم:
شناسایی مسائل شوری در ایران
نمک و مبنای آن
نقل و انتقال نمک در طبیعت
1- فاکتور ژئولوژی
2- ژئوشیمی
3- اثر ژئومورفورلوژی
4- رودخانه ها و سایر آبهای سطحی
5- اثر باد
6- عوامل بیولوژیکی
7- شرایط آب و هوایی
پراکندگی انواع نمک از لحاظ آب وهوایی
1- حوزه کلرید
2- حوزه سولفات – کلریدی
3- حوزه کلرید سولفاتی
4- حوزه سولفات کربناتی
دینامیک نمک در آب تحت الارض
کلیاتی راجع به خاکهای شور و خاکهای قلیایی (خاکهای سدیمی)
شکلهای نمک در خاک
تزویع نمک در خاک
خواص عصاره یا محلول خاکهای شور
1- عصاره گل اشباع خاک
2- عصاره خاک
3- هدایت الکتریکی
طبقه بندی خاکهای شور
فصل سوم
شور شدن خاک در اثر آبیاری
1- شور شدن خاک در اثر آبیاری
2- شور شدن مستقیم خاک از طریق آبیاری
2-1 عمق بحرانی سطح ایستابی
2-2 عوامل موثر در شور شدن خاک از طریق صعود موئینه ای
الف – تاثیر میزان تبخیر
ب – تاثیر پوشش گیاهی
ج – تاثیر تغذیه آب زیر زمینی
3- قلیایی شدن خاک
4- توازن نمک در ارضی تحت آبیاری
4-1 محاسبه شستشوی مورد نیاز
4-2 محاسبات بیلان نمک
4-3 توازن نمک
فصل چهارم
کیفیت آب در آبیاری
مسائل مربوط به شوری
مسائل مربوط به سدیم
زیانهای ناشی از سمیت عناصر
فصل پنجم
راههای کنترل شوری خاک
زهکشی
انواع زهکش ها
زهکش جویی
زهکش های چاهی
کنترل نمک به وسیله آبیاری
روش های آبیاری در ارتباط با کنترل شوری
1- آبیاری سطحی
2- آبیاری بارانی
3- آبیاری قطره ای
آبشویی خاک
ارزیابی مقاومت گیاه به شوری
بکار بردن مواد معدنی اصلاح کننده خاکهای شور قلیائی (سدیمی)
استفاده از گچ و مسائل آن
تسطیح اراضی
تعویض یا مخلوط کردن منابع آب
کاشت بذر در نقاط مناسب
فهرست منابع

دانلود پایان نامه درمورد کاسنـی

کاسنی

لینک پرداخت و دانلود *پایین مطلب*

فرمت فایل:Word (قابل ویرایش و آماده پرینت)

تعداد صفحه:102

فهرست مطالب :

1- پیشگفتار ................................. 1

2- تاریخچه .................................. 2

3- گیاهشناسی کانسی........................... 4

4- پراکندگی جغرافیایی ....................... 11

5- خواص درمانی .............................. 14

6- قرص کار دیوتون ........................... 19

7- اسانسها منبعی اقتصادی برای کانسی ......... 21

8- طرح تحقیقاتی کاشت کانسی در زرقان ......... 30

9- مطالعه مرفولوژیکی و فیتوشیمیایی گیاه Tripleuros permum و مقایسه آن با گیاه بابونه Matricaria recutita.................. 40

10- کانسی ویتلوف یک محصول نباتی جدید در آمریکا 53

11- کانسی Intybus .............................. 65

12- کانسی endivia............................... 81
13- مقاله ای از www.Botanyworld.com.............. 83

چکیده :

در جوامع در حال توسعه امروزی، هدف پیشرفت و افزودن بر دستاوردهای جدید برای غلبه بر مشکلات است. از طرفی وابستگی اقتصادی خود عامل مهم بازدارنده‌ای از تحقیقات بوده، لذا برای رفع این عامل وبدست آوردن جایگاه مناسب، تلاشهای گسترده معقول و منطقی تحقیقاتی، برای عمومیت بخشیدن به فرهنگ علمی در این نوع جوامع، لازم و ضروری به نظر می رسد. چه تحقیق و پژوهش نشان داده است که پایه واساس هر گونه برنامه ریزی بوده و یکی از ارکان مهم اسطوره صنعت و تکنولوژی بشمار می‌آید. در همین راستا به خوبی نشان داده شده که امر تحقیقات در نوآوری ها جایگاه بسزا داشته ونیروی محرکه هر کشور مترقی بشمار می‌رود.

از آنجائی که گیاه درمانی شاخه ای از علم پزشکی و داروسازی است و با توجه به ارزش و اهمیت گیاهان دارویی ونیز مصرف روز افزون آنها که پایه طب سنتی ایران را تشکیل می دهد، لذا آشنائی با گیاهان داروئی مورد توجه خاص می‌باشد، چه دانش طب سنتی از قرنها پیش رواج داشته است. در این برهه از زمان که با توسعه طرح ژنریک و تغییر نظام دارویی ایران، استفاده از گیاهان طبی اهمیت ویژه ای یافته، لذا کاشت و ترویج آنها، پایه استفاده از طب سنتی را محکم کرده و رشد دوباره آنرا نوید می دهد. بنابراین به منظور معالجه بیماران در مقابل داروهای شیمیایی که اثرات نامطلوبی بر روی انسانها دارد، کوشش گردیده که از طریق کاشت و تعیین مشخصات بوتانیکی، مراحل فنولوژیکی ، ترکیبات شیمیایی ، خواص درمانی ، مقدار مواد موثره و نیز نحوه بکارگیری آنها در مراحل مختلف رشد، تحقیقات بیشتری انجام گیرد. به همین خاطر نتایج کاشت گیاه کاسنی که یکی از گیاهان دارویی مهم بوده و از قرنها پیش به صورت مختلف مورد استفاده های گوناگونی قرار می گرفته، ارائه تا علاقمندان را به خصوصیات گیاهشناسی و نحوه کاشت این گیاه مهم آشنا ساخته و از این طریق بتوان در احیای آن کوشا باشیم.

تاریخچه

گیاه کاسنی از جمله گیاهان مفیدی است که تاریخ استفاده آن به دورانهای قبل از میلاد مسیح می رسد و مصرف آن بین ملل مختلف جهان متداول بوده است، به طوری که اطباء آن دوران از جمله جالینوس، پلین، دیوسکورید و عده ای دیگر برای کلیه قسمتهای این گیاه به عنوان درمان و بهبودی بیماریها اهمیت زیادی قائل بوده اند و هنوز هم به دلیل اعتقادی که بیشتر مردم به این گیاه دارند آنرا برای مداوای بیماری های مختلف مصرف می کنند که در این باره نیز به ویژه در کتابهای دیگر توصیه هایی شده است و به همین دلیل گیاه کاسنی نه تنها شهرت خود را از دست نداده است، بلکه امروزه علاوه بر جمع آوری گونه های وحشی آن، به صورت اهلی نیز کشت می شود. (1)

مصرف کاسنی از قدیم الایام بین ملل مختلف معمول بوده و تاریخ استفاده از آن، به قرون قبل از میلاد مسیح نسبت داده می شود. شهرت درمانی آن در این زمانها، بیشتر به جهت آن بوده است که عموم مردم، آنرا گیاهی مفید برای کبد می دانسته اند. دانشمندانی نظیر Dioscoride, Pline و جالینوس، برای آن اثرات درمانی متعددی قائل بوده اند، سالاد کاسنی را مقوی معده می دانسته اند وشیره گیاه را برای رفع درد چشم و مسمومیت ها، به یکدیگر توصیه می نموده اند . پرورش کاسنی تدریجاً بعلت زیبایی خاصی که گیاه پس از گل دادن پیدا می کند، در بعضی باغهای سطنتی معمول گردید و توجه مردم نسبت به آن در قرون وسطی زیاد شد. از این زمان به بعد، چون مردم به صفات درمانی آن پی برده بودند، آنرا بصورت یک گیاه داروئی مفید و موثر به یکدیگر معرفی می نمودند و چون ظاهر گیاه طوری است که شناختن آن بسهولت امکان پذیر است، از این جهت استفاده از گیاه، در طی مدتی کوتاه بین مردم معمول گردید بطوری که هنوز هم کاسنی شهرت درمانی خود را از دست نداده است و بسیاری از مردم به اثرات درمانی آن اعتقاد زیاد دارند و ازآن در رفع بیماریهای مختلف که بدان اشاره می شود استفاده بعمل می‌آورند.

گیاهشناسی کاسنی

Cichorum intybus L.

caeruleum Cilib, C.commune Pall.

فرانسه : Chicoree sauvage, C.Intybe, Chiocoree commune

انگلیسی: Wild succory, Sucoory , Common Chicory, Chicory

آلمانی: Zichorienwegwart, Gemeine Wegwart, Cichorienwurzel

ایتالیائی: C.amara, Radicchio-buono, Cicorea salvatica, Cicoria

فارسی : کاسنی – عربی شکوریه (Shikorayah)، سرس (Siris)

گیاهی علفی ودارای ساقه ای است که در حالت وحشی، ارتفاعش به 5/0 تا 5/1 متری می رسد ولی اگر پروش یابد از دوستر نیز تجاوز می نماید. از اختصاصات آن این است که ریشه ای قوی، به قطر انگشت، به درازای 5/0 تا یک متر و به رنگ قهوه ای دارد ولی اگر قطع گردد، رنگ مانند به سفید نمایان می سازد. درداخل ریشه آن، شیرابه ای شیری رنگ جریان دارد.

ساقه کاسنی، باریک ، استوانه ای و دارای انشعابات کم در ناحیه مجاور راس است بطوری که منحصراً در قسمتهای انتهائی ساقه، شاخه‌هائی با حالت فاصله دار از محور اصلی، در گیاه دیده می شود. (4)

کاسنی،برگهای متناوب و پوشیده از تارهای فراوان در اطراف رگبرگ میانی دارد. شکل ظاهری برگهای قاعده ساقه آن با بقیه فرق دارد، مانند آنکه در قاعده ساقه، برگها عموماً دراز، منقسم به قطعات عمیق دندانه دار و منتهی به یک قسمت انتهائی مثلث شکل است و هر قدر که به راس ساقه نزدیک گردیم، برگها کوچکتر می شوند و کناره تقریباً ساده و وضع ساقه آغوش پیدا می‌کنند. گلهای زیبا و آبی رنگ کاسنی، در تابستان از تیر تا شهریور ظاهر می شود و چون به تعداد زیاد و به شکل فاصله دار در طول محور دراز ساقه وانشعابات آن شکفته می گردد از این جهت منظره بسیار زیبا به گیاه می‌بخشد. (4)

بعضی از پایه های این گیاه نیز بتناسب شرایط متفاوت محیط زندگی، دارای گلهائی به رنگهای سفید یا گلی می باشند. (4)

در هر کاپیتول کاسنی، 18 تا 20 گل زبانه ای منتهی به 5 دندانه دیده می شود که در انولوکری سبزرنگ و مرکب از 2 ردیف براکته واقع اند. میوه آن فندقه، 4 سطحی، نسبتاً‌مسطح و منتهی به مجموعه‌ای از فلسهای بسیار کوچک است. (4)

کاسنی،گیاهی است که در نواحی مختلف، بتفاوت به صور یکساله، دوساله و چند ساله در می‌آید. از مشخصات آن این است که گلهایش در مقابل تابش نور خورشید، حالت شکفته و بازشده به خود می‌گیرند در حالی که هنگام غروب آفتاب یا موقع شب، یا در هوای مه‌ آلود و یا بارانی، گلهای واقع بر روی کاپیتول، به هم نزدیک می گردند و آنرا به صورت ناشکفته جلوه می دهند. (4)

پرورش کاسنی، مراقبت زیاد ندارد. از نظر درمانی نیز ریشه ضخیم و گوشتدار و برگهای قاعده ساقه و حتی گل و دانه آن مورد توجه است که آن هم اگر از گیاه وحشی به دست آید مزیت بیشتری دارد. (4)

در موقع خارج کردن ریشه کاسنی از زمین باید به این نکته توجه شود که ریشه ها در آخر سال اول، از زمین خارج گردد،زیرا در غیر این صورت اگر دیرتر به دست آید، حالت گوشتدار بودن آن از دست می رود و سخت وچوبی و غیر قابل استفاده می شود. برگ کاسنی را باید موقعی از ساقه جدا کرد که در مرحله رشد کامل باشد زیرا در غیر این صورت به نسبتی که زودتر چیده شود، به نمو ریشه گیاه زیان وارد می آورد. (4)

کاسنی،در زمان های آهکی – رستی که رطوبت کافی داشته و به خوبی آنرا شخم زده باشند بهتر رشد می کند. برای پرورش آن، دانه گیاه را در اوایل اردیبهشت بر روی خطوطی به فواصل 20 تا 40 سانتیمتر از یکدیگر می‌کارند. (4)

کاسنی دارای واریته های متعددی برای پرورش دادن است که بعضی از آنها برگهای پهن و برخی دیگر ،برگهای موجودار و منقسم دارند.(4)

قطعات ریشه کاسنی را معمولا پس از بو دادن،به صورت گرد درآورده مانند قهوه به مصرف می رسانند ولی گرد مذکور که Chicoree-café نامیده می شود، طعم و بو و عطر مطبوع قهوه را فاقد است. (4)

اختصاصات تشریحی : ریشه کاسنی در برش عرضی، اختصاصات تشریحی زیر را نشان می دهد:

1- لایه های چوب پنبه، مرکب از سلولهای مسطح وقرصی شکل که به وضع منظم، به دنبال یکدیگر قرار گرفته اند.

2- پارانشیم پوستی که از سلولهای ریز و فشرده به هم تشکیل می یابد و در داخل آنها انشعابات لاتیسیفرها دیده می‌شود.

3- عناصر آبکشی مرکب از سلولهای چند وجهی کوچک که امتداد اشعه مغزی، آنرا قطع می‌نماید.

4- ناحیه چوب، شامل پارانشیم چوبی، آوندهای چوبی متعدد و لاتیسیفرها.

لاتیسیفرهای ناحیه چوب عموماً محتوی لاتکسی به رنگ مایل به قهوه ای وکاملا مشخص می باشند.

در حد فاصل ناحیه چوب و آبکش، لایه کامبیوم قرار دارد که به خوبی در زیر میکروسکوپ تشخیص داده می شود.

در برش طولی ریشه کاسنی، مجاری ترشحی لاتکس محتوای شیرابه، به صورت شبکه ای قابل تشخیص است. (4)

ترکیبات شیمیائی – برگ کاسنی دارای املاحی نظیر سولفاتها و فسفاتهای سدیم، منیزیوم و پتاسیم و نیترات پتاسیم است. گلوکزید تلخی به نام شیکورین Chicorine یا سیکورین Cichorine نیز درآن یافت می شود.

گلهای آن بعلاوه دارای سیکورئین می باشد که ایزومراسکولین esculine است.

سیکوری ئین cichoriine ،به فرمول و به وزن مولکولی 28/340 است. درگلهای کاسنی یافت می شود ، استخراج آن توسط Merz انجام گرفته و بعداً توسط محققین دیگر سنتز گردیده است. (4)

سیکوروئین به صورت بلورهایی سوزنی شکل با 2 ملکول آب تبلور به دست می آید. در گرمای 313 تا 215 درجه پس از خشک شدن در دستگاههای خشک کننده ، ذوب می شود. در آب ، الکل و اسید استیک محلول است. در اتر و اتر دوپترول حل نمی شود. در قلیائیات رقیق قابلیت انحلال دارد و محلول زرد رنگ بدون فلورسنس ( اختلاف آن با اسکولین) ایجاد می‌کند. (4)

ریشه کاسنی دارای 11 تا 15 درصد اینولین، 10 تا 22 درصد قندهای مختلف نظیر گلوکز، لولز و ساکارز، یک ماده زینتی، سوسیلاژ، مقدار کمی تانن، اسانس ، پکتین ، لوولین Levuline و شیکورین است که بسهولت در آب، تبلور حاصل می کند. مقدار درصد اینولین که به حالت محلول در شیره سلولی اعضای گیاه وجود دارد تدریجاً در پائین زیاد می گردد در حالی که مقدار آن در بهار، به حداقل می رسد. برگ و ریشه گیاه دارای ویتامین های P,K, C,B است.

بر اثر بودادن ریشه کاسنی ، مقدار درصد قندهای احیا کننده آن کاهش حاصل می کند و ساکارز و اینولین آن کم می شود. گرد ریشه بود داده کاسنی، به علت مصارف زیادی که در بعضی نواحی اروپا دارد ، پیوسته در معرض استفاده ( به حالت ساده یا مخلوط در گرد دانه قهوه ) قرار می گیرد. (4)

ریشه بو داده کاسنی بازار تجارت طبق برسی های دانشمندانی نظیر Pellerin , Beckurts, Koenig , Wolf ، دارای ترکیباتی به شرح زیر است:

آب                        11     تا       17     درصد

مواد ازته                      6       تا   25/7       درصد

قندهای احیاء کننده                 15     تا       26     درصد

اینولین، دکسترین وغیره             6     تا       12     درصد

خاکستر باقیمانده               80/4 تا   66/7       درصد

مواد چرب                       73/0 تا   74/2       درصد

مجموع مواد محلول درآب              54   تا       65       درصد

کاسنی گیاهی است علفی که برگ وریشه آن خاصیت دارویی دارد. این گیاه از تیره Compositae است. که به نسبت شرایط مختلف آب و هوایی به اشکال یکساله و یا پاپا در تمام نقاط دنیا به صورت خودرو یافت می گردد. ارتفاع این گیاه در حالت وحشی 15 تا 100 و گاهی تا 150 سانتی متر بوده است و در صورتی که آنرا کشت کنند ارتفاع آن تا 2 متر نیز بالغ می گردد. (1)

کاسنی وحشی را می توان در محلهای مرطوب، گودالها ،کنار جاده ها ، در دامنه ها ،مزارع و بعضی باغها و اراضی بایر پیدا کرد.

این تیره گیاهی شامل 1000 جنس و حدود 2000 گونه است که در بیشتر نواحی مختلف جهان به نسبت شرایط آب وهوایی به طور پراکنده می رویند. بعضی گیاهان این تیره به یک منطقه و یا به یک قاره اختصاص دارند واز مرز جغرافیایی خاص تجاوز نمی کنند. به علاوه انواعی از آنها با ساقه های پیچنده و حتی گوشتی یافته شده اند. یکی از گونه های مهم که بیشتر از همه مورد استفاده قرار می گیرد، گونه Cichorium intybusL. است. کاسنی دارای ساقه ای باریک و توخالی، افراشته، استوانه ای شکل و خشبی است که دارای شاخه های منشعب دور از هم هستند.درآن ماده شیری رنگ جریان دارد که دارای طعم تلخ بود و بمحض قطع ساقه، از وسط آن، این شیره گیاهی که به نام شیکورین نامیده می شود، به بیرون ترشح می کند. کاسنی بر حسب انواع مختلف دارای برگهای پهن و یا باریک است به طوری که بریدگیهای عمیق و نوک تیز در آنها نمایان و در زیر رگبرگهای اصلی پوشیده از کرکهای زیادی است. قرار گرفتن برگها روی ساقه متناوب است. برگهای پایینی بزرگتر و پهن تر و دارای دندانه های منقسم هستند، در صورتیکه برگهای انتهای هر چه به نوک ساقه نزدیکتر باشد کوچکتر وباریکتر هستند.(1)

پراکندگی جغرافیایی

محل رویش : کاسنی ، پراکندگی وسیع در نواحی مختلف ایران دارد چنانکه در دامنه های کم ارتفاع البرز، راه فزوین به رشت،اطراف رودبار، اطراف تهران، کرج، آذربایجان: ارومیه و نواحی دیگر ان، گیلان: اطراف رشت، لاهیجان ، فارس، بلوچستان، آبادان، نواحی کوهستانی خراسان، بین بجنورد و مشهد در 1500 متری، بین مشهد و فریمان در 1000 تا 1300 متری (احمد مایران) و بسیاری از مناطق دیگر ایران دارد.

و...

NikoFile

دانلود پایان نامه عوامل بیماری زای قارچی و باکتریایی زیتون

مروری بر پژوهش های انجام شده در مورد بیماریهای زیتون در ایران

لینک پرداخت و دانلود *پایین مطلب*

فرمت فایل:Word (قابل ویرایش و آماده پرینت)

تعداد صفحه:125

فهرست مطالب :

چکیده........................................ 1

مقدمه........................................ 3

روش تحقیق و بررسی............................ 9

بیماریهای مهم درختان زیتون وبررسیهای انجام شده روی آن در چنداستان... 13

پژمردگی ورتیسلیومی........................... 13

بیماری لکه طاووسی زیتون...................... 21

سرخشکیدگی شاخه های جوان...................... 26

بیماری فوماژین یا کپک دوده ای................ 27

بیماری مومی شدن میوه......................... 28

پوسیدگی ریشه و طوقه.......................... 29

ماکروفومای زیتون............................. 30   

آنتراکنوز زیتون.............................. 32

پوسیدگی بذر و هسته........................... 33

بیماری فومای زیتون........................... 33

بیماری سرخشکیدگی سرشاخه ها................... 34

بیماری لکه برگی زیتون........................ 34

خشکیدگی نوک سرشاخه ها........................ 34   

سل زیتون..................................... 34

نماتد مولد غدة ریشه.......................... 38

گلسنگ زیتون.................................. 44

انگل گلدار سس................................ 44

سرما و یخبندان............................... 45

آفتاب سوختگی................................. 46

سایر عوارض جوی............................... 47

عدم باردهی................................... 48

ریزش گل و میوه............................... 49   

سال آوری..................................... 51

سترونی....................................... 52

خفقان ریشه................................... 53

کلروز........................................ 54

بررسی های انجام شده در استان های مختلف....... 55

جمع بندی و بحث............................... 62

روش های حفاظت................................ 66

جداول پیوست.................................. 74

چکیده :

عوامل بیماری زای قارچی و باکتریایی از مهمترین عوامل کاهش تولید زیتون در دنیا محسوب می گردد. با توجه به اهمیت این محصول، در راستای اجرای برنامه های توسعة کشت زیتون، مطالعات و تحقیقات همه جانبه‌ای در استان های کشور انجام شده است.

باغات زیتون کشور و نیز باغات مادری زیتون درشهرستان طارم علیا واقع در استان زنجان که کانون تولید قلمه و نهال زیتون در کشور است، از لحاظ عوامل بیماری زایی و تعیین پراکنش هر یک از بیماری ها بررسی شده اند.

باغات مورد بررسی به طور تصادفی انتخاب شده و پس از بررسی درختان موجود در هر باغ، از علائم مشکوک و آلوده به بیماری نمونه برداری و به منظور جداسازی عوامل بیماریزا به آزمایشگاه منتقل شده اند. به روش های معمول آزمایشگاهی و روش های توصیه شده برای هر عامل نسبت به جداسازی ، خالص سازی و اثبات بیماری زایی عوامل قارچی اقدام گردیده و نمونه های مشکوک به عوامل باکتریایی و ویروسی در مؤسسات تحقیقات آفات و بیماری های گیاهی مورد بررسی قرار گرفته اند. در هر باغ و کل منطقه براساس تعداد درختان بازدید شده و بیمار و تعداد باغات بررسی شده، میزان آلودگی و پراکنش آن ها برآورد گردیده است.

مهمترین عوامل پوسیدگی ریشه و خشکیدگی قلمه ها در ایران عبارتند از
Fusarium solani Pythium ultimum, Rhizoctonia solani,. در نهال های یک ساله موجود در گلدان ها علاوه بر قارچ های مزبور Macrophomina phaseolina, Verticillium dahliae و به ندرت گونه های Phytophthora مشاهده گردیده که باعث خشکیدگی نهال ها می شدند.

در باغات جدیدالاحداث نیز همه قارچ های فوق الذکر از ریشه و طوقه نهال های جوان بیمار جداسازی گردیده است که با توجه به اینکه در باغات جدید الاحداث در اراضی بایر احداث می گردند و تقریباً عاری از عوامل مزبور می باشند، به احتمال زیاد این عوامل توسط نهال های آلوده به باغات جدید منتقل شده اند. درباغات کهنسال قارچ های Armillaria mellea, Roselinia necatrix از ریشه درختان در حال زوال جداسازی گردید.

در باغات مسن قارچ‌های بیماری‌زای هوازاد نیز مورد شناسایی قرار گرفتند که مهمترین آن ها عبارت بودند از Spilocea oleaginum عامل بیماری لکه طاوسی، Hormiscium oleae عامل خشکیدگی نوک سرشاخه ها و گونه های Alternaria عوامل لکه برگی.

در سال 78 برای کنترل عوامل بیماری زای عامل خشکیدگی قلمه ها و نهال ها اقدام به ضدعفونی خاک مورد استفاده نهالستان ها با متیل بروماید گردید. نتیجة این عمل در کاهش عوامل مزبور بالاخص Verticillium dahliae بسیار رضایتبخش بود.

مقدمه

درخت زیتون با نام علمی Olea europea گیاهی است همیشه سبز و بومی نواحی گرمسیر که در صورت وجود 300 میلی متر بارندگی سالیانه کشت دیم آن نیز امکان پذیر می‌باشد. براساس محاسبات به عمل آمده در سازمان جهاد کشاورزی زنجان امکان توسعه کشت زیتون تا سطح 20 هزار هکتار قابل دستیابی بوده و می تواند سالیانه حدود 16000 تن روغن زیتون در منطقه تولید نماید که با محاسبات قیمت روغن زیتون در بازارهای جهانی ( هر تن معادل 800 دلار) ارزش اقتصادی آن سالانه 8/12 میلیون دلار می‌باشد که می‌تواند تحول عظیمی از نظر اقتصادی و اجتماعی ایجاد نماید.

زیتون در ایران در نواحی طارم، گرگان، مازندران، گیلان، خوزستان، فارس، خوربیانک، رامیان، کوهستان‌های دالاهو، لرستان، کهکیلویه و بویراحمد، چهار محال و بختیاری، کرمان، قزوین، کردستان و گرمسار کشت می گردد.

در جهان به دلیل اهمیت زیتون و فرآورده های آن درصنایع مختلف، تحقیقات زیادی دربارة کشت و پرورش، آفات و بیماری های گیاهی و ارقام مختلف آن و روش های کنترل آفات و بیماری های این درخت در دنیا صورت گرفته است. در تحقیقات گیاهپزشکی، عوامل بیماری زای متعددی از روی درختان زیتون جدا و گزارش شده است و اهمیت هر یک از آن ها از نظر کمی و کیفی روی محصول مورد توجه قرار گرفته است.

لکه برگی ها، بیماری‌های آوندی، بیماری های ریشه و طوقه و رشد قارچ‌های بیماری زا روی میوه زیتون که در انبار باعث افزایش اسیدیته روغن می‌شود از جمله عوامل مهمی است که موجب خسارت در تولید این محصول می گردد.

مهمترین بیماری های درخت زیتون، پژمردگی ورتیسیلیومی، لکه چشم طاووسی، مومی شدن میوه، کپک دوده ای و ماکروفوما، تعیین و تشخیص شده است.

بیماری پژمردگی ورتیسیلیومی در تمامی کشورهای شمالی مدیترانه، سوریه و کالیفرنیا وجود دارد که باعث کم شدن عملکرد، خشک شدن شاخه های جوان وخشکیدن کامل درخت می‌شود.

این بیماری را در جنوب سوریه عمده مشکلات پرورش درختان زیتون عنوان می‌نمایند و بررسی های انجام شده در باغات 10-5 ساله نشان می دهد که آلودگی به این بیماری تا 29/49 درصد باغات وجود داشته و در جایی که در سال های قبل از احداث باغ سبزیجات مانند گوجه فرنگی کشت می شده است این بیماری شیوع بیشتری داشته است.

بیماری های مهم درختان زیتون درکشورهای مدیترانه ای عبارتند از گال باکتری با عامل Pseudomonas syringae، لکه چشم طاووسی با عامل (Spiloceae oleagina) با گسترش زیاد و قابل توجه و شدت بالا در کلیه مناطق کشت زیتون، پژمردگی وریتسیلیومی با عامل Verticillium dahliae و آنتراکنوز زیتون با عامل Glomerella cingulata با توسعه و گسترش محدود وکم ولی شدت بالا در درختان آلوده و دیگر بیماری میوه با عامل Mycocentrospora cladosprioides و Camarosporium dalmatica و نکروز باعامل Phoma incompta و دیگر بیماری ها که از قارچ های کم اهمیت می باشند.

در ایتالیا بیماری هایی که روی اپیدمیولوژی و روش های کنترل آن ها به منظور اجرای یک برنامة تلفیقی در جهت کنترل بیماری و کاهش دفعات مبارزات شیمیایی تحقیقاتی صورت گرفته است، عبارتند از پوسیدگی های ریشه، لکه برگی ها باگال باکتریایی و خسارت نماتدهای گیاهی و خشکیدن درختان.

بیماری که چشم طاووسی با گستردگی زیاد در مناطق مدیترانه‌ای به عنوان مهمترین عامل کاهش محصول و بیماری گال باکتریایی با آلودگی شدید در یونان گزارش شده است.

در سال 1994 در ایتالیا قارچ Phoma incompta را به عنوان عامل جدید بیماری که موجب تغییر رنگ آوندهای چوبی، قهوه ای شدن برگ ها و خشکیدگی شاخه‌های جوان می‌شود معرفی نمودند.

علائمی از سکته ، بد شکلی و داسی شدن برگ و زردی از علائم بیماری های ویروسی بر روی درختان زیتون می باشد، ضمن اینکه تلاش برای تشخیص ایزوله های عامل بیماری ناموفق بوده است با عمل پیوند نیز به طور رضایت بخش نتوانسته اند علائم را انتقال دهند. درسال 1976 در ایتالیا یک ایزوله ویروس از درخت زیتون جدا گردید که هیچ علائمی روی آن نداشته است، این ویروس استرینی از SLRV بوده که روی درختان گیلاس و زردآلو نیز دیده می‌شود و در قسمت مرکزی ایتالیا تنها در یک مورد روی درختان بد شکلی برگ و میوه ایجاد نموده است. بعدها نیز تعدادی ویروس از درختان زیتون جدا شده است که بدون علائم بوده اند.

در سال 1343، اسکندری از نواحی شمالی ایران ، بیماری لکه طاووسی را جمع آوری و قارچ های Harmiscium olea, Spiloceae نیز توسط ارشاد در سال های 1356 از درختان زیتون گزارش گردید.

براساس طرح های تحقیقاتی و نمونه برداری ها و مطالعات موردی در منطقه طارم و شمال کشور از قسمت های ریشه و برگ زیتون قارچ های Fusarium oxysporum ، Armillariella mellea، Verticillium dahliae، V.alboatrum، Marssonia olivarum ، Phoma sp، Botrytis cinerae ، Nigrospora sp و Spiloceae oleagina جدا گردیده است.

پوسیدگی ریشه ناشی از Fusarium solani در قلمستان ها و Rhizoctonia sp و Pythium sp، Macrophoma phaseolina توسط افشاری آزاد و همکاران در سال 1377 از درختان زیتون گزارش شده است.

صارمی در سال 1379 قارچ های Fusarium solani را علت مرگ نهال های اولیه زیتون و Verticillium dahliae را عامل Opoplexy و مرگ سریع نهال های جوان و شاخه های درختان مسن و Cycloconium oleaginum را عامل لکه چشم طاووسی برگ زیتون و قارچ Phoma sp را عامل لکه گرد و کوچک مدور در سطح برگ ها را در مناطق طارم زنجان، رودبار، گرگان، مشهد، و اطراف قم گزارش نموده است.

از زمان شروع اجرای طرح توسعه باغات زیتون تاکنون، عارضه خشکیدگی نهال ها در مبادی تولید و درختان جوان در باغات جدید الاحداث خسارات سنگینی به تولید کنندگان نهال و باغداران کشور وارد ساخته است. عوامل بیماری زای دخیل در ایجاد این عارضه از سال 1376 تاکنون در نقاط مختلف کشور جداسازی، شناسایی و گزارش گردیده است.

نظر به اینکه احتمال می رفت بخشی از آلودگی ها ناشی از تهیه قلمه از درختان مادری آلوده باشد، لذا درختان زیتون باغات منتخب برای قلمه گیری از نظر آلودگی به عوامل بیماری زا به ویژه بیماری آوندی مورد بررسی قرار گرفتند. برای این منظور درختان مادری زیتون در هر منطقه قبل از شروع فصل قلمه گیری ( نیمه دوم شهریور و نیمه دوم اسفند) مورد بررسی و بازدید قرار گرفتند و پس از ثبت تعداد درختان وارقام موجود در هر باغ، از درختانی که دارای علائم پژمردگی یا خشکیدگی بودند نمونه برداری و به آزمایشگاه منتقل گردیدند. نمونه ها پس از ضدعفونی سطحی در محیط کشت های PDA، CMA و زاپک – الکل مورد کشت قرار گرفته و در دمای 25 درجه سانتی گراد به مدت 7-3 روز نگه داری گردیدند. پس از ظهور کلنی قارچ ها و خالص سازی آن ها اقدام به مطالعه میکروسکوپی و شناسایی گردید. نتایج بررسی ها در استان گلستان نشان داد که مهمترین بیماری‌های شایع در درختان مادری زیتون این استان ، پژمردگی وریتسلیومی با عامل Verticillcum dahliae و لکه چشم طاووسی با عامل Cycloconium oleaginum می‌باشد. پژمردگی وریتسلیومی در تمام باغات منتخب استان گلستان وجود داشت. متوسط آلودگی به V.dahliae در باغ مدیریت کشاورزی کردکوی 2/3% و C.oleaginum 6/38% برآورد گردید. در بین 13 رقم موجود در باغ مزبور، بیشترین آلودگی به ورتیسلیوم در ارقام کنسروالیا (14%)، سویلانا(10%) و ماری (9%) مشاهده گردید. در ارقام کروناکی، مانزانیلا، والانولیا و کالامون آلودگی مشاهده نشد. آلودگی به سیکلوکونیوم نیز تقریباً در تمام ارقام مشاهده می شد. ارقام زرد (95%)، آمیگدالولیا (85%)، سویلانا (75%) بیشترین آلودگی را داشتند، در حالیکه ارقام کروناکی، بلدی و والانولیا کمترین آلودگی را نشان می‌دادند. در استان زنجان 1/12% درختان باغات منتخب زیتون دارای علائم سرخشکیدگی شاخه ها، 7/12% درختان دارای علائم لکه چشم طاووسی، 6/5% درختان دارای پوسیدگی ریشه و طوقه ناشی از Armillariella mellea و 5/1% درختان دارای علائم پژمردگی وریتسلیومی بودند و از آن ها V.dahliae جداسازی و بیماری زایی آن ها به اثبات رسید. در استان گیلان (حومه رودبار، منجیل، لوشان و رستم آباد) از بین عوامل بیماری زا C.oleaginum عامل لکه چشم طاووسی و Botrytis cinerea عامل سرخشکیدگی شاخه ها از فراوانی بیشتری برخوردار بودند. قارچ V.dahliae تنها از تعداد معدودی از درختان جداسازی گردید.

به منظور بررسی فعالیت نماتدهای پارازیت گیاهی از خاک گلدان های حاوی قلمه و نهال های زیتون، آن هایی که پژمرده یا خشک شده اند را به روش استفاده الک و سانتریفوژ جداسازی و بعد از بررسی عدم وجود و یا وجود نماتدهای پارازیت گیاهی در نمونه ها مشخص می گردد که این عمل در استان گیلان انجام شده و نماتد شناسایی شده و تحقیقاتی روی آن ها صورت گرفته است.

در آخر لازم به ذکر است که زیتون گیاهی است مقاوم به کم آبی و سازگار با خاک های کم مایه و به تعبیری محصول ثروتمند خاک های فقیر است ، این گیاه بومی آسیای غربی( ایران، اردن، عراق) بوده و در ایران تا قبل از اجرای طرح توسعه، زیتون منحصراً‌ در شیب های تند، سنگلاخ و کم آب دره سفید رود، رودبار، منجیل و طارم با سطح زیر کشت 6500 هکتار کشت می شد و در مناطق دیگر مثل گرگان و مازندران به دلیل عدم توجه، درختان زیتون از بین رفته و تنها نشانه هایی از آن به جا مانده است.

روش تحقیق و بررسی:

1- بازدید و نمونه برداری: در طول سال های 76و77و78 توسط مجریان تحقیق، به طور مستمر از باغات و نهالستان های کشور بازدید به عمل آمد و به منظور ارزیابی و تعیین وضعیت آلودگی درختان مادری زیتون، چندین باغ مادری به طور پراکنده انتخاب شده و مشخصات هر باغ، محل جغرافیایی ، مساحت، روش و دور آبیاری، ارقام درختان، تعداد درختان و علائم مشاهده شده ثبت گردید. با توجه به مساحت باغ و تعداد درختان موجود در آن، تعدادی از درختان به طور تصادفی مورد بررسی قرار گرفت و علائم غیرطبیعی و عوارض موجود و علائم شناخته شده بیماری های درخت زیتون یادداشت و از اندام های دارای علائم و بیمار نمونه برداری گردید. درختان از نظر ماکروسکوپی به دقت بررسی و در صورت وجود علائم غیرطبیعی در اندام های هوایی درخت، علائم مزبور یادداشت و ثبت گردید. با مشاهدة علائم پژمردگی و زوال تدریجی درخت ، خاک اطراف ریشه و طوقه را کنار زده و اندام های زیرزمینی هم بررسی شد و همان طور که اشاره شد بافت های بیمار یا مشکوک به بیماری جمع آوری و نمونه برداری گردید. نمونه ها با ذکر مشخصات در کیسه های پلاستیکی جهت بررسی های آزمایشگاهی و جداسازی عوامل بیماری زا به آزمایشگاه منتقل گردیدند. علائم و نمونه های بیماری های احتمالی ویروسی نیز توسط محققان به بخش تحقیقات ویروس شناسی موسسات تحقیقات آفات و بیماری های گیاهی جمع آوری و در بخش های مزبور مورد بررسی قرار گرفتند.

2- کشت نمونه ها : اندام های آلوده (ریشه، طوقه ، تنه و برگ) پس از شستشو در آب جاری به قطعات کوچک تقسیم و به طور جداگانه توسط هیپوکلریت سدیم 5/0 درصد به مدت 3 دقیقه ضدعفونی سطحی گردید. سپس قطعات ضدعفونی شده در محیط کشت های PDA، زاپک – الکل (CzaPek) و CMA کشت و به مدت 4-3 روز در دمای 25 درجه سانتی ‌گراد نگه داری گردید. پس از ظهور کلنی ها از طریق نوک ریسه یا تک اسپور در روی محیط کشت WA اقدام به خالص سازی گردید. جدایه های خالص سازی شده مجدداً بر روی SEA منتقل و در 4 درجه سانتی گراد برای بررسی های بعد نگه داری گردید.

3- شناسایی :جدایه های خالص سازی شده در زیر میکروسکوپ نوری براساس خصوصیات مورفولوژیکی مطالعه و با استفاده از کلیدهای شناسایی مورد شناسایی مقدماتی قرار گرفتند.

4- اثبات بیماری‌زایی : به منظور انجام تست بیماری زایی عوامل جداسازی شده معمولاً از نهال هایی که در گلدان های پلاستیکی ضدعفونی شده و خاک استریل پرورش داده شده بودند، استفاده می‌شود. در مورد قارچ های هوازاد و عوامل بیماری زایی برگی به روش مالش سوسپانسیون اسپور قارچ توسط قلمو بر روی سطح برگ ها یا از طریق اسپورپاشی روی اندام های هوایی عمل می‌شود. سپس به مدت 48 ساعت به وسیله قرار دادن پوشش پلاستیکی روی نهال های تلقیح شده رطوبت مورد نیاز تأمین می گردد و یا نهال های تلقیح شده را تحت شرایط مرطوب و دمای مناسب قرار می‌دهند.

در خصوص بیماری پژمردگی و خشکیدگی شاخه ها و بیماری های آوندی، قارچ عامل بیماری به روش Stem wounding در روی نهال های دوساله پرورش یافته در خاک گلدان استریل تلقیح می گردد. بدین منظور تعدادی گلدان نهال 5/1-2 ساله انتخاب می‌شود و بر روی ساقه در ارتفاع 10-5 سانتی متری، محلی با الکل سفید ضدعفونی و سپس با آب مقطر استریل شستشو داده می‌شود. آن گاه با اسکالپل استریل شکافی در محل مورد نظر ایجاد و از محیط غذایی حاوی قارچ پرورش یافته یک هفته ای به ابعاد 5/0 سانتی متر مربع در محل شکاف قرار داده و روی محل تلقیح با پنبه استریل و نوار پارافیلم پوشانیده می‌شود.

تلقیح عوامل بیماری زای خاکزی و بیماری های ریشه و طوقه به وسیله قراردادن محیط های غذایی حاوی قارچ پرورش یافته در داخل خاک گلدان ها و اطراف ریشه اجرا می‌شود.

نهال های تلقیح شده به صورت روزانه بازدید و بررسی می شوند و پس از ظهور علائم بیماری نسبت به جداسازی مجدد عوامل بیماری زا اقدام می‌شود.

5- کنترل عوامل بیماری زای خاکزاد: نظر به اینکه علت اصلی خشکیدگی نهال‌ها، آلودگی خاک گلدان ها به عوامل قارچی بیماری زای خاک زاد تشخیص داده شده لذا با همکاری سازمان حفظ نباتات اقدام به ضدعفونی خاک مورد استفاده در نهالستان ها توسط متیل بروماید (CH3Br) گردیده است. برای این منظور خاک مورد نظر را در محل مسطحی به ارتفاع حداکثر 30 سانتی متر پهن نموده، رطوبت خاک در حد ظرفیت نگه داری ( 25-20 درصد) تنظیم و در دمای 25-15 درجه سانتی گراد اقدام به پخش گاز متیل بروماید به ازاء هر متر مربع 75-70 گرم می‌گردد. ضمناً قبل از بازکردن شیر کپسول های گاز سطح خاک توسط پوشش پلاستیک پلی اتیلن پوشانده می‌شود و به ازای هر 10 متر مربع سطح خاک یک ظرف پلاستیکی به ظرفیت حداقل 2 لیتر در نظر گرفته می‌شود که انتهای انشعاب شیلنگ های گاز رسانی به این ظروف ختم می‌شود. مدت ضدعفونی با توجه به درجه حرارت خاک 72-48 ساعت به طول می انجامد. فاصله پوشش پلاستیکی از سطح خاک 20-15 سانتی متر در نظر گرفته می‌شود و پس از اتمام مدت ضدعفونی، پوشش پلاستیکی را برداشته و مدت 10-7 روز تهویه انجام می‌گیرد.

و...

NikoFile

دانلود سه فصل اول پایان نامه کشاورزی بصورت ورد

با عنوان تاثیر روشهای برداشت و نگهداری روی کاهش ضایعات چغندر برای رشته های کشاورزی

ین پایان نامه بتازگی دفاع شده و در هیچ جای دیگر پیدا نمی کنید که براحتی میتوان پروپوزال از روی آن تهیه کرد و یا پایان نامه ای با همین منظور با تغییر محصول انجام داد. بسیار کامل و گویا شامل فص.ل مقدمه،مروری بر منابع و مواد و روشها.

1-2 مقدمه

چغندرقند یکی از منابع اصلی تهیه قند و شکر بوده و فعالیتهای تولیدی این محصول استراتژیک همواره زندگی جمعیت کثیری از کشاورزان کشور را تامین می‌نماید. بر اساس آمارهای موجود در حال حاضر بالغ بر 4/96 هزار هکتار از اراضی آبی کشور به زراعت این محصول اختصاص دارد و با توجه به میانگین تولید 24/42 تن در هکتار، سالانه حدود 07/4 میلیون تن چغندرقند در کشور تولید و فرآوری می‌شود (بی‌نام، 1391).................

دانلود پایان نامه بررسی روشهای مختلف آبیاری بر روی برخی صفات مرفولوژیک و فیزیولوژیک برنج ‎Oryza satival L

بررسی روش های مختلف آبیاری بر روی برخی صفات مرفولوژیک و فیزیولوژیک برنج ‎Oryza satival L

لینک پرداخت و دانلود *پایین مطلب* 

فرمت فایل:Word(قابل ویرایش و آماده پرینت)

تعداد صفحه:87

گروه زراعت و اصلاح نباتات

فهرست مطالب :

مقدمه

فصل اول – کلیات

1-1- سطح زیر کشت و میزان تولید در دنیا و ایران

1-2- سابقه کشت برنج در ایران

1-3- گیاه‎شناسی برنج

1-3-1- نوع ژاپونیکا

1-3-2- نوع ایندیکا

1-3-3- نوع جاوائیکا

1-4- سیستم‎های کشت برنج

1-5- فیزیولوژی و مراحل رشد برنج

1-6- فنولوژی و مراحل رشد برنج

1-6-1- مرحلة رویشی

1-6-2- مرحلة‌ زایشی

1-6-3- مرحلة رسیدگی

1-7- آب در گیاه

1-8- آبیاری در برنج

عنوان

1-8-1- روش آبیاری غرقاب دائم

1-8-2- روش آبیاری متناوب

1-8-3- آبیاری برنج براساس مراحل مختلف رشد

1-9- اثر کمبود آب

فصل دوم – بررسی منابع

2-1- عملکرد

2-2- اجزای عملکرد

2-3- عملکرد بیولوژیکی

2-4- راندمان مصرف آب

2-5- شاخص برداشت

2-6- فتوسنتز

2-7- ماده خشک

2-8- سرعت رشد محصول و سرعت رشد نسبی

2-9- فواصل آبیاری و مقدار آب مصرفی

2-10- مقاومت به خشکی

2-11- کیفیت و پروتئین دانه

2-12- شاخص سطح برگ

- منابع

چکیده :

برنج به عنوان غذای اصلی حدود نیمی از جمعیت جهان به شمار می‎آید و به همین دلیل این محصول یکی از مهمترین منابع اصلی تأمین کننده نیاز غذایی جهان است (56،71). طبق آمار فائو مصرف سرانه برنج در کشورهای مختلف بین 2/4 تا 1/102 کیلوگرم متغیر است و معمولاً کشورهای عمده تولید کننده برنج مصرف کنندگان عمده نیز هستند و تا حدی بین تولید و مصرف آنها موازنه وجود دارد. ولی در کشور ما متأسفانه این توازن برقرار نیست و ایران به عنوان یازدهمین کشور تولید کننده برنج، سومین وارد کننده در جهان است (11). برنج در کشور ما بعد از گندم دومین کالای مصرفی از نظر مقدار و تنها غله‎ای است که منحصراً برای تغذیه انسان کشت می‎شود و در حدود نصف جیره غذائی 1/6 میلیارد نفری از جمعیت دنیا را تشکیل می‎دهد (11) و در بخش عظیمی از قارة آسیا تأمین کننده بیش از 80% کالری و 75% پروتئین مصرفی مردم است. در کشور ما نیز به طور متوسط، روزانه 14% نیاز به انرژی از طریق برنج تأمین می‎شود (11). این گیاه در بین گیاهان عمده زراعی دارای خصوصیات منحصر به فردی از نظر مصرف آب است (رشد در شرایط غرقابی، غیرغرقابی و دیم). آب اولین و اساسی‎ترین عامل محدود کننده تولید محصولات کشاورزی است. کمبود آب که به بحران قرن حاضر موسوم شده است باعث گردید دانشمندان و محققان تلاش‎های وسیعی را در جهت یافتن راه حل‎های مناسب برای افزایش توان تولید واحد آب مصرفی آغاز نمایند.

با توجه به محدودیت منابع آبی در کشورمان، افزایش جمعیت، نیاز روزان کشور به امنیت غذایی و پایین بودن راندمان آبیاری در مزارع، ضروری است که برنامه‎ریزی دقیقی برای استفاده بهینه از منابع موجود صورت گیرد. در این راستا هرگونه تلاش در بخش کشاورزی به عنوان بزرگترین مصرف کننده آب و بخصوص برنج به عنوان پرمصرف‎ترین گیاه و رایج‎ترین کشت در شمال کشور که 80 تا 85% سطح زیر کشت برنج کشور را تشکیل می‎دهد قابل توجه و تقدیر است.

بنابراین در کشور ما باید تولید به ازای هر واحد آب مصرفی جایگزین تولید در واحد سطح ملاک ارزیابی‎ها قرار گیرد. در حال حاضر به ازای هر متر مکعب آب مصرفی در بخش کشاورزی معادل 7/0 کیلوگرم محصول تولید می‎شود که این رقم در کشورهای پیشرفته حدود 2 کیلوگرم است (18). برای رسیدن به این رکورد، کاراترین راه‎حل، افزایش بازده آبیاری و بهینه‎سازی مصرف آب می‎باشد.

مدیریت آبیاری به عملیات اجرایی در یک پروژه تحت بهره‎برداری گفته می‎شود که منتج به سود بیشتر کشاورزی گردد. این بررسی با تنظیم برنامه آبیاری جهت حصول عملکرد مناسب بر روی ارقام محلی (حسنی، بیتام) صورت گرفته است. ارقام محلی علی‎رغم عملکرد کم، به دلیل سازگاری با شرایط اقلیمی منطقه، پخت و خوراک مطلوب و عطر و طعم مطبوع دارای بازارپسندی خوبی هستند و شناخت این ارقام و پی بردن به خصوصیات بارز آنها می‎تواند کمک مؤثری در تولید ارقام اصلاح شده بنماید. این تحقیق در راستای اهداف زیر به اجرا درآمد:

- کاهش تلفات آب در آبیاری برنج

- افزایش راندمان کاربرد آب

- بررسی واکنش ارقام به کم آبیاری

- بهبود مدیریت آبیاری صفات فیزیولوژیکی با توجه به اعمال تیمارها

امید است نتایج حاصل بتواند در پیشبرد برنامه‎های زراعی و آبیاری مورد استفاده قرار گیرد.

سطح زیر کشت و میزان تولید برنج در دنیا و ایران:

برنج بعد از گندم بیشترین سطح اراضی کشاورزی در جهان را به خود اختصاص داده است. براساس آمار منتشر شده در سال 1380 از سوی فائو ‎(FAO) سطح زیر کشت برنج در دنیا حدود 151 میلیون هکتار بوده که کشورهای هند و چین با داشتن 74 میلیون هکتار قریب به 50 درصد کشت برنج جهان را به خود اختصاص داده‎اند. سطح زیر کشت برنج در ایران 587 هزار هکتار برآورده شده که حدود 4 درصد سطح زیر کشت برنج جهان است. بیش از 75 درصد اراضی زیر کشت برنج در استان‎های ساحلی خزر یعنی گیلان و مازندران قرار دارد و بیش از 80 درصد برنج کشور از این اراضی تأمین می‎شود (11).

استان مازندران با تولید 43 درصد، رتبة اول را در کشور داراست (11). آمارهای جهانی نشان می‎دهد که حدود 92 درصد تولید برنج متعلق به کشورهای در حال توسعه از قاره آسیا است. قارة آسیا با داشتن 1/121 میلیون هکتار برنج کاری یعنی 90 درصد سطح زیر کشت جهان، رتبه اول تولید برنج را به خود اختصاص داده است. از نظر تولید، کشور چین با تولید 183148 هزار تن مقام اول را داشته و ایران با تولید حدود 2600 هزار تن در رده یازدهم قرار دارد (11). در سال 1987 میزان درصد سهم ایران از تولید جهانی برنج حدود 5/0 درصد بوده که در افزایش تولید جهش 18 درصدی را کسب کرده است. در سال 1977 در حالی که عملکرد تولید شالی در واحد سطح در جهان به طور متوسط به 3792 کیلوگرم ارتقاء یافته بود، در ایران این رقم به 4137 کیلوگرم رسید. به عبارتی در حالی که افزایش عملکرد جهانی 5/13 درصد بوده مقدار فزونی عملکرد در ایران به سطح 5/37 درصد ترقی کرده است (11). براساس آمار فائو ‎(FAO) میزان درصد سهم ایران از میزان عملکرد متوسط جهانی در سال 1987 تا 1997 مرتباً روند صعودی داشته و از 35/91 درصد به 09/118 درصد ترقی کرده است (11).

جدول (1-1) و شکل (1-1) سطح زیر کشت، تولید و عملکرد برنج در ایران را نشان می‎دهد.

سابقه کشت برنج در ایران:

تئوفر[1]معتقد است که زراعت برنج در بابل و شوش (خوزستان امروز) از 400 سال قبل از میلاد متداول بوده است. زراعت این گیاه در ایران از سالیان خیلی دور معمول بوده و تاریخ کشاورزی نمایانگر آن است که در زمان هخامنشیان کشت می‎شده و در دورة اشکانیان نیز در گیلان، مازندران و خراسان زراعت آن معمول بوده و در دورة ساسانیان نیز در قسمتی از ایران مانند کاشمر و تاشکند برنجزارهای وسیعی وجود داشته است (7).

1-1- گیاه‎شناسی برنج:

برنج یی از گیاهان مهم تیره غلات می‎باشد که به شاخة گیاهان گلدار[2]، زیر شاخه نهاندانگان[3]، ردة تک لپه‎ایها[4]، راستة‌ غلاف داران[5]، خانوادة غلات[6]، جنس اوریزا[7] تعلق دارد که دارای دو گ ونة زراعی به نام‎های ساتیوا[8] و گلابریما[9] می‎باشد (7‌،26).

اوریزا ساتیوا از گونه‎های مهم بوده و برنج‎های زراعی ایران از این نوع می‎باشند. این‎گونه دارای انواع مختلف به شرح زیر است:

1-3-1- نوع ژاپونیکا[10]

این برنج در نواحی معتدل ژاپن، ایتالیا و آمریکا کشت می‎شود و برای آنکه گل تولید کند احتیاج به روزهای بلند دارد. و سازگار با اقلیم‎های سردتر می‎باشد. برگ‎های آن نازک و سبز تیره، دانه کوتاه و گرد، ریزش کم، ارتفاع گیاه کوتاه تا متوسط، کرکهای پوشینه بلند و ضخیم، قدرت پنجه‎زنی متوسط، بافت گیاه سخت، خوشه کوتاه می‎باشد. برنج‎های گرده از این نوع هستند (7، 26، 36).

1-3-2- نوع ایندیکا[11]

این نوع برنج سازگار به مناطق گرمسیری بوده که در مقابل خشکی، بیماری و آفت مقاوم می‎باشد و دارای ارقام مختلفی از نظر زمان رویش است. همچنین دارای برگهای پهن و سبز روشن، دانه طویل نردتاً تخت، قدرت پنجه‎زنی بالا، ارتفاع گیاه کوتاه تا بلند کرک‎های پوشینه کوتاه، بافت گیاه نرم و حساس به ریزش دانه می‎باشد (36).

1-3-3- نوع جاوانیکا

این نوع برنج در کشورهای اندونزی، فیلیپین، تایوان و ژاپن کشت می‎شود. دارای برگهای پهن و سبز روشن، دانه پهن و کلفت، پنجه‎زنی ضعیف، ارتفاع گیاه بلند،‌ بافت گیاه سخت، ریزش دانه کم می‎باشد (36).

1-4- سیستم‎های کشت برنج

برنج از نظر اکولوژیکی و دامنة زیست، گستردگی خاصی دارد. یعنی از حالت دیم تا حالت غرقابی کشت می‎شود. که این نشان‎دهندة‌سازگاری اکولوژیکی و سیع این گیاه است. دامنة‌ سازگاری برنج با عمق غرقابی و درجه کنترل رطوبت منجر به ایجاد چند اکوسیستم در کشت این گیاه شده است (34، 46، 55).

کشت برنج براساس منبع تأمین کنندة آب به صورت فاریاب[12] یا دیم[13] طبقه‎بندی می‎شود. براساس مدیریت عملیات آب و زمین، اراضی برنج به صورت زیر طبقه‎بندی می‎شوند:

الف) لولند (غرقابی): مزارع لولند توسط مرزهایی محصور می‎شوند تا آب آبیاری یا بارندگی را نگهدارند. آماده کردن زمین معمولا هنگامی صورت می‎گیرد که مزرعه غرقاب می‎باشد.

ب) آپلند: م زارع آپلند دارای مرز و کرت برای نگهداری آب نیستند. تنها منبع آب، باران میباشد. آماده کردن زمین هنگامی که خاک مزرعه خشک است صورت می‎گیرد.

براساس رژیم آب، اراضی برنج به صورت زیر طبقه‎بندی می‎شوند:

الف) آپلند:‌بدون آب ایستادگی

ب) لولند[14]: با 50-5 سانتی‎متر آب ایستادگی

ج) آب عمیق[15]: بیش از 50 سانتی‎متر تا 6 متر آب ایستادگی

شکل (1-2) طبقه‎بندی اراضی برنج جهان با رژیم‎های آبی را نشان می‎دهد.

کشت برنج براساس نوع واریته استفاده شده به صورت زیر طبقه‎بندی می‎شود:

الف) برنج لولند: گیاهانی نیمه پا کوتاه، متوسط تا بلند (به ارتفاع 100 سانتی‎متر تا 2 متر)

ب) برنج آپلند: گیاهانی متوسط تا بلند (به ارتفاع 130 تا 150 سانتی‎متر)

ج) برنج آب عمیق: گیاهان متوسط تا بلند (به ارتفاع 120 تا 150 سانتی‎متر، 2 تا 3 متر با بالا آمدن سطح آب)

د) برنج شناور[16]: گیاهانی بلند (بیشتر از 150 سانتی‎متر، 5 تا 6 متر با بالا آمدن سیلاب)

تغییرپذیری بارندگی اساس تقسیم‎بندی اکوسیستم فاریاب به دو زیر ا کوسیستم؛ آبی فصل مرطوب و آبی فصل خشک می‎باشد.

اراضی آبی فصل مرطوب[17] آنهایی هستند که آب آبیاری ممکن است در طول فصل مرطوب به عنوان مکمل با رندگی به شالیزار افزوده شود. اراضی آبی فصل خشک[18] آنهایی هستند که بدون آب

تکمیلی در این فصل برنج نمی‎تواند کشت شود.

در سطح جهانی حدود 79 میلیون هکتار برنج تحت شرایط آبی رشد می‎کند. میانگین عملکرد از 3 تا 9 تن در هکتار متغیر است. بیش از 75% برنج جهان از شالیزارهای تحت آبیاری تولید می‎شود

و...

NikoFile