مقدمه
بحث آیین نیاکان پیامبر اسلام (ص) ما را به وضع بیت هاشمى و ایمان اصیل سران و بزرگان آن هدایت مىکند و این جریان مىتواند روشنگر ایمان خود پیامبر پیش از بعثت باشد، زیرا خانوادهاى که در آن درخت توحید بارور گردد، و بزرگان آن از آئین فطرت، و توحید ابراهیمى پیروى کنند، طبعاً مفخره آل نیز ازنخستین روزها بر همین مسیر خواهد بود البته این یک استنباط شخصى است و دلائل محکم و استوار تاریخى آن را به روشنى تأیید مىکند اینک دلائل ایمان پیامبر اسلام (ص) قبل از بعثت.
1- پیامبر گرامى پنج سال از دوران کودکى خود را، در صحرا در میان قبیله «بنى سعد» گذراند، دایه او حلیمه مىگوید: محمد سه ساله بود که به من گفت چرا برادران خود را در روز نمىبینم؟ گفتم: آنهاروزها گوسفندان را براى چرا به خارج از آبادى مىبرند، گفت: من نیز با آنان بیرون مىروم گفتم. دوست دارى بیرون بروى؟گفت آرى، فرداى آن روز به هنگام خروج فرزندانم، سرمه در چشمان «محمد» کشیدم، مقدارى روغن بر موى او مالیدم و براى حفظ از گزند در گردن او نخى انداختم که در آن مهره یمانى بود، او وقتى به اینکار متوجه شد، فوراً به من گفت نه مادر، آرام باش با من کسى هست که مرا از گزند حفظ مىکند. 1
یک چنین سخنى بزرگ از کودکى که سه سال از عمر او نگذشت است نشانه آنست که او مربى غیبى دارد که پیوسته او را با معارف الهى و مکارم اخلاق آشنا مىسازد او سخنى را گفت که بزرگان آن روز از درک آن عاجز بوده و پیوسته در پناه سنگ و گل زندگى مىکردند.
2- ابن سعد در طبقات خود نقل مىکند در سفرى که پیامبر (ص) همراه عموى خود به شام رفت، در نیمه راه راهبى به نام «بحیرا» او را دید و علائم نبوت را در او دریافت، سپس رو به او کرده گفت: تو را به تنهائى به نام «لات و عزى» سوگند مىدهم آنچه از تو مىپرسم پاسخ بگو، پیامبر پیش از پرسش او به وى گفت: منفورترین چیزها نزد من همین دو بت است که تو به آن سوگند یاد کردى، در این موقع «راهب» شیوه سوگند را دگرگون کرد و گفت ترا به خدا سوگند مىدهم، از آنچه مىپرسم پاسخ بده پیامبر فرمود: هر چه که مىخواهى بپرس. 2
3- باز ابن سعد در طبقات خود مىنویسد: روزگارى که محمد، اداره امور بازرگانى خدیجه را پذیرفت و قرار شد که با اموال او بازرگانى کند«میسره» غلام خود را ملازم خدمت پیامبر ساخت، وى نقل مىکند روزى در شام میان «محمد» و بازرگان شامى درباره کلائى اختلافى رخ داد بازرگان شامى به «محمد» گفت براى صدق گفتار خود به «لات و عزى» سوگند یاد کن. پیامبر در پاسخ او گفت من هرگز به این دو سوگند یاد نکردهام تو نیز از این دو اعراض بنما در این موقع بارزگان شامى به تصدیق پیامبر برخاست و گفت: حق با تو است، آنگاه به «میسره» گفت: به خدا سوگند، این مرد پیامبر است. 3
4- روشنترین گواه بر ایمان و توحید او این است که در مدت چهل سالى که پیامبر در میان مردم زندگى کرد، هرگز دیده نشد که یک بار بر بتى سجده کند، و یا از خط توحید کنار برود، بلکه سالیان درازى پیش از بعثت به «غار حرا» مىرفت و در آنجا به اعتکاف و عبادت خدا مىپرداخت و در همین حالت بود که امین وحى آمد و او را به نبوت و رسالت بشارت داد.
5- امیرمؤمنان (ع) در خطبه «قاصعه» یادآور مىشود که پیامبر گرامى از لحظهاى که از شیر گرفته شد، تحت زعامت بزرگترین فرشته خداوند متعال قرار گرفت که هدایت و تعلیم او را بر عهده داشت چنانکه مىفرماید:
«و لقد قرن الله من لدن ان کان فطیما اعظم تلک من ملائکته یسلک به طریق المکارم و محاسن اخلاق العالم لیله و نهاره 4».
«از روزى که پیامبر از شیر گرفته شد (دو سال خود را به پایان رسانید) خدا او را با بزرگترین فرشته همراه ساخت، تا همراه او طرق مکارم اخلاق را بپیماید، و محاسن اخلاق را بیاموزد».
فردى که تحت تربیت چنین فرشته بزرگ قرار گیرد، و پیوسته با او همراه باشد نه تنها از خط توحید کنار نمىرود، بلکه از گناه و خطأ و جرم و اشتباه به دور مىماند و از هر لغزش عمدى و سهوى مصون و محفوظ خواهد بود.
فهرست
مقدمه
پیامبر (ص) از کدام شریعت پیروى مى کرد؟
برخى از نظریه ها
1- آیا پیامبر به هیچ شریعتى عمل نمى کرد؟!
2- آیا پیامبر یکى از شرائع پیشین را پیروى مى کرد؟
3- پیامبر مطابق الهام غیبى عمل مى کرد
پىنوشتها
خدیجه (س) 68 سال قبل از هجرت بدنیا آمد . خانوادهاى کهخدیجه را پرورش داد ، از نظر شرافتخانوادگى و نسبتهاىخویشاوندى ، در شمار بزرگترین قبیلههاى عرب جاى داشت . اینخاندان در همه حجاز نفوذ داشت . آثار بزرگى و نجابت و شرافت ازکردار و گفتار خدیجه پدیدار بود .
خدیجه از قبیله هاشم بود و پدر و اقوامش از ثروتمندان قریشبودند . پدرش خویلدبن اسد قریشى نام داشت . مادرش فاطمه دخترزائد بن اصم بود .
اخلاق خدیجه (س)خدیجه در بین اقوام خود یگانه و ممتاز و میان اقران کم نظیربود . او به فضیلت اخلاقى و پذیرایىهاى شایان بسیار معروف بود وبدین جهت زنان مکه به وى حسد مىورزیدند .
دخترت خویلد در سجایا و کمالات اخلاقى زبانزد و نمونه بود و بهحق ایشان کفو خوبى براى پیامبر (ص) بود . بىتردید مىتوان گفتکه این سجایا و فضایل اخلاقى سبب شد تا خدیجه براى همسرى پیامبراکرم (ص) شایسته شمرده شود . طبق روایات ، او براى پیامبراکرم (ص) یاورى صادق بود .
فهرست:
ولادت و خانواده اخلاق خدیجه (س) آیا خدیجه (س) قبل از پیامبر (ص) ازدواج کرده بود ؟ آشنایى با حضرت محمد (ص) ازدواج خدیجه احترام پیغمبر خدا (ص) به خدیجه خصال خدیجه (س) درود خدا بر خدیجه نقش خدیجه در پیشبرد اسلام فرزندان خدیجه وصیت خدیجه وفات خدیجه (س) یاد خدیجه
آمنه دختر وهب بنعبدمناف است و مادربزرگوارش «بره» دختر عبدالعزى (1) به شمار مىآمد. این دو بزرگوار در نسبشریف به کلاب بنمره بنکعب بنلوى مىرسند و در واقع پدر و مادر آمنه دخترعمو وپسرعمو بوده، از خصلتهاى مشابه بهره مىبردند.
خاندان «بنوزهره» همواره در افتخارهاى بزرگ قریش و حوادث پر شکوه مکه شریکبوده و برگهاى زرینى از تاریخ مکه به نام افتخارآفرین آنها مزین شده است.
عبدمناف، نیاى سوم پیامبر اسلام، مغیره نام داشت و «قمر البطحاء» (2) خواندهمىشد. او در قلب مردم موقعیتى ویژه داشت. تاریخنگاران در بارهاش چنینمىنویسند: «شعار او پرهیزگارى، دعوت به تقوا، خوشرفتارى با مردم و صلهرحمبود. سقایت و میهماندارى حجاج بیتالله الحرام با فرزندان عبدمناف بود، و اینمنصب با شکوه تا زمان پیامبر به قوت خود باقى بود.» آمنه دختر «قمرالبطحاء» (ماه مکه) نه تنها زیبایى چهره بلکه ویژگیهایى چون پرهیزکارى،مردمدارى و ... را نیز از پدر به ارث برده بود.
«بره»، مادر آمنه، نیز از خاندان شریف و بزرگوار «بنىکلاب» بوده. در نسببا وهب بنعبدمناف اشتراک دارد.
مادر بره، ام حبیبه نیز از همین نسب است. و از زیباترین جلوه «ارحاممطهره» به شمار مىآید.
فهرست
تبار آمنه ویژگیهاى والاى آمنه(س)الف) دین باورى (دینه) ب) محجوب و با حیا (محتشمه) ج) فرزانگى و فرهیختگى (عاقله) د) فصاحت و بلاغت (ادیبه) ذ) پاک و طهارت (طاهره، مطهره، عفیفه) ازدواج آمنه آمنه در آینه مادرى پىنوشتهاآشنائى با آئین پیامبر (ص) پیش از برانگیختگى به رسالت، در گروه این است که وضع آئین نیاکان و برخى از اعمال او، روشن گردد، زیرا معمولاً ایمان و توحید و یا ضلالت و گمراهى کودک، شاخهاى از درختى است که در دل خانه مىروید و شاخ و برگ مىکشد، اگر ایمان و توحید شخصیتهائى مانند «عبدالمطلب» و «ابوطالب» و «والدین پیامبر (ص)» به روشنى ثابت گردد، شک و تردید در ایمان پیامبر (ص) قبل از بعثت و گرایش او به آئین توحید، وسوسهاى بیش نخواهد بود.
ما براى اینکه پیرامون این موضوع به صورت مستدل و مبسوط سخن گفته باشیم نخست وضع آئین نیاکان و اعضا بیت هاشمى را تشریح مىنمائیم و سپس به تبیین وضع آئین رسول گرامى پیش از بعثت مىپردازیم.
نخست پیرامون آئین «عبدالمطلب»، «ابوطالب»، «عبدالله»پدر پیامبر (ص)، و «آمنه» مادر گرامى رسول الله سخن مىگوئیم.
فهرست
ایمان عبدالمطلب
ایمان ابوطالب پیش از بعثت
توسل به پیامبر (ص) در طلب رحمت
زاهدى او را از تولد فرزندش على آگاه مى سازد
برادر زاده را همراه خود به شام مى برد
مورد اعتماد عبدالمطلب بود
ایمان ابوطالب پس از بعثت
دلائل سه گانه بر ایمان ابوطالب
آثار ادبى که از او به یادگار مانده است
ایمان والدین پیامبر (ص)
پىنوشتها
زندگى رسول گرامى اسلام(ص) و ائمه اطهار(ع) سرشار از نکاتى است که اگر با نگاهى نو به آن توجه شود، بسیارى از خط مشىها و سیاستهاى اصولى در حوزههاى مختلف علمى، معرفتى، اجتماعى، سیاسى، دفاعى و... شناسایى خواهد شد. بررسى دقیق و همه جانبه ابعاد مختلف زندگى این بزرگان، مخصوصا با شیوههاى جدید و بابهرهگیرى از آخرین دستاوردهاى علمى، از ضرورتهاى جوامع اسلامى است.
یکى از حساسترین و سرنوشتسازترین حوادث صدر اسلام، غزوه احزاب است. مورخان، این غزوه را بیشتر از آن جهتبا اهمیت مىدانند که آخرین صحنه تهاجم دشمن به نیروهاى اسلام و نقطه اوج اقدامات دفاعى مسلمین بود. اما آنچه کمتر در منابع تاریخى مورد توجه قرار گرفته، مدیریت این حادثه سرنوشتساز و مهم است.
مدیریت پیامبر اکرم(ص) در جریان این غزوه ابعاد مختلفى دارد. در مقاله حاضر کوشش شدهاست، در حد امکان یکى از اقدامات مدیریتى پیامبراکرم(ص) در جریان یکى از تدابیر آن حضرت یعنى «حفرخندق» مورد بحث و بررسى قرار گیرد. البته مقاله حاضر به مدیریتى که رسول الله(ص) در جریان حفر خندق اعمال فرمودند محدود نمىشود، بلکه موضوع اداره و بهرهگیرى کامل از این اقدام دفاعى هم مورد بحث قرار مىگیرد.
فهرست
پژوهشى موردى در مدیریت پیامبر اکرم(ص) در غزوه احزابطرح مسئله تصویر اجمالى حادثه موقعیت مسلمانان وضعیت عمومى مدینه و روحیه مسلمین 1) برنامه ریزى و تعیین استراتژى اهمیت و عظمت این تصمیم 2) سازماندهى 3) مدیریت نیروى انسانى اقدامات انگیزشى پیامبر(ص) 4) ارتباطات 5) نظارت و کنترل پىنوشتها