271 اسلاید
روانشناسى تربیتى یا روانشناسى پرورشى شاخهاى از علم روانشناسى است که یافتههاى این علم را در خدمت معلمان قرار مىدهد. روانشناسى، علم مطالعه اعمال و اندیشههاى افراد است؛ روانشناسى تربیتى علم مطالعه اعمال و اندیشههاى افراد در ارتباط با مسائل آموزش و پرورش است.
روانشناسى تربیتى بیش از هر چیز دیگر معلمان را با ماهیت یادگیرى دانشآموزان آشنا مىکند و روشها و فنون مؤثر هدایت یادگیرى، یعنى آموزش، را در اختیار آنان مىگذارد. دلیل تأکید زیاد روانشناسى تربیتى بر یادگیرى و آموزش این است که این دو جریان هسته اصلى فعالیتهاى معلمان و مدارس را تشکیل مىدهند.
تعریف آموزش
آموزش کار اصلى معلم است. آموزش، به فعالیتهاى از پیش طرحریزى شدهاى گفته مىشود که با هدف ایجاد یادگیرى در دانشآموزان یا دانشجویان بین معلم و یک یا چند دانشآموز به صورت کنش متقابل یا رابطه دو جانبه انجام مىشود.
لذا ویژگى مهم و امتیاز عمده آموزش رو در روى کلاسى همین کنش متقابل آن است. با این حال، آموزش، تنها به آموزش کلاسى محدود نمىشود و سایر شیوههاى آموزشى از جمله آموزش رادیویى، آموزش تلویزیونى، آموزش از روى کتاب، یا آموزش مکاتبهاى نیز در ردیف فعالیتهاى آموزشى قرار دارند.
منظور ما از آموزش همان آموزش رو در روى کلاسى است که متداولترین و مؤثرترین شیوه آموزشى در سراسر جهان است.
منابع انتخاب هدفهای آموزشی
تهیه و تدوین هدفهاى آموزشى اولین مرحله از مراحل فعالیتهاى آموزشى معلم است. در این مرحله است که معلم تصمیم مىگیرد چه درس بدهد و در نتیجه آموزش، از دانشآموزان خود چه انتظاراتى داشته باشد.
منابع انتخاب هدفهای آموزشی
هنگام انتخاب هر هدف آموزشى، معلم باید پرسشهاى زیر را مورد توجه قرار دهد:
چرا دانشآموزان باید به هدف مورد نظر برسند؟
آیا دانشآموزان آمادگى کافى براى رسیدن به هدف مورد مورد نظر را دارند؟
آیا امکانات آموزشى، چنان هستند که دستیابى دانشآموزان را به هدف آموزشى تضمین کنند؟
طرح هفت مرحله ای هدف گزینی
یکى از متخصصان آموزش و پرورش به نام رالف تایلر (1970) در کتاب خود به نام اصول رالفتایلر. اصول اساسى برنامهریزى تحصیلى، ترجمه تقىپور ظهیر (تهران، انتشارات ابوریحان، 1358 اساسى برنامهریزى تحصیلى، براى گزینش هدفهاى آموزشى طرح هفت مرحلهاى زیر را پیشنهاد کرده است:
سه اصل انتخاب هدفهاى کلى عبارتاند از: 1. نیازهاى فراگیران 2. نیازهاى جامعه 3. نظر متخصصان موضوعهاى درسى. منظور این است که برنامهریزان و هدف نویسان آموزش و پرورش، هم باید نیازهاى فراگیران را در نظر بگیرند، هم احتیاجات جامعه را تأمین کنند.
هدفهاى انتخاب شده از اصول سه گانه بالا، هدفهایى کلى و موقتى هستند که باید از دو صافى فلسفه آموزش و پرورش و روانشناسى پرورشى و یادگیرى بگذرند تا به صورت هدفهاى قطعى قابل تجزیه و تبدیل به هدفهاى دقیق آموزشى در آیند.
انواع هدفهای آموزشی
هدفهاى آموزشى قصد و منظور معلم را از آموزش مطالب مختلف نشان مىدهند.
.1فعالیتهای معلم .2فعالیتهای دانش آموزان .3عنوان درس .4یادگیری دانش آموزان344 اسلاید
هدفهای دقیق آموزشی
از دانشجو انتظار می رود:
ü آموزش را تعریف کند.ü تفاوت بین آموزش رو در روی کلاسی و سایر آموزشها چون آموزش مکاتبهای را بیان نماید و راههایی را برای رفع کم وکسرهای آموزش غیر کلاسی پیشنهاد کند.ü مراحل اصلی مدل عمومی آموزشی را با ذکر مثال توضیح دهد.فصل اول:ادامهی هدفهای رفتاری:
üü کاربرد مدل عمومی آموزش را در سطوح مختلف آموزش بیان کند.ü با استفاده از مدل عمومی آموزش، برای یکی از دروس کتابهای دبستانی یا دبیرستانی یک طرح آموزشی مقدماتی تهیه نماید. üآموزش کار اصلی معلم است، آموزش به فعالیتهای از پیش طرح ریزی شدهای گفته میشود که با هدف ایجاد یادگیری در دانش آموزان (یادانشجویان) بین معلم و یک یا چند دانش آموز به صورت کنش متقابل یا رابطه دو جانبه انجام میشود.ü کنش متقابل مبادلهی گفتار یا اعمال بین معلم و دانشآموزان است. ü هر معلم از لحظهای که به فکر آماده شدن برای آموزش یک درس میافتد و شروع به تهیه مقدمات کار میکند تا زمانی که عملا در کلاس به تدریس مطالب میپردازد و نهایتاً در پایان کار به ارزشیابی از میزان آموختههای دانش آموزان خود اقدام می کند فعالیتهای مختلفی را انجام میدهد.
مراحل فعالیتهای اصلی آموزش:
.1فعالیتهای پیش از عمل آموزش .2فعالیتهای پیش از عمل آموزش و ضمن آن .3فعالیتهای ضمن عمل آموزش .4فعالیتهای ضمن عمل آموزش و پس از آنمرحله اول:
فعالیتهای پیش از عمل آموزش
ü در این مرحله معلم ابتدا به تعیین مقاصد درس خود، یعنی هدفهای آموزشی میپردازد و آنها را به طور دقیق و روشن یعنی در قالب عبارات و جملاتی که گویای رفتار قابل مشاهده و قابل اندازهگیری یادگیرنده باشد در میآورد.nبعد از آنکه معلم هدفهای آموزشی درس را با توجه به طبقهبندی هدفهای آموزشی و متناسب با سطوح مختلف یادگیری مورد نظر خویش آماده کرد، نوبت میرسد به تعیین آمادگی دانشآموزان یا مشخص کردن ویژگیهایی از آنها که برای یادگیری هدفهای آموزشی تعیین شده پیش نیاز به حساب میآیند.n ویژگیهای پیش نیاز نیز باید در قالب عبارات و جملات مشخص کننده رفتار و اعمال قابل مشاهده و قابل اندازهگیری یادگیرنده بیان شوند به این بیانات رفتاری از ویژگیهای دانشآموزان رفتارهای ورودی گویند.مرحله دوم:
فعالیتهای پیش از عمل آموزش و در ضمن آموزش
ü معلم در تمام مراحل تهیه طرح آموزشی خود، به ویژه هنگام پیاده کردن هدفهای آموزشی، به طور مرتب و مستمر به یافتههای روان شناسی یادگیری مراجعه کند و از انواع، شرایط، قوانین و نظریههای یادگیری اطلاع حاصل نموده آنها را برای بهبود بخشیدن به فعالیتهای آموزشی خود و افزایش سطح و سرعت یادگیری دانشآموزان مورد استفاده قرار دهد.
مرحله سوم:
فعالیتهای در ضمن عمل آموزش
ü این مرحله به عمل واقعی آموزش یا تدریس اختصاص دارد.ü معلم در اجرای این مرحله از روشها، فنون، تدابیر، و امکانات مختلف آموزشی استفاده میکند تا هدفهای آموزش خود را به بهترین وجهی به ثمر برساند.مرحله چهارم:
فعالیتهای در ضمن عمل آموزش و پس از آن
ü کاریرد درست فعالیتهای آموزشی مستلزم استفاده از وسایل و روشهای مختلف اندازهگیری و ارزشیابی، هم در ضمن آموزش و هم در پایان آموزش است . ü مراحل آموزشی فوقالذکر را میتوان در تمام سطوح آموزشی به کار بست. به همین دلیل به آن مدل عمومی آموزشی میگویند.فصل دوم:تهیه و تدوین هدفهای رفتاری
فصل اول:
مراحل فعالیتهای آموزشی: معرفی مدل عمومی آموزشی