دانلود مقاله مرتع داری Range Management

تعریف مرتع
مرتع را به انگلیسی Range گویند و بطور خلاصه اراضی یا پوششی گیاهی است که به دلیل یکسری موانع و مشکلات طبیعی (پستی و بلندی) و یا عوامل اقلیمی(دمای پائین، خشکی زیاد، ...) برای زراعت و کشاوزی مناسب نیستند لذا برای چرای دام مورد استفاده قرار می گیرند.
تقسیم بندی مرتع
1-مراتع طبیعی Range land
بشر در ایجاد تولید و خلق این نوع مراتع دخالتی نداشته است.
2-مراتع دست کاشت Pasture
انسان در خلق این مراتع دخالت و نقش دارد.
3-علفزارها Grass land
معمولاً پوشش غالب آن از گونه گندمیان است و متعلق به مناطق نیمه خشک تا مرطوب و نوعی از این پوشش ها در مناطق گرم و مرطوب یافت می شوند که به آنها ساوان Savan می گویند. در تمام این مراتع ساختار و ترکیب گونه ها از لحاظ پوشش غالب علفی یا غیر خشبی می باشد.
4-مراتع مشجر
مراتعی هستند که در کنار گونه های غالب بوته ای یا علفی تعدادی هم درخت و یا درختچه حضور داشته باشند. مانند اراضی سیاه بیشه در زیر ارتفاعات کندوان و یا جاده رشت منجیل و یا ارتفاعات زاگرس. نوعی از این مراتع مشجر را در گیلان و مازندران که دارای پوشش جنگلی است علف چر گویند. دامداران محلی از این مراتع استفاده بی رویه و غلط انجام داده و باعث تخریب پوشش گیاهی آن مراتع می‌شوند(در فصل رویش گیاهی دام ها در آن جا چرا می کنند و مانع تجدید حیات و در نتیجه تخریب این مراتع می شوند).
5-تقسیم بندی مراتع خاص ایران
یکنوع تقسیم بندی مراتع از لحاظ شیوه کاربری سنتی است که در بین دامداران کوچ رو یا عشایری ایران رواج دارد و از ارتفاعات تا منطق پست ـچنانچه از ارتفاعات شروع کنیم) عبارت خواهند بود از:
الف)مراتع ییلاقی
در مناطق مرتفع، کوهستانی و با دمای پائین و با میزان بارش نسبتاً زیاد واقع شده معمولاً گونه های تشکیل دهنده این مراتع گونه های مرغوب و خوش خوراک هستند و کمتر مورد تجاوز و تاخت و تاز قرار می گیرند(از لحاظ کشاورزی) مانند ارتفاعات کلاردشت، شمال زاگرس، دامنه های سبلان، اردبیل و مغان و بخشهائی از زاگرس(سمیرم). فشار دام و چرا در این مراتع کمتر است.
ب)مراتع میاب بند:
مراتعی هستند که توسط عشایر و یا دامداران کوچ رو در بین ییلاق قشلاق و تغییر مکان بر اساس تغییر فصل و دو مرتبه در طول سال مورد بهره برداری و چرای دام قرار می دهند بنابراین این مراتع بیشتر مورد چرای دام و تجاوز دامداران قرار گرفته و تحت چرای مفرط و بیش از اندازه هستند از سوی دیگر این مراتع بیشتر توسط کشاورزان نیز جهت توسعه کشتدیم، و در سالهای اخیر برای اجرای طرحهای گوناگون نظیر طرح طوبی مورد تجاوز قرار می گیرند. مثل مراتع اطراف تهران، کرج و زنجان و...
ج)مرتع های قشلاقی:
در فصل سرد و زمستان مورد استفاه و چرای دام عشایر و دامداران متحرک قرار می‌گیرند که در فصل گرم به قضلاق و در فصل سرد به ییلاق می روند مانند:مرتع‌های قم، ساوه، مرتع های قشلاقی در منطقه های پست و گرم معتدل قرار می گیرند.
6-تقسیم بندی مرتع ها از لحاظ میزان تولید علوفه(بیوماس گیاهی)
مجموع تولید حیوانی و گیاهی را در یک اکوسیستم بیوماس می گویند که از منبع حیوانی(بافت حیوانی) و منبع گیاهی(بافت گیاهی) تشکیل شده است.
تقسیم بندی مرتع ها از لحاظ میزان تولید علوفه(ماده خشک) در هکتار به شرح زیر است:
الف)مرتع های مرغوب:
آنهاییکه میزان تولید علوفه در هکتار در آنها در یک دوره رویش سالانه 450 کیلوگرم ماده خشک باشد. حدود 19-14 میلیون هکتار از مرتع های ایران جزء این دسته هستند.
ب)مرتع های متوسط:
که مقدار تولید در هکتار آنها در یک دوره رویش سالیانه حدود 150 کیلوگرم ماده خشک(علوفه خشک) است. 30-25 میلیون هکتار از مرتع های ایران جزء این دسته هستند.
ج)مرتع های فقیر یا مرتع های تخریب شده:
این مراتع اغلب در فلات مرکزی و منطقه های گرم و خشک ایران واقع شده اند و میزان تولید ماده خشک آنها در هر هکتار در یک دوره رویش سالانه 50-30 کیلوگرم می باشد. گستره (سطح) این مرتع ها در کشور ما 40-30 میلیون هکتار است.
مرتع ها از جهت های گوناگون دارای ارزش و اهمیت هستند:
دو رکن اساسی در اقتصاد ایران وجود دارد.
ب)از لحاظ حفاظت خاک:
پوشش گیاهی بویژه گیاهان بوته ای و مرتعی از بروخورد مستقیم قطرات باران یا نیروی محرکه و مخرب باد با حاک جلوگیری می کند. بدین ترتیب از تخریب و جدا شدن خاکدانه ها از همدیگر و حمل و جابجایی آنها و نهایتاً از فرسایش خاک که دارای زیان ها و خسارت های زیادی است جلوگیری می شود.
این موضوع بویژه در مناطق خشک و نیمه خشک جهان مثل کشور ما دارای نظام های بارش فصلی، باران های با شدت و مدت کوتاه. اکثراً دارای خاک های خشک و مناطق بیابانی با ماسه های روان و بادهای تند هستند حایز اهمیت می باشد.
ج)از لحاظ حفاظت آب
پوشش مرتعی نزولهای آسمانی وارد شده بر سطح خاک را هدایت کرده و از جریان سطحی آن و تبدیل به هرزاب و وقوع سیل جلوگیری کرده و بطور خلاصه حرکت جریان های سطحی را کند و زمان تمرکز را طولانی و در نهایت باعث نفوذ آب های بارش ها به درون لایه های زیرین خام و تغذیه سفره های آب زیر زمینی و چشمه ها و قنات ها به ویژه در منطقه های خشک و نیمه خشک کشورمان می گردد.
د)از لحاظ تولید گیاهان دارویی و صنعتی
در کشور ما که از دیدگاه اقلیمی و عوارض طبیعی از تغییرها و تنوع بسیاری برخوردار است و به همین دلیل دارای تنوع گیاهی و زیستی بی مانند می باشد بخش عمده ای از این گیاهان از لحاظ دارویی و صنعتی هم دارای اهمیت و ارزش اقتصادی هستند. مانند:گونه های گون، آویشن، گل ختمی، بومادران، ریواس، گاوزبان، جاشیر، هندوانه ابوجهل، کاسنی، شیرین بیان، خاکشیر و غیره... .
ه)از لحاظ تفرجگاهی
بسیاری از مرتع های و پوششهای مرتعی بویژه در منطقه های مرطوب و کوهستانی- ییلاقی برای گذراندن اوقات فراغت مردم و زیبایی منظر مورد استفاده می گیرند.
در مرتع های طبیعی ساختار گیاهی از لحاظ تعداد گونه ها دارای تنوع بیشتری می‌باشد در حالی که مرتعهای دست کاشت از تنوع کمتری برخوردار هستند. در مرتع‌های دست کاشت کیفیت علوفه تولیدی بیشتر و بهتر از مرتع های طبیعی می باشد(به دلیل انتخاب گونه) انتخاب گونه در مراتع دست کاشت به دست و میل انسان می باد شد و حال آنکه در مرتع های طبیعی انتخاب گونه ها بوسیله طبیعت انجام می گیرد. در انتخاب طبیعی به طور معمول گونه هایی انتخاب می شود که سازگاری بیشتری با شرایط محیط و نوسان های آن دارند چنین گونه هایی ممکن است از لحاظ کیفی از کیفیت بالایی برخوردار نباشد. در انتخاب گونه ها توسط انسان منافع مادی و در آمد و تولید بیشتر(کمی و کیفی) مطرح است و حال آنکه طبیعت ممکن است چنین ملاحظه هایی را مد نظر قرار ندهد. در مرتع های مصنوعی یا دست کاشت به طور معمول بیشتر توجه به گونه های مشخصی از گیاهان مانند بوآسه (Poaceae) و فاباسه (Fabaceae) می باشد و حال آنکه در مرتع های طبیعی ممکن است گیاهانی از خانواده های مختلف وجود داشته باشد. بطور معمول دخالت انسان در مرتع های طبیعی کم است و در صورت اعمال چنین دخالتی سازگاری بیشتری به گونه های گیاهی با شرایط محیط و نوسانهای آن می دهد. چنین گونه هایی ممکن است از لحاظ کیفی از کمیت بالایی برخوردار نباشند. در هر صورت در انتخاب گونه ها توسط انسان منافع مادی و درآمد تولید بیشتر (کمی و کیفی) مطرح است و حال آنکه طبیعت ممکن است چنین ملاحظه هایی را مد نظر قرار ندهد.
مراتع طبیعی از لحاظ تحویل و توالی گونه ها به طرف مرتع های دست کاشت (Pasture) سوق داده خواهد شد. در مرتع های مصنوعی (دست کاشت) به دلیل دخالت های مختلف انسان(دخالت های مفید) بطور معمول فرسایش خاک کمتر انجام می گیرد. مانند بیشتر مرتع های کشورهای پیشرفته مثل اروپا و آمریکای شمالی و زلاندنو استرالیا و کانادا که مراتع آن به شکل دست کاشت یا با دخالت انسان اداره می‌شوند. بطور معمول روند تحول ها در مراتع طبیعی(توالی یا جانشینی گونه ها) به سود طبیعت و اکوسیستم است ولی در اغلب موردها انتخاب گونه ها توسط انسان بدون توجه به سازگاری آن با محیط انجام گرفته و فقط هدف تولید علوفه مد نظر میباشد و به همین دلیل در اغلب موارد انتخاب گونه توسط انسان اکوسیستم یا مرتع ممکن است تمام شود. انتخاب طبیعی همیشه گونه های مقاومتر و سازگارتر با محیط را مد نظر دارد برای نمونه در حالیکه 20% گیاهان زراعی از گیاهان 4 کربنه هستند در گیاهان خودرو و یا طبیعی مرتعی تا خدود 80% گونه ها ممکن است از این دسته باشند و در نتیجه توان رقابت و سازگاری بیشتری دارند.
سطح کل مرتع های جهان در حدود 3/3 میلیارد هکتار می باشند که 3 میلیارد هکتار آن را مرتع های طبیعی 13/0 میلیارد هکتار دیگر را مرتع های مصنوعی یا دست کشت یا علفزار یا Pasture تشکیل می دهند.
بیشترین مرتع های دست کاشت یا Pasure جهان در کشورهای اروپایی قرار دارند 49% علفزارهای دنیا در کشور در حال توسعه واقع شده اند که سرانه آن با ازای هر نفر حدود 75/0 هکتار می باشد. 30% از علفزارهای جهان در کشورهای پیشرفته قرار دارد که سرانه آن بابت نفر از جمعیت حدوداً 22/1 هکتار می باشد اما در این کشورها با وجود پایین بودن میزان سرانه نسبت به کشورهای در حال توسعه صادرات پروتئین بیشتر می باشد. علت بیشتر بودن تولید کشورهای در حال توسعه (تولید دامی) برخوردار بودن مرتع های آنها از کیفیت بالایی می باشد. حدود 62% کل مواد غذایی در کشورهای پیشرفته تولید می شود و حال آنکه این کشورها حدود 35% کل جمعیت جهان را در خود جای داده اند. اما کشورهای در حال توسعه که 65% جمعیت جهان را دارا هستند در حدود 38% مواد غذایی جهان را تولید می کنند و در کشور ما با توجه به رشد جمعیت و اضافه شدن حدود 2-5/1 میلیون نفر درحدود 55-45 هزار تن نیاز پروتئین اضافه می شود برای نمونه در سال 1365 گوشت مصرفی در کشور ما حدود 700هزار تن بوده است که در سال 1375به 960 هزار تن افزایش یافته است و پیش بینی می شود در سال 1385این میزان به 1500 هزار تن افزایش یابد.
وسعت مرتع های ایران
وسعت مرتع های ایران به علت نبود یا فقدان آمارهای درست و علمی و به ویژه تغییرهای سریع سطح مزتع ها به دلیل تأثیر شگرف عاملهای اجتماعی، اقتصادی و تغییر کابری ها ‚ارهای مربوط به سطح مرتع های ایران بسیار متغییر است و گاهی هم به علت تعریف های حقوقی و عرفی و علمی هنگامی و متفاوت از مرتع ها آمراهای مشخصی در این زمینه ارایه نمی شود. برای نمونه طبق پژوهش گروهی از متخصصان ایرانی، پاکستانی و ترک گستردگی مرتع های ایران 80 کیلیون هکتار برآورد شده است و یا طبق تعریف حقوقی و عرفی سده های مربوط به 1325 (توسط استاد مهندس کریم ساعی) حدود 120 میلیون هکتار ز زمینهای (اراضی) ایران مرتع برآورد و تعریف شده اند طبق برآورد pabo کارشناس فرانسوی سازمان خوار بار جهانی (FAO) مرتع های ایران بشرح زیر تقسیم بندی شده اند:
الف-مرتع های فقیر و نیمه صحرایی حدود 40 میلیون هکتار
ب-مرتع های مرغوب و متوسط حدود 8 میلیون هکتار اراضی رها شده(از لحاظ استعداد کشاورزی مرغوب نیست) همراه چراگاهها حدود 23 میلیون هکتار
د-مرتع های حاصل ز آیش اراضی تحت کشت 12 میلیون هکتار
5-اراضی جنگلی تخریب شده و بیشه زارها(علفچر یا مرتع های مشجر) حدود 12 میلیون هکتار.
طبق آخرین بررسی و برآوردها کارشناسی وسعت مرتع های ایران حدود 90 میلیون هکتار تخمین زده شده استو تولید علوفه خشک سالانه در این مرتع ها هم در حدود 10 میلیون تن برآورد شده است، که غذای موردنیاز حدود 4/1(یک چهارم) از دامهای موجود در سطح مرتع ها را تأمین می نماید. نتیجه حضور دام بیشتر از ظرفیت در مرتع ها عبارتست از:
1-فشار بیش از ظرفیت به مرتع ها
2-کاهش میزان تولید دامها
3-کاهش درصد بره زایی و تولید مثل دامها(در نتیجه سوء تغذیه)
4-افزایش درصد مرگ و میر دامها
5-کاهش مجموع تولید فرآورده های دامی در مقایسه با تعداد آنها.

تعریف مرتع داری
مرتع داری علم، فنی است که مرتع دار یا بهره بردار مرتعی برای تولید حداکثر علوفه بدون اینکه آسیب و ضرری به سایر منبع ها و اجزای اکوسیستم وارد بشود بکار می‌گیرد. و یا هدف مرتع دری عبارتست از استفاده و بهره بردری خردمندانه و بهینه از مرتع ها ضمن در نظر داشتن وضعیت مرتع داری از لحاظ کمی و کیفی پوشش گیاهی و گونه های مرتعی.
سیر یا روند Trend
عبارت است از جهتی که گونه ها در طی مرحله های جانشینی یا توالی به سمت آن طی می کند. اکر حرکت از حالت و وضعیت گونه های مرغوب یا خوش خوراک بسوی استقرار گونه های نامرغوب یاغیر خوش خوراک باشد آنرا پس رونده یا پسگرا می نامند مانند: روندی که در اکثر مواتع ایران در نتیجه پدیده فرسایش حاک ناشی از بهره برداری مفرط و بی رویه از حدود 3-2 دهه پیش آغاز شده است. و اگر تحول گونه های آن بر عکس از حالت و وضعیت گونه های غیر خوش خوراک یا غیر مطلوب(گونه های زیاد شونده یا مهاجم) بطرف استقرار گونه های خوش خوراک و مرغوب باشد آنرا روند تکاملی یا پیش رونده می نامند.
توالی یا تواتر یا جانشینی گونه ها و روندها ممکن است در نتیجه تغییر طبیعی عاملهای تغییر طبیعی عاملهای محیط شامل عاملهای وابسته به اقلیم(نور، دما، بارش و باد) و عاملهای وابسته به خاک یا زمین مانند(ارتفاع، عرض و طول جغرافیایی، شیب و فشار هوا) انجام گیرد که اینگونه توالی یا روند را توالی طبیعی می نامند و یا ممکن است توالی گونه ها در نتیجه گوناگونی دخالت های نادرست انسان در مرتع ها انجام بگیرد که در آن صورت اینگونه تحول یا جانشینی گونه ها و روند تغییرها را تحویل غیر طبیعی یا به خالت انسان می نامند.
عوامل تخریب و یبر قهقرایی(پس رونده) مرتع ها در ایران عبارتند از
1-چرای بی رویه و مفرط(بیش از حد ظرفیت) از مرتعها، بهره برداری از مرتع ها در هنگام و فصل رویش گیاهی و پیش از انجام مرحله های رشد زایشی که بطور معمول از تجدید زیست(حیات) طبیعی مرتهع جلوگیری می نماید و چرای مفرط یا بیش از میزان ظرفیت تولید مرتعها که متأسفانه در ایران به شدت رواج دارد هم یکی از دلیل های تخریب و سیر قهقرایی مرتع ها است.
بعلاوه ترکیب و ساختار گونه ها هم بطور معمول در تعیین گونه دام برای چرا بسیار مؤثر است که متأسفانه باز در بهره برداری مرتع های ایران مورد توجه قرار نمی گیرد.
2-تغییر کاربردی در مرتع ها و تبدیل آنها به زمین های زراعی یا باغی و تجاوز به مرتع ها برای شهرسازی و ایجاد شهرک ها و تأسیسات صنعتی و پادگانهای نظامی و عبور جاده ها و معدن کاوی و استخراج معدن ها از مرتع ها و استخراج انواع شیرابه ها و بهره بردری از شیره ها و صمغ و کتیرا و سایر محصولات فرعی از گیاهان مرتعی است.
3-آتش سوزی های عمدی و غیر عمدی
نگاهی به پراکنش گونه های گیاهی در ایران یا سیمای گیاهی ایران
کشور ما به علت داشتن اقلیم های متفاوت و عوارض پست و بلند زیاد دارای تنوع گیاهی فوق العاده ای می باشد برای نمونه:تعداد گونه های گیاهی شناخته شده در ایران تا به امروز حدود 7500 گونه میباشد. گیاه شناسان و جامعه شناسان گیاهی مختلف، ایران را از لحاظ ترکیب پوشش گیاهی به چند صورت تقسیم بندی می کنند. در یکی از این تقسیم بندی ها پوش گیاهی ایران را به 3 بخش متمایز به شرح زیر ترسیم می نمایند:
1-گیاهان(فلور) حوضه خزری(دریای مازندران)
مشخصه بارز آن فراوانی بارش(1600-1200 میلیکتر)در سال در این منطقه و نبود فصل خشک است.(حوضه خزری از لحاظ مساخت حدود 4% سرزمین ملی ایران را در برگرفته است ولی حدود 30% بارش سالانه در این منطقه می بارد.) لذا پوشش گیاهی هم در این منطقه منحصر به فرد و به دلیل وجود عامل های خاکی مناسب هم دارای پوشش جنگلی انبوده انبوه می باشد فلور این منطقه به فلور منطقه جنوب قفقاز و منطقه شمال شرقی ترکیه شباهت دارد و نیز بعضی از گونه های معتدل اروپا در آن دیده می شود. تمامی درختان و درختچه های آن برگریز یا خزان کننده بوده و تعداد بسیار اندکی هم گیاهان صمغ دار یا سوزنی برگان در آن دیده می شود. بر اساس طبقه‌های ارتفاعی می توان فلور حوزه خزری را به 3 بخش متمایز تقسیم کرد:
الف-فلور کمربند دامنه ای (دامنه ها):
که از سطح دریا تا حدود 1000-800 متر پراکنش داشته و به شکل یک بار یک ساحلی مرکب از گونه های یکساله نمایان شده است. از لحاظ مرتعی این نوار چندان قابل توجه نمی باشد؛ گندمیان یکساله در این ناحیه چیرگی دارند و از گندمیان چند ساله Festuca Ovina آندروپوگون Andrapogan، پوآ Poa از گیاهان معروف آن می باشد(از خانواده گرمینه). و از خانواده یا تیره لگومینوز (لگومها) گونه های شبدر Trifoliumsp و اسپرس Onobrychis SP در آن وقت یافت می شوند.
ب-فلور کمربند میانی:
این ناحیه ارتفاع 800-2000 متری را در بر می گیرد. در این ناحیه هم میزان بارندگی بسیار زیاد است بدلیل غلبه پوشش جنگلی و سایه اندازی تاج پوشش آن و نرسیدن نور کافی به سطح زمین از لحاظ گیاهان مرتعی و یک ساله و فقیر می باشد و فقط در منطقه هایی کهدرختان قطع شده و فضاهای خالی بوجود آمده است دارای پوشش مرتعی غنی می باشد. گونه هیا چند ساله بر گونه های یک ساله غالب بوده و از گندمیان چند ساله می توان Dactylis glomerata ، Festuca montana ،Agropuron SP، Penisetum Persicum و از گیاه هان خانواه لگو مینوز می تون شبدر یا Trifolium repens و همچنین Trefolium Pratens را نام برد.
ج-فلور کمبرند فوقانی:
ارتفع 2000-2700 متری را می پوشاند این منطقه دارای بارش کمتر نسبت به دو منطقه دیگر و تابستانهای به نسبت خشک و زمستانهای سرد و طولانی می باشد لذا از پوشش جنگلی کاسته شده و پوشش مرتعی افزایش می یابد. دو عامل کمبود رطوبت (فصر خشک) و زمستانهای سرد سبب فقر پوشش درختی؛(جنگلی) در آن می باشد. گیاهان علوفه ای این منطقه زیاد بوده و بر حسب میزان رطووب، عمق خاک گونه ها هممتغییر می باشند، گونه های خوش خوراک خانوداه لگومینوز در این منطقه فراوان می باشد و گاهی گونه هایی هم از گون ها که اصولاً مربوط به ناحیه ایران تورانی می باسشند در این منطقه دیده می شود.
2-فلور بلوچ-عمانی:
گیاهان این منطقه با گیاهان منطقه نخست بسیار متفاوت بوده و بطور کامل شناسایی و طبقه بندی نشده اند قدار بارش سالانه در این ناحیه کمتر از 200 میلیکتر می باشد. پوشش گیاهی غلفی این ناحیه اعلب از گونه ها گیاهی سک ساله می باشد ولی از گونه های غلفی چند ساله هم تعدادی در این ناحیه دیده می شوند که معروفترین آنها Aeloropus Repens و الگومها گونه های خاردار در این منطقه دیده می شوند.
گاهی گونه هایی از گونه ها در نقطه های به نسبت مرتفع در این ناحیه دیده می شوند معروفترین گونه های مربوط به لگومها در این منطقه جنس Indigofia می باشد.
3-فلور ایرنی-تورانی:
این گونه ها(پوشش گیاهی) در بیش از 90% مرتع های ایران دیده می شود و ترکیبی است از گونه های گیاهان یکساله و چند ساله، درختچه ها گاهی درخت ها. بدلیل گستردگی زیاد منطقه و تنوع عامل های محیطی و گونه های گیاهی این منطقه به پنج ناحیه تقسیم می شود:
الف-ناحیه نیمه بیابانی:
در این ناحیه مقدار بارش اندک و با پراکنش مکانی و زمانی بسیار متفاوت که مقدار متوسط آن بین 200-100 میلیمتر در سال متغیر است. انبوهی پوشش گیاهی آن اندک و به طور معمولی تابعی از عامل خاک می باشد. زمین های پست این منطقه را نمکزارها یا شن های روان تشکیل می دهند. در خاک های شور اغلب گیاهان خانواده اسنفناجیان که نمک دوست هستند چیرگی دارند و در نتیجه در زمینهای غیر شن زار دامنه های سنگی و صخره ای گونه هایی از خانواده گرامینه مانند:
Aristida Plumosa و Stip Barbata دیده میشوند که در حقیقت بیشتر مربوط به منطقه استپی هستند.
ب-ناحیه استپی:
میزان بارش و پراکنش آن در این منطقه نسبت به منطقه بیابانی بیشتر، در نتیجه تنوع گونه ها هم در آن زیادتر است از عوامل مؤثر در پراکنش گونه ها در این منطقه دمای زمستانی می باشد که خود بر حسب ارتفاع و عرض جغرافیایی متغیر است. گیاهان شاخص این منطقه از گونه های مختلف عبارتند از، Stip SP و گونه های معروف Artemisia herba Alba. این ناحیه به دلیل چرای مفرط و بوته کنی دارای نقاط وسیعی عاری از پوشش گیاهی می باشد. گونه Artemisia herba alba اغلب با گیاهان تیره اسفناج همراه می باشد و گاهی کل عرصه توسط اینگونه پوشیده می شود. در نقطه هایی از ناحیه استپی که توسط کشت و زرع اشغال شده به علت عدم بازدهی مناسب در طی سالیان گذشته از حالت مرتعی خارج شده و مورد هجوم انواع گونه های مهاجم مانند:ورک، جغجغه اسپند، هندوانه ابوجهل و عیره قرار گرفته است. میزان بارندگی سالیانه این ناحیه میان 300-200 میلیمتر می باشد.
ج-ناحیه نیمه استپی:
میزان بترش سالیانه در این ناحیه بیشتر از ناحیه استپی بوده و باز بر حسب عرض جغرافیایی و عامل ارتفاع تغییر می یابد. میزان متوسط بارندگی سالیانه مسان 400-200 میلیمتر می باشد مانند بخشی از زاگرس، خراسان شمالی-فارس- زنجان -قزوین- آذربایجان غربی گونه های گیاهی آن بر حسب عرض جغرافیایی، متغییر می باشد. فلور ناحیه نیمه استپی بسیار متنوع و عنی است ولی به علت سطح پراکنش زیاد وتنوع شرایط اقلیمی مزالعه های گیاه شناسی و جامعه شناسی گیاهی به ویژه از لحاظ گیاهان مرتعی در آن بطور کلی انجام نشده است. از گونه های مرعوب مرتعی خانواده گندمیان در این ناحیه گونه های زیر را می توان نام برد:
Festuca Ovina و Bromos Tomemtellus. و خانواده لگومینوز گون ها Astragalus SP و شبدر Trifolium Fragiferum را میتوان نام برد.

د-ناحیه جنگلهای خشک:
این ناحیه در دورانهای قبل از پوشش جنگلی انبوه و مرام بوده است که در نتیجه دخالتهای بی رویه انسان امروزه بخش بزرگی از آن تبدیل به جنگلهای مخروبه و مرتع های فرسوده شده است. مانند بخش هایی از حوزه زاگرش(که به نام بیوم جنگلی بلوط ایرانی معروف است). گیاهان مرتعی این ناحبه از خانواده گرامینه و لگوم ها می‌باشد که از گندمیان می توان گونه SP و Poa و پروموس Promos SP و از خانواده لگوم ها جنس یونجه Medicago SP و جنس شنبلیله Trigonella را نام برد.
5-ناحیه فلور کوههای مرتفع:
در این ناحیه به دلیل ارتفاع زیاد و عدم کاربردی مرتعی مطالعه گیاه شناسی و فلورستیک به ویژه از دیدگاه نرتعی انجام نگرفته است.

رابطه چرا با تولید(بیومس یا عنصرهای غذایی) در گیاه
در مدیریت مرتع باید شرایط ورد نیاز رشد و نمو گیاه و تولید بیومس بخوبی شناسایی و بررسی شود در عیر این صورت در زندگی گیاه و تولید و ذخیره سازی ماده های غذایی در آن اختلال ایجاد خواهد شد. گیاهان در نتیجه عمل فتوسنتز عنصرها و آب را از خاک جذب کرده و با استفاده از نور خورشید به سنتز و تولید ماده های غذایی بر پایه تشکیل قندها می کنند. قسمتی از انرژی تولید شده برای رشد و نمو و فعالیت زیستی گیاه مصرف شده و بقیه آن در اندامهای گیاه برای فصل رویش بعدی ذخیره می گردد. در صورت عدم رعایت نسبت تولید و چرا توسط دام بخشی از انرژی تولید شده توسط گیاه که باید در فصل رویش پسین مورد استفاده گیاه قرار گیرد توسط دام مصرف شده و در نتیجه رشد و نمو گیاه در فصل رویش بعدی و در نهایت تولید بیوماس مختلف می شود. عمل فتوسنتز با مساحت سطح برگها یا تاج پوشش گیاهی رابطه مستقیم دارد.
هرچقدر این مقدار بیشتر باشد میزان تولید هم بیشتر و قدرت و توانایی رقابت و مقاومت گیاه نیز بیشتر می شود. در ضمن رویش مقدار آن کم و در مرحله های نهایی رشد به حداکثر می رسد.

مقدار محصول
مقدار محسول تولیدی در مرتع ها بر حسب مرحله های مختلف رشد تغییر می کند طبق نمودار شماره 1 این مقدار در 3 مرحله رویش گیاه شرخ زیر می باشد.
الف-فاز I:که سیر رشد گیاه کم است زیرا رشد و نمو گیاه منجر به تولید مقدار اندکی ماده های ذخیره ای می شود که علت آن هم کمی پوشش برگی گیاه می باشد.
ب-فاز II:که سیر رشدی گیاه در این مرحله به تقریب خطی می باشد زیرا در این مرحله سطح برگها افزایش یافته و مقدار شیره پرورده لازم برای رشد گیاه و تولید بیومس بطور مداوم اضافه می شود.
ج-فازIII:که نشان دهنده یک سیر نزولی رشد و نمو (کاهش تولید بیومس) می باشد در این مرحله از رشد گیاه اندامها پیر شده و سایه اندازی توسط گیاه بیشتر می شود. در پوشش های مرتعی بهترین هنگام بهره برداری و استفاده از مرتع(چرا) اواخر فاز II و ابتدای فاز III می باشد.
مقدار ماده غذایی در اندامهای گیاهی
در بافت های جوان گیاهی تراکم عنصرهای(ماده های) غذایی و آب بیشتری نسبت به بافتهای نگهدارنده دیده می شود. با پیر شدن اندامهای گیاه مسبت بین ساقه و برگ تنگتر می شود. در این نرحله ماده غذایی موجود در گیاه بکلی تغییر کرده و سیر تکامل رشد گیاه را می توان توسط عامل تراکم انرژی موجود در آن مشخص کرد و از این نظر در دوره های مختلف رشد گیاه در هر کیلوگرم ماده خشک ذخیره انرژی به شکلهای زیر برآورد می شود:
دوره رویش با تراکم زیاد برگ مگاژول در یک کیلوگرم ماده خشک.
در مرحله آغاز گلدهی 5.5Megajol مگاژول می باشد. در پایان گلدهی 5 مگاژول می‌باشد.
قابلیت هضم خوش خوراکی گیاهان
در مرحله های مختلف رشد گیاه قابلیت هضم و خوش خوراکی گیاهان نیز متفاوت است در گیاهان جوان به علت کم بودن بافت نگهدارنده درجه خوش خوراکی گیاه پایین بوده و قابلیت هضم زیاد است ولی به تدریج قابلیت هضم گیاه نیز کم می شود زیرا با پیشرفت رشد ماده های ساختاری بافتهای نگهدارنده شکل گرفته که در برابر تجزیه توسط آنزیمهای مقاو می شود.

تعداد دام در مرتع برای چرا
در هر مرتعی با توجه به شرایط ویژه آن می توان تعداد معینی دام برای چرا وارد کرد تعداد این دام به عاملهای زیر بستگی دارد:
1-وسعت(گستردگی(مرتع)
2-وزن علوفه تولید شده(به ماده خشک)
3-دوام(مدت چرا)
4-ضریب مصرف علوفه(ضریب برداشت مجاز)
5-نحوه استفاده از مرتع(روشهای چرا)
اگر در بهره برداری از مرتع ها اصلهای بالا رعایت شود ضمن برداشت محصول زیست مرتع نیز استمرار خواهد یافت در غیر این صورت مرتع به تدریج تضعیف و تخریب یافته و ممکن است حتی از قابلیت زیستی بیرون آید و توانایی تولیدی خود را از دست بدهد.
ارزیابی مرتع از لحاظ تولید
منظور از ارزیابی تولید مرتع عبارت است از حدامثر تعداد دامی که می تواند در یکسال و یا در یک مدت معینی از سال از مراتع نعلیف و چرا نمایند(برای نمونه 90 روز) ظرفیت مرتع تابعی است از وضعیت خاک و گونه های گیاهی تشکیل دهنده آن.

تعیین ظرفیت های مرتع با استفاده از برآورد میزان علوفه موجود در آن
بطوریکه در ارزیابی مرتع توضیح داده خواهد شد پس از تعیین وزن علوفه خشک در پلاتها و واحد سطح رقم بدست آمده را در ضریب برداشت مجاز آن گونه ضرب نموده و بالاخره برای تمام گونه ها وزن علوفه خشک را محاسبه می کنیم.
2 کیلوگرم عبارتست از جیره غذایی یک واحد دامی در یک شبانه روز هر عدد به دست آمده برابر تعداد واحد دامی است که می تواند یک روز در مرتع چرا کند.
حال چنانچه دوره چرا را 90 روز بگیریم عدد بدست آمده را به 90 تقسیم می کنیم رقم بدست آمده تعداد واحد دامی است که در 90 روز (یک فصل چرا) می تواند در آن مرتع چرا نمایند. تعیین ظرفیت بطور معمول برای تمام گونه ها انجام می گیرد .لی در کارهای پژوهشی ممکن است به تفکیک گونه ها انجام شود.
علل تخریب مرتع ها در ایران
قبلاً گفته شد که:بطور کلی عامل های تخریب مرتع ها در ایران به 2 دسته تقسیم می شوند:
الف-عاملهای طبیعی مانند: تغییرهای دما، بارش، فرسایش خاک، باد، ارتفاع، جهت شیب، میزان شیب، نزدیکی یا دوری به دریا و نور.
ب-عاملهای انسانی که:چرای بی رویه و بیش تز از اندازه، نامناسب بودن تعداد دام نسبت به وسعت مرتع، تغییر کاربردی مرتع ها و تبدیل آنها به زمینهای کشاورزی دیم(دیم زارها) آتش سوزی های عمدی و غیر عمدی و غیره را شامل می شود.
اصلاح و احیای مراتع:
با توجه به تخریب و سیر قهقرایی مرتع های ایران عملیات اصلاح و احیا از اهمیت ویژه ای برخوردار می باشد بطور هلاصه اقدامهای زیر برای تحقق این امر انجام می گیرد:
1-کشت مستقیم بذر گیاهان مرتعی
2-کود دادن و حاصلخیز کردن خاک مرتع
3-ذخیره بارش های آسمانی
4-قرق(محدود کردن یا توقف چر برای همیشه یا مدت محدود)
5-بوته کاری یا کپه کاری
روشهای اصلاح مرتع
1-کشت مستقیم بذر گیاهان مرتعی:یکی از روشهای مهم اصلاح و احیای مرتع ها است این روش از شیوه های اصلاح مرتع ها در اکثر کشورهای مانند استرالیا، زلاندنو، کانادا، آمریکای شمالی می باشد.
در ایران نیز طی 4-3 دهه گذشته عملیات و اصلاح مراتع با بذر کاری معمول گردیده است ولی متأسقانه به دلیل مساله ها و کشملهای اجتماعی و پایین بودن تکنولوژی هنوز در سطح گسترده رایج نشده است.
بذرکاری مستقیم نسبت به روشهای دیگر از اهمیت بیشتری برخوردار است که دلیلهای آن عبارتند از:

فرمت این مقاله به صورت Word و با قابلیت ویرایش میباشد

تعداد صفحات این مقاله    75صفحه

پس از پرداخت ، میتوانید مقاله را به صورت انلاین دانلود کنید

دانلود مقاله پروژه کارآفرینی معدن کائولن

- 1 مقدمه :
کائولن یک اصطلاح اقتصادی است که برای کانسارهای رسی تقریباً سفید به کار می رود. این کانسارها اغلب شامل کانی کائولینیت و یا فرآورده های بدست آمده از آن می باشند. در گذشته اصطلاح خاک چینی به عنوان مترادف کائولن استفاده می شد. نام کائولن از کلمه کائولینگ چینی به معنای تپه سفید مشتق شده است که از آن خاک کائولن استخراج می شده است .
کائولن از مجموعة کانیهای رسی بوده و فرمول شیمیایی آن H4Al2Si2O9 می باشد .کانی های کائولن شامل کائولینیت، دیکیت، ناکریت و هالوزیت می باشد. فراوان ترین کانی این گروه کائولینیت می باشد. همه این کانی ها جزء کانی های آلومینو- سیلیکات می باشند که در سیستم مونوکلینیک و یا تری کلینیک متبلور می شوند. از مهم ترین خصوصیات کانی شناسی رس های کائولن نرمی و عدم سایندگی آنها می باشد. سختی کائولن در مقیاس موهر در حدود 2-5/2 می باشد. این نرمی در کاربردهای صنعتی آن یک مزیت محسوب می شود.
رس های کائولن اکثراً از آلتراسیون کانی های آلومینیوم سیلیکات در نواحی گرم و مرطوب بوجود می آیند. فلدسپات ها از جمله کانی های عمومی منشاء پیدایش آنها می باشد. پلاژیوکلاز فلدسپارها (سدیم یا پتاسیم) معمولاً در ابتدا کائولینه می شوند. فلدسپارهای پتاسیک به کندی آلتره شده و تولید کائولن های مخلوط با سریسیت دانه ریز، ایلیت یا هیدروموسکویت می کند.
کائولن یا خاک چینی به رنگ سفید بیشترین کاربرد را در تولید چینی و سرامیک دارد.
آمریکا، روسیه، جمهوری چک و برزیل بزرگ ترین تولید کنندگان کائولن می باشند.

ژئوشیمی:
کائولن از نظر صنعتی به مجموعة کانیهای رسی اطلاق می شود که دارای مقدار قابل توجهی کائولینیت باشد و فرمول شیمیایی آن H4Al2Si2O9 می باشد . کائولن از نظرکانی شناسی جزء کانی های سیلیکاته آلومینیوم آبدار است .
کانیهای این گروه عبارتند از : کائولینیت، دیکیت، ناکریت و هالوزیت. کائولینیت فراوانترین کانی این گروه است . ترکیب شیمیایی تمامی آنها یکسان و شامل 2SiO2.Al2O3.2H2O است .
کائولینیت فراوانترین کانی گروه کائولن است و در سیستم تری کلینیک متبلور می شود و دیکیت و ناکریت در سیستم مونوکلینیک متبلور می شوند .
سنگ کائولین برحسب نوع پیوندهایش به دو گروه پیوند نرم و سخت طبقه بندی می شود .
یکی از مهم ترین خصوصیات صنعتی کائولن ماهیت شیمیایی خنثی آن می باشد. کائولن تحت شرایط شیمیایی صنعتی و در محدوده PH بین 3 تا 9 پایدار می باشد. بنابراین می تواند به راحتی به عنوان رنگدانه، پوشش و پرکننده با سایر ترکیبات استفاده شود.
خصوصیات نوری کائولن بسیار حائز اهمیت هستند که از جمله آنها سفیدی، رنگ و اپسیتی می باشد. سفیدی مقداری از انعکاس دهندگی کائولن می باشد و 6 اسپیتی از خصوصیات مهم کانی های رنگدانه است و بر اساس توانایی پنهان سازی الگوها و مرزهای انعکاس دهنده پشت آن از دید تعریف می شود.

1 – 2 نام کامل طرح و محل اجرای آن :
معدن کائولن

محل اجرا :

1 – 3 – مشخصات متقاضیان :
نام نام خانوادگی مدرک تحصیلی تلفن

1 – 4 – دلایل انتخاب طرح :
توجه به خودکفایی این صنعت و همجنین نیاز بازار داخلی به تولید این محصول با توجه به این که معدن کائولن می تواند به رشد و شکوفایی اقتصادی کشور کمکی هر چند کوچک نماید و با در نظر گرفتن علاقه خود به فعالیت های صنعتی و معدنی این طرح را برای اجرا انتخاب کرده ام.

1 – 5 میزان مفید بودن طرح برای جامعه :
این طرح از جهات گوناگون برای جامعه مفید است ، شکوفایی اقتصادی و خودکفایی در تولید یکی از محصولات ، سوددهی و بهبود وضعیت اقتصادی ، اشتغالزایی ، استفاده از نیروی انسانی متخصص در پرورش کالای داخلی و بهره گیری از سرمایه ها و داشته های انسانی در بالندگی کشور .
1 – 6 - وضعیت و میزان اشتغالزایی :
تعداد اشتغالزایی این طرح 9 نفر میباشد .

تاریخچه و سابقه مختصر طرح :
از جمله خصوصیات اقتصادی مهم کائولن اندازه ریز ذرات آن می باشد. اغلب دیگر موادی که به عنوان رنگدانه، پرکننده ، پوشش دهنده و روان ساز استفاده می شوند، باید به وسیله عملیات هزینه بر خردایش و آسیا کردن، کاهش اندازه داده و به پودر تبدیل شوند. علاوه بر هزینه بری، تقلیل اندازه آنها نیز تصادفی بوده و به طور غیرمنظم شکسته می شوند. کائولن از مجموعه های سستی از بلورهای ریز که بیشتر شکل و اندازه ثابتی دارند، تشکیل شده است و نیز اندازه مورد استفاده در صنعت کمتر از دو میکرون بوده و این یک مزیت اقتصادی برای آن محسوب می شود. بنابراین در صنعت نیز اندازه ذرات کائولن را بر حسب درصد وزنی ذرات کوچک تر از دو میکرون بیان می کند.
شکل ذرات نیز یکی دیگر از خصوصیات مهم کائولن بوده و تعیین کننده ویسکوزیته و اپسیتی آن می باشد.
صفحات بلوری نازک قدرت پوشش دهی خوبی را فراهم می آورد و برای پوشش روی کاغذ و رنگ بهتر است. کائولن اغلب در فرآینده های صنعتی به عنوان سوسپانسیون پلیمر مایع یا آب به کار می رود. ویسکوزیته یا گرانروی این اسلاری های مایع نکته ای مهم می باشد. اساساً ارزش کائولن به علت گرانروی خیلی کم آن در درصدهای جامد بالا می باشد. این خصوصیت بر خلاف ویژگی بنتونیت است.
به طور خلاصه خصوصیات مهم کائولن، که مصارف متعدد آن را سبب شده است می توان به صورت زیر نام برد :
از نظر شیمیایی در گستره وسیعی از تغییرات PH بدون تغییر می ماند.
داشتن رنگ سفید که آن را به صورت ماده رنگی قابل استفاده می سازد.
دارا بودن خاصیت پوششی بسیار خوب
نرمی و غیر سایشی بودن آن
قابلیت اندک هدایت جریان الکتریسیته و گرما
قیمت ارزان
کانی های مهم کائولن :

کائولینیت Kaolinit
کائولن با نام کانی شناسی کائولینیت با فرمول شیمیایی (OH)8 (Si4O10) Al4 در سیستم تری کلینیک و سختی حدود 5/2-1 ، دارای 5/39 درصد Al2O3 ،5/46 درصد SiO2 و 14 درصد آب بوده و وزن مخصوص 6/2 – 1/2 گرم بر سانتی مترمکعبو نقطه ذوب آن °C 1785 است. رنگ آن سفید مایل به زرد و گاهی هم کمی سبز یا آبی رنگ بوده وطعم خاک دارد و به صورت مرطوب ، بوی شدید خاک می دهد. این کانی اغلب دارای پلاستیسیته بوده و عملاً در آب ، اسیدهای سرد و رقیق ، اسید کلریدریک و اسید سولفوریک گرم و غلیظ و ئیدروکسیدهای قلیایی نامحلول حل می شود.
اغلب ذخایر کائولینی در اثر هوازدگی و تجزیه سنگهای ولکانیکی حاوی سیلکات آلومینیوم بوجود می آیند. سنگها گرانیتی، گنایس ها، کوارتز، پورفیری ها و همچنین رسوبات حاوی فلدسپاتها، میکا و زئولیت جهت ایجاد کائولینیت مناسب می باشند که در اثر هوازدگی و تجزیه شیمیائی مواد قلیائی و مقداری از SO2 خارج شده و کوارتز و سایر کانی های همراه بصورت ترکیب باقی می مانند.
کائولن ممکن است نتیجه آلتراسیون هیدروترمال باشد. در این صورت، محلول هیدروترمال سردتر از 300 درجه سانتی گراد در داخل سنگهای با فلدسپات بالا، سبب شستن یونهای Ca++,K+, Na+ و سایر کاتیون ها و رسوب آنها با H+ بیشتر می شود.
اغلب این گونه ذخایر در ارتباط با سیستم متئوریک هیدروترمال، که حرارت از سنگهای ولکانیکی مشتق می شود، می باشند.
ذخایر بزرگی از کائولینیت در منطقه CORNWALL انگلستان در خارجی ترین قسمتهای سیستم هیدروترمالی، مرتبط با باتولیت های گرانیتی وجود دارند که به عمق چندین کیلومتر تشکیل شده اند.
کائولینیت در مقایسه با ناکریت – دیکیت از نظم کمتری برخوردار است و به همین دلیل اندازه بلور و ذرات اندازه بلور و ذرات هالوزیت در مقایسه با بقیه کوچکتر است .
کائولینیت در زون های هوازده و آلتراسیون سنگ های آذرین و دگرگونی به ویژه فلدسپارها تشکیل می شود .

رس توپی:
رس توپی یک نوع سنگ رسوبی است که حاوی کائولینیت و مقدار جزئی ایلیت، کلریت، کوارتز و مونتموریونیت است. ذرات کائولینیت در رس توپی در مقایسه با سایر منابع رس دار کوچکتر است. مقدار کائولینیت رس توپی 20 تا 95 درصد، کوارتز آن 10 تا 70 درصد و ایلیت و کلریت آن 5 تا 45 درصد است. مواد آلی، مونتموریونیت، ترکیبات اهن، اکسید تیتان و نمکهای محلول از جمله ناخالصیهای رس توپی هستند. رس توپی بیشتر همراه با لایه های زغال دار است و از آن جا که ذرات ریز کانیهای رسی را به همراه دارد، خاصیت شکل پذیری آن بسیار خوب است. رنگ رس توپی قهوه ای مایل به سیاه است و مصارف آن عبارتند از : سرامیکهای بهداشتی، چینی های الکتریکی، انواع کاشیها، ظروف غذاخوری، صنایع دستی و دیرگدازها.

هالوزیت:
هالوزیت نوعی کائولین است که به دو حالت آب دار و بدون آب یافت می شود و ترکیب نوع آب دار آن مشابه بقیه است و تنها دو مولکول اضافی آب دارد 2SiO2.Al2O3.4H2O.
تشخیص هالوزیت به کمک پراش اشعه ایکس امکان پذیر است. هالوزیت بیشتر در زونهای آلتراسیون و بندرت در زونهای هوازده ساپرولیت یافت می گردد. عمده مصارف آن در تهیه سیمان پورتلند و تهیه نسوزها و سرامیک است.

دیکیت:
دیکیت نوعی کائولین است که در سیستم مونوکلینیک متبلور می شود و عمدتاً در زون های آلتراسیون تشکیل می شود .

ناکریت :
ناکریت نوعی کائولین است که در سیستم مونوکلینیک متبلور می شود . نحوه قرار گیری ورقه های کائولینیت در ناکریت منظم است و بر همین اساس بلورهای آنها بزرگترند و به سمت هالوزیت کاملاً بی نظم است (ناکریت - دیکیت - کائولینیت - هالوزیت ). ناکریت کمیاب بوده و در زون های آلتراسیون تشکیل می شود .

خاک رس آتشخوار :
بیشتر خاک رس آتشخوار از کائولینیت تشکیل گردیده، کائولین در آن به خوبی متبلور می شد و نظم مطلوبی در شبکه آن وجود دارد. خاک رس آتشخوار ، علاوه بر کائولین حاوی اکسید و هیدروکسیدهای آلومینیوم نیز هست. هر نوع خاکی که دمای بیش از 1500 درجه سانتی گراد را تحمل کند و میزان AL2O3 موجود در آن قابل توجه باشد، به خاک رس آتشخوار معروف است.
خاک رس آتشخوار به انواع شکل پذیر ، نیمه شکل پذیر و بی شکل تقسیم می گردد. خاک رس آتشخوار، بیشتر در افقهای پایین لایه های زغال دار پیدا می شود.
مصرف عمده این خاک در تهیه آجرهای آتشخوار است که به شاموت معروفند. دیگر مصارف آن در ساخت قطعات کوره ها، دیگهای گرمابی و کاشی های نسوز است .

ژنز کائولن :
کائولینیت در زون های هوازده و آلتراسیون سنگ های آذرین و دگرگونی به ویژه فلدسپارها تشکیل می شود .
ذخایر کائولین به انواع زیر تقسیم می شوند: ذخایر هوازده، ذخایر گرمابی، ذخایر حمل شده، ذخایر دیاژنزی .

ذخایر هوازده:
سنگهای غنی از آلومینیوم نظیر شیلها، آرکوزهای غنی از الکالی فلدسپات ، آذرین فلدسپاتوئید دار ( نفلین سینیت ) ، بازالت کالک آلکالن و آلکالن، گرانیتهای فوق آلومینیوم و . . . در شرایط آب و هوایی گرم و مرطوب در سطح زمین تحت تأثیر هوازدگی شیمیایی واقع شده و تغییرات زیادی در ترکیب شیمیایی و کانی شناختی آنها ایجاد می شود. آب کافی و دمای مناسب موجب رویش گیاهان شده و در نتیجه PH آب کاهش می یابد. پایداری کانیهای متشکله سنگها متفاوت بوده و نوع تغییرات آنها نیز یکسان نیست.

عوامل مهم و مؤثر در تشکیل ذخایر کائولین هوازده عبارتند از :
آب و هوای گرم و مرطوب، کاهش PH آب، سنگ مادر غنی از آلومینیوم ، بالا بودن خلل و فرج و درزه و شکستگی در سنگ، پایین بودن سطح آبهای زیرزمینی ، زمان کافی، بالابودن میزان آبی که در سنگ جریان داشته است و شست و شو و حمل کاتیونها.
در شرایط مناسب یاد شده اکثر کانیهای سنگ به استثنای کوارتز تحت تأثیر هوازدگی شیمیایی واقع شده و به ترکیبات دیگر تغییر می کنند. پتاسیم فلدسپات با کاهش PH به کائولینیت و یا ایلیت تبدیل می شود:
پتاسیم فلدسپات + کاهش PH آب کائولینیت + SiO2+KOHدر صورتی که تمامی KOH شسته شود ، کائولینیت تشکیل خواهد شد (پایین بودن سطح آبهای زیر زمینی موجب شست و شوی کامل بیشتر کاتیونها می شود) . اگر سطح آب زیرزمینی بالا باشد تمامی K، Na، Ca شسته نخواهد شد و در این حالت ایلیت و اسمکتیت تشکیل می شود.

ذخایر گرمابی:
از تأثیر محلولهای گرمابی( که PH آنها اسیدی است) بر سنگهای حاوی کانیهای آلومین سیلیکات (نظیر فلدسپاتها، فلدسپاتوئیدها، میکاها و . . . ) در شرایط مناسب کائولینیت تشکیل می شود.
ذخایر کائولینیت گرمابی غالباً در زون های گسلی قرار دارند، مگر درکانسارهای پورفیری (نوع قلع- مولیبدن و تنگستن) که منطقه گسترده ای را شامل می شوند. کائولینیت بخشی از زونهای آلتراسیون کانسارهای گرمابی را تشکیل می دهد .
در اکتشاف کانسارهای گرمابیAu, Ag, Sb, As,Hg, F ، زون کائولینیت راهنمای مناسبی برای تعیین موقعیت این ذخایر محسوب می شود.
خاستگاه کانسارهای کائولین به سه گروه برجا ، رسوبی و گرمابی طبقه بندی می شوند . عمده ذخایر کائولن ایران در اثر دگرسانی سنگ های آذرین ( ریولیت و آندزیت ) و عمدتاً در کمربندهای آتشفشانی دوران سوم به ویژه در ائوسن جای دارند . معادن کائولن زنوز ، کوشک نصرت و قازان راغی از این نوع معادن می باشد .

ذخایر کائولن براساس نحوه تشکیل به دوصورت اولیه و ثانویه تشکیل می شوند :
ذخایر کائولن اولیه :
هوازدگی ، کرمابی و سولفاته .
ذخایر کائولن ثانویه :
رسوبی ، کائولینیتی ، بال کلی و خاک نسوز .
استخراج و فرآوری :
روشهای استخراج:
به روشهای مختلف روباز استخراج میشود. انواع بیلها، کجبیلها، اسکراپر و... در استخراج کائولن بکار میرود. همچنین استخراج بوسیله لدرهای هیدرولیکی یا شیارکشها صورت گرفته و انتقال آن به محل کارخانه با کامیون، تسمهنقاله، خطوط لوله و... انجام میپذیرد.
کائولنهای نرم و شکننده با فشار آب که از دور توسط مونیتور کنترل میشود، برداشت میشود. معدنکاری بهصورت انتخابی براساس دادههای حفاری صورت میگیرد.

روشهای فرآوری:
کائولن ابتدا بهصورت خشک فرآوری میشود که شامل خردکن، خشککردن و نرمکردن است، که محصول آن کائولن با کاربری در سرامیک، رنگ و لاستیک است. فرآوری تر، یا شستشو با آب کانیهای غیرکائولن را از مایع رسدار جدا میکند، که در این مرحله کائولن با کاربری به عنوان پرکننده و پوشش حاصل میشود. در انواع سرندها، هیدروسیکلونها و... مایع رسی را میتوان تا حد 30% جامد در مخزن تهنشینی غلیظ کرد و با سانتریفوژ کردن، 75% ذرات با اندازه 2 میکرومتری را از آن جدا کرد، ذرات درشت با اولترافلوتاسیون ریزشده و بعد مراحل تورق زدایی، غربال کردن، فیلترکردن و خشک کردن و گاهی تکلیس برروی آن انجام میشود.
در حالت دیگر مایع کائولندار به دو دسته ریز و درشت با استفاده از سانتریفوژ، هیدروسیکلون یا جداسازی با آب بطور ممتد تقسیم شده و بعد ترکیبات آهندار رنگزا از آن شسته میِشود. بعد از آبگیری با تبخیر، فیلتر مکش چرخان یا فشاری، کیک کائولنی را میتوان خارج کرد و خشک نمود و یا به صورت ماده با 70% جامد برای دادوستد منتقل کرد.
درتورقزدایی، ذرات کائولن به صورت مکانیکی به ذرات روشن و نازکی جدا شده و در دما C °500 تکلیس میشوند تا ساختار بلوری مجزایی در آن بوجود آید. این عمل سبب افزایش درخشندگی و کدری کائولن می شود.
حتی بهترین کائولن های دنیا هم در حدود 20 % ناخالصی دارند . بنابراین بایستی آنها را تغلیظ کرد و مواد قلیایی آن را به کمتر از 5/1 % رساند .
کائولن مصرفی باید دارای مشخصات ذیل باشد :
درصد Al2O3 باید از 30 % بیشتر باشد .

میزان اکسیدهای آهن Fe2O3 نباید از 1 درصد بیشتر شود .
میزان اکسید تیتانیوم TiO2 باید به 2/0 درصد کاهش یابد .
اکسیدهای قلیایی نباید از 2 درصد بیشتر شود .
حداکثر میزان CaO ، 2/0 درصد و MgO ، 3/0 درصد باشد .
افزایش میزان کائولینیت نسبت به سایر کانی های موجود باعث مرغوبیت کائولن می شود .
دیر گدازی کائولن باید در حدود 1700 درجه سانتیگراد باشد .
مدول گسیختگی آن باید بیش از 10 کیلوگرم بر سانتی متر مربع باشد .
مشاهده معدن چند نکته را در ذهن تداعی می کند که عبارتند از :
1- یکی از عوامل اکتشاف این معدن بیرون زدگیهای کوچکی از مواد مصرفی آن می باشد که تغییر رنگ آن با سطح زمین تا حدودی مشخص است. تا قبل از مرحله اکتشاف و باطله برداری از این معدن تقریبا تمام قسمتهای معدن با قسمت های دیگر سطح زمین هم رنگ بوده است و بوته های خار تمام سطح زمین را می پوشاند بنابراین وجه تمایز زیادی بین معدن و دیگر قسمتها در گذشته وجود نداشت و همانطور که گفته شد فقط بیرون زدگیهایی که به صورت سینه کال در منطقه وجود داشت باعث اکتشاف این معدن شد.
در اینجا ذکر این نکته لازم است که در زمین شناسی اقتصادی و اکتشاف معدن آن چیزی که در سطح می بینیم ملاک عمل نیست بلکه بایستی به یک سری شواهد زیر سطحی نیز توجه داشته باشیم. در این حالت ناچاریم چاله ، چاه یا ترانشه ای را حفر کنیم تا به ماده معدنی برسیم.
2- بخش عمده ماده معدنی مفید استخراج شده است و در حال حاضر برای قسمتهای دیگر باطله برداری می شود.
3- در سینه کالها آلودگی اکسید آهن بالاست و همچنین بعضی از بخش ها معدن سیلیس بالایی دارند.
4- به طور کلی در سینه کالها می توان موارد زیر را مشاهده کرد :
الف) قسمت تحتانی که به رنگ جگری یا شکلاتی رنگ دیده می شود و حاوی اکسید آهن است.
ب) قسمت فوقانی که دارای درصد سیلیس بسیار بالاست و دلیل بر افراشته بودن این قسمت نیز به خاطر مقاوم بودن سیلس در برابر عوامل فرسایشی است.
همانطور که می دانیم زون آرژیلیک مهمترین زون اکتشافی کانی کائولن می باشد و از آنجا که در این زون فرآیند آزاد شدن سیلیس را داریم لذا می توانیم وجود این زون را با توجه به درصد بالای سیلیسی که در قسمت فوقانی معدن یافت می شود توجیه کرد. به این صورت که با حرکت سیلیس در خلل و فرج و شکستگی موجود در سنگ به سمت بالا یک cap یا کلاهک سیلیسی به جای می ماند و وجود همین cap سیلیسی باعث شده است که قسمت فوقانی معدن مقاوم شده و به صورت قله مرتفع خود را از دشت جدا کند.
با توجه به مطالب فوق الذکر می توان نتیجه گرفت که کلاهک سیلیسی که بیانگر زون آرژیلیک در منقطه می باشد می تواند یکی از نشانه های شاخص برای اکتشاف معدن کائولن باشد .
با توجه به توضیحاتی که در مورد سیلیس در سطرهای بالا داده شد می توان اینطور استنباط کرد که سیلیسفاید شدن سنگ ها در معدن کائولن نشان دهنده این است که این سیلیس می بایست از محلی آمده باشد یا به عبارت دیگر منشائی داشته باشد . بنابراین منطقه منشاء احتمالا از سیلیس تخلیه شده و جای آن کانی دیگری جایگزین شده است و این کانی جایگزین شده می تواند از کانیهای مفید باشد یعنی این فرضیه را ایجاد می کند که در عمق به جای سیلیس ، کانیهای مفید می تواند تشکیل شود و این مسئله باعث این می شود که کاوشگر به کار حفاری و فعالیت های اکتشافی افق های پایین تر منطقه بپردازد و نهایتا با نمونه برداریهایی که انجام می دهد به نتیجه ممکنه برسد.
5- منشاء سیلیس در منقطه به دلیل بالا بودن آن در افق های پایین تر خاک و حمل آن توسط محلول های گرمابی بالارونده اولیه که خود حاوی سیلس بوده اند می باشد.
6- بطور کلی یک سری گسل های کوچک و بزرگ در منطقه دیده می شود که جهت شیب بعضی از آنها به سمت شمال می باشد و آغشتگی به اکسید آهن در محل شکستگی های قدیمی تر این گسل ها به خوبی نمایان است. همچنین در کنتاکت گسل ها سنگ های برش گسلی یافت می شوند.
7- سنگ مادر این معدن که در افق های پایین تر قرار دارد در حد آندزیت تا داسیت است.
8- با توجه به توضیحات داده شده توالی سنگهای این معدن از بالا به پایین به ترتیب شامل موارد زیر است :
الف) کلاهک سیلیسی در بالا
ب) بخش کائولینیزه شده که قسمت اصلی معدن را تشکیل می دهد و حاصل آلتراسیون بخش پایینی خود است.
ج) سنگ مادر غیر آلتره شده
9- با توجه به عدم مسائل ایمنی در منطقه ، سنگ های بعضی از قسمتهای معدن که دارای شکستگیهای بسیار زیادی هم می باشند با توجه به لرزش هایی که بر اثر کار دستگاهها در این معدن موجود است ریزش کرده اند که می تواند باعث خطراتی برای پرسنل و کارگران این معدن رو باز باشد. از جمله مسائل ایمنی رعایت نشده در منطقه نبود سطح ایمنی و شیب مناسب برای جلوگیری از ریزش مواد معدنی می باشد.
10- با توجه به حجم زیاد باطله هایی که بر روی مواد معدنی قرار دارند در بعضی قسمت های معدن تونل های کوچکی برای ارزیابی ذخایر معدنی و کیفیت آنها حفر شده است و نمونه برداریهایی از آن قسمت ها صورت گرفته است که در صورت اقتصادی بودن ذخایر باطله ها را برداشته و کل ذخایر معدن را استخراج می کنند اما در صورتی که این کار (باطله برداری) مقرون به صرفه نباشد مواد معدنی مفید را از داخل همان تونل ها به بیرون می آورند.
11- همانطور که در قبل گفته شد این معدن دارای دپوهایی با عیارهای متفاوت است که هر یک از درجه خلوص ها می تواند برای مصرف های خاصی مفید باشد ضمن اینکه می توان برای فرستادن این مواد معدنی به کارخانه دپوهای مختلف را با یکدیگر مخلوط کرده و در مجموع سنگ معدن را که متوسط عیار دپوهای مختلف است به کارخانه تحویل داد.
12- از دید استاد مربوطه (جناب آقای مهندس سعادت ) کار استخراج و بهره برداری از این معدن به خوبی انجام نمی شود زیرا باطله ها و غیر باطله ها با یکدیگر مخلوط شده اند، پله‏ها، پله های ردست استخراجی نیستند و همچنین مشکل ایمنی در معدن وجود دارد.
این معدن از جمله معادن قدیمی است که در آن افراد زیادی کار می کرده اند و یا حتی بعضی افراد در این معدن بازنشست شده اند و یا در شرف بازنشستگی هستند.
لازم به ذکر است که کارگران این معدن بسیار با تجربه هستند و می توانند میزان خلوص ماده معدنی را با چشم تخمین بزنند بطوریکه بررسی های آزمایشگاهی که بر روی سنگ انجام گرفته است و با حدسی که کارگران معدن نسبت به درجه خلوص سنگ زده اند 10% هم خطا نداشته باشد.

مجوز های قانونی :
تعریف: جواز تاسیس مجوزی است که جهت احداث ساختمان و تاسیسات بنام اشخاص حقیقی و حقوقی در زمینه فعالیت های معدنی بخش سازمان صنایع و معادن صادر میگردد.

مراحل صدور جواز تاسیس :
1- پذیرش درخواست متقاضی صدور جواز تأسیس فعالیتهای صنعتی و تکمیل پرونده توسط مدیریت سازمان سازمان صنایع و معادن شهرستان .
2- بررسی پرونده از نظر مدارک و تطبیق با مصادیق والویتهای سرمایه گذاری در واحد صدور مجوز مدیریت سازمان صنایع و معادن .
3- تکمیل پرسشنامه جواز تاسیس ( فرم شماره یک ) توسط متقاضی .
4- ارسال پرونده منضم به فرم شماره یک به اداره مربوطه بمنظور بررسی ، اصلاح و تائید فرم پرسشنامه جواز تاسیس با استفاده از اطلاعات طرحهای موجود ، طرحهای تیپ و تجربیات کارشناسی و ارجاع پرونده به مدیریت .
5- ارجاع پرونده توسط مدیریت به واحد صدور مجوز جهت مراحل صدور جواز تأسیس .

فرمت این مقاله به صورت Word و با قابلیت ویرایش میباشد

تعداد صفحات این مقاله    33صفحه

پس از پرداخت ، میتوانید مقاله را به صورت انلاین دانلود کنید

دانلود مقاله تاریخچه صنعت آسانسور در ایران

 
صنعت آسانسور جهان از زمانی که با نیروی برق کار می کند قدمتی یکصد و پنجاه ساله دارد، هر چند عمر بالابرها در جهان به بیش از ده هزار سال می رسد و اولین چرخ چاه خود از اولین بالابرها بوده است. مهمترین شرکت های تولید آسانسور در جهان اوتیس و شیندلر با قدمتی حدود یکصدو پنجاه سال می باشند.
اما صنعت آسانسور ایران قدمتی هشتاد ساله دارد. البته اگر گفته های بدون مدرک در مورد نصب آسانسور در کاخ گلتسان توسط ناصر الدین شاه را نادیده بگیریم، اولین آسانسورها که آنهم البته اثری از آنها بجا نیست در پالایشگاه آبادان در دوران حکومت احمد شاه قاجار نصب شده است. اما آنچه مسلم و قابل بررسی است اولین آسانسور ها در ساختمانهایی که در زمان پهلوی اول ساخته شده است نصب شده و در ساختمانهای اطراف میدان امام خمینی (میدان سپه سابق) مثل باشگاه افسران ستاد ارتش، کتابخانه ملی آثار آن وجود دارد و بسیاری از آنها توسط کارشناسان خارجی و به کمک نسل اول متخصصین صنعت آسانسور ایران نصب و راه اندازی شده است.
نسل اول ساختمانهای بیش از سه طبقه در ایران در دوران پهلوی اول و آپارتمان سازی بصورت امروزی از سال 1335 در دوران پهلوی دوم شروع شده است. بنابراین دوران رشد صنعت آسانسور ایران را زا سال 1335 به بعد باید نامگذاری کرد.
ابتدا آسانسورها کامل و بسته بندی شده از خارج از کشور به ایران وارد شده است. لیکن بتدریج شرکتهای ایرانی فروش و نصب آسانسور در ایران بوجود می آیند و در سال 1345 اولین کارگاه تولید درب و کابین توسط اوکسن الکسانی با کپی برداری از روی درب و کابینهای شرکت های اروپایی بوجود می آید.
در سال 1345 در طرح های وزارت مسکن و شهرسازی برای آپارتمان سازی برنامه ریزی شده و ایجاد شهرک های مسکونی در اطراف شهرهای بزرگ برای ساخت اولین کارخانه آسانسورسازی در ایران برنامه ریزی می شود.
در سال 1350 کلنگ ساخت اولین کارخانه آسانسورسازی ایران با نام ایران شیندلر در زمینی به مساحت چهل هزار متر مربع واقع در شهر صنعتی البرز قزوین به زمینی زده می شود و در سال 1353 این کارخانه با ظرفیت اولیه تولید چهارصد دستگاه آسانسور تحت لیسانس شیندلر سوئیس به بهره برداری می رسد و بطور همزمان جهت پرورش نیروی متخصص در نصب آسانسورهای خود مبادرت به برگزاری دوره های کامل آموزشی تئوری و عملی نصب آسانسور می نماید که در هر دوره حدود 20 نفر تکنسین موفق به کسب مدرک مهارت نصب می شوند و این دوره ها از سال 1354 تا 1357 ادامه داشت و امروز دانش آموختگان آن دوره ها زبده ترین و کارآمدترین افراد در صنعت آسانسور در ایران می باشند و اغراق نمی باشد اگر از شرکت آسانسورسازی ایران شیندلر به عنوان مادر صنعت نوین آسانسور در ایران یاد کرد. همچنین بطور همزمان اولین کارخانه سازنده قطعات آسانسور در ایران با نام تسلا ــ ایران تولید خود را شروع می کند.
در سال 1354 کارخانه آسانسور و پله برقی ایران در ابهر تأسیس و مدتی بعد تحت لیسانس هاوس هان آلمان شروع به تولید می کند. شرکت اوتیس آمریکا نیز اقدام به خرید زمینی در شهر صنعتی ساوه نموده و برنامه ریزی برای تأسیس کارخانه می کند.
همچنین در سال 1355 شرکت تولیدی ایران امباربا کارخانه تولید آسانسور خود را در شهر صنعتی رشت تأسیس و تولید آسانسور را تحت لیسانس امباربا اسپانیا آغاز می کند.
در کنار شرکت های تولیدی فوق حدود سی شرکت نصب و فروش آسانسور هم در ایران تا سال 1357 دائر می شود که بعضی از این شرکت ها نمایندگی فروش شرکت های فوق را در تهران و شهرستان ها دریافت می کنند. همچنین چهار یا پنج کارگاه تولید درب و کابین هم ایجاد می شود که شرکت های فروش و نصب آسانسور را یاری می دهند. بدین ترتیب تا قبل از بثمر رسیدن انقلاب و ضعیت صنعت آسانسور ایران بشرح فوق است.
پس از انقلاب:
کار شناسان خارجی از ایران می روند و ایران تحریم اقتصادی می شود و واردات قطع می شود.

فرمت این مقاله به صورت Word و با قابلیت ویرایش میباشد

تعداد صفحات این مقاله 68   صفحه

پس از پرداخت ، میتوانید مقاله را به صورت انلاین دانلود کنید

دانلود مقاله خدمات اطلاع رسانی کشاورزی برای کشورهای جهان سوم

خدمات اطلاع رسانی کشاورزی برای کشورهای جهان سوم- مشکلات، توسعه و دور نماه
در این مقاله نقشی را که خدمات بین المللی اطلاع رسانی کشاورزی می تواند در فرآیند توسعه ایفا نماید، نشان داده می شود. رئوس مهمترین مشکلاتی که کارکنان خدمات اطلاع رسانی در کشورهای در حال توسعه با آن رو به رو هستند، بیان می گردد. سپس از چگونگی سازمان دادن بهترین خدمات اطلاعاتی برای استفاده کنندگان در کشورهای جهان سوم بحث می شود.
کشاورزی در توسعه اقتصادی و اجتماعی بیشتر کشورهای جهان سوم نقش تعیین کننده ای دارد، و علی رغم تلاش برخی از کشورها در سرعت بخشیدن به فرآیند صنعتی شدن، واضح است که بطور کلی باید به توسعه کشاورزی اولویت داده شود. اگر چه بخش کشاورزی سهم عمده ای (سی ـ چهل درصد) در تولید ناخالص ملی بسیاری از کشورهای در حال توسعه دارد، مع هذا، اهمیت آن بیشتر بعنوان یک منبع اشتغال مطرح است، زیرا در کشورهای در حال توسعه میانگین جمعیت روستایی بیش از 66 درصد کل جمعیت برآورد گردیده است و در بسیاری از این کشورها، بخش کشاورزی موجبات اشتغال پنجاه تا هفتاد و پنج درصد کل نیروی کار را فراهم می آورد.
در بسیاری از کشورهای در حال توسعه، تفاوت چشمگیری بین مزارع توسعه یافته و بخش مزارع کشاورزان خرده پا که اغلب برای امرار معاش خود کار می کنند، مشاهده می شود. کشتزارهای توسعه یافته در سایه پشتوانه مالی و مدیریت حرفه ای، خیلی زود شیوه های نوین را پذیرا می شوند و عموما" در هر واحد سطح از یک گیاه مشابه، محصولی بهتر از کشاورزان خرده پا بعمل می آورند. صفت مشخصه کشاورزان خرده پا که اغلب در حد معیشت سالانه خود کشت می کنند، کوچک بودن قطعات زمین و پائین بودن سطح تولید آنهاست. گرچه در سالهای اخیر با معرفی انواع محصولات بهتر میزان محصول افزایش یافته است، اما کشاورزان خرده پا بعلت عدم سهولت دسترسی فوری به اعتبارات کشاورزی، تکنولوژی جدید و تسهیلات دیگر هنوز هم روی قطعه های کوچک زمین خود یا زمینی که از مالکان بزرگ اجاره کرده اند، فقط گذران زندگی می کنند. سیاست اصلاحات ارضی در بسیاری از کشورها بر آنست که توزیع عادلانه تر زمین را به مرحله اجرا در آورد تا به این ترتیب فرصتهای بیشتری برای کشاورزان خرده پا فراهم آید. این سیاستها غالباً با برنامه هایی همراه هستند، تا موجبات دسترسی به اعتبارات مالی و تکنولوژی نوین را فراهم آورند.
گردآوری، آماده سازی و اشاعه اطلاعات، یک بخش اساسی از فرآیند توسعه بشمار می آید. انواع مختلف اطلاعات، مورد نیاز انواع مختلف استفاده کنندگان است. اداره کنندگان حکومت، مسئولان بانکهای توسعه، مدیران مزارع و کارخانه ها، کارکنان ترویج و تعلیم، دانشگاهیان، دانشمندان، مشاوران توسعه و آخر از همه ـ ولی نه کمتر از همه ـ خود کشاورزان، نیاز به اطلاعات صحیح و بموقع دارند، تا بتوانند تصمیمات درست اتخاذ نمایند.
در این گزارش، کوشش کرده ام تا نقشی را که خدمات بین المللی اطلاع رسانی کشاورزی می تواند در جریان رشد ایفا نماید، نشان دهم. نخست رئوس مهمترین مشکلاتی را که کارکنان خدمات اطلاع رسانی در کشورهای در حال توسعه با آن مواجه اند، بر می شمارم و سپس درباره راههای مقابله با این مشکلات و اینکه چگونه می توان بهترین خدمات اطلاع رسانی را برای استفاده کنندگان کشورهای جهان سوم سازمان داد، بحث می کنم.

مشکلات خدمات اطلاع رسانی در کشورهای در حال توسعه:
آغاز فعالیت و یا گسترش خدمات اطلاع رسانی در کشورهای در حال توسعه با مشکلات متعددی مواجه است، که می توان مهمترین آنها را بشرح زیر مشخص کرد:
1- کارکنان:
در حال حاضر بیشتر کشورهای در حال توسعه با کمبود شدید کتابدار تربیت شده و دانشمندان علم اطلاع رسانی رو به رو هستند. خوشبختانه این مشکل توسط سازمانهای بین المللی از جمله فدراسیون بین المللی دکومانتاسیون (FID) و یونسکو (UNESCO) تشخیص داده شده و آنها در برنامه هایشان اولویت را به کشورهایی می دهند که در این مورد استحقاق بیشتری دارند. یک مشکل اساسی در بسیاری موارد طرز تلقیهاست. مثلاً استفاده کنندگان غالباً، دانشمندان علم اطلاع رسانی را با کارمندان تعلیم نیافته کتابخانه اشتباه می گیرند و اغلب این تصور به مدیریت هم تسری می یابد تا جایی که در کاهش شان و دستمزد آنان نیز منعکس می شود. این عوامل سبب می گردد که تازه واردین به سختی جذب این حرفه شوند.

2- ارتباطات
حتی در کشورهای صنعتی که خدمات اطلاع رسانی کشاورزی توسط ایستگاههای کوچک و متعدد تحقیقاتی، مراکز آموزشی و نظایر آن انجام می گیرد، بعلت پراکندگی در سراسر کشور، اغلب از مراکز جمعیت و منابع کتابخانه ملی دورند. در کشورهای در حال توسعه، این مشکل به لحاظ کمی خطوط تلفن، خدمات پستی، ناکافی بودن جاده ها و خطوط راه آهن، شدت بیشتری پیدا می کند. این فاصله ها نه فقط خدمات پستی و سایر ارتباطات را به تاخیر می اندازد، بلکه موجب کاهش ارتباط این قبیل مراکز با یکدیگر می شود و برای کارکنان جوان و تازه آموزش دیده خدمات اطلاع رسانی نیز که مستعد بهره گیری از تمام توان خود هستند، دشواری بوجود می آورد.

3- سازمان:
فقدان هماهنگی، توسعه تدریجی موسسات دولتی و تجدید سازمان مکرر در بسیاری از کشورهای در حال توسعه، موجب دوباره کاری کوششها و به هدر رفتن منابع می شود. هماهنگی همه خدمات مورد بحث در تهیه اطلاعات، بنحوی که در نظام ملی اطلاع رسانی یونسکو (NATIS) [1]بعنوان الگوی قابل آزمایش طرحریزی شده است. وقتی که اشاعه اطلاعات، وظیفه بسیاری از وزارتخانه ها و موسسات مختلف است، فوق العاده مشکل بنظر می رسد.
4- منابع:
علی رغم گسترش اخیر کتابخانه ها در پاره ای از مناطق، بسیاری از کشورهای در حال توسعه از عدم سهولت دستیابی به بسیاری از مهمترین کتابها و مجلات رنج می برند. یک مجله خوب و سودمند فقط در یک یا دو کتابخانه نگهداری می شود. لاوانی [2] در بررسی میزان دستیابی به مجله‌های کشاورزی گرمسیری موجود در کتابخانه های نیجریه، دریافت که در مورد مجلات منتشر شده در آفریقا نسبت عناوینی که در کشور موجود نیستند به عناوین موجود، حتی خیلی بیشتر از همین نسبت در مورد مجلاتی است که در کشورهای صنعتی بچاپ رسیده اند و این، نشاندهنده مشکلات سازمانی و توزیع ناشرین آفریقایی است.
نکته مهم دیگری که از مطالعات لاوانی بدست آمد، مسئلة زبان بود. هشتاد درصد عنوانهای اسپانیایی و پرتغالی در نیجریه در دسترس نبود، حال آنکه همه مجلات پرتغالی زبان از کشورهایی بودند (برزیل، موزامبیک، آنگولا) که با شرایط زیستی نیجریه مشابهت زیادی داشتند. موقعیت برتر نشریات انگلیسی زبان (هفتاد درصد در زمینه کشاورزی گرمسیری) و اهمیت نسبی مواد به زبان فرانسه (ده درصد)، اسپانیایی (ده درصد) و پرتغالی (هفت درصد)، نشان می دهد که حجم زیاد مواد اطلاعاتی به زبانهای مزبور، برای بسیاری از استفاده کنندگان در کشورهای در حال توسعه که معمولاً امکانات ترجمه نیز به آسانی در دسترشان نیست، سدی ایجاد می کند.

5- وضع مالی
محدودیتهای شدید مالی در بیشتر کتابخانه ها و مراکز اطلاعاتی کشورهای در حال توسعه امری بدیهی است. این مشکلات در اثر مقررات کنترل ارز در بسیاری از کشورهای در حال توسعه و هزینه نسبتا" بالای تهیه مجلات و کتابها و خدمات اطلاعاتی از کشورهای صنعتی، شدیدتر می‌شود. متاسفانه بسیاری از بخشهای مدیریت و تمامی سازمانهای کمک دهنده به استثنای تعداد کمی از آنها از جمله مرکز بین المللی تحقیقات توسعه (IDRC) بنظر نمی رسد که کاملا" اهمیت حیاتی حمایت از خدمات اطلاعاتی را احساس کرده باشند. با اینهمه، نباید تصور کرد که اگر مسئله مالی حل شود، مسائل دیگر از اهمیت چندانی برخوردار نخواهند بود، حتی در کشورهایی مثل عربستان سعودی که در سالهای اخیر گامهای بزرگی برای توسعه کتابخانه ها برداشته اند، هنوز هم مشکلات سازمانی و محدودیتهای نیروی انسانی وجود دارد.

نقش خدمات بین المللی اطلاع رسانی:
بنابراین، در مقابله با این زمینه هاست که ناچاریم نقش تهیه کنندگان بین المللی اطلاعات را بررسی کنیم. با وجودی که معمولاً شدت این مشکلات در همه کشورها یکسان نیست، مع هذا، همه آنها باید توسط نظامهای بین المللی که مایلند به استفاده کنندگان در کشورهای جهان سوم خدمات اطلاعاتی ارائه دهند، در نظر گرفته شوند.
همانطور که ملاحظه شد، اطلاعات کشاورزی مورد نیاز طبقات وسیعی از استفاده کنندگان، از مدیران و مسئولان امور مالی گرفته تا محققین و کارکنان توسعه و ترویج است. معمولاً برای خدمات بین المللی اطلاع رسانی مقدور نیست که به این گروهها، بویژه خود کشاورزان یعنی، استفاده کنندگان نهایی از بیشترین اطلاعات کشاورزی، مستقیما" کمک کنند. بنابراین بواسطه هایی نیاز خواهد بود که مسئولیت تنظیم مجدد اطلاعات، در جهتی متناسب با نیازها و شرایط محلی استفاده کنندگان را بعهده گیرند. در این میان نمی توان نقش مروجین یا مشاورین کشاورزی را در انتقال نتایج تجارت آزمایشگاهی و عملی به منافع محسوس (مثل افزایش بازدهی محصول و توسعه رفاه جمعیت روستایی) خیلی مهم شمرد؛ زیرا برای انتخاب اطلاعات مناسب و ارائه آن به طریق مناسب دانش محلی آنها از محیط زیست و مشکلات اجتماعی روستاییان ناچیز است. متاسفانه در مورد خدمات جاری اطلاع رسانی کشاورزی، مطالعات اخیر نشان داده است که حتی در کشورهای صنعتی خدمات موجود نیازهای اطلاعاتی مروجین را بخوبی و بنحو رضایتبخش برطرف نمی کند.
در سالهای اخیر مراکز تخصصی اطلاع رسانی کشاورزی بسیاری در کشورهای در حال توسعه ایجاد شده است. در اینجا منظور، هم دپارتمانهای اطلاعاتی مراکز بین المللی است که توسط گروه مشاوران تحقیقات بین المللی کشاورزی [3](CGIAR) تامین مالی می شوند، و هم مراکز تحقیقاتی یا آموزشی که توسط حکومتهای ملی یا منطقه ای تاسیس می یابند. این مراکز اطلاع رسانی هر یک فعالیت خود را در جهت محصول معینی (یا گروه کوچکی از محصولات) و یا در جهت اولویتهای خاص کشاورزی کشورشان و یا کشورهای منطقه متمرکز می کنند. طبیعتا"، این ویژه کاریها در تحقیقات یا فعالیتهای دیگر کارکنان کشاورزی این مراکز نیز منعکس می شود. در نتیجه، این مراکز مطلوب بوجود می آیند تا بعنوان واسطه های دسترسی به نظامهای بین المللی و گزینش، پردازش و تنظیم مجدد مواد برای اشاعه بین استفاده کنندگان خود عمل کنند. این فرآیند تنها شامل خدمات معمول اشاعه اطلاعات گزیده (SDI) و خدمات تحقیقاتی گذشته نگر نخواهد بود؛ بلکه همچنین وظایف تهیه منظم مجموعه های تخصصی چکیده نامه ها و نمایه نامه ها ـ مانند آنچه که بوسیله مرکز اطلاع رسانی کاساوا در مرکز بین المللی کشاورزی گرمسیری [4](CIAT) کلمبیا و بانک اطلاعاتی کشاورزی آسیا [5](AIBA) در فیلیپین انجام می گیرد ـ را نیز در بر می گیرد. تهیه خبر نامه ها، آگاهی نامه ها، تنظیم ترجمه ها و توزیع روزآمد بررسیها در مورد موضوعهای معین برای مروجان، نیز می تواند وظایف مفید و بسیار مناسب این مراکز تخصصی باشد.

فرمت این مقاله به صورت Word و با قابلیت ویرایش میباشد

تعداد صفحات این مقاله  23  صفحه

پس از پرداخت ، میتوانید مقاله را به صورت انلاین دانلود کنید

دانلود مقاله بهینه سازی پرتفوی شرکتهای سرمایه گذاری در بورس اوراق بهادار تهران با استفاده از رویکردAHP و برنامه ریزی آرمانی

چکیده:
نظام مالی با کارکردهای اساسی خود ،بسترتجهیز و تخصیص بهینه منابع مالی را فراهم می آورد.نهادهای مالی در حوزه های سرمایه گذاری با فعالیت حرفه ای و تخصصی می توانند جذابیت کافی برای ترغیب مشارکت و جذب سرمایه های سرگردان و خرد ایجاد نمایند.همزمان با توسعه اقتصادی و بهبود ساختار مالی کشورها ،شاهد قوت گرفتن صنعت سرمایه گذاری بوده ایم. با توجه به اهمیت شرکتهای سرمایه گذاری در رشد و توسعه اقتصادی ،مهمترین سوال در خصوص سرمایه گذاری شرکتهای سرمایه گذاری آن است که آیا می توان از مدلهای ریاضی برای تصمیم گیری سرمایه گذاری استفاده نمود ؟ و با توجه به ماهیت فعالیتهای شرکتهای سرمایه گذاری و محدودیتهای موجود ، مناسبترین مدل ریاضی سرمایه گذاری در صنعت سرمایه گذاری چه نوع مدلی می باشد ؟
به دلیل تعدد معیارهای سرمایه گذاری و تضاد میان برخی معیارها و لحاظ نمودن ترجیحات آرمانی به منظور بهینه سازی سرمایه گذاری به صورت موردی در شرکت سرمایه گذاری توسعه صنعت و معدن مورد استفاده قرار گرفته است .این پ‍ژوهش ضمن تایید اهمیت ، ضرورت و امکان پذیری طراحی مدلهای ریاضی سرمایه گذاری مناسب برای شرکت سرمایه گذاری توسعه صنعت و معدن ،جهت بهینه سازی پرتفوی سهام راهکارهای آتی ارائه می دهد.در صورت اجرای نتایج مدل ،زمینه حداکثر شدن مطلوبیت سرمایه گذاری فراهم خواهد شد.برای بدست آوردن ضرایب اهمیت نسبی معیارهای سرمایه گذاری از رویکرد تجزیه تحلیل سلسله مراتبی استفاده گردید.داده های مالی مورد نیاز از صورتهای مالی شرکتهای مورد بررسی و سایت بورس اوراق بهادار تهران بدست آمده است.برای حل مدلAHP از نرم افزارExper choice 2000 استفاده گردید.مدل نهایی با جایگذاری داده ها درمدل برنامه ریزی آرمانی در نرم افزارQSB حل گردید و نتایج حاصل میزان بهینه سرمایه گذاری در شرکتهای عضو پرتفوی را ارائه داده است.

1- مقدمه:
یکی از عوامل اصلی رشد و توسعه اقتصادی هر کشور،افزایش در میزان سرمایه گذاری مولد آن است. شرکت های سرمایه گذاری به عنوان منابع مهم تامین مالی و سرمایه گذاری،نقش مهمی را ایفا می نمایند .طراحی مدل ریاضی سرمایه گذاری با توجه به محدودیت های موجود که ضمن آن بتوان میزان نیل به اهداف و آرمان های متعدد و غالباً متضاد سرمایه گذاری اینگونه شرکت ها را حداکثر نمود،کمک شایانی می نماید.

2--بیان مسئله:
هدف اصلی در مدلسازی پرتفولیو ،کمک به سرمایه گذار در انتخاب پرتفوی بهینه با توجه به ترجیحات و علائق وی و همچنین شرایط محیط تصمیم می باشد. به دلیل ضعف موجود در مدل مارکوتیز، مدل تک شاخصی شارپ ، مدل APT پرفسور راس و همچنین عدم لحاظ نمودن ترجیحات سرمایه گذار در عرصه عمل،مدل GP به منظور رفع مشکلات فوق برای انتخاب پرتفولیو ارائه گردید. در جهت رفع مشکلات فوق، نیاز به طراحی برنامه ریزی آرمانی سرمایه گذاری ضروری به نظر می رسد.

3-- چارچوب نظری تحقیق
هری .ام. مارکوویتز در سال 1952 مدل پیشنهادی خود را برای انتخاب پرتفوی ارائه نمود .مدل میانگین- واریانس مارکوویتز مشهورترین و متداولترین رویکرد در مسئله انتخاب سرمایه گذاری است .از برجسته ترین نکات مورد توجه در مدل مارکوویتز، توجه به ریسک سرمایه گذاری،نه تنها بر اساس انحراف معیار یک سهم ، بلکه بر اساس ریسک مجموعه ی سرمایه گذاری است . مارکوویتز نشان داد که انحراف نرخ بازده ، معیاری مناسب برای ریسک سبد اوراق بهادار تحت مجموعه ای از مفروضات منطقی می باشد و روشی برای محاسبه ریسک سبد اوراق بهادار تبیین نمود. این فرمول اهمیت متنوع سازی سرمایه گذاریها را برای کاهش ریسک سبد اوراق بهادار نشان می دهد .(اسلامی بیدگلی،13886،ص50.)
پس از آن مدل تک عاملی ارائه گردید که در این مدل کوواریانس بین بازده سهام به یک عامل (معمولاً به شاخص بازار) مرتبط می گردد. مدل چند عاملی کوواریانسها به دو یا بیشتر از دو عامل مرتبط می شود .کاربردی ترین مدل انتخاب پرتفوی CAPM است .
در واقع این مدل ، مجموعه پیش بینی هایی درباره بازدهی مورد انتظار تعادلی دارایی های ریسک دار است،که دوازده سال بعد از مارکویتز (1952) به طور هم زمان و مستقل توسط شارپ (1964)، لینتر (1965) ،و ماسین (1966) توسعه یافت .
از دیدگاهی ، آزمونهای CAPM را از نظر زمانی می توان به دو آزمون قبل از رول و آزمونهای بعد از رول تقسیم نمود .دلیل این تقسیم بندی ، انتقادی است که در سال 1977، ریچارد رول بر آزمونهای انجام شده CAPM ، ارائه نمود. دو آزمون که بطور صریح توسط رول ، مورد انتقاد قرار گرفتند، آزمونهای بلک ،شولز و جنسن (1972) و مک بث ، فاما ، رفرند و بلوم (1973) بودند . بعد از رول ، آزمونهای دیگری نیز برای بررسی صحت CAPM انجام شد .بررسی های چنگ و گرور و گیبونز ،CAPM را رد می نماید ، اما خود آنها نیز در معرض انتقاد قرار گرفتند . از چنگ و گرور به خاطر انجام آزمونی که بر اساس مجموعه ای از مفروضات ناسازگار داخلی استوار بود ، انتقاد شد .از گیبونز هم به خاطر استفاده از آزمونی ناقص که نتایج دوگانه فراهم می نمود ، انتقاد شد .
شارپ و کوپر در پی یافتن پاسخ این سوال بودند که آیا مجموعه ای از استراتژیهای مشخص ، بازده سازگار با نظریه نوین پرتفوی ، فراهم خواهد نمود یا نه ؟ مطالعه شارپ و کوپر ، مدل CAPM را تایید نموده و بیانگر این واقعیت است که رابطه مثبتی بین بازده و بتا وجود دارد . مدل تک شاخصی شارپ یک گام عمه در تکامل تدریجی نظریه پرتفولیو به حساب می آید.این مدل محاسبات ورودی های مورد نیاز در مدل مارکوویتز را ساده می کند.(جونز ،1380،ص37.)
در بررسی مشهوری که توسط کالمن کوهن و جری پرگ صورت گرفت ایشان دریافتند که مدل تک شاخصی بهتر از مدل چند شاخصی عمل نمود و سبدهای سرمایه گذاری کلانتری تولید کرد. (کوهن ،1967، 193-166.)
این بررسی ، با استفاده از طبقه بندی صفت دریافت که مدل تک شاخصی نه تنها ساده تر است بلکه به ریسک منتظر پایین تری رهنمون می گردد.
مدل چند شاخصی که توسط کوهن و پوک و همچنین توسط التون و گروبر آزمون گردید در واقع همبستگی های تاریخی را بهتر از مدل تک شاخصی باز تولید نمود.هرچند نتوانست در مورد آینده که از اهمیت بیشتری برخوردار است ، بهتر عمل کند.(التون ،1973، 1232-1203.)
در اواخر دهه شصت میلادی بسیاری از مسائل مالی- اقتصادی با استفاده از تکنیک های تحقیق در عملیات مورد بررسی قرار گرفتند و روش های بهینه سازی برای یافتن جواب بهینه مسائل مالی- اقتصادی ارائه شدند. به طوری که امروزه ابزارهای تحقیق در عملیات همانند تجزیه و تحلیل تصمیم ، برآوردهای آماری ، شبیه سازی ، فرآیندهای احتمالی ، بهینه سازی ،سیستم های پشتیبانی تصمیم و هوش مصنوعی جزئی جدایی ناپذیر از برخی جنبه های عملیات مالی محسوب می شوند. در بیشتر مدل های پیشنهادی برای مدیریت پرتفولیو ، مدل ساده شده جهان جایگزین جهان واقعی می گردد. توجه به سرمایه گذار عادی به جای سرمایه گذار خاص و آنچه که هست ، خود شاهدی بر این مدعاست. مفروضات بیان شده برای توصیف سرمایه گذار معمولی اغلب ناکافی و حتی گمراه کننده می باشد. برای مثال مدل میانگین- واریانس مارکووتیز را در نظر بگیرید. این مدل نه تنها مشهورترین بلکه متداولترین رویکرد در مساله تصمیم گیری در مورد سرمایه گذاری می باشد. همچنان که به عقیده مائو کاراترین ابزار برای انتخاب پرتفولیوی بهینه مدل برنامه ریزی ریاضی ارائه شده توسط مارکووتیز می باشد. بکارگیری این معیار دو بعدی در جهان واقع احتمالا بسیار مشکل می باشد به خاطر اینکه میانگین- واریانس مفروضات بسیاری را در مورد ترجیحات سرمایه گذار یا در بیان بدیل های سرمایه گذاری در نظر می گیرد.(اسپرونک ، 1997، 125-113)
بیشتر مطالعات بعدی در رابطه با انتخاب پرتفولیو با توجه به عوامل پیشنهادی مارکوویتز بوده اند.(لی ،1973، 1087)
چندین روش با هدف تعیین داده های مورد نیاز در تصمیمات سرمایه گذاری گسترش داده شده اند.(التون ،1995 ، 18)
درکارهای اخیرکه برای امورمالی بکاررفته است لی و لیرو یک مدل GP برای انتخاب پورتفولیو درشرکت های سرمایه گذاری ارائه دادند. ایگنیزیو ایده چند هدف را دربودجه بندی سرمایه بایک الگوریتم شاخه وکران GP برای متغیرهای صفرویک فرمول بندی کرد. داینس و فورستون یک مدل GP برای مدیریت بانک یک استان ارائه دادند که درآن چهارهدف رقابتی سود، کفایت سرمایه، نرخ وام با وثیقه، نقدینگی ملاحظه شده اند. (طلوعی اشلقی ، 1386 ، 48)

4-سوال تحقیق
مهمترین سوال پژوهش در خصوص سرمایه گذاری شرکتهای سرمایه گذاری آن است که آیا می توان مدل ریاضی خاصی را برای تصمیم گیری های سرمایه گذاری در صنعت سرمایه گذاری طراحی نمود؟ واینکه آیا با استفاده از روش AHP می توان اولویت اهداف آرمانی بهینه سازی پرتفوی سهام را تعیین کرد ؟

5- اهداف تحقیق
1-6-1) طراحی مدل برنامه ریزی سرمایه گذاری به منظور تعیین پرتفوی بهینه با لحاظ نمودن معیارهایی چون ریسک، بازده،نسبت تقسیم سود و ضریب نقد شوندگی، درصد مالکیت و... با توجه به رجحان های تصمیم گیرندگان.
2-6-1) بررسی ترکیب سرمایه گذاری انجام شده و ترکیب سرمایه گذاری حاصل از حل مدل.
هدف علمی این پژوهش بکارگیری AHP برای تعیین وزن اهداف و برنامه ریزی آرمانی برای بهینه سازی سبد سهام است و اجرای نتایج حاصل در بورس اوراق بهادار تهران از جمله اهداف کاربردی طرح می باشد.

6- اهمیت تحقیق :
اهمیت پژوهش حاضر در لحاظ نمودن چندین معیار در فرآیند تصمیم گیری در شرکتهای سرمایه گذاری می باشد . این معیارها می توانند با یکدیگر در تضاد نیز باشند، یعنی تضاد بین معیارهای تصمیم گیری محدودیتی در فرایند انتخاب پرتفوی بهینه ایجاد نمی نماید .با توجه به گسترش گزینه های سرمایه گذاری و پیچیدگی بازارهای سرمایه و نیاز روز افزون به تخصص حرفه ای تحلیل داده ها و رویدادهای مالی ،سرمایه گذاری در شرکتهای سرمایه گذاری پیشرفت قابل ملاحظه ای داشته است و این امر به نوبه خود به اهمیت انجام چنین طرح هایی می افزاید .

7-حدود مطالعاتی :
1-7- قلمرو مکانی:
شرکتهای سرمایه گذاری در صنعت سرمایه گذاری بورس اوراق بهادار در حوزه اجرای پژوهش حاضر قرار می گیرند . در این پژوهش محقق مطالعه موردی شرکت سرمایه گذاری صنعت و معدن را انجام داده است.

2-7- قلمرو زمانی:
بررسی داده های مالی شرکت مورد بررسی از تاریخ 1/7/1384 لغایت 31/6/1386 می باشد.

3-7-قلمرو موضوعی:
در این پژوهش محقق به دنبال طراحی مدل برنامه ریزی آرمانی سرمایه گذاری و حل آن جهت دستیابی به ترکیب بهینه می باشد.

8- تعاریف واژه ها و اصطلاحات
برنامه ریزی آرمانی: در برنامه ریزی آرمانی راه حرکت همزمان به سوی چندین هدف حتی متضاد با هم مهیا می گردد. تلاش در برنامه ریزی آرمانی برآن است که منطق مدل ریاضی بهینه تواماً با تمایلات و رجحان های تصمیم گیرنده در تامین مقاصد مشخصی از اهداف مختلف مورد توجه قرار بگیرد.
فرایند تحلیل سلسله مراتبی (AHP) : یکی از روشهای تصمیم گیری با معیارهای چندگانه است که به منظور تصمیم گیری و انتخاب یک گزینه از میان گزینه های متعدد تصمیم ، با توجه به شاخص هایی که تصمیم گیرنده تعیین می کند، بکار می رود (مهرگان ، 83 ، 165).
سرمایه گذاری : به صرف کردن وجوه و منابع جاری جهت نیل به جریان وجوه یا منابعی بیشتر در آینده اطلاق می شود.
شرکتهای سرمایه گذاری: شرکتهای سرمایه گذاری واسطه های مالی هستند که به عامه مردم سهام می فروشند و عواید حاصله را در سبد متنوعی از اوراق بهادار سرمایه گذاری می کنند. هر سهمی که فروخته می شود نماینده نسبت متناسبی از بدره اوراق بهاداری است که شرکت سرمایه گذاری به وکالت از طرف سهامدارانش اداره می کند. نوع اوراق بهاداری که خریداری می شود به هدف سرمایه گذاری شرکت برمی گردد.
معیار تصمیم گیری : منظور عواملی است که تصمیم گیرنده به منظور افزایش مطلوبیت و رضایت خود مدنظر قرار می دهد .

9- تعاریف عملیاتی :
متغیر به ویژگی یا صفتی اطلاق می شود که بین افراد جامعه مشترک بوده و می تواند مقادیر کمی و ارزش های متفاوت داشته باشد.
متغیر مستقل : در این پژوهش متغیر مستقل شامل نسبت تقسیم سود ، ضریب نقد شوندگی ، ریسک بازده و درصد مالکیت است.
متغیر وابسته : در این پژوهش میزان سرمایه گذاری در شرکت های بورسی متغیر مورد بررسی محقق می باشد.

10- روش تحقیق
روش تحقیق مورد استفاده در پژوهش حاضر، روش پیمایشی – زمینه یابی می باشد.

11- پرسش تحقیق
مهمترین سوال پژوهش در خصوص سرمایه گذاری شرکتهای سرمایه گذاری آن است که آیا می توان مدل ریاضی خاصی را برای تصمیم گیری های سرمایه گذاری در صنعت سرمایه گذاری طراحی نمود؟ واینکه آیا با استفاده از روش AHP می توان اولویت اهداف آرمانی بهینه سازی پرتفوی سهام را تعیین کرد ؟

12- مدل مفهومی تحقیق:
ریسک، بازده، نسبت تقسیم سود، ضریب نقد شوندگی، درصد مالکیت به عنوان معیارهای سرمایه گذاری با توجه به مقدار آرمانی خود، بر میزان سرمایه گذاری در شرکتهای بورسی ، اثر می گذارند.

نمودار1-12: تاثیر معیارهای تصمیم گیری بر میزان سرمایه گذاری

13- ابزار جمع آوری داده ها
برای بدست آوردن داده های اولیه ابزار پرسشنامه استفاده شده است و برای داده های ثانویه از اطلاعات بورس اوراق بهادار،نشریه های سازمان بورس و صورتهای مالی و گزارشهای شرکتهای بورسی استفاده شده است.

14- روش تجزیه و تحلیل داده ها
برای تجزیه و تحلیل داده های مالی و محاسبه ریسک و بازده سهام شرکتهای مورد بررسی از روشهای آماری و نرم افزار SPSS استفاده شده است و برای تعیین اولویت های سرمایه گذاری از رویکرد AHP و با استفاده از نرم افزارExper Choice 2000 و برای تعیین سرمایه گذاری بهینه از برنامه ریزی آرمانی و با استفاده از لینک GP در نرم افزار QSB داده ها مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است .

15- مدل اجرای تحقیق
1-15-شناخت معیارهای سرمایه گذاری سرمایه گذاران (کلاسیک ، غیرکلاسیک)
به منظورشناخت معیارهای سرمایه گذاری ابتدا مصاحبه ای بامدیر سرمایه گذاری وامورسهام شرکت سرمایه گذاری صنعت و معدن به شرح پیوست شماره 1 انجام شد. در این مصاحبه هم معیارهای کلاسیک (ریسک و بازده) و هم معیارهای غیر کلاسیک مدنظر قرار گرفت. نتیجه این بررسی وجود معیارهایی ازقبیل ریسک ، بازده، نسبت تقسیم سود، ضریب نقد شوندگی، درصد مالکیت است. باتوجه به تعدد معیارهای سرمایه گذاری، استفاده ازشیوه غیرکلاسیک ضرورت دارد. ضمناً تضاد میان بعضی ازاین معیارها نظیر ریسک وبازده، ضرورت بهره گیری ازمدل برنامه ریزی آرمانی را اجتناب ناپذیرنموده است.

2-15-شناخت مدل سرمایه گذاری مورد استفاده سرمایه گذاران:
1- فهرستی ازکلیه زوج های ممکن ازمعیارهای تصمیم جهت مقایسه دوبه دو مدنظر تصمیم گیرنده قرار گرفت. نتایج مقایسات را مرتب نموده ومعیارها را برحسب قرار گرفتن آنها به سمت بزرگترمقایسات زوجی مهمترین تا کم اهمیت ترین معیاررتبه بندی می کند.
ریسک> درصد مالکیت > نسبت تقسیم سود > نقدشوندگی > بازده
جهت تعیین میزان اهمیت هریک از معیارها ازروش تحلیل سلسله مراتبی استفاده می شود.

3-15-تعیین میزان مورد انتظارمعیارهای سرمایه گذاری ازدیدگاه سرمایه گذار :
در مصاحبه انجام شده و پرسشنامه تکمیل شده سطوح آرمانی هر یک از معیارها به شرح زیر بیان شده است:

جدول شماره 1-15 : سطوح آرمانی معیارهای سرمایه گذاری
ردیف معیارهای سرمایه گذاری سطوح آرمانی معیارهای سرمایه گذاری
1 ضریب نقدشوندگی 70%
2 بازده 30%
3 ریسک 40%
4 نسبت تقسیم سود 70%
5 درصد مالکیت 5%

پس از مشخص شدن معیارهای سرمایه گذاری و سطوح آرمانی معیارها،با استفاده از صورتهای مالی و گزارشات مورد تایید بورس اوراق بهادار تهران داده های واقعی مربوط به سرمایه گذاری بدست آمد. بسیاری ازمدل های تصمیم فرض می کنندکه یک شرکت هدف واحد حداکثر سازی ارزش سهامداران را دنبال می کند. باوجود این، یک شرکت مدرن سازمانی پیچیده است که درآن سهامداران متعددی با یکدیگرتعامل دارند. هرکدام با تعبیرخودشان از حداکثرسازی ارزش باتوجه به نگرانی هایی درباره ریسک، نقدینگی، مسئولیت اجتماعی، حفاظت محیطی و. . . درنتیجه ممکن است مناسب باشدکه یک روش چندهدفه برای بسیاری ازمسائل تصمیم گیری مالی انجام دهیم .

4-15-جمع آوری اطلاعات وداده های مربوط به معیارهای سرمایه گذاری در بازار:
میزان سرمایه گذاری شرکت سرمایه گذاری صنعت و معدن وهمچنین درصد مالکیت این شرکت درشرکت های بورسی طی سال 84 تا 86 باتوجه به صورت های مالی مشخص گردید.
میزان ضرایب متغیرها (شرکت های بورسی زیرمجموعه) درخصوص هریک ازمعیارها با استفاده ازنرم افزارهای بورس ازجمله تدبیرپرداز وصحرا وهمچنین اطلاعات موجود در بورس اوراق بهادار تهران دریافت گردید.

16- نحوه اندازه گیری داده ها ونوع مقیاس آنها :
نوع مقیاس همة داده ها نسبی است.

1-16- بازده ( باواحد درصد) :
بازده سرمایه گذاری در سهام عادی در یک دوره معین با توجه به قیمت اول و آخر دوره و منافع حاصل از مالکیت بدست می آید.
فرمول (1-3) :

: قیمت سهام در پایان دوره t
: قیمت سهام در ابتدای دوره t
: سود نقدی پرداختی در زمان t
: درصد افزایش سرمایه از محل مطالبات و آورده نقدی
: درصد افزایش سرمایه از محل اندوخته ها
c : مبلغ اسمی پرداخت شده توسط سهام داران بابت افزایش سرمایه از محل مطالبات و آورده نقدی

هر اندازه میزان بازده بیشتر باشد ، مطلوبیت سرمایه گذاری بیشتر خواهد بود .
2-16 ریسک ( باواحددرصد) :

فرمول (2-3) :
: بازده سهام در دوره t
: میانگین بازده سهام در دوره t=1 تا t=n
: انحراف معیار بازده سهام در دوره t=1 تا t=n
هر اندازه میزان ریسک کمتر باشد ، مطلوبیت سرمایه گذاری بیشتر خواهد بود . ارتباط ریسک و بازده به صورت معکوس است یعنی هر چقدر بازده بیشتری را طالب باشیم باید ریسک بیشتری را بپذیریم.

3-16- نسبت تقسیم سود ( باواحد درصد ) :‌
فرمول (3-3) :
100* نسبت تقسیم سود
DPS : سود تقسیمی هر سهم ( ریال )
EPS : درآمد هر سهم ( ریال )
هر چقدر میزان سود تقسیمی بین سهامداران بیشتر باشد، از دیدگاه سرمایه گذار مطلوبیت بیشتری خواهد داشت.

4-16- ضریب نقدشوندگی:
از نرخ سهام شناور برای ارزیابی نقد شوندگی استفاده گردیده است هر اندازه که این نرخ بالاتر باشد،یعنی سرعت تبدیل سهام به وجه نقد بیشتر است.

5-16- درصد مالکیت : ( باواحد درصد)
نشان دهنده میزان درصد مالکیت شرکت سرمایه گذاری صنعت و معدن درسهام هریک ازشرکت های بورسی زیرمجموعه است. هر اندازه درصد مالکیت در شرکت عضو پرتفوی بیشتر باشد ،به لحاظ ایجاد کنترل بیشتر ،مطلوبیت بیشتری را دارد.

6-16 اعتبارداده ها وقابلیت اطمینان داده ها :
داده های مربوط به میزان اهمیت معیارها باتوجه به روش ترکیبی مورد استفاده ازاعتبار و قابلیت اطمینان بالایی برخورداراست. داده های ضرایب متغیرها یا درواقع میزان هریک از معیارها دررابطه با شرکت های بورسی برپایه مبنای نظری پژوهش ونرم افزارهای مورد تأیید بورس ویا صورت مالی شرکت به دست آمده است وبدین ترتیب ازاعتباربالایی برخورداراست.
اعتبارمصاحبه انجام شده ازلحاظ پایایی به وسیله آزمون مجدد بعد از3 هفته تأییدگردید.
میزان نسبت سازگاری درداده های مربوط محاسبه گردید وازآنجا که این نسبت برابر1 است ، یعنی بدست آمد. باتوجه به اینکه مقداربدست آمده از 1/0 کمتراست ثبات ماتریس مفروض پذیرفته می شود. این امرنشان دهنده سازگاری داده ها می باشد.
7-16 روایی :

فرمت این مقاله به صورت Word و با قابلیت ویرایش میباشد

تعداد صفحات این مقاله   16 صفحه

پس از پرداخت ، میتوانید مقاله را به صورت انلاین دانلود کنید