پایان نامه نماز ، نیاز به درگاه بی نیاز
مقاله حاضر در رابطه با نماز، نیاز به درگاه بی نیاز می باشد. این مقاله در قالب سه بخش می باشد که بخش اول در باره عبادت ، نقش عبادت، ابعاد عبادت، د رجات عبادت و … توضیح می دهد. سیمای عبادت: عبادت و بندگی بود که رسول خدا را به معراج برد :
« سُبحانَ الَذی اَسری بِعَبدِهِ لَیلاً مِنَ المَسجِدِ الحَرامِ اِلیَ المَسجِدِ الاَقصی »
منزه است کسی که بنده اش را شبانه از مسجد الحرام به مسجد الاقصی سیر داد .
عبادت است که زمینه ی نزول فرشتگان را فراهم می کند : « نَزَّلنا عَلی عَبدِنا »
وحی ( را به واسطه فرشتگان ) بر بنده مان نازل کردیم .
عبادت است که انسان را مستجاب الدعوه می کند ؛ زیرا نماز پیمان خداست :
« اَلصَلوةُ عَهدُ اللهِ » و هر کس به پیمان خدا وفا کند ، خداوند هم به پیمان او وفادار است .
«اَوفُوا بِعَهدی اُوفِ بِعَهدِکُم»
راستی که انسان بی عبادت از سنگ و جمادپست تر است زیرا قرآن می فرماید:
«وَ اِنَّ مِنَ الحِجارَةِ لَما یَهبِطُ مِن خَشیَةِ اللهِ »
بعضی از سنگها از خشیت الهی به زمین سقوط می کنند .
اما بعضی انسانها در برابر سرچشمه و خالق هستی گردن خم میکنند . عبادت نشانه ی اراده و قاطعیت انسان است . انسانی که در میان غرایض و تمایلات قرار دارد ، اگر دل بکند و به سوی خدا برود ارزش دارد و گرنه فرشتگانی که شهوت و غضب ندارند ، دائما” در حال عبادت اند .
عبادت گمنام ترین انسان زمینی را مشهور ترین فرد آسمان می کند .
عبادت جزیره ی کوچک شخص را به سرچشمه ی هستی وصل می کند .
عبادت یعنی نگاهی از بالا به تمام هستی .
عبادت یعنی شکوفا کردن استعداد های عرفانی و معنوی نهفته در وجود انسان .
عبادت ارزشی است که انسان با اراده و اختیار خود به دست می آورد . خلاف ارزش های فامیلی یا استعدادهای درونی که اختیاری و اکتسابی نیستند . این مرحله از عبادت که ما آن را عبادت رشد می نامیم به مانند جوانی است که پدر و مادر را به خاطر آن که معلم و مربی او بوده اند و او را از انحرافات و خطرات حفظ کرده اند احترام می کند .
بخش دوم درباره نماز در مکتب وحی و نماز از دیدگاه عقل و وجدان و اهمیت نماز، آثار ترک نماز و موانع نماز و …. اشاره می کند. ب نماز ، ا مداد ا لهی:« وَاستَعِینُوا بِالصَّبرِ وَ الصَّلَوةِ وَ اِنَّهَا لَکَبیرَةٌ عَلَی الخَاشِعِینَ » قرآن عجیب سخن می گوید : ای اهل ایمان ، از نماز استمداد کنید و از صبر که مفسرین گفته اند مقصود روزه است یا لاااقل روزه یکی از اقسام صبر است . از این ها استمداد کنید ، مدد بگیرید ، چه مددی است که می توانیم از نماز می توانیم بگیریم ؟ چه مددی است که از عبادت خدا و خدا پرستی می توانیم بگیریم ؟ همین (عبادت خدا )مدد است ؛ اصلاً هر مددی را از اینجا می شود گرفت . اگر شما می خواهید در اجتماع یک مسلمان واقعی باشید و می خواهید یک مجاهد نیرومند باشید ، باید نماز خوان خالص و مخلصی باشید .
خش سوم درباره مفاهیم و ذکر های نماز اشاره دارد. اهدنا الصراط المستقیم-ما را به راه راست هدایت کن.
اگر آدمى نیازى برتر و حیاتىتر از«هدایت»مىداشت، بىشک آن نیاز در سوره حمد-که دیباچه قرآن و بخش مهم نماز است-به زبان دعا، ذکر مىشد و از خدا درخواست مىشد.
از طریق هدایت الهى است که عقل و تجربه در جریان درست و سودمند و راهگشا قرار مىگیرد و بدون آن است که همین عقل و تجربه به چراغى در دست راهزنى یا تیغى در کف دیوانهاى بدل مىگردد.
راه راست همان برنامه فطرى است، برنامهاى که بر اساس برآوردى صحیح از نیازها و کمبودها و امکانات و مقدورات طبیعى انسان براى او در نظر گرفته شده است. راهى است که پیامبران خدا به روى مردم گشودهاند و خود اولین پویندگان و پیشاهنگان آنند.راهى است که چون بشر در آن قرار گیرد، همچون آبى که در بسترى هموار و مستقیم جارى باشد، خود به خود و بىدخالت هیچ قدرتنمایى و زور به سوى سرمنزل خویش که همان دریاى بىکران تعالى انسانى است پیش مىرود.برنامهاى است که اگر در قالب یک«نظام اجتماعى»در زندگى انسانها پیاده شود و عینیتیابد براى آنان رفاه و امن و آزادى و تعاون و تکافل و محبتو برادرى به ارمغان مىآورد و به همه شوربختیهاى دیرین بشریت پایان مىدهد.
لیکن این راه و این برنامه چیست؟همه کس در این بازار آشفته مدعى است و هر گروهى، گروههاى دیگر را بر خطا مىداند.باید به اشارهاى فراخور این دیباچه کوتاه، راه راست از نگاه قرآن، مشخص شود.
واژه های کلیدی: نماز، عبادت، مفاهیم نماز، آفات عبادت، آثار ترک نماز
فهرست مطالبمقدمه ۲
چرا عبادت ؟ ۳
عبادت فطری است ! ۳
نقش عبادت ۴
باقی ساختن فانی ۴
۲- تبدیل مادیات به معنویات ۴
ابعادعبادت ۵
تفکر در کار خدا ۵
کسب و کار ۵
آموختن دانش ۵
خدمت به مردم ۵
انتظار حکومت عدل جهانی ۶
عبادت نیاز روحی بشر۲ ۷
عبادت راز آفرینش ۷
عبادت نشانه ایمان ۸
عبادت سر لوحه تعلیمات اسلام۳ ۹
میانه روی در عبادت ۱۰
مدیریت در عبادت ۱۰
عبادت داروخانه ی شبانه روزی ۱۱
دست آوردهای نماز ۱۱
احساس افتخار ۱۱
احساس قدرت ۱۱
احساس عزت ۱۲
هر عبادتی ارزش ندارد ۱۳
د رجات عبادت ۱۴
گام اول : ۱۴
گام دوم : ۱۴
گام سوم ۱۴
گام چهارم ۱۴
سیمای عبادت ۱۵
آفات عبادت ۱۶
ریا ۱۶
عجب ۱۶
۳- گناه ۱۶
عبادت های باطل ۱۷
عبودیت نه عبادت ۱۹
توسعه عبادت ۲۰
نماز در مکتب وحی ۲۱
نماز ، ا مداد ا لهی ۲۴
نماز از دیدگاه عقل و وجدان ۲۴
اقامه نماز چیست ؟ ۲۵
اهمیت نماز ۲۵
آثار ترک نماز ۲۶
قبولی نماز ۲۶
سهل انگاری در نماز ۲۶
ارزیابى وضع بى نماز ۲۷
موانع نماز ۲۸
شراب : ۳۰
قمار ۳۲
بت پرستى ۳۳
ریا ۳۴
نماز و انفاق ۳۵
نماز و زکات ۳۵
نماز و روزه ۳۵
نماز و حج ۳۵
نماز و عدالت ۳۵
نماز و جهاد ۳۶
نماز و امر به معروف و نهی از منکر ۳۶
نماز و تلاوت قرآن ۳۶
نماز و مشورت ۳۶
نماز و اعطای وام ۳۷
“اعمال وذکرهای نماز” ۳۹
منابع و مآخذ: ۶۹
۱_رساله نوین /ج۱/عبادت و خود سازی/امام خمینی ره/گرد آورنده :عبد الکریم بی آزار شیرازی
۲_۱۱۴ نکته نماز/محسن قرائتی/ستاد اقامه نماز/تابستان ۷۴
۳_پرتوی از اسرار نماز/محسن قرائتی/ستاد اقامه نماز/زمستان ۷۴
مقدمههر که نه گویای توخاموشبه هرچه نه یاد تو فراموش به
سپاس وستایش کریمی را که با کمال کبرا و عظمت واستغناء وعزت درِ لطف و مرحمت وبابِ عطوفت ورافت بر روی بندگان گشوده واصناف خلائق را از شریف و وضیع وخاص وعام رخصت مکالمه و مناجات و عرض حاجات عطا فرموده.
هر که رازی دارد،باوی روی بروی تواند گفت و هر که نیازی آرد در حضرت او عرض تواند نمود.
نه بر درش دربانی برگمشته که به کمک رشوه به او متوسل باید نمود،نه مانعی ونه رادعی، ونه ترس از چوبکی محافظ و مدافعی.
هرکه خواهد گو بیاوهرچه خواهد گو بگو
گیروداروحاجب و دربان،دراین درگاه نیست
همه کسرادرهمه جاوهمه وقت به جناب او را است واز ظاهر وباطن همه درهمه حال آگاه دولت ابدی و سلطنت سر مدی او را رواست و بس.تَعالی شَانُه وَتَقَدَّسَ.
پرستش ندای فطرت انسان،راز آفرینش و اصلی ترین نیاز بشر است .
عبادت سر لوحه تعالیم انبیاءو نشانه ایمان است وعبودیت حق عالی ترین رتبه ایست که آدمی می تواند به آن نائل گردد.
نمازدر راس همه عبادات و سرلوحه برنامه های تربیتی و پرورشی اسلام است .
نماز نویدی برای فرزندان حضرت آدم که : ای انسان ؛ای غمگین از هجران ؛ از هبوط متأثر مباش ؛« نماز » معراج مومن است .
پس ، در طریق عبودیت حق با آگاهی و اخلاص باید گام نهاد تا آدمی به مراحل کمال شایسته ی خود نائل گردد .
رسد آدمی به جایی که بجز خدا نبیند بنگر که تا چه حد است مقام آدمیت
ستایش او را سزاست ، نیایش او را رواست که کرده خود رهبری ما به سپاس آوری
«وَ صَلَّ اللهُ عَلَی خَیرِ خَلقِهِ وَ مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ وَ سَلَّم . »
چرا عبادت ؟
عبادت به معنای اظهار ذلت ، عالی ترین نوع تذلل و کرنش در برابر خداوند است . در اهمیت آن همین بس که آفرینش هستی و بعثت پیامبران ( عالم تکوین و تشریع ) برای عبادت است . خداوند می فرماید: « و ما خََلَقتُ الجِنَّ و الإنسَ إلّا لِیَعبُدونِ »۱
هدف آفرینش هستی و جن و انس ، عبادت خداوند است .
کارنامه همه انبیاء و رسالت آنان نیز ، دعوت مردم به پرستش خداوند بوده است :
« وَ لَقَد بَعَثنا فی کُلِّ اُمَّةٍ رَسولاً أن اعبُدوا اللهَ وَ اجتَنَبوا الطّاغوتَ »۲
پس هدف از خلقت جهان و بعثت پیامبران ، عبادت بوده است . روشن است که خدای متعال ، نیازی به عبادت ما ندارد ( فاِنَّ اللهَ غَنیٌ عَنکُم )۳ و سود عبادت ، به خود پرستندگان بر می گردد ، هم چنان که درس خواندن شاگردان به نفع خود آنان است و سودی برای معلم ندارد .
عبادت فطری است !اگر عبادت امری فطری شد ؛ یعنی بر اساس فطرت و سرشت پاکی که خداوند در نهاد هر بشری قرار داده است ، انجام شد همواره با ارزش است .
امتیاز فطرت بر عادت آنست که زمان و مکان ، جنس و نژاد و سن وسال در آن تأثیری ندارد و هر انسانی از آن جهت که انسان است ، آن را دارا می باشد ، مانند علاقه به فرزند که اختصاص به منطقه و نژاد خاصی ندارد و هر انسانی فرزندش را دوست می دارد . ۴ اما مسائلی مانند شکل و فرم لباس یا غذا از باب عادت است و در زمان ها و مکان های مختلف ، متفاوت است . در بعضی مناطق ، چیزی مرسوم است که در جاهای دیگر رسم نیست .
عبادت و پرستش نیز یکی از امور فطری است و لذا قدیمی ترین ، زیباترین و محکم ترین آثار ساختمانی بشر مربوط به معبدها ، بتکده ها و آتشکده هاست . هدف انبیاء
نیز ایجاد روح پرستش در انسان نبوده است ، بلکه اصلاح پرستش در مورد شخص معبود و شکل عبادت است
بیشتر آیات مربوط به عبادت در قرآن ، دعوت به توحید در عبادت می کند ، نه اصل عبادت ؛ زیرا روح عبادت در انسان وجود دارد ؛ مثل میل به غذا که در کودکی هست ، ولی اگر راهنمایی نشود به جای غذا خاک می خورد و لذت هم می برد اگر رهبری انبیاء نباشد ، مسیر این غریزه منحرف می شود و به جای خدا ، معبود های دروغین و پوچ پرستیده می شود . آن گونه که در نبود حضرت موسی و غیبت چهل روزه اش ، مردم با اغوای سامری ، به پرستش گوساله ی طلایی سامری روی آوردند .
نقش عبادتعبادت قرار دادن همه ابعاد زندگی در مسیر خواست و رضای الهی است . این گونه رنگ خدایی زدن به کارها تأثیر های مهمی در زندگی انسان دارد که به گوشه ای از آن ها اشاره می شود :
باقی ساختن فانیقرآن می فرماید : « ما عِندَکُم یَنفَدُ وَ ما عِندَ اللهِ باقٍ » ۱
آنچه نزد شماست ، پایان می پذیرد و آنچه نزد خداست ، ماندگار است. »
و نیز:«کُلُّ شَی ءٍ هالِکٌ اِلّا وَجهَهُ » ۲ هر چیزی نابود می شود مگر آنچه وجهه و رنگ و روی الهی داشته باشد .
۲- تبدیل مادیات به معنویاتاگر هدف در کارها خدا باشد و انسان بتواند نیت وانگیزه و جهت کارهایش را در مسی خواست خداود قرار دهد و بنده ی او باشد ، حتی کارهای مادی از قبیل خوردن ، پوشیدن ، دیدار ، کار روزانه ، خانه داری ، تحصیل ، همه و همه معنوی می شوند و بر عکس گاهی مقدس ترین کارها اگر با هدف مادی و دنیوی انجام گیرد از ارزش می افتد . اولی نهایت استفاده است ، دومی نهایت زیان .
ابعادعبادتدر فرهنگ اسلام عبادت فرا تر از نمونه هایی چون نماز و روزه است . همه ی کارهای شایسته که به نفع مردم نیز باشد ، عبادت است . به برخی از کارها که در اسلام عبادت به حساب آمده اشاره می کنیم :
تفکر در کار خداامام صادق (ع) می فرمایند :
« لَیسَتِ العِبادةُ کَثرَةَ الصلوةِ و الصَومِ إنّما العِبادَةَ التَّفَکُرُ فی أمرِالله ِ » ۱
عبادت ، زیاد نماز خواندن و روزه گرفتن نیست ، همانا عبادت اندیشیدن در امر خداوند است .
کسب و کاررسول خدا (ص) می فرمایند :
« العِبادةُ سَبعونَ جُزئاً أفضلُها طَلَبُ الحَلال »۲
عبادت هفتاد بخش است ، برترین آن طلب حلال و به دنبال روزی رفتن است .
آموختن دانشپیامبر اسلام فرمود :
« مَن خَرَجَ یَطلُبُ باباً مِنَ العِلمِ لِیَرُدَّ بِهِ الباطِلاً اِلیَ الحَقِّ وَ ضالّاً اِلیَ الهُدی کانَ عَمَلَهُ کَعِبادَةِ أربَعینَ عاماً » ۳
کسی که از خانه به دنبال آموختن دانش بیرون رود تا با آن باطلی را رد کند و گمراهی را به عبادت بکشاند ، کار او همچون چهل سال عبادت است .
خدمت به مردمروایات بسیاری است که خدمت به مردم و رسیدگی به مشکلات آن ها را از بسیاری از عبادت ها و حج مستحب به مراتب برتر به حساب آورده است .
به قول سعدی استاد شعر و ادب:
عبادت به جز خدمت خلق نیست به تسبیح و سجاده و دلق نیست
انتظار حکومت عدل جهانیپیامبر (ص) فرمود : « اَفضَلُ العِبادَةِ اِنتِظارُ الفَرَجِ » ۴
انتظار فرج و گشایش ( با آمدن امام زمان ) برترین عبادت است .
پس رنگ و صبغه ی الهی دادن به کارها ، هب ارزش آن ها می افزاید و آن را عبادت و گاهی برتر از عبادت می سازد . نیت صحیح اکسیری ا ست که هر فلز
بی ارزشی را طلا می سازد و کارهایی که با نیت تقرب انجام می گیرد ، عبادت می شود . با این حساب می توان گفت که ابعاد و نمونه های عبادت قابل شمارش نیست و حتی نگاه پر مهر به پدر و مادر ، نگاه به چهره ی علما و کعبه و نگاه به رهبر دینی و برادر دینی هم عبادت است . ۱
نهرو مردی است که از سنین جوانی لامذهب شده ، در اواخر عمر یک تغییر حالی در او ایجاد شده و خودش می گوید : من هم در روح خودم و هم در جهان یک خلائی را ، یک جای خالی را احساس می کنم که هیچ چیز نمی تواند آن را پر کند مگر یک معنویتی و این اضطرابی که در جهان پیدا شده است ، علتش این است که نیروهای معنوی جهان تضعیف شده است . این بی تعادلی در جهان از همین است . می گوید : الان در کشور اتحاد جماهیر شوروی این ناراحتی به سختی وجود دارد . تا وقتی که این مردم گرسنه بودند و گرسنگی به ایشان اجازه نمی داد در مورد چیز دیگری فکر بکنند ، یک سره در فکر تحصیل معاش و مبارزه بودند . بعد که یک زندگی عادی پیدا کردند یک ناراحتی روحی در میان آن هاپیدا شد . در موقعی که از کار بیکار شدند ، تازه این اول مصیبت آن هاست که این ساعت فراغت و بیکاری را با چه چیزی پر کنند . بعد می گوید : گمان نمی کنم این ها بتوانند آن ساعات را جز با امور معنوی یا چیز دیگری پر کنند و این همان خلائی است که من دارم .
پس معلوم می شود که انسان یک احتیاجی به عبادت و پرستش دارد . امروزه که در دنیا بیماری های روانی زیاد شده است ، در اثر این است که مردم از عبادت و پرستش رو بر گردانده اند .
عبادت نیاز روحی بشر۲پرستش یعنی چه ؟ پرستش آن حالتی را می گویند که در آن انسان یک توجهی می کند از ناحیه ی باطنی خودش به آن حقیقتی که او را آفریده است و خودش را در قبضه ی قدرت اومی یبیند ، خودش را به او نیازمند و محتاج می بیند ؛ در واقع سیری است که انسان از خلق به سوی خالق می کند .
نماز قطع نظر است از هر چه طبیب سرخانه است ؛ یعنی اگر ورزش برای سلامتی مفید است ، اگر هوای پاک برای هر کس لازم است ، اگر غذای سالم برای انسان لازم است ، نماز هم برای سلامتی روح انسان لازم است . شما نمی دانید اگر انسان در شبانه روز ساعتی از وقت خود را اختصاص به راز و نیاز دهد ، چقدر روحش را پاک می کند و عنصرهای روحی موذی به وسیله ی نماز از روح انسان بیرون می رود. ۱
عبادت راز آفرینشخداوند انسان را برای این آفرید که تنها او را پرستش کند وفرمان او را بپذیرد . پس او وظیفه اش اطاعت امر خداست.
« همانا جن و انس را نیافریدم مگر برای اینکه مرا پرستش کنند . » ۲
« همانا از آنان مباشید که خدا را فراموش کردند و خداوند، خودشان را از یاد خودشان برد. » ۳
