پایان نامه بررسی مدل سنجش سلامت و فساد اداری در شهرداری تهران

چکیده:

بروز فساد که به معنی سوء‌استفاده از قدرت قانونی به منظور تأمین نفع شخصی است؛ در تمامی کشورهای دنیا از جمله مهم‌ترین مسائل مدیریت امور کشورها و شهرها در سطوح خرد، میانی و کلان محسوب می‌شود. به نحوی که با خود اثرات و تبعات منفی بسیاری از جمله عدم رضایت شهروندان از سازمان‌ها، گسترش فقر در جامعه، ممانعت از توسعه‌ی اقتصادی – اجتماعی و ... را به همراه می‌آورد. از این رو مبارزه با این پدیده و تأمین سلامت اداری از جمله مهم‌ترین موضوعات علم مدیریت و علوم اجتماعی را تشکیل می‌دهد. با توجه به اهمیت و اثر این پدیده‌ی شوم اجتماعی و توجه به مطالعات صورت گرفته، در این تحقیق، محقق به دنبال یافتن شیوه‌ای برای سنجش میزان ابتلا به فساد اداری و درجه‌ی سالم بودن یک سازمان مهم در اداره‌ی امور شهری، یعنی شهرداری تهران است. بدین منظور ابتدا ادبیات موضوع در دو بعد سلامت و فساد اداری مورد بررسی قرار گرفته و ضمن بررسی مفاهیم پژوهش و مطالعات انجام شده در این زمینه و مدل‌ها و روش‌های سنجش سلامت و فساد اداری، نقاط ضعف و قوت آن‌ها و نیاز به سنجش دقیق، محقق با بهره‌گیری از مدل سلامت جامع در شهرداری تهران و روش سنجش ویژه‌ی آن با انتخاب معاونت شهرسازی و معماری شهرداری منطقه‌ی 7 تهران به ارزیابی این مدل پرداخت.

گروه‌هایی که در پیمایش متغیرهای تحقیق، مورد سؤال قرار گرفتند، عبارتند از کارکنان شهرداری، خبرگان آشنا به شهرداری، ارباب‌رجوع و شهروندان تهرانی که ترکیبی از ادراک و تجربه‌ی ایشان در مورد سلامت و فساد اداری – با استفاده از مؤلفه‌های تعریف شده برای هر یک از ابعاد سلامت و فساد-. مورد سؤال قرار گرفت. نتایج پژوهش حاکی از آن است که نمره‌ی سلامت جامع شهرداری تهران حدود 0.5 از مجموع 1 است که با توجه به نمره‌ی ابعاد سلامت و فساد، این سازمان به لحاظ فساد اداری با نمره‌ای حدود 0.7 از 1 با مشکل جدی روبرو است. اثرگذارترین مؤلفه در نمره‌ی فساد اداری مربوط به فساد در تصمیم‌گیری می‌باشد، به عبارتی می‌توان چنین نتیجه گرفت که شهرداری تهران در این معاونت خاص با مسأله‌ی فساد، به طور جدی روبرو است و نیازمند اقدام‌هایی در جهت کاهش و از بین بردن این مسأله می‌باشد. در این تحقیق با توجه به اطلاعات به دست آمده نیز پیشنهادهایی برای سازمان ارائه شده است.

1-1- مسأله‌ی اصلی تحقیق:

مسأله‌ی اصلی تحقیق به شرح زیر قابل طرح است:

"سنجش میزان سلامت اداری در شهرداری تهران از طریق "مدل سنجش سلامت و فساد اداری شهرداری تهران" با در نظر گرفتن یک دپارتمان معرفی شده از سوی ستاد ارتقای سلامت اداری شهرداری تهران و مقایسه‌ی آن با نمره‌ی سلامت و فساد اداری کلی شهرداری تهران"

1-2-بیان مسأله:

مسأله‌ی مورد نظر در این طرح در واقع مشکل جاری سازمان را در برمی‌گیرد و از جمله مسائلی است که با شناسایی میزان شیوع و عمق آن باید در جهت بهبود وضعیت موجود اقدام نمود.

بروز فساد و تأمین سلامت اداری در سازمان‌ها از جمله مسائلی است که هر سازمانی در هر مکان، زمان و با هر ماهیت وجودی(خدماتی، بازرگانی، غیرانتفاعی و...) می‌تواند با آن مواجه باشد و به یکی از مهم‌ترین مسائل سازمان بدل گردد. در این صورت هر سازمانی خواهان شناخت ماهیت بروز این مسأله و از بین بردن آن می‌باشد.

اگر ارتشاء را که یکی از انواع کنش‌های فساد گونه است مورد توجه قرار دهیم سالانه چیزی حدود 2 الی 5 درصد از کل تولید جهان به صورت رد و بدل می‌شود (دادگر و معصومی‌نیا،1383،ص.12). هم‌چنین تخمین محافظه‌کارانه‌ای از پیمایش سنجه‌ی جهانی فساد[1] در سال 2009 نشان می‌دهد افرادی که رشوه پرداخت کرده بودند 7 درصد از درآمد سالیانه خود را به آن داده‌اند. به این ترتیب اثرات وقوع کنش فساد و عدم وجود سلامت در سازمان‌ها می‌تواند بسیار گسترده‌تر از محدوده‌ی یک سازمان باشد. هر چه اندازه و میزان اهمیت و نقش سازمانی نیز در جامعه پررنگ‌تر باشد احتمال افزایش پیامدهای ناشی از فساد و عدم توجه به سلامت سازمان در جامعه نیز گسترده‌تر و بیش‌تر خواهد شد(توکلی،1389).

با وجود فراگیر بودن فساد شهرداری تهران به عنوان یک سازمان عمومی و سازمانی با گستردگی جغرافیایی و خدماتی از ابتلا به این مسأله در امان نخواهد بود. اگر مسأله‌ی فساد در شهرداری تهران حل نشود، علاوه کاهش اثربخشی و کارآیی این سازمان، در سطح جامعه‌ی شهری شاهد کاهش رضایت شهروندان و از بین رفتن اعتماد خواهیم بود. با آگاهی از وضعیت فعلی و تلاش در جهت حل مسأله، شهر تهران می‌تواند از حداکثر پتانسیل شهروندان در اداره‌ی امور جامعه بهره برد و شهری با نشاط و سالم داشت.

1-3-ضرورت تحقیق:

در باب ضرورت انجام چنین تحقیقی می‌توان از چند جنبه به بررسی موضوع پرداخته شود.

تأکیدات مقام معظم رهبریوضعیت فعلی ایران در آینه‌ی آمارهای جهانیوضعیت قانونی کشورالزامات فرهنگی الزامات مدیریتی تعداد صفحات 213 

فهرست:

چکیده: د‌

فصل اول: 1

1-1-مقدمه: 2

1-2-مسأله‌ی اصلی تحقیق: 3

1-3-بیان مسأله: 3

1-4-ضرورت تحقیق: 4

1-5-اهداف تحقیق: 12

1-5-1- هدف اصلی: 12

1-5-2- اهداف فرعی: 12

1-6-روش انجام تحقیق: 12

پیاز فرایند پژوهش: 13

1-7-فرضیه‌های تحقیق: 14

1-8-جامعه‌ی آماری: 14

1-9-تعریف واژه‌ها و اصطلاحات تخصصی طرح: 15

فصل دوم. 19

2-1- مقدمه: 20

2-2-  مفاهیم و تعاریف: 21

2-2-1- مفاهیم و تعاریف فساد: 21

2-2-2-1-  انواع فساد: 24

2-2-2-2- فصل مشترک مباحث مربوط به فساد. 27

2-2-2-  مفاهیم و تعاریف سلامت: 28

2-2-2- 1- سطوح و دسته‌بندی تعاریف سلامت: 30

2-2-2-2-   تعاریف سلبی سلامت: 30

2-2- 2-3- تعاریف ایجابی سلامت: 31

2-3-جمع‌بندی تعاریف: 35

2-4- گزاره‌های سلامت و فساد: 36

2-4-1- نظریه‌های موجود در فساد: 36

2-4-1-1- نظریه‌ی سیب بد: 37

2-4-1-2- نظریه‌ی رهایی اخلاقی: 38

2-4-1-3- نظریه‌ی کنش بوردیو: تحلیل رغبت... 39

2-4-1-4- نظریه‌ی موازنه‌ی هزینه‌ها و پاداش‌های مورد انتظار فساد(رویکرد انتخاب عمومی): 39

2-4-1-5- نظریه‌ی فرهنگی‌هافستند: 41

2-4-1-6- نظریه‌ی فرهنگ سازمانی: 42

2-4-1-7- نظریه‌ی سلامت سلزنیک: 42

2-4-1-8- نظریه سلامت ماروین بروان: 43

2-4-2- روش‌های سنجش سلامت و فساد: 44

2-4-2-1- روش‌های سنجش فساد. 45

2-4-2-2- روش‌های سنجش سلامت: 49

2-5- جمع‌بندی پژوهش‌های داخلی و خارجی: 56

2-5-1- تجزیه و تحلیل پژوهش‌های داخلی: 79

2-5-2-  تجزیه و تحلیل پژوهش‌های خارجی: 80

2-6- مدل مفهومی برآمده از پژوهش‌های پیشین و نتیجه‌گیری: 84

فصل سوم. 87

3-1- مقدمه: 88

3-2- روش تحقیق: 88

3-3- جامعه‌ی مورد مطالعه: 88

3-4- نمونه‌ی آماری و روش نمونه‌گیری: 89

3-5- روش‌های گردآوری اطلاعات: 90

3-5-1- مطالعات کتابخانه‌ای: 90

3-5-2- مطالعات میدانی: 91

3-5-3- طیف لیکرت: 99

3-5-4- دو گزینه‌ای: 99

3-6- پایایی و روایی ابزار. 99

3-6-1- پایایی.. 99

بررسی پایایی متغیرهای فساد: 100

3-6-2- روایی: 102

3-6-2-1- روایی سازه: 102

3-7- روش تجزیه و تحلیل اطلاعات: 103

تجزیه و تحلیل واریانس فریدمن آزمون جنبی: 108

آزمون Uمان- ‌ویتنی: 109

آزمون کروسکال-  والیس: 109

3-8- جمع‌بندی و نتیجه‌گیری: 109

فصل چهارم. 110

4-1- مقدمه: 111

4-2- بررسی آمار توصیفی: 111

4-3- بررسی آمار استنباطی: 133

4-3-1- تجزیه و تحلیل ابعاد سلامت و فساد: 133

4-3-1-1- محاسبه‌ی نمره‌ی مؤلفه‌های ابعاد فساد و سلامت: 133

4-3-1-2- تجزیه و تحلیل مؤلفه‌های بعد‌های سلامت و فساد اداری: 141

4-3-2- تجزیه و تحلیل واریانس فریدمن: 141

4-3-2-1- نمره‌‌های تحلیل واریانس فریدمن مؤلفه‌های فساد در گروه کارکنان.. 142

4-3-2-2- نمره‌‌های تحلیل واریانس فریدمن مؤلفه‌های فساد در گروه خبرگان.. 143

4-3-2-3- نمره‌‌های تحلیل واریانس فریدمن مؤلفه‌های فساد در گروه ارباب‌رجوع.. 144

4-3-2-4- نمره‌‌های تحلیل واریانس فریدمن مؤلفه‌های فساد در گروه شهروندان.. 145

4-3-2-5- نمره‌‌های تحلیل واریانس فریدمن مؤلفه‌های سلامت در گروه کارکنان.. 146

4-3-2-6- نمره‌‌های تحلیل واریانس فریدمن مؤلفه‌های سلامت در گروه خبرگان.. 147

4-3-2-7- نمره‌‌های تحلیل واریانس فریدمن مؤلفه‌های سلامت در گروه ارباب‌رجوع.. 148

4-3-2-8- نمره‌‌های تحلیل واریانس فریدمن مؤلفه‌های سلامت در گروه شهروندان.. 149

4-3-2- 9- نمره‌‌های تحلیل واریانس فریدمن بعد سلامت و فساد اداری در گروه‌های 4 گانه: 150

4-3-3- آزمون کروسکال والیس: 151

4-3-3-1- مقایسه‌ی میانگین 4 گروه در مورد فساد و سلامت: 151

4-4- جمع‌بندی و نتیجه‌گیری: 152

فصل پنجم.. 153

5-1- مقدمه. 154

5-2-1- بررسی نمره‌ی سلامت و فساد اداری در مدل سلامت جامع اداری.. 155

5-2-2- بررسی رتبه‌ی مؤلفه‌های ابعاد سلامت و فساد اداری در مدل سلامت جامع اداری.. 160

5-2-3- بررسی تفاوت نمرات ادراک و تجربه در سلامت و فساد اداری.. 162

5-3- بحث درباره‌ی نتایج.. 166

5-4- پیشنهادها بر مبنای یافته‌های تحقیق.. 166

5-5- پیشنهادها برای پژوهش‌های آتی.. 173

5-6- محدودیت‌های این تحقیق.. 174

فهرست منابع و مآخذ: 176

پیوست‌ها: 185

پیوست شماره‌ی 1: پرسش‌نامه‌ی کارمندان (تجربه). 185

پیوست شماره‌ی 2: پرسش‌نامه کارکنان ادراک.... 189

پیوست شماره‌ی 3: پرسش‌نامه‌ی خبرگان.. 192

پیوست شماره‌ی 4: پرسش‌نامه‌ی ارباب‌رجوع.. 196

پیوست شماره‌ی 5: پرسش‌نامه‌ی شهروندان.. 199