مسجد کانون تجلی هویت معنوی مسلمانان و فضای انس و الفت با معبود آفریننده جهانی بر پایه حکمت و نظم و وحدت، از صدر اسلام تا کنون مهمترین عنصر شهری و معماری و کانون تبلور عالیترین اشکال برآمده از باورهای عمیق اعتقادی، خلاقیت، ذوق و سلیقه معماران مسلمان بوده است و مساجد دوره اسلامی کشورمان، میراث گرانبهای این سرزمین اند که آوازه آنها در سراسر گیتی پراکنده است.
بی شک حال و هوای معنوی حاکم بر مساجد تاریخی و سنتی این سرزمین، هر بینندهای را مسحور خود کرده و به راستی که این مساجد بازتابی از عالم معقولات به عالم محسوسات اند تا گوشهای از آن عالم مقدس را با «معماری قدسی» خود بر انسان عاجز از درک ماوراء بنمایانند. گرچه ابعاد مختلف فرهنگی، اقلیمی، سیاسی، اقتصادی، دانش فنی و ... حاکم بر جامعه در طول تاریخ بر تحولات ظاهری مساجد تأثیر گذاشته اند، اما روح معنوی حاکم بر مساجد ـ فضای راز و نیاز انسان با خالق یکتا ـ که از منبعی مشترک سرچشمه می گیرد، سبب ایجاد انسجام و پیوندی بین مساجد صدر اسلام تا پیش از دورههای متأخر شده است، گویی هر یک با زبان حال خود قصه واحدی می سرایند و "عجب آنکه این قصه را از هر زبانی که می شنوی نامکرر است