پایان نامه ارشد مطالعه روابط صفات زراعی، عملکرد و اجزای عملکرد در هیبریدهای ذرت علوفه ای

مطالعه روابط صفات زراعی، عملکرد و اجزای عملکرد
در هیبریدهای ذرت علوفه ای با استفاده از روشهای آماری
چند متغیره در مشهد

چکیده

به منظور بررسی و مقایسه عملکرد در ژنوتیپ های ذرت علوفه ای، آزمایشی در سال زراعی 1391 به مدت یک سال در مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی طرق مشهد اجرا گردید. در این پژوهش 33 هیبرید جدید ذرت علوفه ای در قالب طرح بلوک کامل تصادفی با 4 تکرار تحت رژیم آبیاری نرمال مورد ارزیابی و مطالعه قرار گرفتند. صفات زمان ظهور دانه گرده، تاریخ ظهور سیلک، فاصله بین ظهور دانه گرده و رشته های ابریشمی یا ASI، زمان رسیدگی فیزیولوژیکی، ارتفاع بوته شامل: )ارتفاع تا بلال اصلی، تا برگ پرچم و تا انتهای تاسل(، تعداد برگ شامل: )پائین بلال، بالای بلال و تعداد کل برگ(، طول و عرض برگ بلال، سطح برگ بلال، قطر ساقه، تعداد بوته برداشتی، تعداد بلال، وزن کل بلال ها در دو ردیف، وزن بلال در 6 بوته، وزن کل بوته ها در دو ردیف، وزن 6 بوته برداشتی، قطر بلال و طول بلال اندازه گیری شدند. نتایج تجزیه واریانس آماری حاکی از وجود تفاوت معنی دار بین ژنوتیپ ها از نظر تمام صفات به جز تعداد بلال در بوته بود (p=0.01). ارقام مورد بررسی از نظر عملکرد و اکثر صفات مورد بررسی تفاوت معنی داری با یکدیگر نشان دادند، به طوری که هیبرید شماره 3 (KLM76005/2-3-1-1-1-1 × MO17) و رقم 704 به ترتیب بالاترین میزان از نظر ارتفاع بوته (150/217 و 450/217 سانتیمتر) بودند. هبیرید شماره 11 (KLM77007/7-3-1-2-2-1-1 × K19/1)   با 549/64  بیشترین میزان بیوماس تر را به خود اختصاص  داد. از نظر شاخص کیفیت علوفه تر هیبریدهای شماره 30 (K48/3-1-1-3-2-1-1-1 × K19/1)  و 24 به ترتیب 45400/0 و 45075/0 بیشترین میزان شاخص کیفیت علوفه تر را داشتند. از بین 33 هیبرید  مورد بررسی هیبریدهای تجاری 24 و 11 به دلیل برتری در عملکرد علوفه تر و خشک می توانند به عنوان هیبرید برتر مد نظر قرار گیرند. برآورد میزان وراثت پذیری صفات نشان داد که وراثت پذیری در اکثر صفات از 51 درصد تا 80 درصد متغیر بوده و بالا بودن وراثت پذیری حاکی از آن است که اثرات ژنتیکی سهم بیشتری در کنترل صفات فوق نشان می دهد. بالاترین میزان وراثت پذیری مربوط به صفت شاخص کیفیت علوفه تر و خشک )به ترتیب  89/79 و 04/77 درصد) و کمترین میزان وراثت پذیری متعلق به صفت تعداد بلال در بوته با 2/14 درصد میباشد. تجزیه و تحلیل همبستگی  صفات در این آزمایش نشان داد که بیشترین همبستگی مثبت و معنی دار در بین صفات به ترتیب در شاخص کیفیت علوفه خشک با تر(92/0) و شاخص کیفیت علوفه تر با تعداد بلال در بوته  (67/0) و قطر بلال(66/0) است.  بیشترین همبستگی منفی و معنی دار در سطح یک درصد بین صفات شاخص کیفیت علوفه خشک با بیوماس تر (77/0-) و ارتفاع بوته (58/0-) است. با استفاده از تجزیه  به مؤلفه های اصلی پنج مؤلفه اول که مقادیر ویژه بزرگتر از یک داشتند انتخاب شدند. این پنج مؤلفه مجموعاً 76 درصد از تغییرات مدل را توجیه می کردند. بررسی همبستگی صفات بین مولفه ها و متغیرها نشان داد که مولفه اول به تنهایی 31٪ از کل اطلاعات را به خود اختصاص داده است. جهت انجام تجزیه به عامل ها به روش مولفه های اصلی، از چرخش متعامد وریماکس استفاده شد. با توجه به نمودار اسکری پلات 3 عامل اول بیشترین درصد از مقدار کل واریانس در حدود 74 درصد را به خود اختصاص دادند. گروه بندی هیبریدها بر اساس تجزیه خوشه ای )کلاستر( برای 13  صفت به دست آمده از تجزیه به عامل ها موجب گروه بندی 33  هیبرید در 4 گروه مجزا با خصوصیات درون گروهی مشابه و بین گروهی شد. با توجه به نتایج به دست آمده اکثر هیبریدهایی که در گروه چهارم قرار دارند به دلیل بالا بودن شاخص کیفیت علوفه تر و خشک به عنوان گروه برتر و سپس گروه های دوم، اول و سوم در مرتبه های بعد قرار می گیرند. هیبریدهای (ksc704) و (klm77007/7-3-1- 2-2-1-1×k19/1)، (k3640/6×k19) و (k48/3-1-1-3-2-1-1-1×k19/1) به عنوان برترین هیبریدها با بیوماس تر و خشک بالا و شاخص کیفیت علوفه تر و خشک برتر شناسایی شدند.

این تحقیق با اهداف ذیل اجرا گردید:

بررسی و مقایسه عملکرد هیبریدهای جدید ذرت علوفه ای و غربالگری هیبریدهای مورد بررسی جهت بهبود عملکرد
بررسی صفات مورفولوژیک هیبریدهای ذرت مورد بررسی و تعیین رابطه آنها با عملکرد علوفه
گروه بندی هیبریدها از لحاظ صفات مختلف، با استفاده از تجزیه خوشه ای
تعیین بهترین رقم از نظر میزان تولید علوفه و صفات اندازه گیری شده.

تعداد صفحات 100 word

فهرست مطالب

عنوان        

فصل اول مقدمه. 1

مقدمه. 2

فصل دوم مرور منابع.. 6

2-1. منشأ و تاریخچه. 7

2-2. طبقه بندی تکاملی ذرت.. 8

2-3. انواع ذرت.. 9

2-4. گیاه شناسی ذرت.. 9

2-5. هیبرید ذرت.. 11

2-6. ژنتیک ذرت.. 13

2-7. اصلاح نباتات و اهداف آن.. 14

2-8.  روش های اصلاح ذرت.. 14

2-9. اهداف اصلاح ذرت: 15

2-10 تجزیه واریانس.... 20

2-11 مقایسه میانگین صفات.. 22

2-12 وراثت پذیری.. 25

2-13 ضرایب همبستگی.. 26

2-14 تجزیه به مولفه های اصلی.. 29

2-15 تجزیه به عامل ها 31

2-16 تجزیه خوشه ای.. 36

فصل سوم مواد و روشها 43

3-1 موقعیت اجرای طرح: 44

3-2 صفات مورد بررسی: 44

3-3 نرم افزارهای مورد استفاده در تجزیه های آماری.. 48

فصل چهارم بحث و نتیجه گیری.. 50

4- نتایج و بحث: 51

4-1 نتایج بررسی نرمال بودن داده ها : 51

4-2 نتایج تجزیه واریانس : 51

4-3 نتایج مقایسه میانگین صفات: 53

4-4 برآورد میزان وراثت پذیری صفات: 63

4-5. نتایج تجزیه همبستگی ساده فنوتیپی در هیبریدهای ذرت علوفه ای: 65

4-6 نتایج تجزیه به مؤلفه های اصلی: 71

4-7. نتایج تجزیه به عامل ها بعد از چرخش وریماکس.... 75

4-8. نتایج تجزیه خوشه ای به روش Ward. 81

نتیجه گیری کلی: 83

فهرست منابع: 85

فهرست جداول

عنوان         

جدول 2-1. گروه بندی هیبریدها براساس تقسیم بندی –FAO.. 12

جدول 3-1 مشخصات هیبریدهای ذرت علوفه ای مورد استفاده: 47

جدول 3-2 جدول تجزیه واریانس طرح بلوک های کامل تصادفی.. 48

جدول 4-1 نتایج تجزیه واریانس ساده عملکرد و صفات وابسته در هیبریدهای ذرت علوفه ای: 52

جدول 4-2 نتایج مقایسه میانگین صفات در هیبریدهای ذرت علوفه ای به روش آزمون دانکن.. 55

ادامه جدول 4-2. نتایج مقایسه میانگین صفات در هیبریدهای ذرت علوفه ای به روش آزمون دانکن.. 56

ادامه جدول 4-2. نتایج مقایسه میانگین صفات در هیبریدهای ذرت علوفه ای به روش آزمون دانکن.. 57

ادامه جدول 4-2. نتایج مقایسه میانگین صفات در هیبریدهای ذرت علوفه ای به روش آزمون دانکن.. 58

ادامه جدول 4-2. نتایج مقایسه میانگین صفات در هیبریدهای ذرت علوفه ای به روش آزمون دانکن.. 59

ادامه جدول4-2. نتایج مقایسه میانگین صفات در هیبریدهای ذرت علوفه ای به روش آزمون دانکن.. 60

جدول 4-3. میزان وراثت پذیری صفات اندازه گیری شده در هیبریدهای ذرت علوفه ای.. 64

جدول 4-4. همبستگی ساده فنوتیپی در هیبریدهای ذرت علوفه ای.. 68

ادامه جدول 4-4. همبستگی ساده فنوتیپی در هیبریدهای ذرت علوفه ای.. 69

ادامه جدول4-4. همبستگی ساده فنوتیپی در هیبریدهای ذرت علوفه ای.. 70

جدول 4-5. بردارهای ویژه مولفه های اصلی در هیبریدهای ذرت علوفه ای.. 72

ادامه جدول4-5. بردارهای ویژه مولفه های اصلی در هیبریدهای ذرت علوفه ای.. 73

جدول 4-6. مقادیر ویژه و واریانس های مولفه های اصلی در هیبریدهای ذرت علوفه ای.. 74

جدول 4-7. مقادیر بار عاملی هر یک از متغیرهای اندازه گیری شده در هیبریدهای ذرت علوفه ای بعد از چرخش وریماکس     77

ادامه جدول4-7. مقادیر بار عاملی هر یک از متغیرهای اندازه گیری شده در هیبریدهای ذرت علوفه ای بعد از چرخش وریماکس     78

جدول4-8. مقادیر ویژه و درصدهای واریانس عامل های مشترک در هیبریدهای ذرت علوفه ای.. 79

فهرست اشکال

شکل 4-1  نمودار مقایسات میانگین بیوماس تر برای 33 هیبرید ذرت علوفه ای.. 61

شکل 4-2. نمودار مقایسات میانگین بیوماس خشک برای 33 هیبرید ذرت علوغه ای.. 62

شکل 4-9. نمودار اسکری پلات تجزیه به مولفه های اصلی در هیبریدهای ذرت علوفه ای.. 75

شکل 4-4. نمودار اسکری پلات تجزیه به عامل ها در هیبریدهای ذرت علوفه ای بعد از چرخش وریماکس.... 80

شکل 4-5. نمودار تجزیه خوشه ای به روش ward. 82