بررسی رابطه بین فرهنگ سازمانی و بکارگیری فناوری اطلاعات و در ادارات آموزش و پرورش شهر تهران(ICT) ارتباطات

170 صفحه

دوران جدید که به عصر اطلاعات موسوم است، دوران فناوری اطلاعات و ارتباطات می باشد، بشر امروز جامعه­ای مبتنی بر فناوری اطلاعات و ارتباطات (ICT )[1] را تجربه می­کند که از ویژگیهای خاص خود برخوردار است. چنین جامعه­ای را جامعه اطلاعاتی می­گویند (صرافی زاده، 1383 ، ص 5).جامعه اطلاعاتی جامعه­ای است که در آن زندگی اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی افراد جامعه به فناوری اطلاعات و ارتباطات وابسته است و جامعه­ای است که در آن مردم در محل کار ، منزل و حتی در اماکن تفریحی از این تکنولوژی­ حداکثر استفاده را می­برند.

بر خلاف دوران گذشته که اطلاعات و تکنولوژی در اختیار صاحب نظران فن و صنایع قرار داشت و مشروعیت آن نیز به تایید و تصدیق آنان مرتبط بود در جامعه جدید اطلاعات تکنولوژیستها علمای اجتماعی و مردم معمولی نیز مرتبط با تکنولوژی اطلاعاتی قرار گرفته و بخشی از زندگی روزمره آنان شده است. زیرا اطلاعات و اخبار در گروه نیازهای اساسی همه مردم قرار گرفته است و تولیدات آن استفاده همه جانبه دارد. در حالی که در دوران گذشته استفاده از تکنولوژی مرتبط با قشر خاصی بود و فراگیری زیادی نداشت (آذرخش، مهراد،1383،ص 25).

ویژگی‌دیگر جامعه اطلاعاتی کالا شدن اطلاعات است، اطلاعات کالا شده و به مدد تکنولوژی های جدید ارتباطی در دسترس هر کسی که طالب آن باشد قرار می­گیرد. در این گونه جوامع مفاهیم سنتی موجود در زمینه­هایی چون اقتصاد، آموزش ، کسب و کار، مدیریت و تجارت دچار تحول می­گردد. با گذر از عصر صنعتی و ورود به عصر اطلاعات و به گفته الوین تافلر[2] (عصر دانایی) نیاز روزافزون بشر برای آموزش متفاوت­تر با آنچه در گذشته بوده است بیشتر حس می­شود در همین راستا تکنولوژی اطلاعات و ارتباطات که به طور فزاینده­ای در حال گسترش است می­تواند به نحو مطلوبی تمامی امور زندگی را تحت تاثیر قرار دهد (احمدی نژاد ، 1379 ، ص 24).

دنیای موجود با دستاوردهای متنوع خود همواره در معرض تحولات و تغییرات غیرقابل پیش بینی است. الوین تافلر اعتقاد دارد ورود به قرن بیست و یکم به عنوان عصر فرانظریه[3] هنگامی برای انسانها جاذب خواهد بود که آدم کنونی بتواند در مقابل تغییرات آن قرن قدرت تحمل لازم را داشته باشد با شجاعت در مقابل آن ظاهر شود. تحقق این ایده­آل هنگامی میسر خواهد بود که از هم اکنون بشر امروزی بتواند خودش را برای تغییرات در دنیای آینده آماده سازد این نیز مشروط به دانش، مهارت، بینش و پویایی است.زندگی در دنیای جدید نیازمند شناخت کامل و کسب مهارتهای استفاده از این ابزارها و بدون داشتن چنین ابزاری رقابت و زندگی بسیار مشکل خواهد بود و مستلزم از دست دادن فرصتهای فراوانی در زندگی روزانه افراد و جوامع است.سازمانها باید جهت به کار­گیری و استفاده بهینه از تکنولوژی فن­آوری اطلاعات زمینه سازی لازم و مطلوب را داشته باشند تا بتوانند در این راه گامهای مهم و صحیح را در عرصه سازمان بردارند. یکی از مهمترین عوامل موفقیت و شکست در این حرکت در "فرهنگ سازمان " است. فرهنگ سازمانی به تمام جنبه­های سازمانی تاثیر می گذارد و بر اساس اعتقادات و ارزش­های مشترک، به سازمان‌ها قدرت می بخشد و بر نگرش رفتار فردی انگیزه و رضایت شغلی و سطح تعهد نیروی انسانی طراحی ساختار و نظام­های سازمانی، هدف­گذاری، تدوین و اجرای استراتژی­ها و .... تاثیر می­گذارد. همچنین فرهنگ سازمانی عامل موثر در ترویج خلاقیت و نوآوری است که از طریق ارزش نهادن به کار سخت و متمرکز و هدف­دار ، پشتکار و سخت کوشی و تعهد عمل می­کند.

نیروی انسانی به عنوان مهمترین منبع اصلی سازمان بااستفاده از اطلاعات، فناوری، مواد، تجهیزات و بودجه و... به تولید کالا و خدمات بپردازد و در صورتی که درست عمل کند سازمان نیز از عملکرد خوبی برخوردار خواهد شد.لذا سازمان از طریق توجه به فرهنگ و شناخت فرهنگ موجود سازمان و تجزیه و تحلیل آن و خلق ارزش­های مناسب در حمایت از فرهنگ مطلوب می­تواند در راستای به کار گیری مؤثر فناوری اطلاعات و ارتباطات سازمان نقش مهمی را ایفا نماید.فرهنگ سازمانی، نوعی برنامه ریزی اندیشه جمعی است که در سالیان اخیر به عنوان یک تفکر غالب در عرصه سازمانهای مطرح بوده است. این اندیشه جمعی، متمایز کننده اعضا از یک گونه به گونه دیگر است. هر کس به نوعی با جمع و گروههای انسانی کارکرده باشد، از وجود این پدیده مهم سازمانی آگاه است. این پژوهش به منظور بررسی رابطه فرهنگ سازمانی و بکارگیری فناوری اطلاعات و ارتباطات در ادارات آموزش و پرورش شهر تهران انجام شده است.روش پژوهش حاضر توصیفی و از نوع همبستگی است، جامعه آماری کلیه کارکنان اداری آموزش و پرورش به تعداد 2659 نفر دارای تحصیلات دیپلم تا دکتری در نظر گرفته شدند و تعداد نمونه به روش تصادفی طبقه ای 330 نفر انتخاب گردیده است، ابزار پژوهش شامل دو پرسشنامه محقق ساخته فرهنگ سازمانی بر مبنای ویژگیهای هفت گانه رابینز و پرسشنامه فناوری اطلاعات و ارتباطات بر مبنای مهارتهای هفتگانه ICDL بوده است. اعتبار پرسشنامه با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ برای فرهنگ سازمانی 90/0 و اعتبار پرسشنامه فناوری اطلاعات و ارتباطات 86/0 تعیین گردیده است.

برای تجزیه و تحلیل سوالات پرسشنامه و بررسی سؤالهای علاوه بر آمار توصیفی، آزمون t با دو نمونه مستقل، آزمون خی دو و آزمون ضریب همبستگی پیرسون مورد استفاده قرار گرفت. نتایج حاصل از سؤالات پژوهش به شرح زیر است:

بین فرهنگ سازمانی و بکارگیری فناوری اطلاعات و ارتباطات رابطه وجود دارد.میزان بکارگیری فناوری اطلاعات و ارتباطات در بین کارکنان سازمان پایین می باشد.بین ویژگیهای فرهنگ سازمانی (نوآوری و ریسک پذیری، توجه به افراد، توجه به گروه، تهور طلبی) با بکارگیری فناوری اطلاعات و ارتباطات رابطه معناداری وجود دارد ولی بین سه ویژگی دیگر از ویژگیهای فرهنگ سازمانی (شامل توجه به جزئیات، نتیجه محوری و ثبات و حفظ وضع موجود) با بکارگیری فناوری اطلاعات و ارتباطات رابطه معناداری وجود ندارد.میزان بکارگیری فناوری اطلاعات و ارتباطات در بین کارکنان زن و مرد یکسان می باشد.

فهرست مطالب

عنوان                                                                                صفحه

چکیده                                                                                        1

فصل اول: کلیات پژوهش                 

1-1- مقدمه                                                                                                     4

2-1- بیان مسئله                                                                                                 6

3-1- اهمیت ضرورت پژوهش                                                                               7

4-1- انگیزه پژوهش                                                                                           9

5-1- هدف پژوهش                                                                                            9

6-1- سوال پژوهش                                                                                            10

7-1- تعاریف عملیاتی                                                                                         11

فصل دوم: ادبیات و پیشینه پژوهش

1-2- مبانی نظری پژوهش                                                                                    

1-1-2- فرهنگ سازمانی                                                                                      14

2-1-2- تعاریف فرهنگ سازمانی                                                                                      15

3-1-2- اهمیت فرهنگ سازمانی                                                                              17

4-1-2- خصوصیات فرهنگ سازمانی                                                                        20

5-1-2- منابع فرهنگ                                                                                          22

6-1-2- شیوه پیدایش فرهنگ                                                                                 22

7-1-2- انواع فرهنگ سازمان                                                                                 23

8-1-2- رابطه فرهنگ سازمانی با رضایت شغلی                                                            28

9-1-2- رابطه فرهنگ و ساختار سازمان                                                                     28

10-1-2- فرهنگ سازمانی و توسعه                                                                          29

11-1-2- نقش فرهنگ سازمانی در مدیریت دانش                                                                   29

12-1-2- رابطه فناوری و فرهنگ                                                                                      30

13-1-2- رابطه فرهنگ و مدیریت                                                                           31

14-1-2- رابطه فرهنگ و رفتار سازمانی                                                                     31

15-1-2- کارکرد فرهنگ سازمان                                                                             31

16-1-2- زنده نگه داشتن فرهنگ                                                                             32

17-1-2- عوامل موثر در تغییر فرهنگ سازمانی                                                            33

18-1-2- تغییر فرهنگ سازمانی                                                                              34

19-1-2- فرهنگ سازمانی سالم و فرهنگ سازمانی بیمار                                                  35

20-1-2- الگوی اساسی برای تبیین و تشریح فرهنگ سازمانی                                            35

1-20-1-2- الگوی آجیل پارسونز                                                                             35

2-20-1-2- الگوی اوچی                                                                                     36

3-20-1-2- الگوی پیترز و واترمن                                                                           37

4-20-1-2- الگوی لیت وین و اترینگر                                                                      39

5-20-1-2- الگوی کرت لوین                                                                                40

6-20-1-2- الگوی منوچهر کیا                                                                               40

2-2- فناوری اطلاعات و ارتباطات

1-2-2- تاریخچه فناوری اطلاعات و ارتباطات                                                            42

2-2-2- مفهوم فناوری اطلاعات و ارتباطات                                                                 43

3-2-2- چیستی فناوری اطلاعات و ارتباطات                                                               46

4-2-2- کشورهای جهان از نظر زیر ساخت های لازم اداره مدیران آنها از جهت دستیابی             49

به فناوری اطلاعات و ارتباطات و...                                                                

5-2-2- کاربردهای فناوری اطلاعات و ارتباطات

1-5-2-2- پول الکترونیک                                                                                     50

2-5-2-2- تجارت الکترونیک                                                                                51

3-5-2-2- دولت الکترونیک                                                                                  53

4-5-2-2- نشر الکترونیک                                                                                    54

5-5-2-2- پارک های فناوری                                                                                 54

6-5-2-2- شهر اینترنتی                                                                                       56

7-5-2-2- دهکده جهانی                                                                                      56

6-2-2- شاخص های فناوری اطلاعات و ارتباطات                                             

1-6-2-2- مفاهیم اساسی فناوری اطلاعات و ارتباطات                                                    57

2-6-2-2- استفاده رایانه و مدیریت فایل Windows                                                    58

3-6-2-2- واژه پردازها Word                                                                             58

4-6-2-2- صفحه گسترها Excel                                                                            59

5-6-2-2- بانک اطلاعاتی Access                                                                          59

6-6-2-2- ارائه مطلب Power point                                                                     60

7-6-2-2- اینترنت Internet                                                                                60

7-2-2- ظهور اینترنت                                                                                         62

8-2-2- اینترنت چیست                                                                                       62

9-2-2- شبکه عنکبوتی جهانی                                                                                63

10-2-2- موتورهای جستجو و بازاریابی اطلاعات                                                          63

11-2-2- فناوری پوش                                                                                        64

12-2-2- ارتباطات شبکه ای                                                                                  64

13-2-2- راهکارهای استفاده از فناوری اطلاعات و ارتباطات                                             66

14-2-2- نقش فناوری اطلاعات و ارتباطات                                                                66

15-2-2- ارزش فنا وری اطلاعات و ارتباطات                                                              67

16-2-2- توانایی های فناوری اطلاعات و ارتباطات                                                        69

17-2-2- راهبردهای فناوری اطلاعات و ارتباطات                                                         70

18-2-2- گروه بندی فناوری اطلاعات و ارتباطات                                                         70

19-2-2- محدوده فعالیت های اطلاعاتی و ارتباطی                                                        72

20-2-2- نظام های اطلاعاتی و ارتباطی                                                                     72

21-2-2- نظامهای اطلاعاتی و ارتباطاتی از طریق محمل هایی اطلاعات رابه طور                      74

سریع و روز آمد در اختیار استفاده کنندها قرار می دهد...

22-2-2- تکنولوژی نوین اطلاعات و ارتباطات                                                              77

23-2-2- نظم نوین اطلاعات و ارتباطات                                                                    79

24-2-2- فناوری اطلاعات و ارتباطات در زندگی آینده                                                    80

25-2-2- مشکلات کشورهای در حال توسعه در زمینه فناوری اطلاعات و ارتباطات                            81

26-2-2- نحوه تأثیر فناوری اطلاعات بر ساختار سازمان                                                   84

27-2-2- فناوری اطلاعات و ارتباطات و تأثیر آن بر تحولات ساختار جامعه                                     85

28-2-2- فناوری اطلاعات و ارتباطات، نیاز امروز مدیران فردا                                            86

29-2-2- مدیریت فناوری اطلاعات IT                                                                      87

3-2- پیشینه پژوهش                                                                                            88

1-3-2- پژوهش های داخل کشور                                                                            88

2-3-2- پژوهش های خارج کشور                                                                            92

فصل سوم: فرایند پژوهش

1-3- روش پژوهش                                                                                            103

2-3- جامعه پژوهش                                                                                            103

3-3- نمونه و روش نمونه گیری                                                                               103    

4-3- ابزار پژوهش                                                                                              104

1-4-3- پرسشنامه فرهنگ سازمانی                                                                           104

2-4-3- پرسشنامه فناوری اطلاعات و ارتباطات                                                             104

5-3- چگونگی تعیین روایی و پایایی ابزار پژوهش                                                         105

6-3- روش جمع آوری اطلاعات                                                                            105

7-3- روشهای تجزیه و تحلیل آماری                                                                         106

فصل چهارم: تجزیه و تحلیل داده های آماری

1-4- مقدمه                                                                                                     108

2-4- اطلاعات عمومی                                                                                         109

3-4- توصیف داده ها                                                                                           112

4-4- تحلیل داده ها                                                                                             130

فصل پنجم: بحث و نتیجه گیری

1-5- بحث و نتیجه گیری                                                                                      152

1-1-5- تفسیر سوال اصلی پژوهش                                                                          152

2-1-5- تفسیر سوالات فرعی پژوهش

1-2-1-5- تفسیر سوال فرعی اول پژوهش                                                                  153

2-2-1-5- تفسیر سوال فرعی دوم پژوهش                                                                  154

3-2-1-5- تفسیر سوال فرعی سوم پژوهش                                                                  155

2-5- نتیجه کلی                                                                                                156

3-5- محدودیتها و مشکلات پژوهش                                                                         157

4-5- پیشنهادهای پژوهش                                                                                     157

5-5- خلاصه پژوهش                                                                                          159