پایان نامه بررسی رابطه بین سلامت سازمانی و تعهد سازمانی مدارس راهنمایی دخترانه دولتی شهرتهران از دیدگاه دبیران

این فایل در قالب ورد و قابل ویرایش در 230 صفحه می باشد.

پایان نامه درجه کارشناسی ارشد علوم تربیتی –مدیریت آموزشی(M.A)

چکیده تحقیق

در این پژوهش به دو ضرورت اصلی در سازمانها که امروزه از جمله مسائل مهم به شمار می رود، یعنی سلامت سازمانی وتعهد سازمانی در مدارس راهنمایی دخترانه دولتی از دیدگاه دبیران در سال 87-86 پرداخته شده است.

فرضیۀ اصلی تحقیق بررسی رابطه بین سلامت سازمانی وتعهد سازمانی در مدارس راهنمایی دخترانه دولتی از دیدگاه دبیران در سال 87-86 است.

هدف از این تحقیق بررسی رابطه بین سلامت سازمانی وتعهد سازمانی در جامعۀ آماری وارائه پیشنهادها وراهکارهایی جهت بهبود امور مدارس به مسئولان آموزش وپرورش

جامعه تحقیق عبارت بود از : کلیۀ دبیران مقاطع راهنمایی شهرتهران که ازاین جامعه به حجم 8500 نفر، نمونه ای با حجم 380 نفر با استفاده از جدول «کرجسی ومورگان»  تعیین و به صورت نمونه گیری تصادفی مرحله ای انتخاب شد

برای جمع آوری اطلاعات از سه نوع پرسشنامه مشخصات فردی، سلامت سازمانی وتعهد سازمانی استفاده شد.

این تحقیق از نوع توصیفی بوده که از روش همبستگی استفاده شده است.

وکلیۀ عملیات آمار توصیفی واستنباطی پژوهش با استفاده از نرم افزار spss انجام گرفت وسطوح احتمال خطا پذیریر 01/0=x منظور شد وبا توجه به آزمون فرضیه ها نتایج زیر به دست آمد.

بین سلامت سازمانی در بعد ساختدهی وتعهد سازمانی معلمان در جامعه آماری رابطه مستقیم وجود دارد.بین سلامت سازمانی در بعد ملاحظه گری(رعایت ) وتعهد سازمانی معلمان در جامعه آماری رابطه مستقیم وجود دارد.بین سلامت سازمانی در بعد روحیه وتعهد سازمانی معلمان در جامعه آماری رابطه مستقیم وجود دارد.بین سلامت سازمانی در بعد حمایت منابع وتعهد سازمانی معلمان در جامعه آماری رابطه مستقیم وجود دارد.بین سلامت سازمانی در بعد تأکید علمی وتعهد سازمانی معلمان در جامعه آماری رابطه مستقیم وجود دارد.بین سلامت سازمانی در بعد یگانگی نهادی وتعهد سازمانی معلمان در جامعه آماری رابطه مستقیم وجود دارد.بین سلامت سازمانی وافزایش تعهد عاطفی در جامعه آماری رابطه وجود دارد.بین سلامت سازمانی وافزایش تعهد مستمردر جامعه آماری رابطه وجود دارد.بین سلامت سازمانی وافزایش تعهد هنجاری در جامعه آماری رابطه وجود دارد.بین سلامت سازمانی وتعهد سازمانی در جامعه آماری رابطه ی مستقیم وجود دارد.

فهرست مطالب

چکیده

فصل اول:کلیات پژوهش

مقدمه........................................... 2

بیان مسئله...................................... 4

ضرورت واهمیت تحقیق.............................. 7

اهداف تحقیق..................................... 12

فرضیه های تحقیق................................. 13

تعاریف مفهومی وعملیاتی.......................... 14

الف-تعاریف مفهومی – جو سازمانی.................. 14

مدرسه سالم...................................... 17

مدرسه ناسالم.................................... 17

تعهد سازمانی.................................... 18

تعاریف عملیاتی ................................. 19

فصل دوم:ادبیات وپیشینه پژوهش

مقدمه .......................................... 23

ادبیات تحقیق.................................... 24

مفاهم وتعاریف سلامت سازمانی...................... 24

سازمان به عنوان یک سیستم اجتماعی ............... 27

عناصر یک سیستم اجتماعی.......................... 28

کارکرد اجتماعی پارسونز.......................... 30

جوسازمانی....................................... 31

مفهوم سلامت...................................... 33

سلامت سازمانی ................................... 34

ابعاد سلامت سازمانی ............................. 37

سطح نهادی....................................... 37

سطح اداری....................................... 37

سطح فنی ........................................ 40

ابعاد دهگانه سلامت............................... 41

خصوصیات ابعاد سلامت از نظر مایلز................. 44

مدل سطح تامپسون در ترکیب نگرشهای سازمانی وسلامت سازمانی   49

ویژگیهای اساسی سازمان سالم...................... 50

ویژگیهای اساسی سازمان ناسالم.................... 52

مفاهیم وتعاریف تعهد سازمانی .................... 55

انواع تعهد...................................... 59

دیدگاههای مختلف در خصوص ابعاد تعهد سازمانی ..... 62

دیدگاه کانتر.................................... 63

دیدگاه اتزیونی.................................. 64

دیدگاه ایوروسون روی............................. 65

دیدگاه استاو وسالانسیک........................... 65

دیدگاه آرجریس................................... 66

دیدگاه بیکر..................................... 67

دیدگاه مایرواسکورمن............................. 67

مدل سه بخشی تعهد سازمانی می یروآلن.............. 69

اجزاء تعهد سازمانی ............................. 72

عوامل موثر بر تعهد سازمانی ..................... 73

الف- عوامل شخصی ................................ 74

ب- عوامل سازمانی ............................... 76

ج- عوامل غیر سازمانی ........................... 77

ماهیت شغل وتعهد سازمانی ........................ 80

انگیزش وتعهد سازمانی ........................... 81

تقوی وتعهد سازمانی ............................. 82

ضرورت واهمیت تعهد مدیریت........................ 83

سطوح تعهد سازمانی .............................. 85

تعهد پایین.................................. 86تعهد متوسط.................................. 87تعهد بالا.................................... 88

نتایج وپیامدهای تعهد سازمانی ................... 91

مدلهای تئوریک تجزیه وتحلیل تعهد سازمانی ........ 95

پایه های تئوریک وتجربی رابطه رضایت شغل با تعهد سازمانی   97

نتیجه گیری از مفاهیم سلامت سازمانی .............. 98

نتیجه گیری از مفاهیم تعهد سازمانی .............. 100

پیشینه تحقیقات.................................. 101

تحقیقات داخلی در مورد سلامت سازمانی ............. 101

تحقیقات داخلی در مورد تعهد سازمانی ............. 110

تحقیقات خارجی در مورد سلامت سازمانی ............. 116

تحقیقات خارجی در مورد تعهد سازمانی ............. 124

تحقیقات منطبق داخل کشور......................... 130

تحقیقات منطبق خارج کشور......................... 132

نتیجه گیری...................................... 133

فصل سوم:روش اجرای پژوهش

مقدمه........................................... 137

روش تحقیق....................................... 137

جامعه آماری..................................... 138

نمونه آماری وروش نمونه گیری..................... 138

روش جمع آوری داده ها............................ 140

اعتبار وپایایی پرسشنامه سلامت سازمانی وتعهد سازمانی  140

الف- پرسشنامه سلامت سازمانی ..................... 142

ابعاد پرسشنامه سلامت سازمانی .................... 142

سطح نهادی....................................... 142

سطح اداری ...................................... 143

سطح فنی ........................................ 146

پرسشنامه تعهد سازمانی .......................... 148

ابعاد پرسشنامه تعهد سازمانی .................... 148

الف-تعهد عاطفی ................................. 148

ب – تعهد مستمر.................................. 149

ج- تعهد هنجاری ................................. 149

روشهای آماری.................................... 150

فصل چهارم:تجزیه وتحلیل داده ها

مقدمه........................................... 152

داده های جمعیت شناسی............................ 152

توصیف داده ها................................... 157

تحلیل آماری داده ها............................. 159

فصل پنجم:بحث ونتیجه گیری

مقدمه........................................... 180

خلاصه تحقیق...................................... 181

یافته های تحقیق براساس صورت کلیه فرضیه ها:

فرضیه اول....................................... 181

فرضیه دوم....................................... 181

فرضیه سوم....................................... 182

فرضیه چهارم..................................... 182

فرضیه پنجم ..................................... 183

فرضیه ششم....................................... 183

فرضیه هفتم ..................................... 184

فرضیه هشتم...................................... 184

فرضیه نهم....................................... 185

فرضیه اصلی تحقیق (فرضیه دهم).................... 185

یافته های تحقیق براساس متغیرهای تشکیل دهنده فرضیه ها     185

آزمون فرضیه اول................................. 185

آزمون فرضیه دوم................................. 187

آزمون فرضیه سوم................................. 188

آزمون فرضیه چهارم............................... 189

آزمون فرضیه پنجم................................ 190

آزمون فرضیه ششم................................. 191

آزمون فرضیه هفتم................................ 193

آزمون فرضیه هشتم................................ 194

آزمون فرضیه نهم................................. 195

آزمون فرضیه دهم................................. 197

نتیجه گیری...................................... 201

نتایج داده های توصیفی .......................... 204

نتایج داده های استنباطی......................... 205

محدودیتهای تحقیق................................ 208

پیشنهادهای تحقیق................................ 209

الف-پیشنهادهای مبتنی بر یافته های تحقیق......... 209

ب-پیشنهادهای محقق............................... 212

فهرست منابع..................................... 214

منابع فارسی..................................... 215

منابع انگلیسی................................... 222

پیوست ها 224

مقدمه

چون انسان موجودی است زیستی و روانی، لذا نیازهای او در قلمرو زیستی و روانی قرار دارد . سرشت نیازمند انسانی او را به زندگی اجتماعی سوق می دهدو به او می آموزد که باید روابط خود را  با محیط و انسان ها برقرار سازد. محیط بی جان و جاندار قادر به تاثیر  در او هستند، در سایه تاثیرات محیطی انسان ها ، عکس العمل نشان می دهند  وبه زبان روان شناسی از خود بروز رفتار می کنند (عسکریان، 1383، ص 75 و 76).  

شخصیت هر عضو سازمانی در قالب الگوهای رفتار سازمانی او مشخص می شود، الگوهای رفتاری فرد در سازمان می تواند تابعی از الگوهای مدیریتی آن سازمان باشد. شخصیتی که زیرساز آن، شخصیت خود فرد قبل از ورود به سازمان  است و تاثیرات عوامل محیطی مختلف در سازمان در لایه های فرهنگی فرد از عوامل تشکیل  دهندة شخصیت اوست. (عسکریان، 1385، ص 102)

پس رفتار سازمانی از کنش ها و واکنش هاییکه اعضای سازمان با در نظر گرفتن تاثیر فرهنگ و هویت سازمانی، ارزش های رایج، هدف مشترک سازمانی،  هماهنگی یا فعالیت سایر افراد سازمان از خود بروز می دهند، تشکیل یافته است. به طور کلی زمانی که فرد وارد سازمان می شود، انتظار دارد در قبال در اختیار دادن انرژی و مهارت خود ، از سازمان دریافتی داشته باشد . یعنی یک مبادله  و معامله ای بین فرد و سازمان پدید می آید و این رابطه زمانی موفقیت آمیز تلقی می شود که فرد احساس کند توانایی و مهارتی که در اختیار سازمان  قرار می دهد کمتر از حقوق و مزایایی است که دریافت می کند و سازمان نیز با توجه به مخارجی که افراد می پردازند، منفعت قابل قبولی را به دست می آورد . بنابراین هنگامی که دو طرف موجود در رابطه سازمانی خشنود باشند، پدیده ای رخ می دهد که به آن سینرژی می گویند(نیاز آذری، 1381، ص 46 و ص 61)

به عبارت  دیگر فرایند رهبریت اثری مستقیم بر توانایی سازمان در ارضای نیاز های کارمندان، ایجاد جو مطلوب کاری و اثر بخشی دارد. این فرایند شامل مباحثی از جمله مهارت های رهبریت، استراتژی ها ، رفتار، خط مش های مدیریت یا بوروکراسی: ارتباطات، حل درگیری ها و مسائل، انگیزش، تعهد  به اهداف سازمانی و روحیه می باشد (شیرازی، 1373، ص 282).

یکی از عناصر عمده ای که تشکل سازمان های آموزشی بدون آن امکان پذیر نیستند ، نیروی انسانی آموزشی آن سازمان ها یعنی معلم است که صرفاً در امر تدریس و برخوردار بودن معلم از دانش وسیع نمی تواند، ملاک اصلی برای اشتغال پایگاه اجتماعی و مقام معنوی معلم باشد، بلکه شرایط خاص دیگری نیز می خواهد ، برخورداری از شرایط خاص، به منظور ایجاد دگرگونی های لازم در فتار دانش آموز و تکمیل استنتاجات او از مفاهیم است (عسکریان، 1385، ص 47).

بنابراین وجود نیروی انسانی وفادار به اهداف و ارزش های سازمان و تمایل به حفظ عضویت در آن تمایل خواهد داشت که با تمام تلاش و کوشش خود فراتر از وظایف و مسئولیت های تعیین شده در چارچوب شرح و شغل فعالیت می کند . چرا که احساس تعهد درونی و الزام  عملی نسبت  به وظیفه بزرگترین عامل اجرایی برای ممانعت از هر گونه قصور در انجام کار می باشد (بابایی،‌1376، ص 55).

 از میان همه اشکال تعهد، تعهد سازمانی [1]  لذت بخش تر،‌ پر جاذبه تر، رایج تر به نظر می رسد به طوری که این علاقه مندی و توجه از طریق مطالعات متعددی که روابط بین تعهد سازمانی و پیش شرطها و پیامدهایش را مورد بررسی قرار داده اند قابل مشاهده است (اشرفی، 1374).

اما انچه که به دنبال تلاش های علمی قابل ملاحظه ای که در دهه های اخیر صورت گرفته و در پی توضیح و سنجش جو اجتماعی مدارس بوده، بحث سلامت  سازمانی[2] جلب نظر می کند.

سلامت سازمانی به وضعی فراتر از اثر بخشی کوتاه مدت سازمان  دلالت  داشته و به مجموعه ای از خصایص  سازمانی نسبتاً پر دوام اشاره می کند،‌یک سازمان سالم،‌به این معنا ، نه فقط در محیط خود پایدار می ماند،‌بلکه دردراز مدت قادر است به اندازه کافی با محیط خود سازگار شده، توانائیهای لازم را برای بقای خود پیوسته ایجاد کند و گسترش دهد (مایلز، 1969).

در این تحقیق  بحث سلامت سازمانی و رابطه  آن با تعهد سازمانی از دیدگاه دبیران مطرح است.

که جهت رسیدن به وضع مطلوب و اثر بخش که ناشی از رضایت شغلی درسازمان (مدارس) است می توان به عوامل مختلفی از جمله سلامت سازمانی اشاره کرد که در راستای تحقق سلامت  شازمانی، تعهد سازمانی نیز برآورده خواهد شد ، که این تحقیق رابطه بین این دو مقدار می باشد.

بیان مسئله

بسیاری از مردم در داخل یک سازمان متولدشده ، در سازمانی دیگر تحصیل کرده و بسیاری از دارایی خود را از سازمان کسب کرده اندو در درون یک سازمان از دنیا رفته اند. بسیاری از فعالیت های آنها توسط سازمانی به نام دولت تنظیم می شود اکثر افراد بالغ بهترین  ایام عمرشان را به کار برای سازمان ها و داخل آنها می گذرانند . پس سازمان ها تاثیری بر زندگی انسان ها ندارند و توجه به علل و چگونگی اقدامات سازمان ها لازم است (الوانی، 1380، ص 16).

یکی از چار چوب های نظری مشهور سودمند در مورد تعریف و توضیح و سنجش جو اجتماعی مدارس سلامت سازمانی است اندیشه سلامت کامل در این  سازمان ، توجه را به  عواملی که رشد و شکوفایی آن را تسهیل و  نیز به شرایطی که از پویا ییهای کامل  آن جلویگری می کنند، جلب میکند.

بررسی سلامت سازمانی یک سازمان آموزشی ، احتمالاً در ایجاد تعهد سازمانی و رضایت شغلی نیز یاری بخش است.

یک سازمان سالم، نه فقط در محیط خود پایدار می ماند، بلکه در دراز مدت قادر است به اندازه کافی با محیط خود سازگار شده،  توانائیهای لزم را برای بقا خود پیوسته ایجاد کندو گسترش دهد (مایلز1999).

انسان کوشش می کند که بر اساس یک عمل فکری مبنای معقول برای رفتار خود بیاید. علت این است که انسان در بین صد ها هزار انواع موجودات که دارای مغز هستند، تنها موجودی است که در بسیار موارد با‌آگاهی نسبت به خود و دنیای اطراف تفکر می نماید و با توجه به عوامل ارثی و پرورش شخصیت خودرفتار خاصی را صحیح و منطقی جلوه می دهد. رفتار مفهوم هدفمدار[3]  است. یعنی جهت حصول هدف خاصی برانگیخته می شود و ممکن است همواره آگاهانه و به صورت ناخودآگاه سرزند. واحد اساسی رفتار فعالیت [4]  است. به عبارت دیگر رفتار سلسله ای از فعالیت ها است که در یک واحد زمانی از یک نفر بروز می کند (نیاز آذری، 1381، ص44).

پس فردی که به عضویت یک سازمان آموزشی درآمده، وظیفه وشغلی به اومحول شده و از ان پس ارتباط و تعهد بین او وسازمان آموزشی ایجاد می شود. (نیاز آذری، 1381،‌ص 47).

بنابراین یکی از دغدغه های بسیاری از سازمان ها به ویژه سازمان های آموزشی که رابطه تنگاتنگی با انسان ها دارد و از حساس ترین و پیچیچده ترین سازمان ها به حساب می آیند . تعهد نیروهای انسانی این سازمان ها به کار و حرفه خویش است چرا که بدون تعهد و دلسوزی مربی  نمی تواند رابطه مطلوبی با کارکنان و به ویژه دانش آموزان برقرار کند و وظیفه ی خطیر آموزش و پرورش را در آن ها به منصه ظهور برساند و از آنجایی که عوامل بسیاری در این امر دخیل  هستند پس مطالعه ی  این عوامل به ما کمک می کند شرایط و ویژگی های محیط سالم را که از هر گونه فشار نابجا از طرف محیط خارجی بوده و نیز ارتباط منطقی با جامعه دارد، را بشناسیم و با استفاده ی بهینه از تمامی عوامل بتوانیم تمامی شرایط را برای تعلیم و تربیت فراهم سازیم.

تعهد سازمانی مقولة مهم و حیاتی در سازمان ها بوده که عمر نسبتاً کوتاهی از آن در مدیریت رفتار سازمانی سپری شده است. تعهد سازمانی افراد با توجه به ساختار سازمان از لحاظ تمرکز، تکراری بودن، ارتباطات مناسب، اندازه سازمان، حقوق و فرصت های ارتقاء،‌عادلانه بودن، توزیع انسجام، بار نقش و همچنین ویژگی های فردی شامل مشارکت شغلی،‌سابقه فرصت، میزان تحصیلات، تجربه خدمت و ویژگی های محیطی شامل فرصت های شغلی و مسئولیت خانوادگی تفاوت دارد (ساروقی، 1375، ص68).

هر اندازه فرد در شغل محوله دارای سطح بالاتری از مسئولیت ، استقلال و شغل مورد علاقه و غیر تکراری باشد تعهد سازمانی بیشتری ابراز می دارد، همچنین افرادی که از سرپرستان خود و عدالت ارزیابی بازده کاری خویش، رضایت بیشتری دارند و احساس می کنند که سازمان در مسائل رفاهی به آنان توجه بیشتری دارد، سطح تعهد بالاتر دارند،‌در مقابل فرصتهای ارتقاء شغل کمتر، تنش بیشتر و ابهامات مربوط به شغل تمایل به نشان دادن سطح پایین تر تعهد را به وجود
می آورد(استرون، 1377، ص 73)  

عدم احساسات تعهد مشکل بزرگی درسازمان ها ایجاد می کند که عملکرد نیروی انسانی را تحت تاثیر قرار می دهد که با عوامل زیادی در ارتباط است و یکی از ان ها عوامل محیط و جو سالمی است که در سازمان برقرار است.

بررسی سلامت سازمانی مدارس راهنمایی دخترانه در این پژوهش از این جهت  اهمیت  دارد که نشان می دهد وضعیت موجود این مدارس در ابعاد شش گانه سلامت سازمانی چیست ؟

و همچنین  تعهد سازمانی آنها به چه میزان است و ثانیاً هر یک از ابعاد شش گانة سلامت سازمانی دارای چه رابطه با اجزاء سه گانه تعهد سازمانی (عاطفی، هنجاری، مستمر) می باشد که این میزان از دیدگاه دبیران مدارس راهنمایی دخترانه بررسی می شود.

و با بررسی سلامت سازمانی در رابطه آن با تعهد سازمانی مشخص شود تا چه میزان سلامت سازمانی و تعهد سازمانی در جامعه مورد نظر با هم رابطه دارند تا  از این  طریق بتوان موانع را شناسایی کرد تا بدین گونه مشکلاتی که در سر راه بازدهی منابع آموزشی که گریبانگیر آموزش و پرورش است، کاهش یابد. چون که اگر مدارس از سلامت سازمانی برخوردار نباشد، موجب نامطلوب شدن رفتار سازمانی کارکنان خواهد شد.