امنیت و گردشگری در ایران
گردشگران قرار است سفیرانی باشند که کشور ما و امنیت موجود در آنرا همانطور که هست، در عرصه بینالملل توصیف کنند. کارشناسان گردشگری بر این باورند که رابطه امنیت ملی و گردشگری باید موردتوجه قرارگیرد، به طوریکه تعریف جدیدی از امنیت ملی در سایه حضور گردشگران خارجی و شناخت واقعیتهای داخلی و انتقال آنها به خارج ضروری و لازم است. امنیت داخلی و ملی شاخصترین عامل گسترش گردشگری درهر کشوری است که میخواهد خود را با مشخصات کشورهای پیشرو در امر گردشگری تطبیق دهد. امروزه برخی کارشناسان بر این باورند که با تداوم سیاستهای تنشزدا در روابط خارجی و کاهش حساسیتهای بینالمللی نسبت به سیاستهای خارجی ایران، میتوان به ایجاد زمینه مساعد برای جلب گردشگران کمک کرد. دراین رابطه ضرورت داردکه در کنار تبلیغ جاذبههای گردشگری ایران، از کشورمان تصویری مطلوب به عنوان کشوری ایمن با مردمانی مهربان و میهمان پذیر نمایش داده شود و زمینههای لازم برای سهولت رفت و آمد گردشگران خارجی به ایران فراهم آید. کارشناسان بر این باورند که در ایران امنیت کافی برای گردشگران وجود دارد اما مشکل اصلی درحوزه جذب گردشگران، نبود تبلیغات از سوی ایران و تبلیغات سوء کشورهای دیگر علیه ایران است.
گردشگری در ایران در زمان حکومت پهلوی دوم با توجه به شرایط روز جهان در آن زمان رشدی کند اما متناوب را تجربه نموده بود، با وقوع انقلاب اسلامی درسال 1357 رشد گردشگری در کشور به طور ناگهانی کاهش پیدا کرد. در سالهای اول انقلاب به دلیل فقدان امنیت نسبی و آشفتگی سیاسی ورود گردشگران خارجی به کشور به شدت کاهش یافت و به 150 هزار نفر در سال 1358 رسید. کاهش و افول گردشگری در ایران به دلیل وقوع جنگ تحمیلی ایران و عراق تا پایان جنگ یعنی سال 1367 به مدت ده سال ادامه داشت و تعداد گردشگران کمتر از 100 هزار نفر بود. پس از پایان جنگ و شروع دوران سازندگی و بازسازی مناطق جنگزده، تعداد گردشگران ورودی به کشور افزایش یافت به گونه ای که در سال 1373 تعداد گردشگران به 350 هزارنفررسید. این بدین معنی است که 23 سال طول کشید تا تعداد گردشگران ورودی به کشور به تعداد گردشگران سال 1350 برسد و درآمد حاصل از آن بیش از 7 میلیارد ریال برآورد گردید (موسوی نصر، 1388).
بدون شک تأمین امنیت گردشگران، بخصوص گردشگران خارجی برعهده دولت است. اما اینکه دولت از چه راههایی و از طریق چه ارگانهایی اقدام به تأمین امنیت کند خود حائز اهمیت است. لذا در ادامه به معرفی سازمانها و نهادهایی میپردازیم که به طرق مختلف با مسئله امنیت گردشگران در ارتباط هستند.
سازمانهای مرتبط با امنیت گردشگری در ایران
تعرض به گردشگر اقدامی علیه امنیت ملی است و وقوع اتفاقی برای گردشگران به دلیل عدم تأمین امنیت، مسئولیت بینالمللی ایجاد میکند. از سوی دیگر وظیفه حفظ امنیت گردشگران برعهده دولت است. ایجاد تسهیلات و ارائه امکانات رفاهی و خدمات لازم به گردشگران از وظایف دولت نسبت به گردشگران به شمار میرود. هر گردشگری که با اجازه دولت و روادید صادره از وزارت خارجه وارد کشور میشود، حق دارد از امنیت لازم اجتماعی برخوردار شده و نسبت به حفظ امنیت جانی و مالیاش اطمینان حاصل کند. بنابراین حفظ امنیت در مرحله اول به کل حکومت و در مراحل بعدی به ارگانهایی نظیر سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری، وزارت کشور و زیرمجموعههای آن یعنی نیروی انتظامی، پلیس، وزارت اطلاعات، وزارت دادگستری، وزارت امور خارجه، قوه قضائیه، سازمان فرهنگ و ارتباطات، سپاه و... مربوط میشود و در این میان نقش نیروهای انتظامی و پلیس به دلیل احتمال برخورد نزدیکتر با مسافران بیشتر است. لذا در این بخش مروری بر ماموریت و وظایف مهمترین این سازمانها در امر امنیت گردشگری خواهیم داشت.