کارآموزی کارخانه روغن نباتی

گزارش کارآموزی کارخانه روغن نباتی ، با فرمت ورد قابل ویرایش 330 صفحه

گزارش کامل برای رشته صنایع غذایی و رشته های مرتبط

کارآموزی کارخانه روغن نباتی جهان ، همراه با تصاویر دستگاه ها

فهرست و بخشی از عناوین و متن

فصل اول

مقدمه

روغن ها و چربی ها از زمان های بسیار دور یکی از اجزا اصلی و مهم تشکیل دهنده غذای انسان بوده و نیز غذای طبخ شده در روغن و چربی مزه و طعم مطلوبی دربردارد.

یک فرد در کشورهای صنعتی در طول عمر خود در حدود 3 تن چربی و روغن مصرف   می کند که بیش از نصف آن به صورت روغن یا چربی غیر قابل رویت می باشد. اما در کشورهای در حال توسعه مصرف چربی و روغن کمتر از مقدار پیشنهاد شده توسط WHO است.

چربی ها منبع کالری می باشند که نقش اساسی در متابولیسم بدن انسان دارند که عبارتند از:

انرژِی حاصل از یک گرم چربی 2/9 کیلو کالری (38 کیلو ژول) می باشد. برای سوخت و ساز یک گرم چربی به حدود 2000 میلی لیتر اکسیژن نیاز می باشد که از واکنش آن با چربی 1400 میلی لیتر دی اکسید کربن حاصل می شود.حاوی ویتامین های محلول در چربی K , D , E , A هستند.روغن ها سرشار از اسید چرب ضروری امگا 3 و امگا 6 هستند که بدن انسان قادر به سنتز آن نبوده و باید از طریق غذا ، نیاز بدن تامین گردد.

نیاز روزانه چربی یک فرد از دو منبع حیوانی و گیاهی تامین می شود.

با توجه به افزایش رشد جمعیت در جهان نیاز به مواد غذایی نیز افزایش می یابد و هم زمان باید تقاضای مواد غذایی مورد نیاز مردم با امکانات و شرایط موجود تامین شود. در حال حاضر طبق گزارش ها عده زیادی از سوء تغذیه رنج می برند اما کشاورزان کشت دانه ها و میوه های روغنی و کارخانه های صنایع تبدیلی چربی ها و روغن ها در وضعیتی هستند که بتوانند نیاز تمام جمعیت جهان را در این مورد تامین نمایند.

میزان تولید چربی ها و روغن ها در کشورهای مختلف از سال 1935- 2000 میلادی :

میزان تولید روغن ها در سال 1935

میزان تولید روغن ها در سال 2000

صنعت روغن کشی از دانه های روغنی از سال 1330 به ایران وارد شد. روغن نباتی به دست آمده در آغاز به صورت مخلوط با روغن حیوانی مصرف می شد اما بر اثر افزایش جمعیت و کمبود منابع حیوانی و روغن های حیوانی ، مصرف روغن نباتی افزایش یافت.

در ایران حدود 20 کارخانه روغن کشی و تصفیه روغن وجود دارد که حدود 90% مواد اولیه آنها وارداتی است.

کل روغن نباتی مصرفی در ایران در حدود 1200000 تن روغن در سال است که البته توان تولید یا ظرفیت اسمی کارخانجات تولیدی روغن نباتی در ایران در حدود دو برابر این مقدار است. تقریبا تمام روغن مصرفی ما در داخل تولید می شود و تنها روغن تصفیه شده وارداتی روغن پالم ، پالم اولئین و پالم سوپر اولئین است که از کشور مالزی وارد می شود.

با توجه به آهنگ رشد جمعیت ، میزان مصرف چربی ها و روغن ها در سال نیز افزایش یافته است اما با افزایش قیمت جهانی روغن و عدم وجود امکانات تولید در کشورمان ، تنگناهایی در خرید و تامین نیاز مصرف کنندگان وجود دارد که عبارتند از :

عدم امکان تخلیه و ذخیره سازی در بنادر جنوبی کشورعدم امکان ذخیره دانه های روغنی در کارخانه های روغن کشی مشکلات توزیع دانه های روغنی و نوسانات قیمت آن در طول سالتولید بسیار ناچیز دانه های روغنی در کشور

فصل دوم

شرکت کارخانجات روغن نباتی جهان (سهامی عام)

تاریخچه

کارخانه روغن نباتی جهان در کیلومتر 2 جاده کرج قزوین در منطقه چهارصد دستگاه واقع شده است. این مجتمع در محوطه قدیم با مساحت حدودا 50000 متر مربع و برای محوطه جدید با مساحت تقریبی 33000 متر مربع بنا نهاده شده است. در گذشته در حدود 850 نفر پرسنل داشته که در واحد های تولیدی ، خدمات فنی ، برنامه ریزی ، امور انبارها ، کنترل کیفیت ، اداری ، مالی، خدمات بازرگانی و ... فعالیت می کردند. اما به منظور فراهم نمودن مقدمات برای انتقال کارخانه به شهر زنجان تعدیل نیرو صورت گرفته و سه شیفت کاری 8 ساعته در کارخانه به دو شیفت 12 ساعته تقلیل یافته است لذا هم اکنون در حدود 300 نفر پرسنل در این کارخانه مشغول به کار می باشند.

کارخانه روغن نباتی جهان در سال 1334 تاسیس و در سال 1336 مورد بهره برداری قرار گرفته است. در سال 1364 تحت پوشش بنیاد شهید انقلاب اسلامی قرار گرفته است و امروزه تحت پوشش سازمان اقتصادی کوثر می باشد

دانه های روغنی

اغلب دانه های روغنی حاوی 11 تا 64 درصد روغن می باشند. در جدول میزان روغن موجود در منابع مختلف روغن کشی نشان داده شده است.

در ایران بیشتر از دانه های سویا ، آفتابگردان ، کلزا و پنبه دانه جهت روغن کشی استفاده می شود. بنابراین در این قسمت تاریخچه و گیاه شناسی ، ترکیبات شیمیایی ، اهمیت اقتصادی و نحوه برداشت و سیلو کردن این دانه ها را به طور مفصل مورد بررسی قرار خواهیم داد.

منابع روغن کشی

سویا

تاریخچه و گیاه شناسی لوبیای سویا

اهمیت اقتصادی لوبیای سویا

ترکیبات شیمیایی و خصوصیات سویا

ترکیبات شیمیایی سویا

ترکیب اسید های چرب در روغن سویا

ترکیبات شیمیایی کنجاله سویا

برداشت و سیلو نمودن سویا

پنبه دانه

تاریخچه و گیاه شناسی پنبه دانه

اهمیت اقتصادی پنبه دانه

تولید پنبه دانه در جهان

ترکیبات شیمیایی و خصوصیات پنبه دانه

ترکیبات شیمیایی پنبه دانه

اسیدهای چرب موجود در روغن پنبه دانه

برداشت و سیلو کردن پنبه دانه

آفتابگردان

تاریخچه و گیاه شناسی آفتابگردان

اهمیت اقتصادی تخم آفتابگردان

ترکیبات شیمیایی و خصوصیات تخم آفتابگردان

ترکیبات شیمیایی دانه آفتابگردان

اسیدهای چرب موجود در روغن آفتابگردان

برداشت و سیلو کردن تخم آفتابگردان

کلزا

تاریخچه و گیاه شناسی کلزا

اهمیت اقتصادی کلزا

تولید جهانی کلزا

ترکیبات شیمیایی و خصوصیات کلزا

ترکیبات شیمیایی کلزا

اسیدهای چرب موجود در روغن کلزا

برداشت و سیلو کردن کلزا

فصل سوم

دریافت دانه

انتقال دهنده ها (conveyer)

نقاله مارپیچ

کاسه نقاله

دستگاه بوجاری

خشک کن (dryer)

سیکلون

بوجاری (تمیز کننده دانه)

الف- بازدید از سیستم روغن کشی

سیلو

سیلو

روغن کشی

روغن کشی قدیم

الک

الک دانه

پوسته گیر (huller)

پوسته گیر

آسیاب یا خرد کن (miller)  

دیگ پخت (heating kettle / cooker)

دیگ پخت و پرس حلزونی

دیگ پخت و پرس حلزونی

پرس حلزونی (screw press)

عوامل موثر در پرس کردن

الک روغن

فیلتر پرس

فیلتر پرس

روغن کشی جدید

کراکر

دیگ پخت

فلیکر(flaker)

ساختمان درونی فلیکر

استخراج شیمیایی با حلال (Extraction)

برای استخراج روغن از دانه های روغنی حلال های متفاوتی در آزمایشگاه استفاده می شود که در جدول نشان داده شده است.

بازگیری روغن طی دو مرحله اتفاق می افتد

عوامل موثر در اکستراکسیون روغن به شرح زیر است

اکستراکسیون قدیم

روتوسل (rotocel)

توستر (toaster)

توستر حلال زدا

اکونومایزر یا تبخیر کننده 1 (economizer)

تبخیر کننده

تبخیر کننده 2 (second evaporator)

استریپر (stripper)

اواپراتور

وکیوم جت (vacuum jet)

سپراتور آب و هگزان

برج جذب و دفع پارافینی

اکستراکسیون جدید

لسیتین گیری

بر طبق یکی از فرم های کنترل کیفیت لسیتین در تاریخ 8 /12 / 84 ویژگی های لسیتین تولید شده در کارخانه روغن نباتی جهان به همراه مقادیر استاندارد به شرح زیر است:

ب- بازدید از سیستم های تصفیه روغن

تصفیه (refining)

خنثی سازی

مخلوط کن

گرمکن

میکسر 1

سپراتور 1

سانتریفوژ آلفالاوال

میکسر 2

سپراتور 2

میکسر 3

سپراتور 3

اسپری درایر (spray dryer)

رنگبری (Bleaching)

دستگاه رنگبر مایع

تانک رنگبری مایع

فیلتراسیون (Filtration

هیدروژناسیون (Hydrogenation)

گاز هیدروژن

کاتالیست نیکل

کنورتور (Converter)

رنگبری مجدد (Post bleaching)

بی بو کردن (Deodorization)

بو گیری نیمه مداوم

بی بو کردن

سیستم بو گیری

بسته بندی

مخازن ذخیره روغن

افزودنی ها

برج خنک کننده (cooling tower)

دستگاه پر کن (filler)

دستگاه والس

جت پرینتر (jet printer)

نایلون کردن (shrinkage)

سرد خانه

چاپخانه

آماده سازی ورق خام

چاپ

زینک

نحوه چاپ

خصوصیات و موارد درج شده بر روی بسته بندی

قوطی سازی

قوطی سازی شامل مراحل زیر است

برش زدن خم کردن درز جوش یا چهار گوش – لبه زدن – والس کردن دوختن درز قوطی ها چهار گوش کرد

الکترولایزر (Electrolyzer) :

سختی گیری آب

دستگاه آب مقطر گیری

رکتیفایر (Rectifier)

الکترولایزر (electrolyzer)

دیگ بخار

مخازن سختی گیری آب

پیش گرمکن (pre heater )

دستگاه هوازادیی (de aerator)

دیگ بخار

ساختمان درونی دیگ بخار

تصفیه فاضلاب صنعتی

شامل

آلودگی آب های زیر زمینی آلودگی خاک ها و مزارع از بین رفتن گیاهان و طبیعت سبز از بین رفتن جانوران و آبزیان

تصفیه فیزیکی

آشغال گیر

استخر چربی گیر

حوضچه تعادل

تصفیه شیمیایی

حوضچه انعقاد

کلاریفایر (clarifier) :

استخر ماند (static)

تصفیه بیولوژیکی

استخر هوادهی

استخر استاتیک

اسید چرب گیری

د- بازدید از آزمایشگاه های کنترل کیفی

آزمایشگاه کنترل کیفیت شیمیایی

1- آزمایشات مربوط به روغن :

آزمون اسیدیته

سیلو کردن دانه

روغن کشی

اکستراکسیون

روغن خام

خنثی سازی

رنگبری

هیدروژناسیون

مرحله رنگبری مجدد

مرحله بی بو کردن

بسته بندی

آزمون پراکسید

روند تغییرات پراکسید در مراحل تولید

روغن کشی

بوگیری

آزمون تعیین رنگ روغن (بر حسب تینتومتر لاویباند)

معروف ترین دستگاه ها و روش های اندازه گیری رنگ

روند تغییرات رنگ روغن در فرآیند تولید

روغن کشی

آزمون تعیین مقدار صابون

هدف از انجام این آزمایش تعیین قلیاییت نمونه بر حسب اولئات سدیم است.

دامنه کاربرد : کلیه روغن های گیاهی تصفیه شده

آزمون نقطه ذوب

آزمون اندیس رفراکت

عوامل موثر در ضریب شکست

آزمون اندیس ید

رطوبت

تعریف: ارزیابی مقدار رطوبت موجود در دانه یا کنجاله.

آزمایش رطوبت را برای دانه ، کنجاله پرس و کنجاله اکستراکسیون انجام می دهند.

درصد چربی

تعریف : تعیین مقدار چربی موجود در دانه ، کنجاله یا روغن

اساس عمل: استخراج مواد محلول در اتر به طریقه استخراج مداوم با دستگاه سوکسله و تبخیر حلال و سپس توزین چربی باقی مانده.

پروتئین

تعریف : اندازه گیری مقدار ازت کل موجود در نمونه کنجاله و محاسبه مقدار پروتئین

برای اندازه گیری پروتئین از روش ماکروکلدال استفاده می شود.

2- آزمایشات مربوط به آب و فاضلاب

در آزمایشگاه کنترل کیفیت شیمیایی آب الکترولایزر ، نیروگاه و آب آشامیدنی مورد آزمایش قرار می گیرد.

در مورد فاضلاب هم آزمایشات مختلف بر روی فاضلاب ورودی به تصفیه خانه ، خروجی از تصفیه شیمیایی و خروجی از تصفیه بیولوژیکی مورد آزمایش قرار می گیرد

سختی کل

وضعیت سختی کل در آب های مختلف :

آب نیروگاه

نمونه آب نیروگاه در آزمایشگاه مورد سنجش قرار می گیرد که سختی آن در حدود 80 است، pH آن در حدود 5/8- 8 و هدایت الکتریکی آن 5/10- 10 است.

آب الکترولایزر

قلیاییت

کلرید

تعیین COD

جار تست (jar test)

تعیین TSS

pH

آزمایشگاه کنترل کیفیت فیزیکی

در محل آزمایشگاه فیزیکی تمامی نواقص در بسته بندی روغن ها و قوطی سازی مورد ارزیابی قرار می گیرد. علاوه بر کار نظارت بر قوطی سازی ، کنترل نایلون کردن ، چسب ها ، کارتن ها ، سیم مسی جهت دوخت حلب ها ، اوزان ، کنترل انبار بارگیری ، درب بطری ها ، نشت قوطی ها و ... نیز از وظایف این آزمایشگاه محسوب می شود

فصل چهارم

نتیجه گیری

ضمایم

ضمیمه الف

استاندارد ها

ضمیمه ب

فرم های کنترل کیفیت

ضمیمه ج

فهرست منابع و مآخذ