گزارش تخصصی معلمان ایجاد روحیه پژوهشگری در بین دانش آموزان و روش های علاقه مند ساختن دانش آموزان به مطالعه و کتابخوانی

دانلود گزارش تخصصی معلمان ایجاد روحیه پژوهشگری در بین دانش آموزان و روش های علاقه مند ساختن دانش آموزان به مطالعه و کتابخوانی   بافرمت ورد وقابل ویرایش تعداد صفحات 110

دانلود گزارش تخصصی معلمان,راهکارها,پیشنهادات,گزارش تخصصی فرهنگیان,

این گزارش تخصصی جهت ارائه برای ارزشیابی و کسب امتیاز کامل و همچنین جهت ارائه به عنوان تحقیق ارتقاء شغلی بسیار کامل میباشد

مقدمه

نظام آموزشی هر کشور به عنوان یک نظام پویا و هدفمند، در تولید و رشد علمی ‌نقش بسزا و سازنده‌ای را ایفا می‌کند و در صدد افزایش تولید دانش می‌باشد. در عصر دانش و نو‌آوری که منبع اصلی رقابت اقتصاد جهانی است نظام آموزشی هر کشور در تلاش است تا دانش تولید شده را در جهت افزایش نو‌آوری بر عهده گیرید. از آنجا که دانش‌آموزان منبع اصلی تولید دانش هستند و اصلی‌ترین دارایی‌ها به شمار می‌آیند، می‌بایست به شیوه مناسب بر دانش آنها مدیریت شود و تلاش کرد دارایی‌های نهفته در ذهن آن‌ها کشف شود تا این گنج به دارایی‌های با ارزشی تبدیل گردد. برای کسب دانش صرفاً آموزش و حضور فیزیکی در مکان‌های آموزشی مهم نیست بلکه پژوهش و تحقیق هم می‌تواند بر علم و دانش بیافزاید. پژوهش عامل مهمی ‌در تولید دانش، دانایی و پیشرفت جامعه انسانی است و میزان پژوهش‌های انجام شده در هرجامعه شاخص توسعه یافتگی آن جامعه به حساب می‌آید.  
هدف تحقیق، کشف و گسترش دانش و در حقیقت راهی برای جستجوی آگاهی است. با تحقیق کردن است که به عرصه‌های جدید علم ودانش می‌توان پا نهاد و وارد عرصه‌های ناشناخته شد. تاسیس مدرسه نظامیه بغداد توسط خواجه نظام الملک و دارلفنون که در آن‌ها به تربیت پژوهشگر می‌پرداختند و وجود دانشمندانی چون ملاصدرا، شیخ بهایی، گویای دیرینه بودن تاریخ پژوهش ایرانیان است.
ولی در حال حاضر این طور به نظر می‌رسد که پژوهش نه تنها در کلیه مقاطع تحصیلی نادیده گرفته می‌شود بلکه در دانشگاه‌ها و آموزش عالی هم نقش کمرنگی دارد و تحقیق به معنای واقعی صورت نمی‌گیرد.
سؤال این است که جایگاه پژوهش در نظام آموزشی ما چگونه است؟ و چه موانعی بر سر راه آن قرار دارد؟
ما به دنبال یادگیری مادام العمر هستیم، که خود مسیری جدید در رسالت تعلیم وتربیت و آموزش مدارس است. علم یک کالای رایگان نیست که به طور طبیعی فراهم شود. علم کشف شخصی است، علم تنها به ذهن آماده خطور می‌کند و با تفکر، تفحص، کشف و تحقیق به وجود می‌آید. آموزش و پژوهش به هم پیوسته‌اند و به تولید علم می‌پردازند.
با نهادینه کردن پژوهش در برنامه آموزش دانش‌آموزان از همان سال های اولیه تحصیل زمینه برای رشد و شکوفایی، بروز خلاقیت و نوآوری در نوجوانی و بزرگسالی فراهم می‌شود. توجه به پژوهش در دوران تحصیل منجر به تقویت، روحیه کنجکاوی و خلاقیت در کودکان می‌شود (چطور اعتماد به نفس کودک را تقویت کنیم) و میل به دانستن در آنها افزایش می‌یابد و به کشف محیط اطراف خود می‌پردازند. به آنها چگونه اندیشیدن و چگونه فکر کردن  می‌آموزند و روحیه همکاری و مشورت در آن‌ها تقویت می‌شود.
تحول بنیادین در آموزش و پرورش با رویکرد پژوهش محور ایجاد شده است تا بتوان دانش آموزانی متفکر پژوهشگر و متخلق به اخلاق اسلامی تربیت کرد منظور از رویکرد پژوهش مدار در آموزش و پرورش آن است که در همه سطوح و مقاطع آموزشی شیوه های تدریس به گونه ای باشد که دانش آموزان به مطالعه کتاب های درسی اکتفا نکرده و خود با بررسی منابع موجود در موضوعات درسی به گسترش دانش خود بپردازند.
 در این رویکرد دانش آموزان چگونه آموختن را می آموزند و قادر خواهند بود که به شیوه های علمی دانش خود را توسعه بخشند. توسعه پایدار و همه جانبه در هر کشوری به نحو قابل توجهی در گرو گسترش کمی و کیفی فعالیت های پژوهشی آن کشور است . اگر نگاهی دراز مدت به امر پژوهش داشته باشیم  شاید مهمتر از انجام پژوهش در زمینه های گوناگون گسترش رویکرد پژوهش مداردرآموزش مقاطع تحصیلی باشد. دانش آموزان امروز پژوهشگران فردا هستند که با تلاش خود می توانند به گسترش مرز های دانش بپردازند. آموزش موثر  روش های بهینه پژوهش ضامن موفقیت پژوهش های آینده خواهد بود بدیهی است که گسترش پژوهش در گرو تعامل سازنده همه بخش های آموزشی و پژوهشی کشور است.
یادگیری بحث تحقیق صرفاً مخصوص دوران دانشگاه نمی‌باشد بلکه در هرمرحله‌ای از تدریس می‌بایست این امر جدی گرفته شود. در این راستا عوامل زیادی در نهادینه کردن پژوهش در برنامه آموزشی دانش‌آموزان از همان ابتدای شروع به یادگیری دخیل هستند که در پژوهش فوق به بررسی آنها می‌پردازیم.


مسئله
     تحقق ارزشهای اخلاقی در مدرسه در صورتی میسر است که معلمان و کارکنان مدرسه به این ارزشها معتقد بوده ،مهارتهای لازم را برای تبدیل آنها به هدفهای رفتاری کسب کرده باشند (بازرگان ، پیوند ، شماره ی 211 ، ص 17 ).بسیاری از مدیران و معلمان از این شکایت دارند که به رغم اندرزهای اخلاقی که در کتب درسی دانش آموزان گنجانیده شده است و سخنانی که در خلال برنامه های صبحگاهی یا سایر مراسم مدرسه برای آنان ایراد می شود و وجود اشعار و جملات زیبایی که با خط خوش بر در و دیوار مدرسه برای جلب توجه شاگردان نوشته می شود ، رفتارهایی مانند تقلب ،دروغگویی ، بی اعتنایی به مقررات ،خشنونت و پرخاشگری در بسیاری از مدارس مشاهده می شود . در برخی از مدارس زنگ تفریح برای درگیریهای شخصی دانش آموزان است و اگر دخالت بزرگسالان مدرسه نباشد ، مسائل ارتباطی بچه ها می تواند به خشونت و آسیب رسانی به یکدیگر و به وسایل مدرسه منتهی گردد. این مربیان با آگاهی از اینکه مدرسه مهمترین محل پرورش دانش آموزان است مایلند نقش مثبتی در شکل دادن به شخصیت کودکان و نوجوانان داشته باشند ، اما روشهای سنتی رفتار و برخورد آنان با دانش آموزان پاسخگوی این نیاز نیست .آنان معمولاً در مقابل مسائل انضباطی شاگردان سعی می کنند با نصیحت ، تشویق رفتار مناسب و یا صحبت در مورد ارزشهای اخلاقی ، شاگردان را متوجه عواقب رفتار خود کنند . اما با کم اثر بودن این رفتار دلسرد و ناامید گشته و عاقبت ناچار می شوند اعمال قدرت کنند و با سرزنش ،تنبیه ،اخراج از کلاس و در نهایت اخراج از مدرسه به رفتار نامناسب دانش آموزان بی انضباط خاتمه دهند .این نوع رفتار در بسیاری از موارد به ویژه در مناطق محروم ، توسط برخی از اولیاء که در برقراری نظم و اخلاق در خانه ناتوانند و تربیت اخلاقی فرزندان خود را یکسره از مدرسه انتظار دارند ، تشویق می گردد و اصطلاح «گوشتش مال شما ، استخوانش مال ما »اصطلاح قدیمی و آشنا برای بسیاری از معلمان آن نواحی است (همان منبع ، ص 17).
در حدیثی از حضرت علی (ع)چنین آمده است :اکره نفسک علی الفضایل فان الرذایل مطبوع علیها . با سعی و مجاهده فضایئل را به نفس سرکش خود تحمیل کن و برخلاف میل و رغبتش او را به پاکی و نیکی وادار نما ؛زیرا خواهش طبیعی و رغبت نفسانی بشر به شهوات ناروا و رذایل اخلاقی است و قبول فضایل و ملکات پاک بر خلاف تمایلات فطری نفس است (ماهنامه تربیت ، 1370 ،ص 44 ). جان دیویی درباره ی تربیت اخلاقی می گوید :«به طور کلی موضوع تربیت اخلاقی وابسته به موضوع معرفت است .ایجاد عادات و انگیزه های اخلاقی مناسب، مستلزم شناختن این عادات و انگیزه هاست .درآموزشگاه باید دانش را به موارد و مصادیق علمی خود پیوند داد و اینگونه پیوندهاست که میزان سودمندی دانش را تعیین می کند .پس مهمترین مسئله تربیت اخلاقی ، مسئله رابطه دانش و اخلاق است .اگر دانشی که از درسهای مدرسه بر می خیزد در شخصیت مؤثر نیفتد ،تعلیم و تربیت متضمن نتیجه ی اخلاقی نخواهد بود . وقتی که دانش به رشد اخلاقی مخصوص و روشهای انضباطی متوسل می شوند .درچنین موردی دانش ، وجهی نظری به خود می گیرد و اخلاق به صورت فضیلت های انتزاعی در می آید ».(علی اشرف جودت ، 1370 ، ص 42). دکتر کارل می نویسد :«کسی که از آغاز زندگی به شناختن خوبی و بدی عادت کرد ،در تمام عمر انتخاب خوبی و پرهیز از بدی ، برای او آسان خواهد بود و همان طور که از آتش دوری می کند از بدی نیز می پرهیزد ،وعهد شکنی و دروغگویی و خیانت در نظر او نه تنها اعمالی ممنوع ،بلکه غیر ممکن می آید ».(ماهنامه ی تربیت ،ص 196 ). ارسطو برخلاف افلاطون معتقد است که علم و معرفت برای تحصیل فضیلت شرط کافی نیست .علاوه بر آن ،باید نفس را به فضیلت تربیت کرد .یعنی باید در نفس ،ملکات فضایل را ایجاد نمود .باید کاری کرد که نفس به فضایل که رعایت اعتدالها و حد وسطها است عادت کند و خو بگیرد و این کار با تکرار عمل میسر می شود (مطهری ، ص 34 ). خواجه نصیر طوسی در همین زمینه می نویسد :«ارسطو در کتاب اخلاق گفته است که اشرار به تأدیب و تعلیم اخیار نشوند و هر چند این حکم علی الاطلاق نبود اما تکرار مواعظ و نصایح و تواتر تأدیب و تهذیب در موأخذت به سیاسات پسندیده ،هرآینه اثری بکند .پس طایفه ای باشند که هرچه زودتر قبول آداب کنند و اثر فضیلت بی مهلت و درنگی در ایشان ظاهر شود .طایفه ی دیگر باشند که حرکت ایشان به سوی التزام فضایل و تأدب و استقامت کندتر بود »(شکوهی ، ص 12).
  روش آموزش اخلاق در مکتب روانکاوی :
از آثار روانکاوی ،مثلاً آثار خود فروید چنین بر می آید که کودک چون اصول اخلاقی خود را تا سنین 6 ـ 5 سالگی کسب می کند ، آموزش رسمی اخلاق در مدرسه چندان تأثیری دراخلاقی کردن وی نخواهد داشت .در واقع از همان سنین اولیه مشخص می شود که کودک در بزرگسالی خود فردی با وجدان است یا نه . اما درشیوه های آموزشی نو فرویدیها و محققان مربوط به حوزه ی روانکاوی ، دیگر مسئله ثابت بودن ویژگیهای شخصیتی پس از سنین اولیه کودکی عملاً کمتر مطرح می شود .بنابراین شیوه ی آموزشی پیشنهادی ،قرار دادن کودک در موقعیتهای وسوسه انگیز و سرزنش و بازداری وی از ارتکاب خطا به منظور درونی کردن این سرزنشهاست که حاصل آن شکل گیری وجدان در کودک خواهد بود (کریمی ، 1377 ، ص 209).
روش آموزش اخلاق در مکتب یادگیری :
طرفداران این مکتب معتقدند که از یک سو اخلاق امری است نسبی ،یعنی ارزشهای مطلق اخلاقی وجود ندارد .از سوی دیگر ، ارزشهای اخلاقی نیز ( مانند سایر رفتارها )طبق اصول یادگیری و از طریق پاداش و تنبیه یا سرمشق و الگو قرار دادن شکل نمی گیرد .بلکه مجموعه رفتارها و عادات که از سوی جامعه مورد پسند واقع شده است به تدریج از طریق مکانیسمهای یادگیری به وسیله ی کودک کسب می شود . نحوه ی آموختن اخلاق در این مکتب مانند سایررفتارها تابع فرآیندهای یادگیری از طریق مکانیسمهای تشویقی و تنبیه و الگو قرار دادن معرفی می کنند .این نظریه مدافع این عقیده است که کودکان در ارزشهای اخلاقی خود را از معلمان و والدین کسب می کنند (همان ، منبع ، صص 223 و 224 و 229).
روش آموزش اخلاق در مکتب رشدی ـ شناختی :
شاخص اخلاق در این مکتب ،توانایی انجام قضاوت اخلاقی است و تأکید بر فرآیندهای عالی تعقل و تفکر است . مهمترین ویژگی مکتب رشدی ـ شناختی این است که به عقیده ی پیروان این مکتب ، رشد اخلاق در کودکان طی مراحلی انجام می گیرد که با مراحل رشد عقلی پیوندی نزدیک دارد . در مکتب رشدی ـ شناختی تجربه نقش شکل دهنده را در کار رشد اخلاق در کودکان بازی می کند .اما در مورد محتوای تجربه ، پیاژه و کلبرگ دقیقاً هم عقیده نیستند .(همان منبع ، صص 210 و 221).

×  پژوهش چیست و پژوهشگر کیست؟
در دنیای امروز، دانایی یکی از محور‌ها و شاخص‌های اصلی پیشرفت و تعالی هر جامعه به شمار می‌رود. سنجش سطح دانایی به میزان تولید و مصرف اطلاعات و گسترش دانایی به دسترسی سریع و آسان به منابع علمی موثق وابسته است. دانسته‌های ما یا با مطالعه منابع اطلاعاتی موجود و یا بنا به پژوهش‌هایی که خود انجام می‌دهیم، به دست می‌آید. اگر این دانسته‌ها بر پایه نتایج پژوهش‌های قبلی باشد، در واقع به مصرف اطلاعات پرداخته‌ایم و اگر مبتنی بر مشاهدات و تحلیل‌های جاری باشد، تلاش ما به تولید اطلاعات منجر شده است؛ بنابراین، منبع اصلی تولید اطلاعات و دانش جدید در واقع حاصل فعالیت ‌های پژوهشی است که انجام می‌گیرد. پژوهش در هر موضوع، به هر گونه و در هر سطحی که انجام شود، تلاشی منسجم و نظام ‌مند در راستای توسعه دانش موجود درباره موضوع‌هایی است که با آنها سروکار داریم. پژوهش کوششی است برای یافتن بهترین راهکار‌های ممکن برای حل مشکلات موجود در عرصه‌های زندگی. ( غفاری، 1391 )
همچنین، پژوهش فعالیتی منسجم برای رسیدن به ‌شناختی روشن‌تر از مفاهیم پیرامون ماست. در مجموع پژوهش راهی برای گسترش مرزهای دانش و گشودن افق‌های تازه برای آیندگان است. شخصی که به شیوه‌های گوناگون پژوهش می‌‌کند، پژوهشگر (محقق) نامیده می‌شود. پژوهشگر فردی است که با روش‌های علمی، در صدد رسیدن به‌ شناختی تازه از مسائل و مفاهیم گوناگون است. او با استفاده از ابزارهای گوناگون به مشاهده دقیق‌تر و عمیق‌تر پدیده‌های پیرامون خود می‌پردازد. پژوهشگر با نگاهی نقادانه و موشکافانه به پیرامون خود می‌نگرد و برای رفع مشکلات جامعه وارائه بهترین راهکارهای عملی، اطلاعات موثقی دراختیارمتولیان امور می‌گذارد.(همان)
×     تعریف پژوهش از نگاه دیگر:
 برای «پژوهش»، تعاریف متعددی شده است. برخی آن را « مطالعه آگاهانه، برنامه‌ریزی شده و روشمند به هنگام رویارویی با مسأله‌ای پیچیده و مبهم به قصد ایجاد وضوح و رفع پیچیدگی و ابهام از آن مسأله » گفته‌اند. منوچهر آقایی درکتاب پژوهش ، درتعریف این واژه نوشته است : تحقیق و پژوهش به مجموعه فعالیت ‌های بدیع، خلاق، نوآورانه، نظام یافته و برنامه ریزی شده‌ای گفته می‌شود که به طور کلی با هدف و در جهت گسترش شناخت مرزهای علمی و کاربرد این دانش برای بهبود زندگی و به طور خلاصه در جهت نوآوری و ایجاد فرآورده‌ها، فرایند‌ها، وسایل و ابزار، نظام‌ها، خدمات و روش‌های جدید که در پایان منجر به رشد و توسعه می‌شود، صورت پذیرد. علی دلاور، استاد دانشگاه علامه طباطبایی، پژوهش را بحث و گفت‌و‌گو در زمینه فرایند عام در معارف بشری می‌خواند.  آنچه در همه تعاریف فوق مشترک است، سه ویژگی است که عبارت است از:         
-         فرایندی بودن پژوهش
-         نظم و استمرار در انجام فعالیت
-         کشف حقیقت یا افزایش آگاهی
     ویژگی سوم به خوبی هدف غایی هر فعالیت پژوهشی و جهت آن را مشخص می‌کند. پژوهش می‌باید با هدف «کشف حقیقت » صورت پذیرد و در صورتی که این هدف تحقق نیابد، کار پژوهشی ابتر است.      
 بنابراین تحقیق و پژوهش فرایندی وقت گیر و زمان‌بر است و بیش از هر چیز نیازمند صبر و شکیبایی مسئولان و پژوهشگران است. در پژوهش معمولا نقاط ضعف وقوت موضوع یا یک محصول بررسی یا کارکرد یک سازمان و نهاد ارزیابی می‌شود و بر مبنای نتایج به دست آمده از آن پژوهش، می‌توان برای کارآیی بیشتر آن نهاد یا آن تولیدات و موضوع‌ها برنامه‌ریزی کرد و راهکار ارائه داد. ( غفاری، 1391 )
×     اهمیت و ضرورت پژوهش        نوع و سطح فعالیت‌های پژوهشی یکی از شاخص‌های اصلی توسعه و پیشرفت محسوب می‌شود. موفقیت در تمام فعالیت‌های مربوط به توسعه صنایع، کشاورزی، خدمات و... به گونه‌ای به گسترش فعالیت‌های پژوهشی بستگی دارد. در واقع پژوهش یکی از محورهای مهمی است که ضامن پیشرفت و توسعه پایدار در هر کشور به شمار می‌آید. اگر پژوهشی نشود، دانش بشری افزایش نخواهد یافت و دچار سکون و رکود خواهد شد. بدون انجام پژوهش امور آموزشی نیز از پویایی و نشاط لازم نیز برخوردار نخواهد بود. همه آنچه به عنوان پیشرفت علوم در دوره‌های گوناگون تاریخ می‌شناسیم، حاصل تلاش افرادی است که در کار خود رویکردی پژوهشی داشته‌اند و ذهن پرسشگرشان همواره محرکی برای فعالیت‌های پژوهشی آنان بوده است.     (قراملکی ، 1386 )
در دنیای پیچیده امروز، تغییرات زیادی در زندگی بشری در حال وقوع‌ است و شاهد رقابت های بسیار فشرده جوامع در دستیابی به فناوری برتر هستیم. به نظر می‌رسد، فرد و جامعه مجبورند به طریقی در وضعیت خویش دگرگونی ایجاد کنند تا از قافله علم، فناوری و پیشرفت عقب نمانند. موضوع آموزش و پرورش نیز از این قاعده مستثنا نیست چرا که دانش‌آموز قرن بیست و یکم نمی‌تواند عنصری بی‌اختیار باشد که حتی چگونه‌یاد گرفتن هم از اختیار او خارج باشد و هیچ‌گونه دخل و تصرفی در آنچه می‌آموزد، نداشته باشد. برنامه‌های از پیش تعیین شده و بی‌چون و چرا، جوابگوی مسایل او نیستند. ( کدیور، 1381)
×      ابزار پژوهش:
     معمولاً پژوهش برای دانش‌آموز در مقاطع مختلف تحصیلی لذت‌بخش است. دانش‌آموز، مطالب و مراحل پژوهش را فراموش نمی‌کند و آن مطالب شالوده ذهنی – فکری او را تغییر می‌دهد و موجب ارتقای علمی ‌او می‌شود. دانش‌آموز را باید طوری آموزش داد که وقتی به هدف رسید، از تلاش بازنماند و تنها برای رسیدن به نتیجه و پاداش تلاش نکند. باید فرآیند تلاش مدنظر قرار گیرد و تاکید بر فرآیند باشد، نه نتیجه. اگر طرح پژوهش در مدارس، یک طرح کلی باشد، اجرای پژوهش باید تمام مدارس را دربرگیرد و زمانی این طرح موفق می‌شود که ابزار کارآمد آن، در دسترس باشد. ( بهادران ، 1381 ) بنابراین ابزار پژوهشی مناسب عبارتند از:
- مربی راهنمای متخصص
- منابع موردنیاز برای مطالعه بیشتر
- آزمایشگاه و ابزار ضروری      
  ×           تقویت روحیه پرسشگری در دانش آموزان
  در کودکان پرسش کردن آغاز تفکر و آگاهی است. بسیاری از صاحب نظران تعلیم و تربیت عقیده دارند، پرسش خوب و درست، نصف پاسخ است. برخی نیز معتقدند، پایه و اساس هر اکتشافی، یک پرسش اساسی و بنیادی است .پرسشگری از جمله مهارت های مؤثری است که راه به پاسخ و یقین می برد و نهادینه کردن این رسم نکو، به معنای دست گیری مخاطبان برای رسیدن به سر منزل مقصود در جاده ی تعلیم و تربیت است.
هم سؤال از علم خیزد هم جواب                   همچو خار و گل که از خاک است و آب
به راستی اگر ما بتوانیم فرزندانمان را به مهارت پرسشگری مجهز کنیم و به آن ها بیاموزیم که طرح پرسش، کلید دست یابی به پاسخ های بزرگ است، راه پر پیچ و خم آموختن را برایشان هموار کرده ایم. زیرا داشتن پرسش، به واقع مجهز کردن ایشان به چراغی است که با آن می توانند کوره راه های نادانستن را آسوده تر در نوردند. پرسش چراغی است در دست دانش آموزان برای عبور از کوچه های تاریک نادانی تا رسیدن به صبح روشن دانایی. این اعتبار تا بدان جا رسیده است که منزلت آدمیان را به پرسش هایی می دانند که در دل و دیده اش موج می زند، نه فقط پاسخ هایی که در ذهن دارد! بنابراین، این حکمت مشهورکه «علاج دانایی پرسش است»، جای بسی تأمل دارد. واژه ی «علاج» در حکمت فوق به معنای راه چاره است. بدین مفهوم که چاره ی دانایی، پرسش کردن است. بنابراین باید «پرسید» تا به کامروایی «دانستن» رسید. ( حبیبی، 1385 )
×                                  تلاش جهان در محقق بار آوردن دانش‌آموزان:
پیشرفت علوم روان‌شناسی در جوامع پیشرفته دنیا، استعدادهای نهان کودکان را به منظور رشد و پرورش افراد کارآمد برای جامعه‌ی فردا، امری ضروری و لازم می‌داند. برای دستیابی به این امر، باید هرگونه فشار یا مانع را از سر راه کودک برداشته و همه‌ی  امکانات را برای به دست آوردن تجربیات سودمند کودک آماده کنیم. کودک به جست و جو در اطرافش می‌پردازد و هر چه بزرگتر می‌شود، دایره‌ی این جست و جو، وسیع‌تر شده و بینش او، اکتسابی می‌شود. در چنین فضای آموزشی‌ای، کودک، پژوهش را از ابتدا با کنش و واکنش‌های مناسب می‌آموزد و در آغاز ورود به فضای مدرسه نیز بیش از آنکه به حفظ مطالبی غیر قابل لمس، درک و فهم دست بزند، به عادت گذشته جست و جو می‌کند و همه چیز را بی‌واسطه ‌یاد می‌گیرد. (سیف،1355)
×        رابطه پژوهش وتوسعه کشور                   توسعه علمی، صنعتی و فرهنگی هر کشور بدون پرداختن به امر پژوهش با موفقیت چندانی همراه نخواهد بود. در واقع پژوهش موتور محرک پیشرفت و توسعه محسوب می‌شود. حتی اگر نشانه‌هایی از توسعه بدون پرداختن به مبانی پژوهشی رخ دهد آن توسعه مستمر و پایدار نخواهد بود و نمی‌تواند مسیر مطمئنی را طی کند. بنابراین، پژوهش مبنای توسعه است و تضمینی برای استمرار توسعه به شمار می‌آید. همچنین، به کاربستن نتایج پژوهش‌های انجام شده در هر زمینه به بهبود راهکار‌ها و روش‌های معمول در زمینه‌های مورد نظر منجر می‌شود.
×     توسعه پژوهش در کشور به چه عواملی بستگی دارد؟         عوامل متعددی در توسعه پژوهش دخالت دارند که به اختصار به سه بخش تقسیم می شود :
-         عوامل سخت افزاری               -  عوامل نرم افزاری                      -  نیروی انسانی
     نیروی انسانی همان پژوهشگرانی اند که با دانش و تلاش خود می‌توانند امکانات سخت افزاری و نرم افزاری را به خدمت گرفته و طرح‌های پژوهشی گوناگون را تدوین و اجراکنند. علاوه براین، توسعه آتی پژوهش در هر کشور مبتنی بر گسترش رویکرد پژوهش‌مدار در آموزش آن کشور است که از سطح آموزش ابتدایی آغاز شده و تا پایان تحصیلات دانشگاهی استمرار می‌یابد. (خلجی، 1382: 24 )       
×     نقش پژوهش در تصمیم‌گیری‌های کلان                یکی از عوامل اساسی پیشرفت در کشورهای توسعه یافته، توجه خاص به امر پژوهش است. اصولا هر نوع پیشرفت و توسعه ارتباط مستقیمی با تحقیقات علمی دارد و رشد و توسعه کشورهای پیشرفته، در نتیجه سرمایه‌گذاری در بخش پژوهش است. حجم وسیع پژوهش‌های علمی در کشورهای توسعه یافته صنعتی گویای این واقعیت است. کشورهای پیشرفته صنعتی بخش قابل توجهی از تولید ناخالص ملی را به سرمایه گذاری در امور پژوهشی و تحقیقاتی اختصاص داده‌اند. به گفته کار‌شناسان، این رقم برای کشورهای صنعتی ‪ ۵ درصد است، حال آنکه در ایران این رقم حدود نیم درصد است. بنابراین پژوهش می‌تواندجلوی بسیاری از دوباره کاری‌ها، اتلاف وقت و بودجه را بگیرد. هر قدر موضوعی بزرگتر و بااهمیت‌تر باشد نیاز به پژوهش برای تصمیم‌گیری درباره اجرای آن بیشتر است. این کار، ریسک تصمیم و اجرا را به حداقل می‌رساند. برای برنامه ریزی بلند مدت نیز نیاز به تحقیقات بیشتر است. در صورتی که  برنامه ریزی فاقد پشتوانه تحقیقاتی باشد و به طور همه جانبه پیش از آغاز مورد بررسی قرار نگرفته باشد، به یقین در اجرا و عملیاتی شدن با مشکل روبه روخواهد شد. از این رو می‌توان گفت پژوهش به ویژه در تصمیم‌گیری‌های کلان نقش عمده‌ای دارد. از همین روست که بسیاری، پژوهش را « حلقه مفقوده توسعه » یا « سنگ زیر بنای توسعه » می‌نامند. ( قراملکی ، 1386: 18 )
  ×      موانع پژوهش و تحقیق در آموزش و پرورش
    توجه شما را به نوشته‌ای از «محمدتقی معیری» جلب می‌کنم. او می‌نویسد: «حتی در بهترین نظام های آموزشی جهان و در کامل‌ترین و پیشرفته‌ترین مدارس موجود، روال کار روزانه مدارس، از نیازهای جامعه فاصله دارد، تلاش‌ها و کوشش‌ها معمولاً بهنگام نیست و در قالب ضرورت های گذشته صورت می‌گیرد.این نارسایی‌ها از آنجا ناشی می‌شودکه تحول اجتماعی معمولاً سریع، ضربتی واجتناب‌ ناپذیراست و در مقابل، برنامه‌ریزی آموزش و پرورش، بر پژوهش و شناخت مسائل و چاره‌جویی آن بنیاد می‌شود.» ( بهادران ، 1381) بنابراین موانعی که در سرراه پژوهش و تحقیق در مدارس قرار دارد ،در موارد ذیل خلاصه می شود :
1) برنامه‌های درسی مدارس معمولاً خشک و غیرقابل انعطاف است.     
2) منابع موردنیاز برای مطالعه در دسترس دانش‌آموزان نیست.
3) معلم راهنمای آگاه پژوهشی در مدارس وجود ندارد.
4) در برنامه هفتگی مدارس، ساعتی به عنوان «ساعت پژوهش» وجود ندارد.  
5) ارتباط بین دانش‌آموزان و کتابخانه مدارس بسیار کم است. شاید دانش‌آموز در هفته ‌یک بار هم موفق نشود از کتابخانه، کتاب تهیه کند.
6) منابع موجود با موضوعات کتب درسی منطبق نیست.   
*پیشینه ی نظری( تئوری های مرتبط باموضوع )
دیوید ری ( 1385 ) در کتاب خود با عنوان«  پژوهش در کلاس » بیان نموده است که: امروزه نقش و      کار کردهای نظام آموزشی و عناصر آن از قبیل معلم ، دانش آموز برنامه ها و محتوای درسی و ...... در حال تغییر است. فن آوری های نوین ارتباطات و اطلاعات، نظریه های جدیدی را با خود به کلاس درس آورده است در دنیای امروز که دنیای تغییر است بیش از هر چیزی به محصول و کار کردهای نظام های آموزشی تأکید می شود. از این رو رویکرد نظام نیازمند تغییر است. برای تغییر در ساختارها، کارکردها و بهبود کیفیت آموزشی، مدرسه باید پیش از هر تغییری نگرش ها و رویکردهای خود را با توجه به توانایی ها، نیازها از نو بازسازی کند.
به عقیده ی وی ، هدف باید تربیت شهروندانی باشد که مهارت های لازم برای زندگی در جهان امروز را به دست آورند. چگونگی بهره گیری از اطلاعات را بیاموزند، با طبیعت مهربان باشند، در جامعه مشارکت سازنده و فعال داشته باشند و بیاموزند که چگونه یاد بگیرند و از تجربه های دیگران بهره برداری کنند و یادگیری را به جهان خارج از مدرسه انتقال دهند و بر هویت ملی و فرهنگی خود تأکید ورزند.   
برونر(  1996 ) از کسانی است که معتقد است که عملکرد نظام آموزش و پرورش دچار ضعف و خطاست. به نظر او نظام های آموزشی به جنبش نیاز دارند که در آن دقیقاً با الزام عمیق تری مشخص شده باشد که به کجا می روند و درآینده به چه نوع انسان های تربیت شده ای نیاز دارند.
اینس، لیپمن و پاول (1989) معتقدند که انسان های صاحب اندیشه باید نخستین هدف تعلیم و تربیت باشد و محصول تعلیم و تربیت باید " ذهن کاوشگری باشد" در اهداف آرمانی آموزش و پرورش نیز مهم ترین هدف، تقویت روح بررسی، و ابتکار (اصل سوم قانون اساسی وظایف آموزش و پرورش) بر شمرده شده است. پس باید هدف تربیت شاگردانی باشد که بتوانند روش و بینش علمی را در شناخت جهان به کارگیرند، دانشمندانه بیندیشند و رشد و پدیده ها را با روحیه انتقادی و کاوشگرانه ی خود مشاهده کنند و این میسر نخواهد بود جز در سایه روش های علمی و مهارت های پژوهشی . بدیهی است چنین هدفی جز با وجود معلمانی پژوهشگر با تأکید بر فهم عمیق دانش آموزان در مهارت هایی چون استفاده از بحث درباره موضوع درسی، بازبینی نتایج آزمایش و مشاهده خود درآزمایش جدید و مشاهده آزمایش دیگران و وظیفه سازی در مسایل و موقعیت های جدید از ارکان مهم یاد گیری مبتنی بر پژوهش به شمار می روند، میسر نخواهد بود. پژوهش قلب بسیاری از نظریه های جدید آموزش و یادگیری در کلاس درس است. دانش آموزان چه در حال مطالعه درجه حرارت باشند چه نوشتن شعر وغیره، از بررسی پدیده ها و نظریه ها یاد می گیرند. آنان از کار کردن بر روی مسائل، صحبت کردن با دیگران درباره راه حل بالقوه، مبناء قرار دادن راه های تفکر خودشان درباره مفاهیم و درگیر شدن با نظریه های بزرگ تربیتی یاد می گیرند. (عبدالهی ، 1389 )
لیپمن ( 1993 ) ؛ روی آورد رایج در فلسفه برای کودک، افزایش مهارت تفکرانتقادی و اثربخشی کودکان را وجهه ی همت خود می داند و بیان می دارد با به چالش گرفتن مفهوم فلسفه در روی آورد خود از فلسفه برای کودک، جهت گیری تلفیقی را برای آن پیشنهاد می کند.  تسهیل تجارب فلسفی کودک و ایجاد زمینه مساعد برای مواجهه آنان با رازها و نیازهای وجود در تلفیق با افزایش مهارت تفکرمنطقی، فلسفه برای کودکان را به اثربخشی نزدیک و اطلاق فلسفه بر آن را حقیقی می کند، تدوین الگوی آموزش در فلسفه برای کودک با چنین رهیافت تلفیقی محتاج میان رشته ای است. برنامه لیپمن، تبدیل فراگیران به کاوشکران ماهر وجوان است و جستجوگری فعال برای مقایسه، مقابله وتحلیل فرضیه ها، تجربه ، مشاهده، سنجش و امتحان. (لیپمن،1993 :682)
مایرز ( 1383) معتقد است: در عصری که کتاب های درسی قبل از در آمدن از زیر چاپ، کهنه می‌شوند و بیش‌تر مشاغل، نوآوری‌های سریع و مداوم را تجربه می‌کنند، ناگزیر باید هدف‌های غایی و کلی تعلیم و تربیت تغییر یابند و به پرورش شیوه تفکر انتقادی در افراد، به عنوان یکی از هدف‌های اصلی تعلیم و تربیت، بیش‌تر توجه شود. همچنین، در فرآیند آموزش باید ضمن تقویت روحیه‌ی انتقادپذیری در معلمان، روحیه انتقاد کردن و زمینه‌ی بررسی و تحقیق را در شاگردان به وجود آورد. رشد و پرورش مهارت‌های فکری دانش‌آموزان، همیشه مسئله‌ای پیچیده در آموزش بوده، ولی امروز، حالتی بحرانی به خود گرفته است، چون برونداد اطلاعاتی فرهنگ ما از قدرت تفکر انتقادی ما درباره‌ی آن اطلاعات، فراتر رفته است. در چنین زمینه‌ای، دیگر لازم نیست مراکز آموزشی به منزله‌ی مخزن دانش، و معلمان به مثابه انتقال‌دهنده‌ی اطلاعات خدمت کنند و شاگردان را به صورت کتابخانه‌های سیار کوچک که وظیفه‌ای جز ذخیره‌سازی و بازیافت اطلاعات ندارند، تجهیز کنند.
نوید (1384) ریاست سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی، پایین بودن روحیه پژوهشی در کشور را از آسیب هاوکاستی ها ی فعالیت های علمی وپژوهشی می داند و بیان می داردکه اگر قرار است کاربست یافته های پژوهشی به یک اصل در تصمیم گیری و برنامه ریزی تبدیل شود، اگر امروز از ناکار آمدی برخی پژوهش ها رنج می بریم و اگر در سطوح بالای تحصیلات آن چنان که باید اندیشه تحقیق و تولید علم حاکم نیست، باید ریشه همه این ها را در آموزش و پرورش جستجو کرد. (خبرنامه پژوهش سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی 1384).
مهر محمدی(1379) در این رابطه می گوید: پژوهش در سطح یاد گیرندگان از جمله بنیادی ترین و کمترین سطح از پژوهش و در عرصه آموزش و پرورش به شمار می رود که بسیار مورد غفلت قرار گرفته است.
     به گفته جعفر حبیب اللهی، محقق و مدرس دانشگاه علوم پزشکی، رشد علم محصول کارهای پژوهشی است و کمّیت وکیفیت تحقیقات علمی و پژوهشی در هر جامعه‌ای زمینه‌ساز توسعه و پیشرفت آن جامعه است.
     به گفته منوچهر فرهنگ، پژوهشگر و اقتصاددان؛ این پژوهش است که تمدن بشری را ایجادکرد و دایره نفوذ انسان را در کاینات گسترش داد. اگر انسان امروز قادر به رفتن به فضاست، این موفقیت حاصل چیزی جز پژوهش نیست. پژوهش مهمترین راه کشف و رفع مشکلات کشور است.         
      *پیشینه ی عملی (تحقیقات مرتبط با موضوع)
    1- تحقیقات انجام شده درایران :
    فاطمه حسین زاده کارشناس ارشد برنامه ریزی درسی در تحقیق خود با عنوان « بررسی عوامل موثر بر انجام فعالیت های پژوهش دانش آموزی در مقطع ابتدائی » معتقد است که : امروزه نقش و کار کردهای نظام آموزشی و عناصر آن از قبیل معلم ، دانش آموز برنامه ها و محتوای درسی و... در حال تغییر است. فن آوری های نوین ارتباطات و اطلاعات، نظریه های جدیدی را با خود به کلاس درس آورده است. در دنیای امروز که دنیای تغییر است بیش از هر چیزی به محصول و کار کردهای نظام های آموزشی تأکید می شود. از این رو رویکرد نظام نیازمند تغییر است. برای تغییر در ساختارها، کارکردها و بهبود کیفیت آموزشی، مدرسه باید پیش از هر تغییری نگرش ها و رویکردهای خود را با توجه به توانایی ها، نیازها از نو بازسازی کند. (ری ، 1385)
مریم صحرا نورد (1380) در پژوهش خود باعنوان « بررسی نقش استفاده از روش های فعال تدریس علوم تجربی در پرورش روحیه پرسشگری – پژوهش و پیشرفت تحصیلی دانش آموزان» دریافت که تفاوت معنی داری بین استفاده از روش تدریس فعال و سابقه تدریس، میزان تحصیلات، گذراندن دوره های ضمن خدمت و روحیه پرسشگری، پژوهش دانش آموزان وجود دارد.
 راضیه رخی ( 1388 ) در پژوهش خود باعنوان « چگونه توانستم بامشارکت همکارانم انگیزه دانش آموزان به شرکت در فعالیت های پژوهشی را افزایش دهم؟ » بیان نموده است که ؛ یادگیری بحث تحقیق وپژوهش صرفاً مخصوص دوران دانشگاه نمی‌باشد بلکه در هرمرحله‌ای از تدریس می‌بایست این امر جدی گرفته شود. با توجه به اهمیت روحیه پژوهشگری دانش آموزان در جامعه (که یکی از اهداف نظام آموزشی است) شواهد حاکی از آن است که موضوع پژوهش دانش آموزی کمتر مورد توجه قرار گرفته است. در این راستا عوامل زیادی در نهادینه کردن پژوهش در برنامه آموزشی دانش‌آموزان از همان ابتدای شروع به یادگیری دخیل هستند. ازجمله می توان به : نظام آموزشی و نهادینه کردن تحقیق و پژوهش در برنامه درسی، نهادینه کردن تحقیق و پژوهش در محتواهای درسی، نقش مدارس، نقش معلم ونقش اولیای آگاه به امر پژوهش، اشاره کرد. با توجه به اینکه پژوهش در کلیه مقاطع تحصیلی امری ضروریست، در صورت نهادینه شدن این مهم، در مقاطع دانشگاهی می توانیم عدم آشنایی دانشجویان با امر تحقیق و پژوهش را برطرف کرده و افراد محقق را در جامعه  خود تربیت کنیم.
     بیژن عبدالهی (1389) در طرح تحقیقی خود با عنوان « بررسی موانع نهادینه کردن فرهنگ پژوهش در فرآیند یاددهی و یادگیری در دوره تحصیلی ابتدایی» معتقداست که : مهارت هایی مانند حل مسأله، مهارت تفکر، مهارت تصمیم گیری، مهارت طراحی هدف های واقع بینانه برای زندگی، مهارت تفکر انتقادی و خلاق و مهارت برقراری ارتباط انسانی و.... از جمله مهارت هایی  هستند که امروزه به آن ها توجهی مضاعف می شود. پس درمدرسه بایدسعی شود ضمن آموزش مفاهیم درسی فرصت هایی برای تمرین عملی وپژوهش دانش آموزان فراهم کنیم تا آنان تفکر و آموختن را خود بیاموزند، و فقط به دنبال جمع آوری و حفظ دانش نباشند راه تولید دانش را خود از کودکی بیاموزند. بر همین اساس در این مقاله سعی شده راه کارهایی را که محقق به منظور پرورش روحیه ی پژوهشگری دانش آموزان به مورد اجرا در آورده، برای استفاده علاقه مندان ارائه گردد. امید است که این راهکارها سرمشق مفیدی برای آموزش مهارت های پژوهشی در فرآیند تدریس باشد. گرچه به قول ادیسون ((هیچ کاری ماهیتاً خوب نیست، مگر این که برای فرد مفید و راضی کننده باشد)) امید است مطالعه و بکارگیری این راهکارها موجب رضایت معلمان و فراگیران را فراهم آورد. داشتن بینش علمی و به کارگیری دانسته ها در جهت حل مسائل و مشکلات، مهم است. شخص عالم با شخص عامی از نظر تفکر و حل مسائل تفاوت دارد. داشتن بینش علمی به دانش آموزان کمک می کند که زندگی بهتری داشته، علم اندیشه های دانش آموزان را تغییر می دهد و به او در داشتن اندیشه منطقی و پژوهش یاری می دهد  و باعث می شود که با دیدی  کنجکاوانه و علمی در حل مسائل گام بر دارد و این طرز تفکر به دوران بزرگسالی هم منتقل گردد.
 اقبال قاسمی پویا (1376) درمقاله ی خود باعنوان « شناخت گام نخست در پرورش بینش علمی، جنگ مقاله های پرورش بینش علمی در آموزش و پرورش» بیان نموده است که : برای ایجاد بینش علمی در       دانش آموزان باید بر اهمیت و ضرورت دستاوردهای علمی و لزوم آگاهی از آن تاکید کرد. تاریخ علم نشان داده، دست کم درسه قرن اخیر بسیاری از دشواری ها و معضلات بشر را همین دستاوردهای معلمی و فنی بشر حل کرده است. لذا ضرورت دارد با بهره جستن از این دستاوردها و مجهز شدن به بینش علمی از طریق پژوهیدن و اندیشه ورزی پیوسته میان یافته های امروز و دستاوردهای گذشتگان پیوند منطقی ایجاد کنیم . این خود بعد دیگری از بینش علمی است که می توان در دانش آموزان ایجاد کرد.
حسن شعبانی (1386) در کتاب خود باعنوان « روش تدریس پیشرفته آموزش مهارت های تفکر با تحول علم و فناوری و پیدایش نظریه های جدید در یادگیری » معتقداست که : رویکردهای جدیدی نسبت به علم و روش های آموختن علوم مطرح شده است. امروزه بیشتر دانشمندان در تعریف علم به ((مطالعه پدیده ها از طریق مشاهدات معتبر و قابل اطمینان، تحلیل مشاهدات و تفکر درباره یافته ها و ساختن نظریه هایی براساس توجیه آنچه مشاهده و تحلیل شده است)) با هم توافق دارند.
علیرضا کیا منش و رحمان نوری(1376) در پژوهش خود باعنوان « یافته های سومین مطالعات بین المللی Timss نتایج سومین پژوهش بین المللی ریاضی و علوم (Timss) » بیان نموده اند که بزرگترین و مهم ترین پژوهش طراحی شده انجمن بین المللی ارزشیابی پیشرفت تحصیلی (IEA) نشان دهنده آن است که عملکرد مورد انتظار در سطح تولید نظریه و تجزیه و تحلیل و حل مساله در محتوای درس علوم در بیشتر کشورها بسیار کم مورد توجه قرار گرفته است و حتی  تدوین کنندگان کتاب های درسی علوم در کشورهایی چون ایران و اسکاتلند به طور کامل غافل بوده اند.

  2-       تحقیقات انجام شده ی خارج ازایران :
برای تقویت یافته های علمی محققین طرح فوق برآن شدند تا از تحقیقاتی که درکشورهای دیگر هم در این زمینه انجام یافته است  اطلاعاتی را بدست آورند؛ لذا پس از بررسی های بسیار اطلاعات مقاله ی زیر رابرای ترجمه مفید تشخیص دادند. متن کامل مقاله  به شرح ذیل و اصل مقاله هم در پایان آمده است.
 تأثیرپژوهش برانگیزه دانش آموزان :
v     مطالعات تحقیقاتی مرتبط
 مجموعه ای ازمطالعات تحقیقاتی روی تاثیرپژوهش سخنران دریادگیری دانش آمو

بررسی عوامل درون سازمانی موثر بر میزان مشارکت کارکنان در نظام پیشنهادات (مورد مطالعه : سازمان جهادکشاورزی استان مازندران)

مقاله با عنوان بررسی عوامل درون سازمانی موثر بر میزان مشارکت کارکنان در نظام پیشنهادات  (مورد مطالعه :  سازمان جهادکشاورزی استان مازندران) که در اولین کنفرانس بین المللی مدیریت، نوآوری و کارآفرینی ارائه شده آماده دانلود می باشد.

محل برگزاری:شیراز

سال برگزاری:1389

تعداد صفحه:18

محتویات فایل: فایل زیپ حاوی یک pdf

چکیده

در این تحقیق به بررسی عوامل موثر بر میزان مشارکت کارکنان در نظام پیشنهادات در سازمان جهاد کشاورزی استان مازندران پرداخته. شده است که سوالات تحقیق بر اساس مدل مفهومی حول پنج محور عوامل درون سازمانی اثر گذار بر مدیریت مشارکتی شامل: 1.انتظارات 2.ساختار سازمانی فرهنگی 3.عوامل مدیریتی 4.عوامل کارکنان 5.عوامل اجرای تمرکز یافته و سوالات و فرضیه های ان در فرایندیک تحقیق توصیفی وسنجشی مطرح است. 201 نفرنمونه از جامعه اماری 420 نفری با ابزارپرسشنامه ها وتعیین شاخص های حد مرکزی و آزمون t تک متغییره به توصیف و استنباط در آمده است. و نتیجه گرفته شده است که هریک از عوامل پنج گانه درون سازمانی اشاره شده سطح مشارکت کارکنان و مدیران جهاد کشاورزی استان مازندران را در زمینه استقرار واجرای نظام پیشنهادات افزایش داده و از دیدگاه مثبت آمودنی ها سطح معنی داری عوامل درونی سازمان جهاد کشاورزی و مشارکت کارکنان معنی دار است.

گزارش تخصصی معلمان چالش ها ، مشکلات و موانع در رابطه با مشکلات دانش آموزان استثنایی

دانلود گزارش تخصصی معلمان چالش ها ، مشکلات و موانع در رابطه با مشکلات  دانش آموزان  استثنایی بافرمت ورد وقابل ویرایش تعداد صفحات 190

دانلود گزارش تخصصی معلمان,راهکارها,پیشنهادات,گزارش تخصصی فرهنگیان,

این گزارش تخصصی جهت ارائه برای ارزشیابی و کسب امتیاز کامل و همچنین جهت ارائه به عنوان تحقیق ارتقاء شغلی بسیار کامل میباشد

مقدمه :

لغت استثنایی اصولا یک اصطلاح آموزشی است . مربیان آموزش و پرورش و مشاوران راهنمایی در زمره ی اولین کسانی هستند که به محدودیتهای یادگیری ، عاطفی شخصیتی ، اجتماعی ، و مشکلات این افراد پی می برند و باید نسبت به رفع آنها با روشهای موجود و همچنین پشگیری از مشکلات آنی اقدام نمایند .
جایگاه آموزش و پرورش استثنایی
در سال 1369 قانون تشکیل سازمان آموزش و پرورش استثنایی کشور به  تصویب مجلس شورای اسلامی رسید نظر به اینکه مبارزه با مستکبرین و حمایت از مستضعفین از شعارهای اصلی انقلاب اسلامی بوده و حکومت اسلامی نیز در جهت رفع استضعاف پایه گذاری شده است کودکان استثنایی که از مصادیق بارز مستضعفین و به تعبیری از گروه محرومان مضاعف جامعه بودند ؛ مورد توجه و عنایت مسئولان و برنامه ریزان قرار گرفتند و از همان اوان انقلاب در اولویت نظام اسلامی قرار داده شدند . در منشور جهانی حقوق کودک هم آمده است همه بدون تبعیض در رنگ ؛ نژاد ؛ زبان ؛ تبار اقتصادی ؛ طبقه اجتماعی ؛ علیرغم آن که از هوش سرشاری برخوردار باشند و یا عادی ؛ عقب مانده ذهنی ؛ نابینا ؛ ناشنوا یا دارای هر گونه نقص و یا ضعف جسمی و اجتماعی باشند ؛ حق دارند به طور یکسان از امکانات یادگیری ؛ آموزشی ؛ پرورشی با حداکثر توانایی و استعدادهای خود بهره مند شوند . ایجاد زمینه و فراهم آوردن امکانات و تسهیلات در جهت آموزش ؛ رفاه و توانبخشی آنان نه به عنوان ترحم و دلسوزی بلکه به عنوان یک وظیفه برای دولت های عضو از حقوق مسلم اینگونه کودکان تلقی می شود .
اهداف آموزش و پرورش استثنایی کشور نیز بر این اصل استوار است که هر کودک استثنایی با توجه به تفاوتهای فردی حق دارد از آموزش متناسب با استعدادهای خویش برخوردار گردد .
تعریف آموزشگاه استثنایی
در این آموزشگاه دانش آموزان یک یا چند گروه استثنایی در یک دوره تحصیلی ، آموزش می بینند .
کودکان استثنایی
عنوان کودک استثنایی در مکاتب آمریکا و انگلیس فرق می کند در آمریکا به تمامی کودکانی که به نحوی با کودکان طبیعی و همسن خود از نظر فکری ، جسمی ، عاطفی ، عقلانی ، رفتاری ، ... فرق داشته باشند استثنایی گفته میشود مسلما" با قبول این تعریف یک کودک نابغه ، نابینا ، ناشنوا ،‌عقب مانده ذهنی و نظایر آن همه استثنایی هستند .
در انگلستان لغت استثنایی را محدود به تیز هوشی می کنند و سایر کودکان را که به عللی تحت حمایت و آموزش خاص هستند کودکان ویژه میگویند .
دانش آموز استثنایی
مطابق بند 1 فصل اول آیین نامه اجرایی آموزش و پرورش استثنایی ؛ دانش آموز استثنایی به فردی اطلاق می شود که از نظر ذهنی ( هوشی ) ؛ جسمی ( جسمی و حرکتی ) ؛ عاطفی و یا اجتماعی تفاوت قابل ملاحظه ای با افراد همسن خود داشته باشند و این تفاوت به حدی باشد که برخورداری آنان از آموزش و پرورش مستلزم تغییرات در برنامه ها ؛ روش ها ؛ مواد آموزشی ؛ فضای آموزشی عادی و ارائه خدمات آموزشی و توانبخشی ویژه آنان باشد .
طبقه بندی کودکان و نوجوانان استثنایی
کلی ترین طبقه بندی ، که مورد قبول اکثریت متخصصان می باشد عبارت است از تقسیم این افراد به سه دسته بزرگ
الف : کودکان و نوجوانان که به علت اختلافات هوشی و فعالیتهای ذهنی از کودکان عادی متمایزند . در این دسته کودکان و نوجوانان عقب مانده ذهنی و افراد تیز هوش قرار دارند .
ب : کودکان و نوجوانانی که به علت اختلالات و ضایعات مغزی یا اختلالات عملی مبتلا به اختلالات رفتاری هستند در این دسته کودکان و نوجوانان ناسازگار یا دشوار قرار دارند .
ج : کودکان و نوجوانان مبتلا به اختلالات و نقایص حسی و حرکتی و اختلالات عملی رشد ، در این دسته نابینایان و همچنین مبتلایان به اختلالات تکلمی ، اختلالات کنترل استنکترها و ناتوانیهای حرکتی قرار دارند .
عقب ماندگی ذهنی
عقب ماندگی ذهنی یا به اصطلاح دیگر نارسایی رشد قوای ذهنی موضوع تازه و جدیدی نیست بلکه در هر دوره و زمان افرادی در اجتماع وجود داشته اند که از نظر فعالیتهای ذهنی در حد طبیعی نبوده اند .
گروهی از مردم استنباط نادرستی از عقب ماندگی ذهنی داشته و تصور مینمایند که عقب ماندگی ذهنی همانند یک مرض بوده و میتوان از شخصی به شخص دیگر سرایت نموده و یا مانند سل و آبله و سرخجه قابل انتقال در میان کودکان می باشد .
اجتماع برای مصلحت ، یا سالم سازی ، بعضی از این افراد را تحمل می کرد عده ای را محبوس می ساخت و دسته ای را به مرگ محکوم می نمود . پنیل که به حق باید او را بنیانگذار روانپزشکی جدید نامید اولین کسی بود که به دلجویی بیماران پرداخت و برای آنان برنامه های تفریح و گردش در نظر گرفت . او بیماران روانی را به 4 دسته تقسیم کرد .
1- ملانکولی یا مالیخولیا
2- مانی یا جنون شور و شوق
3- جنون
4- عقب ماندگی ذهنی
بعد از پنیل ،‌یک پزشک فرانسوی بنام ایتارد به تربیت کودکی وحشی پرداخت که در جنگلهای آویرون فرانسه پیدا شد . کودک عقب ماندگی بسیار عمیقی داشت ایتارد تربیت کودک را بعهده گرفت و کوششهای بسیطی در این زمینه مبذول داشت تا موفق به پیدایش راه جدیدی در نحوه آموزش و پرورش افراد عادی عقب مانده و حتی معلولین گردید. همکار ایتارد بنام سگن بدنیال زحمات وی و به منظور شکوفا کردن این کودکان مؤسسه ای برای عقب ماندگان ذهنی ایجاد کرد و روش حواس حرکتی را در آموزش کر و لالها به کار برد . این پیشرفتها همچنان ادامه یافت تا اوائل قرن بیستم که توجه به اصلاح نژاد بشر در دستور کار قرار گرفت و در آمریکا به توصیه بخش اصلاح نژاد کمیته پژوهشی انجمن زاد و ولد آمریکا ، نازا کردن عقب مانده ها به صورت قانون درآمد و بالاخره در قرن بیستم بود که دانشمندان و پژوهشگران عقب ماندگیهایی که به دلیل اختلالات متابیولیکی ، نقصهای کروموزومی ، بیماریهای مادر در دوران بارداری و ... ایجاد می شد را کشف کردند و راه را برای پژوهش و درمان این افراد هموار ساختند .
پیشرفت روز افزون علوم پزشکی ،‌جراحی اعصاب و مغز و علوم ژنتیک علاوه بر کشف تدریجی علل عقب ماندگیها تا اندازه ای باعث تخفیف و گاهی بهبودی نسبی و حتی پیشگیری از ابتلا به این ناراحتیهای وخیم شده است .
شرایط بهداشتی ، تغذیه کودکان ،‌ پیدایش آنتی بیوتیکها و سایر داروها در درمان بیماریهای خاص که شایعترین علل عقب ماندگیهاست از مرگ و میر این افراد به میزان قابل توجهی کاسته است .

تعریف عقب ماندگی ذهنی
عقب ماندگی ذهنی یک وضعیت و حالت خاص ذهنی است که در اثر ایجاد مشکل در شرایت مختلف قبل از تولد و هنگام تولد و یا پس از تولد کودک پدید می آید .
علل عقب ماندگی ذهنی :
عوامل متعددی وجود دارد که باعث بروز عقب ماندگی می شود برای سهولت بیشتر ، علل عقب ماندگی ذهنی را می توان به سه مرحله در رابطه با تولد کودک تقسیم نمود .
الف : علل قبل از تولد : که شامل عوامل ژنتیکی و مادر زادی میباشد .
ب : عوارض هنگام تولد : که شامل عارضه های زمان تولد می باشد .
ج : علل بعد از تولد : که شامل بیماریهای مختلف ، تصادفات و ضایعات گوناگون عصبی و مغزی و عوامل محیطی و فرهنگی می باشد .
بعضی از عوامل مؤثر در عقب ماندگی ذهنی قبل از تولد
1- اختلالات زیادی که علل اصلی آنها شناخته شده نیست ولی با عقب ماندگی همراهند ، عده ای از عفونتها ، مسمومیتها ، عوامل مکانیکی مانند ضربه ، عوامل کروموزومی ناشناخته ،‌اشعه ایکس و...
2- عقب ماندگی به علت اتفاقات دوران بارداری ، شکی نیست که رشد جنین از بدو تشکیل تحت تاثیر شرایط بدنی و روانی مادر قرار می گیرد . باید گفته دکتر آرنولد گزل را پذیرفت که می گوید :
(( اهمیت حوادث دوران نسبتا" کوتاه بارداری از حوادث دوران زندگی کمتر نیست ))
دکتر گزل به آثار عوامل ارث در رشد و تکامل هوش و شخصیت زیاد تاکید می کند و عقیده دارد که کودکان همانطوری هستند که بدنیا آمده اند . هر کودک با دیگر کودکان فرق دارد و لو اینکه در محیط یکنواخت زندگی کرده باشد وی بهیج وجه اثر عوامل محیطی را انکار نمی کند .
در مرحله زندگی داخل رحمی بعلت رشد فوق العاده جنین ، سه چهار ماهه اول دوران بارداری اهمیت بسزایی دارد . و اکثرا" اختلالات بدنی و نقایص عضوی در همین دوران از زندگی جنین بوجود آمده و به رشد خود ادامه میدهند .
عواملی که در دوران بارداری بر روی جنین اثر دارد عبارتند از :
1- بیماریهای مادر ... سفلیس ،‌بیماری سرخجه ، توکسوپلاسنموریس
2- سن مادر و حالات روانی او تحقیقات نشان می دهد که در کروموزوم خانمها از سی سالگی به بعد تغییراتی پیدا می شود که ممکن است باعث زائیدن کودکان عقب مانده ذهنی شود بهترین سن ازدواج و زایمان طبق تحقیقات انجام شده بین 20 تا 28 سالگی گزارش شده قبل از این دوران بعلت عدم رشد کافی اعضای تناسلی احتمال زایمانهای مشکل زیاد است و بعد از این سن نیز مخاطرات آوردن کودک عقب مانده بیشتر می شود .
ضمنا" اثر ناراحتیهای روانی مادر غیر قابل انکار است . چون اکثر بیماریهای روانی باعث بی اشتهایی ، اختلالات خواب و تغییرات بیوشیمی و هورمونی می شود مسلما" این تغییرات در جنین در حال رشد بی تاثیر نخواهد بود .
3- اثر اشعه ایکس :
تاثیر اشعه ایکس در جنین قطعی است و اکثرا" باعث اختلالاتی از قبیل عدم رشد جنین ، کمبود وزن ،‌عدم رشد مغز ، میکروسفالی ، هیدروسفالی ، نارسائیهای هوشی و بالاخره نقایص بدنی می شود . اگر اشعه ایکس به مدت طولانی و درمانهای اولیه بارداری به بدن و مخصوصا" به شکم و ناحیه لگن مادر تابیده شود خطر آن به مراتب بیشتر است اثر اشعه ایکس در اواخر دوران بارداری یا نزدیک زایمان با روشهای صحیح آن به مدت خیلی کوتاه یک یا دوبار خالی از خطر گزارش شده است .
4- اعتیادات الکل :
اعتیاد والدین بخصوص مادر به مشروبات الکلی موجب مسمومیت و بدین وسیله باعث نقص عقلی ، ضعف عمومی و ناهنجاریهای حسی و حرکتی می شود . مطالعات نشان داده که مستی در زمان لقاح بعلت آلوده بودن اسپرم یا اوول ممکن است باعث ناهنجاری جسمانی و عقلانی شود . امروزه به الکلیسم مادر اهمیت بیشتری می دهند ، زیرا الکل خود مادر ، در بدن جنین جریان یافته و باعث اختلالات بیوشیمیایی می شود .
5- دخانیات :
تحقیقات نشان داده است که نیکوتین ماده ای سمی که بر روی ارگانیزم مادر و در نتیجه جنین اثر نامطلوب دارد . حرکات قلب جنین پس از کشیدن سیگار توسط مادر بعلت کم شدن اکسیژن خود جنین شدت یافته و باعث فشار روی قلب می شود . اگر کشیدن سیگار مرتبا" تکرار شود باعث بزرگی قلب جنین و اختلال در اعصاب تنظیم کننده جریان قلب می شود . این نکته مسلم است که غالبا" خانمهای سیگاری تقریبا" همیشه بچه های خود را زودتر از موعد بدنیا می آورند و عقب ماندگی در کودکانی که زودتر از موعد به دنیا می آیند بیشتر است و هر چه کودک نارس تر باشد نارسایی هوشی شدیدتر خواهد شد . استفاده از دخانیات در دوران بارداری باعث کم شدن وزن نوزاد و حتی سقط جنین می شود . حتی مادرانی که بعد از تولد کودکشان سیگار می کشند استنشاق دود سیگار استعداد ابتلا به سینه پهلود ، برونشیت و آسم را در کودکانشان بیشتر می کند .

6- داروهای شیمیایی :
مصرف هر داروی بیجا بخصوص در زمان بارداری و مخصوصا" در سه چهار ماهه اول خالی از خطر نیست بخصوص اگر این داروها در مدت زمان طولانی و به مقدار زیاد مصرف شود . داروهای خواب آور و مسکن به مقدار زیاد بعلت ایجاد وقفه تنفسی و اختلال در جریان خون جنین و اختلالات عضوی شدید ایجاد می کنند و اکثرا" کودکان ناقص الخلقه به دنیا می آیند . استعمال داروهای آرام بخش و ضد افسردگی و ضد صرع به مقدار زیاد و طولانی مدت خطرناک گزارش شده که البته همانقدر که به این خطرات اشاره شده به قطع ناگهانی و یا بدون مشورت پزشک اینگونه داروها به علت بوجود آمدن عوارض بعد نیز تاکید بسیار شده است . در کل مصرف دارو و یا عدم مصرف آن در زمان حاملگی حتما" با نظر پزشک متخصص باید صورت گیرد .
6- عامل ارهاش Rh
به غیر از گروههای خونی AB ،   B، A و O گروههای خونی دیگری وجود دارند . یکی از گروههای خونی وجود عامل ارهاش یا عدم آن است . از سالیان دراز متوجه شده بودند که گاهی اوقات نوزاد بعضی از مادران در زایمانهای دوم و سوم دچار ناراحتی یرقان شده و بعلت همولیز گلبولهای قرمز خون و کم خونی شدید فوت می کنند .
انتقال عامل ارهاش یا عدم انتقال آن یک مسئله ارثی است و تجربه ثابت کرده است که اگر پدر ارهاش مثبت و مادر ارهاش منفی داشته باشد در بارداری اول تعدادی از عامل ارهاش جنین که از پدرش گرفته داخل خون مادر می شود و در خون مادر ماده ضد ارهاش را بعنوان آنتی کور می سازد و همین آنتی کور که در زایمانهای بعدی باعث خراب شدن خون جنین شده و بیماریهایی بوجود می آورد . معمولا" کودک مبتلا پس از بدنیا آمدن ضعیف است و اکثرا" قبل از موعد به دنیا می آید . جفت بزرگتر و جثه نوزاد کوچکتر از طبیعی و اکثرا" پف آلو و زرد رنگ است که باید بلافاصله خونش تعویض و خون همگروه ارهاش منفی تزریق شود .
تربیت بدنی و تشخیص و درمان اختلالات کودکان استثنایی همان طور که در قسمت اهمیت تربیت بدنی برای کودکان استثنایی ذکر شد، تربیت بدنی نقش بسیار مهم و غیر قابل انکاری در تشخیص این نوع کودکان و شناسایی بیشتر و بهتر آن ها بر عهده دارد. ولی این پایان کار نیست، چون علاوه بر آن تربیت بدنی در درمان این نوع اختلالات بخصوص اختلالات حرکتی نیز نقش بسیار تعیین کننده‌ای دارد، بطوری که حرکات ورزشی و نرمشی متناسب با شرایط روحی – روانی و فیزیکی آنها، برای آنها توصیه کرده و با انجام مداوم آن‌ها سبب تقویت جسمی آن ها و به دنبال تقویت روحیه‌ی آنها و موجب ایجاد نشاط، شادابی، اعتماد بنفس در آن‌ها می‌شود که خود ایجاد اعتماد بنفس کلید بسیاری از مشکلات است.
علاوه بر همه‌ی این‌ها، در سایر نهادهای درمانی مثل سازمان بهزیستی و توانبخشی در ایران نیز از حرکات ورزشی و نرمشی خاص برای بهبود این نوع کودکان استفاده می‌کنند. انتخاب روش‌های درمانی مناسب امری بسیار مهم است که باید تمام جوانب کار در نظر گرفته شوند و در حالت کلی درمان این نوع کودکان بعد از تشخیص مناسب اختلالات آنها به دو صورت انجام می‌گیرد: 1 – رفتار درمانی 2 – روان درمانی.
1 – رفتار درمانی:
ریشه های جدید رفتار درمانی با کودکان به سال 1974 می‌رسد، سالی که مری کاور جونز[6] گزارش خود را درباره‌ی معالجه‌ی پسر بچه ای بنام پیتر چاپ نمود، خانم جونز در معالجه‌ی ترس تعمیم یافته‌ی[7] این کودک از اشیا شپمالو از اصول شرطی کردن پاسخی (واکنشی) استفاده نموده بود، چند سال بعد محققین چون کراسنو گرسکی[8]، ایوانف سموانسکی[9] و گزل[10] به اهمیت اصول شرطی کردن پاولف در معالجه‌ی اختلالات روانی اشاره کردند، مورد و مورد[11] معالجه‌ی شب ادراری را از طریق روش‌های شرطی کردن نشان داد. با وجود این تا موقعی که محققین چون اسکینر[12] نشان دادند که روش‌های آزمایشگاهی یادگیری ، که صحت آنها در آزمایشگاه مورد تائید قرار گرفته بود، برای تغییر اختلالات روانی قابال استفاده می‌باشند، رفتار درمانی مورد استفاده عملی چندانی پیدا نکرد. بیست سال پی از آنگه جونز پیتر را از این طریق معالجه کرد، فقط گاهگاه گزارش‌هایی درباره‌ی معالجه‌ی اختلالات روانی کودکان از طریق رفتار درمانی منتشر شده بود. تا موقعی که شیوه‌های مبتنی بر یادگیری شرطی کنسی یا عامل[13] برای تغییر رفتار کودکان ساکن موسسات درمانی به کار گرفته شد، از رفتار درمانی در معالجه‌ی کودکان استفاده‌ی چندانی به عمل نمی‌آمد. تا در سال 1968 که گلفاندو هارتمن[14] خلاصه‌ای از این قبیل گزارش ها را انتشار دادند تا این زمان حدود هفتاد کتاب و مقاله در این زمینه منتشر شده بود.
فرض های مقدم بررفتار درمانی: رفتار درمانی به عنوان شیوه‌ای برای از بین بردن مسائل روانی بر این فرض اساسی استوار است که مسائل روانی یا نموداری از رفتارهای ناسازگارانه‌ی یاد گرفته شده هستند یا به علت عدم موفقیت در فرا گرفتن رفتارهای سازگارانه به وجود آمده اند. تاکید اصلی روی رفتار بصورتی که در زمان و مکان حاضر قابل مشاهده است می‌باشد و هدف درمانگر رفتاری آن است که رفتار مزبور را در جهت تظابق و سازگاری تغییر دهد، قبول این مقدمات درمانگر رفتاری را وا می‌دارد که تغیی رفتار را از طریق بکاتر بستن قوانین متعدد روان شناسی یادگیری جستجو کند. (مهریار ، امیر هوشنگ و یوسفی، فریده، 1369).
پشتوانه‌ی نظری رفتار درمانی: درمانگر رفتاری می کوشد از اصول شناخته شده‌ی روان شناسی در معالجه‌ی اختلالات رفتاری استفاده کند. در مورد رفتار نارسا یا کم رفتاری[15] وظیفه‌ی درمانی عبارتست از برقرار کردن پاسخ‌هایی که ایجاد نشده‌اند. در مورد افراطی یا بیش رفتاری[16] کودک باید یاد بگیرد این پاسخ‌ها را طوری تغییر دهد که رفتار او یا توقعات و تقاضاهای[17] محیطی، سازگاری بیشتری پیدا کند، در هر دو مورد رفتار و درمان آن مستلزم یادگیری از بین بردن و دوباره یاد گرفتن (یا آموختن[18]، ناموختن[19]، بازآموختن[20]) می‌باشد. اصول یادگیری که درمانگران رفتاری از آنها برای تجزیه و تحلیل و تغییر اختلالات رفتاری استفاده می نماید عبارتند از: شرطی کردن واکنشی (پاسخی) ، شرطی کردن کنشی یا عاملی و یادگیری مبتنی بر مشاهده. این سه نوع یادگیری نماینده‌ی جنبه‌های مختلف یک فرآیند اساسی بوده و بدون شک در مواردی که یادگیری انسان در محیط طبیعی صورت می‌گیرد هر سه فرآیند با هم در کار هستند.
شرطی کردن پاسخی است یا واکنشی[21]: این نوع یادگیری که زمانی به یادگیری پاولفی[22] یا شرطی کردن کلاسیک [23] مشهور بود مستلزم تغییر دادن پاسخی است که موجود زنده به طور ذاتی قادر به نشان دادن آن است. این تغییر از طریق جانشین کردن یک محرک شرطی به جای محرک طبیعی یا غیر شرطی صورت می‌گیرد. نمونه‌ی معروف این روش داستانی است که در آن بر اثر هم زمان شدن مکرر ارائه یک موش سفید با صدای بلند – محرکی ذاتاً در کودک ایجاد ترس می کند – کودک یاد گرفت در مقابل موش سفید با ترس و وحشت عکس العمل نشان دهد. این عکس العمل معمولاً مستلزم فعالیت دستگاه عصبی خودکار می‌باشد.
شرطی کردن کنشی یا عاملی: [24] در روش شرطی کردن پاسخی، محیط از موجودی که اساساً حالت انفعالی یا غیر فعالی دارد ، پاسخی بیرون می‌کشد [25] ولی در شرطی کردن کنشی کاملاً بر عکس، در اینجا موجود زنده بطور فعال از خود پاسخی بیرون می‌دهد.[26]  که در مقابل آن محیط از خود واکنش نشان می‌دهد. به عبارت دیگر پاسخ موجودوسیله یا سبب بروز یک حادثه‌ی طبیعی و محیطی می‌گردد، اهمیت این توالی رویدادها در این نکته است که نتیجه پا پی آمد[27] یک پاسخ، احتمال بروز آن پاسخ را تحت شرایط مشابه را در آینده تغییر می‌دهد‌(مهریار، امیر هوشنگ و یوسفی، فریده ، 1369)
یادگیری از طریق مشاهده: باندورا[28] توجه محققان را به فرآیند یادگیری دیگری جلب کرده که به نظر می‌رسد در تربیت اجتماعی[29] انسان نقش مهمی بر عهده دارد، این فرایند همان یادگیری از طریق مشاهده است.
هنگامی که یک فرد شخص دیگری را که به عنوان مدل یا نمونه به انجام کاری مشغول است، تماشا می‌کند، سه نوع تاثیر را می‌توان مشاهده نمود:
1 – مشاهده کننده ممکن اسا قالب های پاسخی را که قبلاً در گنجینه‌ی رفتاری او نبود، کسب کند.
2 – پس آمدهای عملی مورد مشاهده برای کسی که آن عمل را انجام می‌دهد، باعث تحکیم یا تضعیف پاسخ‌های بازدارنده مشاهده کننده گردد.
3 – رفتاری که مشاهده کننده قبلاً در حوزه‌ی رفتاری که مدل از خود نشان می‌دهد یاد گرفته است ممکن است تسهیل شود.
نباید فراموش کرد تربیت از طریق عمل به موارد آموزشی به مراتب موثرتر از نصیحت و گفتن آن موارد است.
نتایج درمانی اصول یادگیری: همانطورکه از مباحث فشرده‌ی قبلی برمی‌آید، درمانگری که قصد تغییر رفتارهای دشوار کودکان را داشته باشد، شیوه های متنوعی در اختیار خواهد داشت، اگر مشکل کودک بصورت نقص یا کمبود رفتاری بروز کند، پاسخ‌هایی که در گنجینه‌ی رفتار کودک وجود ندارد، باید ایجاد شود در حالی که در مورد بیش رفتاری پاسخ های مورد نظر را می‌توان تغییر یا تقلیل داد یا آن‌ها را از بین برده و رفتارهای سازگارانه‌تری را جانشین آن ها نمود. و یا در مواردی ممکن است ترکیبی از چند شیوه بکار رود. (مهریار، امیر هوشنگ و یوسفی، فریده، 1369)
2 – روان درمانی:
روان درمانی تاریخچه ای بسیار دوری دارد که خود نیازمند یک بحث جداگانه‌ای است، چندین طبقه‌بندی مختلف از روان درمانی وجود دارد که بر حسب جنبه‌های مختلف درمانی و جریان آن فرق می‌کنندو. یکی از مبانی رایج برای طبقه‌بندی روان درمانی، هدف کلی و چگونگی درمان است. با توجه به روش و شیوه‌ی عمل درمانگر می‌توان روان درمانی را به ابری اکتیو[30] ، تفسیری[31]، تلقینی[32]، ترغیبی[33]، یا ترتیبی[34] تقسیم نمود.
در مراحل آغازین اکثر روان درمانی‌ها، صرف نظر از مریض و طبیعت مداخله‌ی درمانی، عناصر اصلی، که مریض به آن‌ها وقوف پیدا کند همان عوامل درمانی حمایتی هستند. این موضوع از کوشش‌های یکسان درمانگران برای پاسخ دادن به نیازهای مریض آن هم بصورت قابل اعتماد و توام با حساسیت سرچشمه می‌گیرد، در واقع بعضی از انواع درمان ممکن است هرگز از این سطح حمایتی فراتر نرود در صورتی که انواع دیگر ممکن است بر همان اساس حمایتی رنگ و بوی درمان بیانی – اکتشافی یا اصلاح رفتاری پیدا کند.
ضمن این که در رفتار درمانی و روان درمانی، درمانگر باید بسیار ماهر بوده و به فنون مشاوره و روان درمانی و روان شناسی تسلط کافی داشته باشد. (مهریار، امیر هوشنگ و یوسفی، فریده، 1369)
تربیت بدنی ویژه: به رغم آن که تربیت بدنی ویژه برنامه‌ای نسبتاً جدید است که برای معلولان به وجود آمده است، جالب است که بدانیم اصل مفهوم آن – اصلاح و رشد اعمال حرکتی بدن از طریق تمرین – قدمت بسیار دارد. برای تربیت بدنی ویژه در این نوع کودکان الگوها و طرح های مختلفی وجود دارد که یکی از این الگو یا تفکیکی از چند الگو را می‌توان به کار برد به شرط اینکه این شیوه متناسب با توانایی های کلاس مورد نظر باشد و موجب تبعیض بین آنها و سایر کودکان و تحقیر آنها نباشد. علاوه بر این‌ها تربیت بدنی اصلاحی و انطباقی نیز جهت بهبود این نوع کودکان و سازگاری بیشتر آنها با محیط بوجود آمده‌اند. (اف، فیت، هالیس، 1369).

عوامل موثر در سازگاری:
برای بالا بردن سازگاری کودک با محیط خوب است با عوامل موثر در سازگاری آشنا شویم ، با روند سازگاری راه حل‌هایی رضایت بخش به دست می‌آید. سازگاری واژه ای است برای توصیف تغییراتی که شخص متحمل می‌شود تا خود را با محیط انطباق دهد. سازگاری از هنگام تولد آغاز و در طول عمر بصورت جریان مداوم ادامه می‌یابد.
پاره‌ای از عوامل موثر بر سازگاری ارثی و ذاتی بوده و پاره ای دیگر محیطی هستند که به آنها اشاره می‌کنیم.
هوش: درجه‌ی هوش ذاتی، مقدار و کیفیت هدایت و کنترل رفتار را معین می‌کند. هر اندازه کودک باهوش تر باشد، بهتر می‌تواند رفتار خود را هدایت و کنترل کند، توانایی بیشتر وی در استدلال او را قادر می کند تا نتایج اعمال معینی را پیش بینی و بر اساس آن عمل کند و بدلیل فهم بیشتر او احتمال کمتری وجود دارد که برای رسیدن به مقصود به رفتارهای نامطلوب توسل حوید، عقب مانده های ذهنی نیز غالب می‌توانند رفتارهای اجتکاعی را فراگیرند اما نمی‌توانند در موقعیت‌های جدید استفاده کنند.
شکل ظاهری بدن: به دلیل واکنش‌های دبیران به ویژگی‌های جسمی مانند: ساخت بدن، خصوصیات چهره و بد شکلی‌های آشکار، شکل ظهاری بدن در تکوین تمایلات رفتاری عامل مهمی است. حتی در مواردی جزیی مانند بلندی بیش از اندازه‌ی قد ، وزن زیاد و … سبب می‌شود واکنش‌ها با مقداری اذیت یا مسخرگی همراه باشد. که باید چنین دیدگاه‌هایی اصلاح شوند.
طبع (مزاج)  : گرایش های رفتاری تحت تاثیر عاملی که طبع نامیده می‌شود نیز قرار دارد. اما آنچه شواهد علمی نشان می‌دهد در واقع کارکرد غدد داخلی بدن است که احتمال می‌رود به طبع مربوط شود. هر چند تا به امروز اعمال تمام غدد بدن شناخته نشده‌اند ، اما ثابت شده است، اگر در غده‌های مختلف ناهماهنگی بوجود آید یا در کار آنها اختلالی پیش آید، روی شخصیت فرد اثر می‌گذارد.
تاثیر محیط: میان شرایط ناشی از عوامل ذاتی و شرایط محیطی – حالت‌ها و واکنش‌های دیگران – اثری متقابل و مداوم وجود دارد. هر گونه عدم تطابق با میزان های پذیرفته شده‌ی جامعه و واکنش‌های شحص را به دنبال دارد، برخی اوقات واکنش‌ها عبارتند از: مسخره کردن، کنجکاوی یا حساس همدردی. (اف. فیت، هالیس، 1369).
واکنش‌های افراد نزدیک به فرد معلول، معمولاً مراقبت بیش از اندازه و لوس کردن وی است. ترکیبی از واکنش‌های افراد جامعه در برابر فردی که از نظر روانی یا جسمی با میزان‌های اجتکاعی ناهمگونی دارد، در سازگاری وی نقش مهمی دارد.
راه‌های سازگاری: برای سازگاری این کودکان با محیط مکانیزهمهای مختلفی وجود دارد که به چند مورد اشاره می کنیم:
1 – والایش (sublimation) : جایگزین کردن یک خواسته یا انگیزه‌ی ناممکن با یک خوایته دست یافتنی.
2 – جبران (compen safion): کوشش برای جبران کمبودها یا محدودیت‌ها از طریق پرورش پاره‌ای استعداد و توانایی‌های خاص.
3 – هویت پذیری (identification): پذیرش آگاهانه یا ناآگاهانه‌ی حالت‌ها و رفتارهای دیگر فردی یا گروهی مورد پسند اجتماع.
4 – برون فکنی (prohection): سرزنش دیگران به سبب کمبودهای خود فرد.
5 – گریز (escape): سعی بر گریز از حقیقت با فرار از آن و پرداختن به خیا پردازی و وهم.
6 – توجیه (rationalization): جایگزین کردن عللی غیر از علل واقعی عمل.
7 – سرکوبی (repression): جلوگیری ناآگاهانه از خاطره‌های تلخ.
امروزه توجه به آموزش و پرورش از شاخص‌های عمده وتوسعه جوامع انسانی محسوب می‌شود . یعنی کشور‌ها نه بر اساس رشد و توسعه اقتصادی بلکه بر اساس میزان توجه به آموزش وپرورش استثنایی مورد ارزیابی قرار می‌گیرند . همان گونه که می‌دانیم هیچ انسانی کاملاً شبیه به دیگری نیست . این تفاوتها در همه جا وبین همه انسانها تی در بین دوقلوها وحتی دوقلوهای هم شکم یکسان ملاحضه می‌شود . این تفاوتها به گونه‌ای است که به جرات می‌توان ادعا کرد به تعداد انسانها روی زمین یعنی شش میلیارد انسان استثنایی وجود دارند که در کنار هم زندگی می‌کنند . این مساله هم در تفاوت سر انگشتان انسان مشهور ایت و هم در حیطه‌های غیر مادی همچون ابعاد عاطفی ، احساسی ، روانی و شناختی ، البته این امری است که باید آن را به فال نیک گرفت چون ار رازهای خلقت است زیرا همین تفاوت‌ها وناهمسانی هاست که ادامه زندگی میسر می‌سازد از امام صادق (ع) نقل است که فرموده‌اند اگر قرار بود انسان‌ها با هم برابر باشند هر آینه هلاک می‌شوند .تفاوت‌ها موجب جدایی بین انسانها و در عین جال موجب آن است که هر فرد بر اساس ویژگی‌های خاص خویش رشد کند.
حقیقت این است که بین انسانها تفاوت هر چند اندک وجود دارد . چه آن تفاوتهایی که مربوط به ظواهر جسمانی ماننداندازه قد، چاقی و لاغری ، رنگ پوست است و آن را می توان براحتی مشاهده کرد . وچه تفاوتهای رفتاری ، عاطفی و شخصیتی که در پاسخ به محیط و پدیده های مختلف خود را آشکار می سازد. در برابر یک محرک،پدیده یا حادثه انسانها رفتارهای متفاوت از خود نشان می دهند و در حل یک مسئله انسانها راه حلهای مختلفی را بر اساس علائق ، نگرش و سوابق تجربی خود پیدا می کنند . چرا انسانها رفتار ویا رفتارهای متفاوت دارند ؟
از زاویه ای دیگر، علی رغم اینکه انسانها با هم متفاوتند، بسیار به هم شبیهند. به نظر ما وجود شباهتها  در بین انسانها از اهمیت ویژه ای بر خوردار است . در یک کلام همه افراد چه ناشنوا ، چه عقب مانده ،چه نابینا به خاطر ویژگیهای مشترکشان که بسیار زیاد نیز است انسان می نامیم. پس مسئولیت عظیمی بر گردن ما وجود دارد یعنی وظیفه انسانی ما حکم می کند در برابر همه آنها رفتاری بشر دوستانه داشته باشیم. به همین سبب است که سازمانهای بین المللی و منطقه ای در دفاع از حقوق انسانها بوجود آمده است و تمامی کشورها را ملزم کرده است تا  پیمان نامه های مختلفی نظیر حقوق بشر ، حقوق کودک ، حقوق اسراء را امضاء و اجرا نمایند . در همه این پیمان نامه ها به حقوق انسانها بدون توجه به رنگ پوست ، نزاد و میزان هوش توجه جدی شده است.
همین تشابه آنهاست که جوامع انسانی را می‌سازد . فطرت انسان در گرایش به جمع دارد و از افزوگرایران است وهمین مساله موجب نزدیکی انسانها ودر نتیجه تشکیل اجتماع میشود که خود زیر بنابر تشکیل تمدن عظیم بشر با پیشرفتهای حیرت انگیز علمی گشته است .
 باید بپذیریم که جوامع بشری بر پایه‌های اکثریت بنا گشته است اما درصدی از افراد نیاز به حمایت‌های خاص دارند بدون این حمایتها قادر به برآوردن وتامین نیازهای خویش وبهره گیری از مواجب جامعه نیستند .مسئوولین و برنامه ریزان باید امکانات لازم را برای رشد و شکوفایی این قشر فراهم سازند . چرا که بی توجهی به این قشر از افراد جامعه موجب آسیب رسیدن به همه بخش‌های جامعه خواهد بود .
از سوی دیگر بسیاری از افراد که تحت عنوان استثنایی قلمداد می‌شوند با اندک توجه و صرف کمترین هزینه وامکانات و با نیروی پشتکار داراه خویش تبدیل به انسان‌های تواتمندی گشته‌اند که نه تنها نیازهای خویش را به خوبی بر آورده ساخته‌اند بلکه جوامع انسانی در سایه ابتکارات ونوآوری‌های آنها افق‌های جدیدی را بشر روی خویش گشوده دیده است .
عوامل مربوط هنگام تولد
بسیاری از اختلالات حسی و حرکتی و هوشی کودکان حاصل شرایط نامطلوب زایمان و یا بر اثر اشتباهات پزشکی به هنگام تولد می باشد .

گزارش تخصصی معلمان چالش ها ، مشکلات و موانع در رابطه با در س کار و فناوری دانش آموزان

دانلود گزارش تخصصی معلمان چالش ها ، مشکلات و موانع در رابطه با  در س کار و فناوری   دانش آموزان بافرمت ورد وقابل ویرایش تعداد صفحات 115

دانلود گزارش تخصصی معلمان,راهکارها,پیشنهادات,گزارش تخصصی فرهنگیان,

این گزارش تخصصی جهت ارائه برای ارزشیابی و کسب امتیاز کامل و همچنین جهت ارائه به عنوان تحقیق ارتقاء شغلی بسیار کامل میباشد

مقدمه

در نظام آموزشی کشوری که اهداف کلی آموزش و پروش آن توسط کارشناسان تعلیم و تربیت ؛ متخصصین و مشاوران آموزشی  زیر نظر فلاسفه و نظریه پردازان یاددهی ویادگیری ترجیحاًً خارجی بدون توجه به نیاز جامعه و آینده نگری نوشته شده و اهداف جزیی بصورت محتوای آموزشی از قبل آماده شده در پشت در های بسته در ساختمان های بلند وزارت آموزش و پرورش در جلساتی که افراد گاهاً کلاس لمس نکرده ، گرد گچ تخته سیاه نخورده ،  در کپر ننشسته وبا مدرسه کوچ نکرده و کلاس چند پایه درس نداده و ....تنظیم و تالیف می شود، به مدارس و معلمان بدون توجه به تفاوت های فردی  دانش آموزان و انواع هوش آنها ابلاغ می شود .
 برای نشان دادن دقت در اجرا ،گروهی را بعنوان گروه آموزشی مسئول نقد و بررسی فعالیت مدرسین و تعیین حیطه و تقویم اجرایی می کند تا امکان تاخیر و تعجیل به حدالقل برسد، برای آن محتوای آموزشی مقدس و از پیش تالیف شده ، مهرمستند سازی زده وبصورت یکنواخت برای تمامی استانها و شهرها امتحانی هماهنگ گرفته شده تا دانش آموزان پایین شهر و بالای شهر ، دولتی و      غیر انتفاعی در یک عدالت آموزشی برابر عدد و معدل نمره مدار را تجربه کرده و سر خوردگی ،نداشتن معلم خصوصی و کلاس های تقویتی آنچنانی را بار دیگر چون چماق احساس کنند .  در این حال افت تحصیلی حربه و ابزاری است برای مدیران تا معلم فعال را از کاهل بازشناسند و ملاک ارزشیابی گروهی خاص که در دروسی خاص با دانش آموزانی خاص در شرایطی خاص تدریس    می کنند قرار گیرد. حال بیاییم میزان و امکان مانور و ابتکار یک معلم خلاق دراین برنامه ریزی آموزشی سر و ته بسته بنام قوطی آموزشی را بررسی کنیم و نمره ارزشیابی هم بدهیم .
گاهی احساس میشود بستن دست معلمی که در نوشتن اهداف آموزشی، محتوای آموزشی، نحوه امتحان، امکانات و رسانه آموزشی ، محیط فیزیکی آموزشی هیچ تاثیری مستقیم و غیر مستقیم ندارد  غیر منصفانه بوده ، حال فرستادن وی به میدان جنگ  مبارزه با جهل  و انتظار نمره ارزشیابی سطح بالا و درصد قبولی حقیقی با روش های تدریس از قبل مشخص شده در کتاب کار معلم و یا فرمایشات   ضمن خدمت گروه های آموزشی  نامروتی است.
معلم  از 4 عنصر اصلی برنامه ریزی آموزشی در کلاس هیچکدام را جز برقراری ارتباط و روش های تدریس گوناگون ، بعنوان اسلحه ای همراه ندارد و آن هم به بهانه ندیدن دوره و نداشتن امکانات ، کمبود وقت و شلوغ بودن کلاس درس به یغما می رورد و گاهی معلم و دبیر بدون انگیزه با نداشتن فرصت کافی ، نداشتن تجربه و علم وافی ، نداشتن فضای صافی، توانایی نوشتن طرح درس و طراحی آموزشی را ندارد ، او فقط یکشب از دانش آموز مظلوم کلاس خود جلو تر است و این بی عدالتی و ظلم را معلم در شرایطی غیر ارادی انجام می دهد که تنها فرصت آموزشی را در این زمان و برای این درس و برای این کلاس و برای این دانش آموزان خاص از دست می دهد در حالی که هم در انرژی و هم در یادگیری و هم در عمق یاددهی تاثیر مستقیم خود را کمرنگ می کند.
مطالعه و بررسی راه کار های ذیل بعنوان دارویی مسکن برای افزایش کارایی معلم و یا کاهش       افت تحصیلی  در یک کلاس درس مناسب است اما درمان این بیماری نیست. معلمی که مانند یک مجری به کلاس درس می رود ، می تواند به  اهداف مندرج در کتاب درسی برسد و مانند نمونه در کتاب کار کلاسداری کند و با آزمون مستمر و پایانی انتظارات آموزشی نظام و سیستم های رایانه ای را برطرف سازد . ولی آیا یادگیری هم صورت گرفته است ؟
آیا این یادگیری به رفتاری مناسب در زمان و شرایطی خاص تبدیل می شود و جایی که ما بعنوان ناظرو مراقب امتحانی بالای سر او نیستیم آیا این عمل و کنش رفتاری، باز هم رخ خواهد داد؟
جواب این سوال را پیاژه داده است، پاسخ آن را در رفتار مردم درون یک  جامعه جستجو کنید؛    نظم ، رفاقت ،علائق، سائق ها ،نگرش ها ، همکاری، مسئولیت پذیری و ....     همگی از نحوه آموزش   یک معلم- مجری در کلاس درس ناشی می شود،  چون (معلم- مجری )مانند یک رسانه آموزشی خوب و  مناسب ،مسئولیت و توانایی انتقال دانش و مهارت های آشکار وپنهان مکتوب دریک کتاب درسی را به ذهن دانش آموزان و هنرآموزان  بر عهده دارد .
با عنایت به مطالب فوق به پیشنهاد همین نظام آموزشی یکطرفه  و نمره ملاک ،  برخی از راهکار های محترمانه  و نسخه گونه  برای بازداشتن دانش آموزان ، معلمان ، دبیران ، هنر آموزان ، مدرسان  از    افت تحصیلی مطابق با استاندارهای آموزشی  در مدارس عبارتند از:
1-             تصمیم گیری در شورای مدرسه
2-            بررسی در شورای دبیران
3-           پیگیری نمرات مستمر
4-            فعالیت های آزمایشگاهی و کارگاهی
5-            بررسی گزارش فعالیت  در شورای دبیران
6-            تاکید برای دانش آموزان ( دانش آموز محوری)
7-           جلسات انجمن اولیاء و مربیان
8-           مسابقات علمی
9-            تشویق رتبه های برتر
10-          تشویق دبیران موفق با نظر خواهی اولیا و دانش آموزان
11-          راهنمایی مشاوره برای انتخاب رشته و آینده ی تحصیلات و شغل هفته مشاغل
12-         تشکیل کلاسهای تقویتی
13-        استاندارد سازی سوالات امتحانی از نظر محتوی و بودجه بندی
14-        تایپ سوالات امتحانی
15-        تنظیم وقت امتحان
16-         هماهنگی بین دبیران مشترک دروس برای طرح سوال
17-        ....................................
18-        ....................................
19-         ....................................
20-         ....................................
با این مقدمه کوتاه و با توجه به تجربه آموزشی خود در 22 سال کاری در مقاطع مختلف آموزشی از ابتدایی تا راهنمایی ،دبیرستان ، تربیت معلم و دانشگاه و با عنایت به مطالب و تحقیقات  نگاشته شده در کتب علمی و آکادمیک ، در نظر دارم در سطح توان در چند خط ، قدرت و تاثیر شگفت آور طراحی آموزشی و استفاده از روشهای یاددهی و یادگیری را برای استفاده در آموزش و پرورش و کلاس درس بررسی و بیان نمایم:
برای رسیدن به یک راندمان و کارایی خوب در یادگیری، کم کردن افت تحصیلی ، رهبری و هدایت آموزشی مطلوب، بهره گیری از تمامی امکانات ، منابع و  استعداد های موجود در اطراف خود، هنگام تدریس ویا  انتقال تجارب یادگیری در کلاس درس، صرفه جویی در انرژی و زمان، مطالبی را  بطور اجمال لیست می نمایم که امید است مورد استفاده قرار گیرد. در پایان نیز منابع و ماخذی را برای استفاده بیشتر ذکر می نمایم.
آقای جیمز بروان در کتاب طراحی آموزشی بعد از چهل صفحه مقدمه چینی و ارائه راهکار برای کلاسداری در شرایط مختلف، بیان میدارد: معلم- مدیر بایستی از همه امکانات( آموزشی و غیر رسمی)، منابع و توانایی های خود و دانش آموز استفاده کند تا مطالب آموزشی به مرحله یادگیری برسد و این بسیار حساس و سخت است چون یادگیری تغییر نسبتاً پایدار در رفتار فراگیر است و این رفتار باید قابل مشاهده و اندازه گیری باشد و معلم درک کند که یادگیری رخ داده است .
حال با توجه به محتوای از قبل نوشته شده و دیکته شده به معلم با وجود دانش آموزان انتخاب نشده و اتفاقی در یک محیط چهارگوش و تکراری ، قرار است حادثه ای به نام یادگیری صورت گیرد و این اتفاق مبارک نخواهد افتاد مگر آنکه :
•  به توانایی های خود و جایگاه خود بعنوان معلم اعتقاد داشته باشیم.
• دانش آموزان را مانند شیشه های نوشانه ندانیم که همه به یک اندازه استاندارد باید از مطالب درسی پر شده و در جلسه امتحانی تشتک بخورند وکارنامه بگیرند به پایه بالا تر بروند.
• به روز باشیم و به خاطر بسپاریم دانش آموزان امروز با علم دیروز ما نمی توانند برای فردا آماده زندگی شوند. علم ،سواد،  روش تدریس و نحوه برخورد با دانش آموزان امروز متفاوت شده است این تفاوت را باید قبول کرد .
• مدرسه مانند پلی است که کودک از آن می گذرد تا برای زندگی در جامعه آشنا شود پس فرصت دهیم تا خودشان فراگیرند و تجربه آموزشی کسب کنند. فرصت دهیم تا با علائق و سرعت خود پیش بروند ، لمس کنند، مشاهده کننده، گزارش دهند، به آنها ارزش قائل شویم تا برداشت های خود را تشریح کنند، اشتباه کنند و آنها را راهنمایی کنیم تا پی به اشتباه خود ببرند واز نوع بسازند ....
• اگر ساعتی وقت صرف شود تا فراگیران خود کشف کنند و به خاطر بسپارند و برای آن مفاهیم یاد یار طراحی کنند بهتر است تا در یکربع ساعت معلم برایشان توضیح دهد تا آنرا حفظ کنند. فراگیران باید مشتاق باشند تا تکالیف خود را ارائه دهند تا مورد نقد وبررسی قرار گیرند( بوسیله خود، همکلاسی ها،معلم و یا...) . فرصت اعتماد به نفس و ارائه وجود به آنها بدهیم .
• یک معلم – مجری فقط یک رباط انسانی است که مطالب کتاب را  در کلاس درس تکرار می کند و از خود ابتکار و خلاقیتی بخرج نمی دهد سالها  شیوه تدریس او در هر کلاس و مدرسه یکسان بوده و تغییری نکرده است و نگران این است که مطالب درسی تغییرکند ولی معلم – مدیر برنامه ریز و رهبر کلاس است از محتوا تا الگوی تدریس را خود انتخاب می کند و از هر شرایطی و امکاناتی بموقع بهره می گیرد تا یادگیری صورت گیرد او معتقد است دانش آموزان می توانند در گروه و  از همکلاسان خود و یا در بازی و ... چیزی یاد بگیرند وی مطمئن است که یادگیری توسط        دانش آموزان  صورت می گیرد و اگر نخواهند و شرایط مناسب نباشد فقط تدریس صورت گرفته است نه یادگیری.
• وظیفه معلم است تا شرایط مناسبی را برای یادگیری فراهم آورد و با راهنمایی بجا و دقیق خود،  ذهن دانش آموزان را هدایت کند به سمت یادگیری و کشف کردن.
• دانش آموزی که با مشکلی وارد کلاس درس می شود در او یادگیری صورت نمی گیرد باید قبل از ارائه مطالب و محتوای درسی برقراری ارتباط و ایجاد انگیزه صورت گیرد .
و.....
ما در این میان این سوال مطرح است که آیا  معلمان کار وفناوری در مدارس همه با این تخصص ها در دانشگاه تربیت یافته اند ؟! و آیا اصولا همه آنها تخصصی تدریس می کنند  یا خدای نا کرده زبانم لال هر چه نیروی مازاد در آموزش و پرورش پیدا شده به شغل مقدس دبیری کار وفناوری نایل آمده اند ( فقط به این دلیل که احتمالا آسان ترین رشته است و هیچ تا ثیری در پایه درسی و آینده دانش آموزان ندارد ومثل درسی ریا ضی نیست !)
آیا معلمان کار و فناوری آموزش ضمن خدمت مناسب همگام با تغییرات اساسی کتاب کار وفناوری جدید را گذرانده اند ؟آیا همه دبیرانی که کار وفناوری تدریس می کنند ا سا سا با روش تدریس مناسب این کتاب آشنا هستند ؟آیا این کتاب به طور صحیح و اصولی ارزشیابی می شود ؟ ا سا سا اهداف کتاب کار وفناوری برای دبیر ان کار وفناوری چه آنهایی که جدیدالاستخدام  هستند و چه آنهایی که مدت ها ست آن را تدریس می کنند روشن است ؟
با یک دید خوش بینانه و مثبت اگر قضیه را ببینیم و فرض کنیم که  همه معلمان با روش های  جدید  تدریس کار وفناوری  آشنا می باشند ! سوال دیگری مطرح می شود وآن این است آیا تمام مدارس ما مجهز به تمام امکانات مورد نیاز
 برای تدریس کار وفناوری می باشند ؟ آیا همه مدارس کارگاه کار وفناوری دارند ؟ آ یا همه مدیران مدارس به خوبی با اهداف کتاب آشنا می باشند و معلم کار وفناوری را در تجهیز امکانات کارگاهی یاری می کنند ؟ آیا اولیا ء دانش آموزان را در جلسات انجمن اولیا و مربیان در باره درس کار و فناوری توجیه می نمایند ؟ آیا از اولیا برای   تجهیز کارگاه های کار وفناوری کمک می گیرند ؟ آیا مدیران ارشد آموزش و پرورش  به این درس توجه دارند و در سطح کلان به بودجه مورد نیاز این درس مبلغی را در نظر می گیرند ؟ آیا با این همه انتظاری که از دبیر کار وفناوری می رود در راستای تجهیز کارگاه های کار وفناوری و در نظر گرفتن   فضای مناسب کار برای این رشته اقداماتی را انجام داده اند یا می دهند؟
از اینها گذشته خود محتوای کتاب آیا توانسته است  دانش آموزان را واقعا به درس کار وفناوری جذب کند . جای چه مشاغلی در این کتاب خالی است ؟آیا دانش آموزان این کتاب را با این محتوا دوست دارند ؟ اگر جذب این کتاب نشده اند مشکل اساسی کجاست ؟ آیا در این کتاب اشتبا هاتی وجود دارد ؟ اگر اشتبا هاتی ازطرف همکاران یا دانش آموزان در این کتاب ها پیدا شد چه قدر طول می کشد تا اشکالات اصلاح شود ؟
 واقعیت امر این است که بسیاری از همکاران از عدم حمایت دبیر کار وفناوری توسط مدیران مدارس شاکی اند همواره این بحث مطرح است که ما فضای کافی و امکانات مورد نیاز  برای کار را نداریم .  بچه ها به کار عملی بسیار علا قمند هستند و بیشتر از بخش عملی به آن ا همیت می دهند ولی گا هی  حمایتی از طرف خانواده ها و مدرسه دیده نمی شود . در بسیاری  از مدارس نداشتن امکانات مانع کار عملی کار وفناوری می گردد . در این میان این بحث پیش می آید که اگر کتاب کار وفناوری یکی از اهداف آموزش عمومی است پس چرا این قدر مورد کم تو جهی مسئولین قرار دارد ؟ چرا افراد غیر تخصصی به تدریس آن مشغولند  بدون آن که کمترین آگاهی از این درس داشته باشند. مثلا دبیری که رشته تخصصی خودش ادبیات یا معارف یا علوم است و هیچ وقت در هیچ کجای دروس دانشگاهی خود واحدی برای برق والکترونیک صنایع غذایی مکانیک چوب فلز کشاورزی دامپروری و.... نگذرانده است چگونه می تواند در تدریس این رشته موفق باشد ! حال آن که می بینیم بیشترین مازاد آموزش و پرورش در این رشته هاست و برخی از این  دبیران  به تدریس کار وفناوری می پردازند و عملا قسمت های  عملی را اجرا نمی کنند و نمی توانند اجرا کنند وخود نیز این قضیه را مطرح می کنند  که چون رشته من کار نیست فلان بخش هارا اجرا نکردم یا گفتم در خانه انجام بدهند ! آیا به این شکل عمل کردن می تواند کمکی به دانش آموزان بنماید یا بیشتر باعث ایجاد درد سر برای خانواده ها میگردد؟
به نظر می آید که کتاب کار وفناوری و بیشتر از آن دبیر ان تخصصی کار وفناوری بسیار مظلوم قرار گرفته اند .از طرفی از نداشتن امکانات ناراضی هستند واز طرف دیگر نیاز به همکاری و حمایت بیشتر مسئولان دارند ولی همچنان مورد بی مهری قرار می گیرند . زیرا مسئولان باز هم آزمایشگاه را به داشتن کارگاه ترجیح می دهند . از معلم کار وفناوری خواسته می شود 12 نمره عملی به  دانش آموزان بدهد ( نمره عملی درس علوم 5 نمره میباشد )ولی چگونه می توان بدون اجرای عملی فعالیت ها به دانش آموزان نمره به حق و واقعی داد ؟! حال آن که کارگاهی وجود ندارد !
این فقط بخشی از مشکلات کار وفناوری است . از طرف دیگر دبیر کار وفناوری باید بتواند انتظارات اولیا را بر آورده سازد .خدا نکند از دانش آموز بخواهیم وسیله ای بیاورد . قبل از او اولیا دلخور می شوند :1- از کجا بیاوریم ؟ 2- چه جوری بخریم ؟3- از کجا پولش را بیاوریم ؟ 4- وقت نداریم بخریم ؟ 5- اگر کار گروهی است چرا فرزند من باید تهیه کند ؟ 6- چرا به فرزند در گروه چیز گران قیمتی گفته اید بخرد ؟7- اصلا چرا خودتان نمی خرید و مارا به درد سر می اندازید .8- اصلا چرا گفته اید بخرید مگر فرزند ما در آینده می خواهد .......شود. 9-چرا با وسایل خطر ناک در کلاس کار می کنید .10- زنگ های کار لباس بچه ها خراب میشود  چرا کارهای سخت فناوریی از بچه ها به خصوص دخترها می خواهید .وحرف هایی از این دست که انگیزه را از دبیر کار وفناوری می گیرد . ودر این میان این دا نش آموز است که ضربه  و لطمه اساسی را می خورد و  آن هم این است که اولا: یاد نمی گیرد کار گروهی انجام دهد . دوما: از تجربه مشاغل مختلف باز می ماند . سوما: نمی تواند برای آینده شغلی خودتصمبم درستی بگیرد و مجبور می شود برای تصمیم گیری از شاخه ای به شاخه دیگر بپرد . چهارما : با اولیا درگیرمی شود که وسایل کار برای کار وفناوری بیاورد . پنجما : نمره او حق واقعی او نیست ( وبه طور غیر مستقیم با دروغ سمبل کردن فریب دادن و...) آشنا می شود و چندین دلیل دیگر که نهایتا باعث آسیب  دا نش آموز می شود .
و حال با این همه مشکلی که برای اجرای درست این درس وجود دارد پیشنهاد می گردد:
1-    سعی شود از دبیران کار وفناوری متخصص وعلاقه مند به امر تدریس برای این درس استفاده شود .
2-    دروه های ضمن خدمت مداوم ومستمر برای باز آموزی همکاران گذاشته شود .
3-    تغییرات کتاب کار وفناوری قبل از سال تحصیلی به همکاران اطلاع داده شود وآموزش های مورد نیاز برگزار گردد .
 4-بودجه خاصی برای کار وفناوری در مدارس در نظر گرفته شود .
مشکلات مربوط به درس کار و فناوری در این مقاله به 10 مورد تفکیک شده و در نهایت راه حل‌هایی پیشنهاد شده است .
 1- عدم علاقه دانش آموزان به بعضی از واحدهای درسی
کتاب کار و فناوری تشکیل شده است از 8 واحد درسی که در هر واحد به رشته ای پرداخته می‌شود. دانش آموزان به تمام واحدها علاقه یکسانی نشان نمی‌دهند، البته این امر بدیهی است و نشان دهنده علاقه ها و استعدادها و تفاوتهای فردی دانش آموزان است.
یادگیری کلیه واحدهای درسی برای دانش‌آموزان اجباری است ، اما دانش‌آموز به برخی از واحدهای درسی علاقه ای نشان نداده و در آن واحد عملکرد بسیار ضعیفی دارد که گاهی تلاش معلم با بکارگیری روشهای مختلف تدریس کارگر نمی افتد و دانش آموز در آن واحد همچنان با مشکلاتی روبرو است .
بطور مثال واحد برق یک واحد پرکار با مطالب گسترده است ، با توجه به دیدگاهی که در گذشته در مورد تفکیک کارها به دخترانه و پسرانه وجود داشت، دانش‌آموزان دختر به این واحد علاقه کمتری نشان می دهند و به گونه ای به قول خود می‌خواهند هرچه زودتر از دست این واحد خلاص شوند. در گروهها عده ای کنار کشیده و یا به اجبار معلم تن به کار می دهند و بستن قطعات و مدار توسط افراد خاصی در گروه با علاقه انجام می‌گیرد. البته شاید با صرف وقت بیشتری بتوان علاقه را در دانش آموز به وجود آورد ولی کثرت مطالب و وقت کم این اجازه را به معلم نمی دهد.
 2- مشکلات مربوط به تحقیق ها و مصاحبه ها
همه می‌دانیم که تحقیق و پژوهش و مصاحبه در یادگیری عمیق و مشارکت در یادگیری دانش‌آموزان تأثیر خیلی زیادی دارد و اگر به شکل صحیح هدایت شود دانش‌آموز را در امر یادگیری پرتلاش و فعال و علاقه مند می‌سازد . در کتب کار و فناوری محتوای کتاب با وجود انجام درست تحقیق ها و مصاحبه ها تکمیل می شود. این فعالیت ها باید توسط دانش آموز به صورت فردی یا در گروهها انجام گیرد. اما انجام این فعالیت ها چگونه است ؟ آیا همه دانش آموزان توانایی انجام صحیح این فعالیت ها را دارند ؟ آیا منابع مورد نیاز برای انجام این فعالیت ها در تمام شهرها و روستاها در اختیار دانش آموزان قرار دارد؟
منابعی مثل کتابخانه ، مدارس فناوریی وکار ای و کاردانش و یا افراد شاغل در رشته های مختلف مرتبط با واحدها در روستا ها و شهرهای کوچک یا اصلاً وجود ندارد یا اندک است. بطوریکه تعداد محدودی از دانش آموزان یک مصاحبه انجام می دهند و بقیه دانش آموزان از روی آن کپی‌برداری می کنند و در جواب اعتراض معلم پاسخ می دهند که کسی را برای انجام مصاحبه نیافته اند. البته در مراکز شهرها و روستاها شاید این امکانات وجود داشته باشد، و شاید دانش آموزان پسر بتوانند تا مراکز رفته و به منابع دسترسی پیدا کنند ولی برای دانش آموزان دختر امری مشکل و  یا محال است .
 3- نبود کارگاه و فضای فیزیکی مناسب برای انجام کارهای عملی
در درس کار و فناوری اولین نکته ای که اهمیت دارد وادار کردن دانش آموز و علاقه مند کردن وی به انجام کارهای عملی و دست ورزی و یافتن مهارت برای کار با ابزارهای مختلف است، ولی در اکثر مدارس به دلیل وجود مشکلات بسیار  زیاد به این نکته مهم توجه کمتری می‌شود.
یکی از این مشکلات نبود فضای کارگاهی مناسب برای کارهای عملی است البته بعضی از کارهای عملی را می‌توان درکلاس درس انجام داد ، ولی در کلاسهای کوچک امکان انجام کارها بصورت گروهی سخت و گاهی محال است . بعضی از فعالیت ها به میز کارگاهی نیاز دارد . از نظر ایمنی، کلاس درس مکان امنی برای انجام فعالیت های واحد برق ، فلز و چوب نیست و فعالیت های این واحدها بهتراست در کارگاه انجام گیرد.
در کارگاه  دانش آموزان راحتر کارهای عملی را انجام می دهند و معلم نیز بهتر می تواند آموخته های خود را به آنها منتقل کند و دسترسی معلم به وسایل و امکانات کارگاهی و قرار دادن آنها در اختیار دانش آموز وقت کمتری می گیرد.
 4- کمبود امکانات کارگاهی مناسب
یکی دیگر از مشکلاتی که دبیر کار و فناوری با آن روبروست وانجام کارهای عملی را مختل می کند، کمبود امکانات کارگاهی است. در مدارس مناطق محروم امکانات کارگاهی یا وجود ندارند یا آنقدر کم است که جوابگوی جمعیت کلاس ها نیست . البته اخیراً اهمیت بیشتری به این موضوع داده شده است و از طریق گروه های آموزشی مناطق امکاناتی در اختیار مدارس قرار می گیرد اما بسیار کم است که دبیر اجباراً خود فعالیت و آزمایش را انجام می‌دهد و دانش آموزان فقط تماشاگر هستند، اگر دانش آموزان بخواهند با آن امکانات کم فعالیت ها را انجام دهند باید وسایل به نوبت در اختیار آنها قرار گیرد که در اینصورت دبیر با کمبود وقت مواجه می شود.
 5- دیدگاه و همکاری مدیر با دبیر کار و فناوری
مدیران مدارس با توجه به مشکلات فراوانی که در مدارس وجود دارد به بودجه‌ی مدرسه نیاز فراوان دارند به دلیل وجود مشکلاتی چون سرمای هوا ، بیشتر سرانه صرف خرید نفت ، تعمیر و پوشش سقف و تعمیر و خرید چراغ و بخاری می گردد، به همین دلیل مدیران با اکراه تقبل می‌کنند تا وسیله‌ای خریداری کنند و معلم را به سمت اداره و کیت هایی که گروههای آموزشی ارائه  می کنند سوق می دهند و در صورتیکه آن کیت ها هم کافی نیست که برای داشتن این کیت ها باید صبر ایوب داشت.
بعضی مدیران معمولاً به نمرات کتبی و قسمت تئوری کتاب اهمیت داده و بخش عملی کمتر مورد توجه قرار می گیرد، آنها انتظار دارند که 12 نمره کار عملی با توجه به نمره کتبی داده شود که این امکان پذیر نیست.
البته در موارد فوق مدیر مقصر نیست زیرا کمبود بودجه امکان همکاری خوب مدیر با دبیر را از بین برده است. توجه بیش از حد مسئولان به نمرات نهایی و کارنامه و نمودار و جدول و ... این تصور را در مدیران به وجود آورد که هرچه نمره کتبی بالاتر باشد مدرسه‌ی او از نظر عملی بالاتر است و کار عملی و مهارت دانش آموز هیچگاه ارزیابی نمی شود .
 6- واگذاری درس کار و فناوری به دبیران غیر تخصصی
معمولاً این مشکل در مناطقی با جمعیت کم و کلاس کم در روستاها ایجاد می شود. ساعات موظف دبیران کامل نمی شود و بعضی دروس به ظاهر ساده مثل کار و فناوری مشکل گشایی می شوند برای حل این مشکل و برای تکمیل ساعات به دبیران دیگر واگذار می شوند .
اما اخیراً با توجه مسئولان ادارات در این خصوص ، تدابیری اندیشیده شده و تا حدی این مشکل رفع گردیده است. دبیر کار‌وفناوری مانند دبیران دروس دیگر باید کلیه مهارت های لازم برای تدریس و انجام فعالیت های درس خود را داشته باشند . معلمان غیر تخصصی معمولاً قسمت تئوری کتاب را تدریس کرده و به قسمت عملی بی توجه هستند . در نتیجه دانش‌آموزان مهارت های لازم را بدست نمی آورند و سالهای بعد مشکلات آنها بیشتر می‌شود چون واحدهای درسی سه سال با هم در ارتباط هستند و ناآشنایی و نداشتن مهارت در کار با ابزارهای یکسال روی کارایی دانش آموزان و درک مطلب او در سالهای بعد تأثیر می گذارد.
 7- کمبود وقت
با توجه به عملکرد ضعیف دانش آموزان در کارهای عملی به دلایلی که ذکر شد و همچنین وضعیت اقلیمی منطقه و تعطیلی های بسیار در هنگام بارش برف و سرمای هوا زمانی که برای دبیر باقی می ماند بسیار کم است و انجام کارهای عملی بخصوص واحدهای ابتدایی که مربوط به نیمه اول سال تحصیلی است با مشکلات زیادی همراه می‌شود ، که فشار کاری زیادی به دبیر و دانش‌آموز وارد می شود.
همچنین معلم برای بردن و آوردن وسایل به کلاس ، نظم دادن به وسایل و کارهایی از این قبیل نیز باید دقت صرف کند که از ساعت کلاسی گرفته می شود.
 8- گروه بندی و انجام فعالیت های گروهی
دانش آموزان در هر کلاس با توجه به بنیه‌ی علمی و دست ورزی و کار عملی به گروه‌هایی تقسیم می شوند ، اما معمولاً در هر گروه تعداد خاصی کارهای عملی را انجام داده و بقیه تنها تماشاگر هستند. سرگروه یا فرد ماهرتر در گروه خود انجام کار را تقبل می‌کند از ترس اینکه مبادا بقیه کار را خراب کرده و نمره ی او که در ارتباط با نمرات آنها دست پایین است بیاید.
همچنین کسانی که در گروه مهارت های کمی دارند کارها را به کندی انجام می دهند و کار عقب می ماند و فرصتی برای انجام فعالیت های دیگر باقی نمی ماند و اجباراً فرصت کار و یادگیری مهارت از آنها گرفته می شود.
9- گردش و بازدیدهای علمی
برای ایجاد انگیزه و همچنین یادگیری بهتر و کاربردی‌تر درس توسط دانش آموزان می‌توان از گردش علمی و بازدید علمی استفاده کرد. چون آنها را از نزدیک با مسائل و کارهای عملی مربوط به درس آشنا می کند و آنها عملاً در کارگاه یا کارخانه بعضی روشهای تولید ، کار با ابزار و ... را می بینند و تصویر ذهنی از مسائل در مغز آنها شکل می گیرد که یادگیری را پایدار می کند.
بارش برف و باران، لغزندگی جاده ها، نبود سرویس ایاب و ذهاب مناسب، سخت گیری والدین از مشکلات پیش رو برای انجام بازدید های علمی است. و در صورت فراهم شدن همه‌ی شرایط دبیر مسئولیت چنین کاری را به عهده نمی گیرد و ترجیح می دهد از آن صرف نظر کند.