سرزمین گسترده خراسان به خاطر پهناوری و دیرپایی و اصالت تاریخ خود فرهنگهای متنوع و اندیهها و مذاهب و هنرهای گوناگون را در خود پرورانده است . علاوه بر ادبیات کهن که زبانزد خاص و عام است آثاری همچون آتشکدهها و مساجد معابر و رباطها و بناهای گوناگون تاریخی در این استان خودنمایی میکند این ابنیه تاریخی که نمونهای از ذوق هنری و مذهبی گذشتگاه است از اهمیت خاصی برخوردار است و میتواند بهترین نمونه شناخت هنر و فرهنگ گذشته این سرزمین باشد بناهایی که تاکنون در این سرزمین به یادگار مانده و شناسایی شده است نمونههایی است از هنر دوران ساسانی تا عصر معاصر. در این کتاب ضمن بررسی سابقه تاریخی تا عصر معاصر وجود حرم مطهر حضرت رضا (ع) در شهر مشهد سبب شناختن بناهای دیگر شده که مجموعهای زیبا را پدید آورده است . در ادوار مختلف سلسلههای گوناگون که میخواستند به ظاهر پیوندشان را بامذاهب حفظ نمایند به ساختن این آثار و یا تعمیرات و ملحقاتی در اطراف حرم مطهر پرداختهاند به این جهت شناخت و بررسی بناهای اطراف بارگاه مقدس رضوی میتواند گوشهای از فرهنگ معماری اسلامی را به ما بشناساند.
در این مقاله به بررسی3 مجتمع مسکونی در سطح شهر مشهد می پردازیم که انتخاب این مجتمعها به علت شباهت در فرم بافت بلوکها و تعداد واحدها میباشد.
1- مجتمع مسکونی 512 دستگاه
2 – مجتمع مسکونی غدیر
3- مجتمع مسکونی ولی عصر
مجتمع مسکونی 512 دستگاه به لحاظ تعداد طبقات و تعداد واحدها در هر طبقه و افراد بلوکها میتواند کمک خوبی برای پروژه طراحی باشد. یکی از محدود مجتمعهایی است که مشارکت ساکنین در بهبود شرایط زیست محیطی بصورتی قوی و مثبت تاثیر گذار بوده است. همچنین در این مجتمع میزان تغییرات ایجاد شده در واحد مسکونی و محیط اطراف در جهت انطباق با شرایط زیستی خانوار ، نمود چشمگیری مییابد و از این جهت نیز میتواند مورد بررسی و تحلیل واقع شود. این مجتمعیکی از محدود مجتمعهایی است که در زمینه مشارکت و ارتباط اجتماعی ساکنین به لحاظ بافت همگن ان خصوصا در ابتدای شکلگیری میتواند مورد بحث قرار گیرد . چرا که در آغاز سکونت افراد در این مجموعه فضاهای باز فاقد درختان سبز و بافت گیاهی بود. ( دلیل این امر عدم قبول مسئولیت از سوی سازمان پارکها و فضای سبز در جهت ایجاد حفظ و نگهداری فضای سبز مجتمع 512 دستگاه میباشد ) درحالیکه همین سازمان در زمان مسئولیت فضای سبز مجتمع 600دستگاه را که در مجاورت این مجموعه قرار داردعهدهدار بوده و بخوبی از عهده انجام این امر بر میآید.
سرفصل :
مطالعات تطبیقی ( مجتمعهای مسکونی در ایران )
بررسی ویژگیهای کالبدی – فضایی مجموعه
بررسی پلان طبقات
نکات مثبت
نکات منفی
مجتمع پردیس
بررسی نظام توده و فضا
بررسی پلان معماری
کویر همواره مفهومی از خشکی و بی آبی را به دنبال داشته است و آب در معماری کویر به عنوان اصلی ترین عنصر حیات بخش مطرح بوده است . در جائیکه تضاد بین خشکی و آب جلوه گر می شود, نگرش مردم نسبت به آب متفاوت از مردم سایر اقلیم ها می باشد. این نگرش متفاوت زاینده ریشه ها و مفاهیم نمادین است که همواره تبلوری کالبدی درمعماری کویر داشته است, نظیر جوشگاههای باغ ایرانی که نمادی از سرچشمه ها می باشد و از این جوشش و حرکت آب در دل خاک زندگی و معماری کویر هستی میگیرد. در کویر آب نیست اما هر خطی برخاک یادآور خاطره آب است و مهمترین عامل شکل دهنده به فضای زندگی مردم. مکانیابی شهرها, نظم شبکه معابر, توالی فضاهای باز و بسته مسکونی, امتداد حرکت قناتها, تحت تاثیر مقوله آب شکل گرفته است. مسلم آن است که جلوه های نمادین آب در معماری کویر یکی از عوامل هدایت کننده فکر معمار در خلق فضا بوده است, فضائی که به واسطه سوار شدن بر مفاهیم عمیق فکری و معنوی همواره مورد ستایش بوده و زندگی درون خود را حفظ کرده است. امروزه با از دست رفتن این جلوه های نمادین و مفاهیم بنیادین در تفکرات معماری و خالی شدن کانسپتهای طراحی از معنا, فضاهای کالبدی زندگی به رفع نیاز فیزیکی تنزل یافته اند. هدف از این مقاله بازنگری مفاهیم نمادین آب در معماری کویر و تاثیر آن بر زندگی مردم می باشد