دانلود :پایان نامه دکتری داروسازی با موضوع بررسی متابولیسم داروی نوسکاپین جهت دریافت درجه دکتری داروسازی با فرمت ورد word

پایان نامه دکتری داروسازی با موضوع بررسی متابولیسم داروی نوسکاپین

 دانلود :پایان نامه دکتری داروسازی با موضوع بررسی متابولیسم داروی نوسکاپین در سلولهای مجزای کبد موش

پایان نامه

جهت دریافت درجه دکتری داروسازی

   با فرمت ورد  word  ( دانلود متن کامل پایان نامه  )

چکیده پایان نامه

اطلاع از مسیرهای متابولیسم دارو نقش مهمی در درک سمیت دارو دارد. این اطلاعات می توانند در طراحی داروهای جدید و روشن کردن مکانیسم سرطان زایی ترکیبات شیمیایی به کار روند. از
این رو یافتن روشی مناسب برای بررسی متابولیسم داروها گام مهمی در جهت رسیدن به دیگر اطلاعات با ارزش در مورد داروها است. متابولیسم نوسکاپین در ادرار انسان، خرگوش و موش صحرایی بررسی شده است. طبق نتایج به دست آمده از این مطالعات نوسکاپین از دو مسیر o- دمتیلاسیون و شکسته شدن پیوند C1-9 متابولیزه می شود و مکونین به عنوان محصول عمده متابولیسم آن شناخته شده است. در این تحقیق متابولیسم نوسکاپین توسط یک روش ex vivo، سلولهای جدا شده کبدی، مورد بررسی قرار گرفت این روش از چند جنبه دارای اهمیت است: این روش حد واسط مناسبی بین روشهای قبلی مانند آنزیم های حل شده، فراکسیون ارگان جدا شده و مطالعه مستقیم روی حیوان کامل است. این سلولها خصوصیات لازم بافت دست نخورده مانند نفوذپذیری غشا را دارا هستند از این رو در بسیاری از مطالعات بیوشیمیایی به کار می روند.

در این تحقیق سلولهای کبد موش صحرایی طی یک فرآیند دقیق جدا شدند و زنده بودن آنها با آزمایش منع تریپان آبی %1/0 و مشاهده میکروسکوپی سلولها تأیید شد. شناسایی استاندارد داروی نوسکاپین و متابولیت اصلی آن، مکونین توسط روش HPLC صورت گرفت. اگر چه استانداردهای نوسکاپین و متابولیت اصلی آن در محلولهای Spike شده مشاهده شدند اما این روش قادر به شناسایی متابولیت ها در عصاره سلولی نبود. به نظر می رسد که افزایش حساسیت روش به مشاهده همزمان نوسکاپین و متابولیت ها کمک کند.

مقدمه:

متابولیسم یکی از مراحل مهم فارکوکینتیک داروها است. مطالعه در مورد متابولیسم داروها برای دستیابی به اطلاعاتی در مورد سمیت داروها و مکانیسم اثر آنها مفید است. روش های مختلفی برای بررسی متابولیسم وجود دارند که عبارتند از: خوراندن ترکیبات به حیوانات در حالت عادی یا با کانول در راههای صفراوی و مطالعه و جستجوی متابولیت های دارو در مایعات بیولوژیک مانند خون، ادرار، و … ، مطالعات آنزیمی بر روی برشهای بافتی، هموژنه ها و اجزای سلولی. مطالعه روی حیوان دارای مشکلاتی است بنابراین در این مطالعه از سوسپانسیون سلولهای جدا شده کبدی استفاده شده است. این روش علاوه بر بررسی متابولیسم در سایر مطالعات بیوشیمیایی از جمله مطالعه روی گلوکونئوژنز، گلیکولیز، سنتز پروتئین، لیپید، اسیدهای چرب و اوره، انتقالات غشاء و … نیز می تواند مورد استفاده قرار گیرد.

1-1- اوپیوییدها

1-1-1- تاریخچه

کلمه اوپیویید برای همه مشتقات طبیعی و نیمه صناعی آلکالوییدی تریاک، داروهای مشابه صناعی و شبه اوپیوییدی که فعالیت آنها با آنتاگونیست اوپیوییدی، نالوکسان مهار می شود و همچنین چندین پپتید درون زاد که با چندین زیر گونه از گیرنده های اوپیویید تعامل می کنند، استفاده می شود.

این مواد سالهاست به عنوان ضددرد، نشاط آور و ضد اسهال کاربرد دارند. اوپیوییدها از تریاک استخراج می شوند. تریاک ترشحات خشک شده کپسول نارس گیاه خشخاش با نام علمی Papaver somniferum است و آلکالوییدهای زیادی دارد که مسئول اثرات فارماکولوژیک آن هستند. مورفین یکی از آنها است. شواهدی در دست است که از حدود 6000 سال قبل در مصر باستان، یونان و روم قدیم از گیاه خشخاش استفاده شده است. این گیاه دارای دو محصول اصلی است، دانه های خشخاش که بدون مورفین و دارای روغن قابل مصرف اندو دیگری تریاک که دارای شهرت خطرناک و رعب آور است. دانه های خشخاش بعد از رسیدن دارای هیچ ماده خطرناکی نیستند و قابل خوردن یا مصارف دیگر هستند (1و2).

در سال 1803 داروشناس آلمانی سرتورنور (Serturner) با جدا ساختن یک ماده قلیایی فعال خالص از تریاک، فارماکولوژی مدرن این داروها را پایه گذاری نمود. در تاریخ داروسازی، این اولین باری بود که از یک ماده طبیعی مشتقی با قدرت اثر استاندارد جدا می شد. سرتورنور با الهام از نام الهه رویاهای یونانی Morpheus نام مورفین را به این ترکیب جدید داد. استخراج صنعتی مورفین برای اولین بار در سال 1928 با دستگاههایی که توسط فردی به نام جانوس کابای Janos kabay تکامل یافته بود، عمل شد (2و3).

1-1-2- آلکالوییدهای تریاک

بیش از 40 آلکالویید مختلف از تریاک و عصاره آن به دست آمده است. بعضی از این آلکالوییدها ترکیبات تغییر یافته آلکالوییدهای اصلی که به طور طبیعی در گیاه موجودند، می باشد. آلکالوییدهای اصلی تریاک دو دسته اند:

الف) فنانترن ها: مورفین (%21-%4)، کدئین (%5/2-%8/0)، تبائین (%2-%5/0)

ب) بنزیل ایزوکینولین ها: نوسکاپین (%8-%4)، پاپاورین (%5/2-%5/0)، نارسئین (%2-%1/0) (شکل 1-1).

تریاک همچنین محتوی 3 تا 5 درصد اسیدمکونیک است که به حال آزاد یا ترکیب با مورفین، کدئین یا سایر آلکالوییدها دیده می شود. اسیدمکونیک به صورت منشور کریستالیزه شده در آب و الکل محلول است و با کلرور فریک تولید رنگ قرمز می کند. این رنگ در اثر افزودن اسید کلریدریک تغییر نمی کند. از آنجا که اسیدمکونیک فقط در تریاک وجود دارد، می توان از این آزمایش جهت تجسس تریاک استفاده نمود.

تحقیق در مورد تاریخچه داروسازی درایران

لینک پرداخت و دانلود *پایین مطلب*
فرمت فایل:Word (قابل ویرایش و آماده پرینت)
تعداد صفحه: 7
فهرست مطالب:

تاریخچه داروسازی درایران

1-1- تاریخچه داروسازی در ایران باستان

1-2- تاریخچه داروسازی در ایران پس از اسلام

1-3- تاریخچه امتحان اطباء و داروسازان و داروفروشان

1-4- اولین فارماکوپه ایران

1-5- داروسازی در عهد صفویه

تاریخچه داروسازی درایران

اگرچه طب و داروسازی را باید از جمله کهن ترین و ریشه دارترین علوم و فنون در مجموعه تمدن ایران به شمار آورد اما گسترش دین مبین اسلام در ایران و تحولات عظیم ناشی از آن چنین ایجاب می کند که تاریخ داروسازی در ایران طی دو مقطع جداگانه اما پیوسته پیش از اسلام و پس از اسلام مورد بحث و بررسی قرار گیرد. البته نباید فراموش کرد که شکل گیری دانشگاه جندی شاپور نیز یک نقطه تحول تاریخی و اساسی در سیر دانش طب و داروسازی است، لیکن این دانشگاه تاُ ثیر خود را در هر دو مقطع پیش و پس از اسلام بجای گذارد که در این مقاله به آنها اشاره خواهد گردید.

اگر بخواهیم تاریخچه آموزش داروسازی را مورد بحث قرار دهیم و تحولات آن را بررسی کنیم، شاید بتوان آنها را بررسی کرد. ابتدا دوران ایران باستان که از مکاتب آن دوران می توان مزدیسنا و اکباتان را نام برد و بعد از آن مدرسه جندی شاپور بود که در آن مکتب یونانی رواج داشت و بعد از آن دوران صفویه بود که در آن دوران تحصیل فقه مقدم بر علوم دیگر قرار گرفت و بالاُخره داروالفنون که در آن آموزش کلاسیک به سبک غرب تدریس می شد و آنچه که امروزه به عنوان آموزش داروسازی از آن یاد می شود، ادامه آموزش در دارالفنون میباشد. البته لازم به یادآوری است که مکتب جندی شاپور درآموزش طب و داروسازی حتی پس از گروش ایرانیان به دین مبین اسلام پابرجا بوده و آموزش درمحیط بیمارستان که برخاسته از این مکتب بود، حتی تا آخر دوره ایلخانیان در ایران به قوت خود باقی بوده است.

1-1- تاریخچه داروسازی در ایران باستان

همان طور که پیشتر اشاره شد، بسیاری از قراین و شواهد موجود حاکی از آن است که دانش و فن داروسازی نخستین بار در ایران زمین سربرآورده است و درمان بیماران و بکاربردن داروها از ایرانیان کهن یا آریان ها شروع شده است و این دانش را مردم ایران به روزگار آورده اند.

بر حسب عقیده زرتشتیان و آنچه در اوستا نقل شده، اولین طبیب به نام " تریتا"(Trita)   پدر گرشاسب پهلوان بوده است و او اولین فردی است که باطل کننده جادو میباشد و او از خواص گیاهان دارویی و عصاره آنها اطلاع داشته است.

 یکی از شواهد این ادعا، کتاب تحفة العجایب است که در آن حکایتی نقل شده است که تهیه شراب و استعمال آن را به جمشید نسبت داده اند و او را مکتشف خمر معرفی کرده است.

در یران باستان از " می " به عنوان داروی بیهوشی برای اعمال جراحی کمک می گرفتند، به طوری که در شاهنامه فردوسی در زمان سزارین رودابه که زمان تولد رستم می باشد، به این نکته اشاره شده است و جراح در آن زمان یک " کارد پزشک " بوده است.

مقاله ی گیاه شناسی

لینک پرداخت و دانلود *پایین مطلب*

فرمت فایل:Word (قابل ویرایش و آماده پرینت)

تعداد صفحه:93

فهرست مطالب

فصل اول: مقدمه و هدف

مقدمه و هدف 1

فصل دوم: کلیات و مروری بر منابع

کلیات و مروری بر منابع 4

گیاه شناسی گیاه درمنه (آرتمیزیا) 5

آرتمیزیا 6

1-2- اختصاصات پیوسته گلبرگان 6

1-1-2- راسته آسترال 6

2-1-2- تیره کاسنی 6

1-2-1-2- اختصاصات دستگاه رویشی 7

3-2-1-2 - اختصاصات دستگاه زایشی 7

3-1-2- زیر تیره پرتو آساها (رادیه) 8

4-1-2- طایفه بابونه 8

5-1-2- جنس درمنه (آرتمیزیا) 8

1-5-1-2- آرتمیزیا سیبری 9

1-1-5-1-2- اسامی مختلف گیاه 9

2-5-1-2- گیاه آرتمیزیا سانتولینا 10

2-1-5-1-2 - مشخصات گیاه آرتمیزیا سیبری 10

3-1-5-2- انتشار در جهان 11

4-1-5-1-2- انتشار در ایران 11

5-1-5-1-2- نوع مناطق رویش 12

6-1-5-1-2- خصوصیات مناسب درمنه دشتی جهت رشد در مناطق بیابانی 12

7-1-5-1-2- قسمتهای مورد استفاده گیاه و فصل رویش 13

8-1-5-1-2- ترکیبات مهم شیمیایی گیاه 13

1-8-1-5-1-2- خواص آرتمیزین (آرتمیزینین) 14

2-8-1-5-1-2 - مکانیسم اثر آرتمیزنین 15

3-8-1-5-1-2 خواص تعدادی از متابولیت‌های ثانویه 16

2-5-1-2 - کاربرد گیاه درمنه در طب سنتی 17

3-5-1-2– تحقیقات انجام گرفته روی برخی ازگونه‌های جنس آرتمیزیا 18

1-3-5-2-1 اثرات ضد انگلی گونه‌های مختلف درمنه 19

2-3-5-1-2- اثر ضد میکروبی درمنه 21

3-3-5-1-2- اثرات ضد قارچی درمنه 21

4-3-5-1-2- سایر اثرات گونه‌های مختلف درمنه 22

1-2- طبقه بندی انگل پارابرونام اسکریابینی 25

2-2- مشخصات راسته اسپیروریدا 25

3-2- مشخصات فوق خانواده اسپیروریده آ 25

4-2- مشخصات جنس پا را برونما اسکریابینی 26

1-4-2-جنس نر 26

2-4-2-جنس ماده 26

3-4-2-محل زندگی 26

4-4-2-سیر تکاملی 26

5-4-2-تخم 27

6-4-2-بیماریزایی 27

7-4-2-همه گیری شناسی انگل در ایران 27

8-4-2 همه‌گیری شناسی انگل درسایر نقاط دنیا 29

3-2 - لوامیزول 32

1-3-2- فرمول شیمیایی و مشخصات لوامیزول 32

2-3-2- موارد کاربرد 33

3-3-2- فارماکوکینتیک 34

4-3-2-فارماکودینامیک 35

5-3-2-عوارض جانبی 35

6-3-2-مسمومیت دارویی 35

7-3-2-تداخل دارویی 36

8-3-2-احتیاطات لازم 36

9- 3-2-میزان درمانی دارو 36

فصل سوم: مواد و روش کار

مواد و روش کار 37

1-3 مواد مورد استفاده 38

1-1-3 – وسایل و دستگاه‌های مورد استفاده : 38

2-1-3 مواد شیمیایی مورد استفاده 39

2-3- روش کار 39

1-2-3-تهیه عصاره 39

1-1-2-3- انتخاب گیاهان مورد استفاده 39

2-1-2-3- خشک کردن 39

3-1-2-3 آسیاب کردن و آماده‌سازی گیاه برای عصاره‌گیری 40

4-1-2-3- تهیه عصاره‌ گیاهی 40

5-1-2-3-آماده‌سازی عصاره‌های گیاهی با غلظتهای مختلف 41

1-5-1-2-3- تهیه عصاره‌های آبی 41

2-5-2-3- تهیه عصاره متانولی 41

3-5-2-3- تهیه عصاره متانولی 41

4-5-2-3- تهیه لوامیزول 41

2-2-3- تهیه انگلها 42

1-2-2-3 تهیه شیردان جهت جداسازی انگلها 42

2-2-2-3- جدا سازی انگلها 42

3-2-3- انجام آزمایشات 42

فصل چهارم: نتایج

1-4 نتایج حاصل از عصاره آبی گونه آرتمیزیا سیبری 42

2-4 -نتایج حاصل از عصاره آبی آرتمیزیا سانتولیا 50

4-4-نتایج حاصل از عصاره متانولی آرتمیزیا سانتولینا 51

5-4-نتایج حاصل از عصاره اتانولی آرتمیزیا سیبری 52

6-4- نتایج حاصل از عصاره اتانولی آرتمیزیا سانتولیا 52

فصل پنجم: بحث و نتیجه گیری

بحث 59

منابع فارسی 67

منابع لاتین

استفاده از گیاهان دارویی به قدمت عمر عقلی و رشد شعور انسان است. چون امراض با پیدایش بشر متولد شده اند و اسناد چند هزار ساله موجود در تاریخ طب و داروسازی حاوی تجربیات و اطلاعات ارزشمند گیاهی درمانی می‌باشد. خدمات علماء و دانشمندان مسلمان نظیر جابربن حیان، زکریای رازی، ابونصر فارابی، ابو علی سینا و امثال ایشان که سر آمد علوم شیمی، پزشکی و دارو سازی عصر خود بودند، به اندازه ای است که هنوز هم جوامع انسانی از پرتو آنها در زمینه‌های مذکور استفاده می‌کند. تا چند دهه گذشته، آنچه که به عنوان دارو مورد استفاده قرار می‌گرفت، از منابع طبیعی و بطور عمده از گیاهان به دست می‌آمد. در کشور ما سطح وسیعی از دشتها و مراتع پوشیده از گیاهانی است که خواص مختلف دارویی دارند. گونه‌های مختلف گیاه جنس درمنه از لحاظ داشتن خواص مختلف و موارد استفاده متفاوت در مقایسه با بسیاری از گیاهان دیگر شاخص بوده و ارزشهای چند جانبه دارد و البته گونه درمنه دشتی نیز در مناطق رویشی استپی، نیمه بیابانی و بیابانی حضور بارز داشته و نحقیقات نشان می‌دهد ماده سنتونین موجود در سرشاخه‌های آن دارای اثرات دارویی بوده و جهت دفع انگل بکار می‌رود.

با پیشرفت سریع علوم، از یکسو و مسایل اقتصادی از سوی دیگر، از مصرف گیاهان دارویی بصورت گذشته کاسته شد و داروهای شیمیایی در بسیاری موارد جایگزین گیاهان شدند. تجربه چند دهه اخیر نشان داد که داروهای شیمیایی با تمام کارآیی، اثرات نامطلوب بسیاری دارند و روشن شده است که کمترین ماده خالصی وجود دارد که فاقد اثرات سوء باشد و این آثار سوء هم از طریق درمان مستقیم اعمال می‌شود و هم از طریق نفوذ برخی از این داروها در خاک و جذبشان توسط گیاهان مورد استفاده انسانها و حیوانات، اعمال اثر می‌کنند و البته از جمله آنها، می‌توان لوامیزول را نام برد (41).

به همین دلیل، بازگشت به استفاده از گیاهان دارویی مورد توجه بسیار قرار گرفته است و دانشگاهها، مراکز تحقیقاتی و سازمان بهداشت جهانی، برنامه‌های وسیعی جهت استفاده از گیاهان دارویی تدارک دیده اند. این مراکز نقش گیاهان دارویی را در ارتباط با مواد مختلف در قرن 21 سرنوشت ساز تلقی نموده اند (41).

اما استفاده صحیح از گیاهان دارویی، مشروط به وجود اطلاعات دقیق و علمی است. مسئله مقاومتهای دارویی نیز هشداری جهت تجدیدنظراستفاده از داروهای شیمیایی تلقی می‌شود و البته داروهای ضد انگلی نیز از این امر مستثنی نبوده و مقاومت نسبت به آنها به درجات مختلف ایجاد شده است.

از طرفی عفونتهای انگ71

پاورپوینت درس تغذیه

این مجموعه شامل پااورپوینت تغذیه درمانی در شرایط مختلف نظیر سوختگی,جراحت,دیابت,عفونت و... میباشد.

پایان نامه رشته پزشکی و داروسازی با فرمت ورد word

پایان نامه رشته پزشکی و داروسازی با فرمت ورد  word  ( دانلود متن کامل پایان نامه  )
فصل اول: کلیات1-1- آناتومی پستان1-2- بافت شناسی پستان1-3- فیزیولوژی پستان1-4- تاریخچه کشف هورمون پرولاکتین و شرح اعمال آن در شیردهی از دیدگاه بیولوژی سلولیالف- تاریخچه کشف پرولاکتینب- مهار عمل پرولاکتینج- محرکهای پرولاکتیند- اعمال پرولاکتین از دیدگاه بیولوژی سلولیهـ ارزیابی پرولاکتینو- نقش پرولاکتین در لاکتوژنز1-5 شیر مادر، محتویات و فواید آنالف- آغوز (کلستروم)ب- بررسی تفاوت آغوز و شیر موقتیج- محتویات و فواید شیر مادر1-6- تغذیه با شیر مادرالف- ناکافی بودن شیر مادرب- موارد قابل توجه در طی شیردهیج- جلوگیری از بارداری در زمان شیردهید- از شیرگیری1-7- اثرات شیر مادر بر سیستم‌های گوناگون بدن نوزادالف- تأثیر شیر مادر بر استخوان سازی نوزادب- تأثیر شیر مادر بر رشد و تکامل سیستم عصبی نوزادج- تأثیر شیر مادر بر سیستم ایمنی نوزاد و حمایت ایمونولوژیک غیر قابل جایگزینی آند- تأثیر شیر مادر بر تعادل وزن، قد و رشد نوزادهـ تأثیر شیر مادر بر سیستم تنفسی نوزادو- تأثیر شیر مادر بر سیستم قلب و عروق نوزاد در سالهای آتی زندگیز- تأثیر شیر مادر بر سیستم گوارشی نوزادح- تأثیر شیر مادر بر سیستم شنوایی نوزادط- تأثیر شیر مادر بر کاهش میزان کم خونی نوزادی- تأثیر شیر مادر در پیشگیری از دیابت نوع 2ک- تأثیر تغذیه با شیر مادر بر مننژیت ناشی از هموفیلوس آنفلوآنزا1-8- فواید شیردهی بر مادر شیرده1-9- مقایسه محتوای شیر مادر با شیر گاو1-10- محتوای شیر خشک و مضرات آن در مقایسه با شیر مادر1-11- خطرات شیرخشک1-12- موارد منع شیردهی1-13- مادران شیرده شاغل1-14- تأثیر الکل بر شیردهی1-15- تأثیر سیگار بر شیردهی1-16- بیماریهای پستان1-16-1- ناهنجاریهای رشد پستان1-16-2- ترشّحات غیر طبیعی پستان1-16-3- غدد پستان1-16-4- ترک و زخم نوک پستان، راههای پیشگیری و درمان1-16-5- پدیده رینود1-16-6- حساسیت موضعی پستان1-16-7- تورم و پرخونی پستان1-16-8- التهاب پستان1-16-9- آبسه پستان1-17- شیردهی و داروها1-17-1- فاکتورهای مؤثر در ترشّح دارو و ورود آن به داخل شیر1-17-2- مکانیزم انتقال داروها به داخل شیر1-17-3- دسته داروها بر حسب مضر یا بی ضرر بودن در طی شیردهی1-17-3-1- دسته داروهای بی‌ضرر در طی شیردهی1-17-3-2- دسته داروهایی که در طی شیردهی کمتر ایمن هستند1-17-3-3- دسته داروهایی که در طی شیردهی خطرناک هستند1-17-4- موارد قابل ذکر در مورد مصرف داروها در طی شیردهی1-17-5- دم کرده‌های گیاهی بی‌ضرر در طی شیردهی1-17-6- اشعه X و اسکن‌ها در طی شیردهیفصل دوم: محرکهای شیردهی (گیاهی و شیمیایی)2-1- گیاهان داروئی محرک شیردهی2-2- قطره گیاهی شیرافزا2-2-1- مواد مؤثره گیاهان موجود در قطره شیرافزا2-2-2- فارماکولوژی2-3- محرکهای شیمیایی: داروهای محرک شیردهی2-3-1- متوکلوپرامید، دارویی با عارضه جانبی شیرافزاییفصل سوم: بررسی آماری و نتایج3-1- مطالب جمع‌آوری شده حاصل از نظریات 200 پزشک (متخصص زنان، اطفال و ماما)3-1-1- بررسی معیارهای پزشکان در مورد سنجش کافی بودن میزان شیر مادر3-1-2- بررسی علل ناکافی بودن میزان شیر مادر3-1-3- موارد ذکر شده به منظور افزایش شیردهی در درجه اول3-1-4- بررسی آمار بدست آمده از پزشکان (بر حسب درصد)3-1-5- علل تجویز فرآورده های خوراکی متوکلوپرامید3-1-6- علل تجویز قطره شیر افزا3-1-7- علل عدم تجویز فرآورده های خوراکی متوکلوپرامید توسط آن دسته از پزشکان که آنرا تجویز نمی‌کنند3-1-8- علل عدم تجویز قطره شیرافزا توسط آن دسته از پزشکان که آنرا تجویز نمی‌کنند3-1-9- سایر موارد دارویی تجویز شده به منظور افزایش شیر مادر3-2- ترسیم نتایج حاصل به صورت جدول و نمودار ستونی3-3- استفاده از روش آماری مجذور خی3-4- آزمون فرض صفر و مقابل و ترسیم جدول فراوانی‌های مورد انتظار بر اساس آن3-5- فرمول مجذور خی و محاسباتفصل چهارمبحث و نتیجه‌گیریخلاصه انگلیسیفصل پنجم: مراجع

1-1 آناتومی پستان

الف- طرز تشکیل پستان:

غدد پستانی، ساختار اختصاصی می‌باشند که به صورت واحدهای لوله‌ای ترشّحی نسبتاً ساده‌ای از غدد عرق هستند. در حدود سی و پنجمین روز از تکامل جنینی، با ضخیم شدن لایه مالپیگی روی سطح جانبی شکمی، سینه‌ها شروع به تکامل یافتن می‌کنند. پستانها یا غدد شیری، اندامهای فرعی دستگاه تولید مثلی در زن می‌باشند. رشد پستانها از زمان تولد تا موقع بلوغ متوقف می‌ماند. در زمان بلوغ تحت اثر هورمون استروژن و به میزان کمتر هورمونهای دیگر مانند هورمون رشد، انسولین، کورتیزون، هورمون تیروئید و هورمون پرولاکتین، پستان رشد می‌نماید. بعد که تخمک‌گذاری در زن شروع می‌شود، هورمون پروژسترون نیز که در این موقع ترشّح می‌شود به رشد بیشتر پستان کمک می‌کند. پس پستانها به طور قابل توجّهی بعد از دوران بلوغ رشد می‌کنند ولی حالت عملکردی کامل رشد آنها پس از دوره حاملگی روی می‌دهد. اما به طور کلی پستانها در مرد به صورت یک شکل توسعه نیافته می‌باشند.

پس از بلوغ در زن، هر پستان یک برجستگی مدور را روی دیواره‌های قدامی و طرفی سینه، روی سطح عضله سینه‌ای بزرگ تشکیل می‌دهد. پستانها از دومین تا ششمین دنده و از لبه خارجی استخوان جناغ تا خط زیر بغلی میانی توسعه می‌یابند. قسمت خارجی و بالایی هر پستان به طرف بالا به داخل زیر بغل توسعه یافته و به عنوان انتهای زیر بغلی پستان شناخته می‌شود. قسمت عمده پستان از بافت چربی تشکیل شده است. بنابراین اندازه پستان در افراد مختلف به طور قابل توجهی فرق می‌کند. در زیر مرکز پستان، نوک پستان به طرف جلو واقع می‌شود. نوک پستان معمولاً در فضای مابین چهارمین و پنجمین دنده قرار می‌گیرد. نوک پستان توسط یک حلقه پوستی صورتی رنگ احاطه شده است که هاله نوک پستان نامیده می‌شود. در هنگام اولین حاملگی، این هاله به رنگ قهوه‌ای تیره درآمده و دیگر به رنگ صورتی اولیّه باز نمی‌گردد.

ب- ساختمان پستان:

پستان از بافت غده ای، بافت لیفی و بافت چربی تشکیل شده است. بافت غده‌ای از پانزده تا بیست لوب تشکیل شده است که هر یک از آنها به تعداد بسیار زیادی لوبول کوچک تقسیم می‌شوند. هر لوبول از تعداد زیادی آلوئول ترشّحی تشکیل شده است که به داخل شاخه‌هایی از مجاری حامل شیر باز می‌شوند. هر لوب پستان دارای یک مجرای حامل شیر است. مجاری حامل شیر به طرف بالا تا هاله نوک پستان ادامه دارند و در آنجا تشکیل سینوسهای متّسعی را می‌دهند که این سینوسها مانند مخزنهایی برای ذخیره شیر هنگام ترشّح شیر عمل می‌کنند. بعد از این سینوسها، مجاری حامل شیر به طرف بالا راه یافته و توسط سوراخهای مجزایی به سطح نوک پستان باز می‌شوند. سطح خارجی پستان توسط نیام زیر پوستی که تیغه‌های لیفی زیادی به داخل غده شیری برای پشتیبانی لوبولها می‌فرستد، پوشیده شده است. رشته‌های لیفی از نیام زیر پوستی به نوک پستان و هاله دور آن نیز می‌روند.

بافت چربی روی سطح غده شیری و نیز مابین لوبهای غده شیری قرار می‌گیرد.

ج- تغذیه خونی پستان:

پستانها، خون شریانی خود را توسط شاخه‌هایی از شریانهای آگزیلاری، شریانهای بین دنده‌ای و شریانهای پستانی داخلی دریافت می‌کنند.

وریدهایی که از پستان خارج می‌شوند، یک شبکه وریدی در زیر نوک پستان تشکیل می‌دهند. سپس این شبکه به داخل وریدهای پستانی داخلی و آگزیلاری تخلیه می‌شود.

د- تخلیه لنفاوی پستان:

عروق لنفاوی قسمت مرکزی پستان، پوست روی قسمت مرکزی پستان، نوک پستان و هاله نوک پستان به داخل یک شبکه عروقی روی سطح عضله سینه‌ای بزرگ تخلیه می‌شوند. از این شبکه، عروق لنفاوی به گروه سینه‌ای عقده‌های لنفاوی آگزیلاری و به عقده‌های لنفاوی پستانی داخلی می‌روند. تعداد کمی از این عروق ممکن است از خط وسط بدن به پستان طرف دیگر بروند و بعضی از عروق از قسمت داخلی تحتانی پستان به یک شبکه لنفاوی روی سطح عضله مستقیم شکمی می‌روند. قسمت عمده تخلیه نیمه خارجی پستان به داخل گروه سینه‌ای عقده‌های لنفاوی آگزیلاری و قسمت عمده تخلیه نیمه داخلی پستان، به داخل عقده‌های لنفاوی پستانی داخلی صورت می‌گیرد. به هر حال مقدار مشخصی از لنف به داخل گروه خلفی عقده‌های لنفاوی آگزیلاری تخلیه می‌شود.

هـ اعمال پستان در زن:

در ابتدای دوران بلوغ، افزایش ترشّح هورمونهای تخمدانی و هورمونهای گونادوتروپین، رشد پستانها را در زن تحریک می‌کند. به هر حال، رشد کامل در زمان حاملگی روی می‌دهد. در هنگام حاملگی، پستانها بزرگ شده و در اثر تحریک استروژن و پروژسترون رشد می‌کنند. پس از تولد بچه، سطح استروژن و پروژسترون خون پایین می‌افتد و هورمون ترشّح کننده شیرکه توسط لوب قدامی غده هیپوفیز ترشّح می‌شود، سلولهای آلوئولی را برای ترشّح شیر تحریک می‌کند. به هر حال، جاری شدن کامل شیر زودتر از 2 تا 3 روز پس از تولد نوزاد روی نمی‌دهد.

هورمون تیروئید و هورمون‌های بخش قشری غده فوق کلیوی نیز برای تأمین شیر کافی، ضروری می‌باشند.

وقتی طفل مکیدن پستان مادر را آغاز می‌کند، لوب خلفی غده هیپوفیز برای تولید هورمون اکسی توسین تحریک می‌شود که این هورمون، شیر را از پستان بیرون می‌راند. بنابراین مکیدن پستان مادر یک تحریک مهم در ادامه جاری شدن شیر است.

1-2 بافت شناسی پستان

الف- غدد پستانی:

هر غدّه پستانی شامل 15 تا 25 لوب نامنظم از نوع لوله‌ای – حبابی مرکب بوده و عملکرد آن ترشّح شیر برای تغذیه نوزاد است. هر لوب توسط بافت همبند متراکم و مقدار زیادی بافت چربی، از سایر لوبها جدا می‌شود و در حقیقت هر لوب به تنهایی غدّه‌ای با مجرای ترشّحی مختص به خود است. این مجاری شیری 2 تا 5/4 سانتی‌متر طول داشته و به طور مستقل در نوک پستان باز می‌شوند. نوک پستان دارای 15 تا 25 منفذ است که هر یک حدود 5/0 میلی‌متر قطر دارد. ساختمان بافت شناسی غدد پستان بر حسب جنس، سن و وضعیت فیزیولوژیک متفاوت است.

ب- رشد پستان طی بلوغ:

پیش از بلوغ، غدد پستان از سینوسهای شیری و مجاری شیری منشعبی تشکیل می‌شوند که در انتهای هر یک، مجموعه سلولهای کوچکی قرار گرفته است. نموّ غدد پستان در زنان طی بلوغ، یکی از صفات ثانویه جنسی محسوب می‌گردد. طی این دوره غدد پستان از حیث اندازه بزرگ شده و نوک برجسته پستان را به وجود می‌آورند. در مردان، نوک پستان مسطح باقی می‌ماند. بزرگ شدن پستان طی بلوغ در نتیجه تجمع بافت چربی و بافت همبند کلاژن دار، صورت می‌گیرد. منشعب شدن بیشتر مجاری شیری نیز نقش کوچکی در این میان دارد. تزاید مجاری شیری و تجمع چربی بر اثر افزایش میزان استروژنهای تخمدانی طی بلوغ روی می‌دهد. در خلال این مرحله، تشکیل ساختمانهای لوله‌ای – حبابی کوچکی را می‌توان در انتهای هر مجرا مشاهده نمود.

ج- ساختمان پستان در زنان بالغ:

طی بلوغ، مجاری شیری بر رشد خود افزوده و به طور وسیعی منشعب می‌شوند. در انتهای کوچکترین مجاری (مجاری بین لوبولی انتهایی)، ساختمان اختصاصی پستان زن بالغ، موسوم به لبول به وجود می‌آید. یک لبول از چندین مجرای داخل لوبولی تشکیل می‌شود که محتویات خود را به داخل مجرای بین لوبولی انتهایی می‌ریزند. هر لوبول در بافت همبند داخل لوبولی پر سلول سستی قرار می‌گیرد. لوبولها توسط بافت همبند بین لوبولی متراکم تر و کم سلولی از یکدیگر مجزا می‌شوند. مجاری شیری نزدیک به منفذ نوک پستان متّسع می‌شوند تا سینوسهای شیری را به وجود آورند. سینوسهای شیری در منفذ خارجی خود از اپی تلیوم سنگفرشی مطبّق پوشیده شده اند. این اپی تلیوم به سرعت به اپی تلیوم مکعبی یا استوانه‌ای مطبّق تبدیل می‌شود.

مطالعات با میکروسکوپ الکترونی، آشکار ساخته که سلولهای همجوار با مجرا، همان سلولهای اپی تلیال هستند. در حالی که سلولهایی که بر لایه بازال جای گرفته اند، سلولهای میواپی تلیال فشرده در کنار یکدیگرند. سلولهای اپی تلیال مجرا دارای تعداد اندکی میتوکندری، قناتهای معدودی از رتیکولوم آندوپلاسمی خشن، تعداد زیادی ریبوزوم آزاد و یک دستگاه گلژی کوچک می‌باشند. این سلولهای اپی تلیال توسط اتّصالات محکم و دسموزوم به یکدیگر متصل می‌شوند. سلولهای میواپی تلیال، دوکی شکلند و نحوه استقرار آنها به ترتیبی است که محور طولی این سلولها، به موازات طول مجرا قرار می‌گیرد. مجاری بین لوبولی انتهایی از اپی تلیوم مکعبی ساده‌ای که بر لایه بازال قرار گرفته و لایه منقطعی از سلولهای میواپی تلیال تشکیل می‌شود.

در بافت همبند داخل لوبولی دربرگیرنده آلوئولها، تعدادی لنفوسیت و پلاسموسیت نیز به چشم می‌خورد. نزدیک به پایان حاملگی، این پلاسموسیتها به طور چشمگیری افزایش یافته و مسئول ترشّح ایمونوگلوبولینهایی IgA) ترشّحی) است که ایمنی غیر فعّال را به نوزاد می‌بخشند. طی چرخه قاعدگی تغییرات اندکی در ساختمان بافت شناسی این غدد مشاهده می‌شود. به این معنی که تزاید سلولها و مجاری در حدود زمان تخمک گذاری مشهود است. این تغییر همزمان با دوره‌ای رخ می‌دهد که طی آن استروژن گردش خون در اوج خود است. آبگیری (هیدراتاسیون) بیشتر بافت همبند در مرحله پیش از قاعدگی سبب بزرگی پستان می‌شود.

نوک پستان ظاهری استوانه‌ای مخروطی دارد. رنگ پاپیلای پستان می‌تواند صورتی، قهوه‌ای روشن یا قهوه‌ای تیره باشد. این قسمت از طرف خارج توسط اپی تلیوم سنگفرشی مطبّق شاخی پوشیده می‌شود و در تداوم اپی تلیوم پوست مجاور خود قرار می‌گیرد. اپی تلیوم پاپیلای پستان بر روی لایه‌ای از بافت همبند سرشار از رشته‌های ماهیچه‌ای صاف گسترده شده است. این رشته‌ها همچون دوایری، پیرامون مجاری شیری عمقی را فرا گرفته و هنگامی که این مجاری به نوک پستان می‌رسند، رشته‌های ماهیچه‌ای به موازات آنها واقع می‌شوند. پوست اطراف پاپیلا، آرئول را تشکیل می‌دهد. رنگ آرئول طی حاملگی به علت تجمع موضعی ملانین، از صورتی به قهوه‌ای تیره تبدیل می‌شود. پس از زایمان، ممکن است آرئول روشنتر شود ولی هیچگاه به رنگ اولیه خود باز نمی‌گردد. نوک پستان دارای پایانه‌های عصبی حسی فراوان است.